Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o Rzeczniku Praw Obywatelskich

Druk nr 4044

Warszawa, 9 lutego 2011 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Marszałek Senatu



Pan

Grzegorz
Schetyna
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej


Szanowny Panie Marszałku

Zgodnie z art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. mam zaszczyt przekazać Panu Marszałkowi podjętą przez Senat
na 70. posiedzeniu w dniu 4 lutego 2011 r. uchwałę w sprawie wniesienia do
Sejmu projektu ustawy

- o zmianie ustawy o Rzeczniku Praw
Obywatelskich.

Jednocześnie pragnę poinformować, że Senat upoważnił senatora Piotra
Zientarskiego do reprezentowania stanowiska Senatu w dalszych pracach nad tym
projektem.

Z poważaniem

(-) Bogdan Borusewicz
U C H W A Ł A
SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
z dnia 4 lutego 2011 r.
w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy o Rzeczniku Praw
Obywatelskich
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r., Senat wnosi do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o zmianie
ustawy o Rzeczniku Praw Obywatelskich.
Jednocześnie upoważnia senatora Piotra Zientarskiego do reprezentowania Senatu w
pracach nad projektem.
MARSZAŁEK SENATU
Bogdan BORUSEWICZ
p r o j e k t
USTAWA
z dnia
o zmianie ustawy o Rzeczniku Praw Obywatelskich
Art. 1.
W ustawie z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (Dz. U. z 2001 r. Nr 14,
poz. 147, z późn. zm. 1)) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 1 dodaje się ust. 4 w brzmieniu:
"4. Rzecznik wykonuje funkcje organu wizytującego do spraw zapobiegania torturom
i
innemu okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu
(krajowy mechanizm prewencji) w
rozumieniu Protokołu Fakultatywnego do
Konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego
lub poniżającego traktowania albo karania (Dz. U. z 2007 r. Nr 30, poz. 192).";
2) po art. 7 dodaje się art. 7a w brzmieniu:
"Art.
7a. Rzecznik regularnie sprawdza sposób traktowania osób pozbawionych
wolności.";
3) w art. 13 po ust. 1 dodaje się ust. 1a w brzmieniu:
"1a. Podczas wykonywania czynności określonych w art. 7a, Rzecznik ma również prawo
rejestrować dźwięk lub obraz w miejscach pozbawienia wolności, za zgodą osób,
które będą rejestrowane.";
4) po art. 17b dodaje się art. 17c w brzmieniu:
"Art. 17c. Rzecznik może przetwarzać wszelkie informacje, w tym dane osobowe, o których
mowa w art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych
osobowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926, z późn. zm.2)), niezbędne do
realizacji swoich ustawowych zadań.";

1) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2007 r. Nr 25, poz. 162 oraz
z 2010 r. Nr 182, poz. 1228, Nr 197, poz. 1307, Nr 202 poz. 1343 i Nr 254, poz. 1700.
2
5) art. 21 otrzymuje brzmienie:
"Art. 21. Wydatki związane z funkcjonowaniem Rzecznika Praw Obywatelskich pokrywane
są z budżetu państwa.".
Art. 2.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 od dnia ogłoszenia.

2) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1271,
z 2004 r. Nr 25, poz. 219 i Nr 33, poz. 285, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, z 2007 r. Nr 165, poz. 1170 i Nr
176, poz. 1238 oraz z 2010 r. Nr 41, poz. 233, Nr 182, poz. 1228 i Nr 229, poz. 1497.
U z a s a d n i e n i e
Cel ustawy
Rzeczpospolita Polska przystąpiła do Protokołu Fakultatywnego do Konwencji w
sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego
traktowania albo karania przyjętego przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w Nowym Jorku w dniu
18 grudnia 2002 r. Zobowiązuje on Państwa Strony do wyznaczenia albo utrzymania na
poziomie krajowym jednego lub wielu „organów wizytujących do spraw zapobiegania
torturom i innemu okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu
albo karaniu”.
W zasadzie Rzeczpospolita posiada taki organ, ponieważ zgodnie z konstytucją, na
straży wolności i praw człowieka i obywatela określonych w konstytucji stoi Rzecznik Praw
Obywatelskich (art. 208). Jedna z takich wolności wymieniona jest w art. 40 konstytucji, który
mówi, że „Nikt nie może być poddany torturom ani okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu
traktowaniu i karaniu. Zakazuje się stosowania kar cielesnych.”. Rzecznik stoi więc na straży
tej gwarantowanej konstytucyjnie wolności, z mocy samej konstytucji. Rzeczpospolita nie jest
więc zobowiązana do utworzenia takiego organu, a tylko do jego utrzymania.
Ponieważ jednak ustawa o Rzeczniku Praw Obywatelskich nie wyposaża Rzecznika we
wszystkie kompetencje, w które należy wyposażyć zgodnie z Protokołem Fakultatywnym,
organ wizytujący, zachodzi konieczność nowelizacji ustawy.
Proponowane zmiany
Po pierwsze, proponuje się wprowadzenie przepisu, wskazującego, że Rzecznik
wykonuje funkcje organu wizytującego do spraw zapobiegania torturom i innemu okrutnemu,
nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu. Przepis ten nie tyle ma na celu
poszerzenie listy zadań Rzecznika (ich generalne określenie w konstytucji i w art. 1 ust. 2
ustawy jest wystarczające), lecz wskazanie, że Rzecznik będzie wykonywał konkretne
kompetencje, w które należy wyposażyć organ wizytujący, o których mowa w ratyfikowanej za
zgodą ustawy umowie międzynarodowej (Protokół Fakultatywny).
Protokół Fakultatywny (art. 20 Protokołu) nakazuje wyposażyć organ wizytujący w
szczególne uprawnienia służące zapobieganiu torturom. Chodzi tu m.in. o możliwość
odbywania rozmów bez świadków z osobami pozbawionymi wolności, jak i z każdą inną
osobą. Nie jest jednak konieczne przenoszenie tego postanowienia do ustawodawstwa
polskiego, ponieważ polskie przepisy już obecnie umożliwiają Rzecznikowi rozmowy z