Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie zwierząt

tego o chuligańskim charakterze czynu nie mogą decydować znamiona
przestępstwa, lecz te jego cechy, które wskazane zostały przez ustawodawcę w art.
115 § 21 Kodeksu karnego, jeżeli wystąpią one łącznie ze znamionami umyślnego
występku, atakującego wskazane w tym przepisie dobra. Wśród tych dóbr nie są
wskazane dobra chronione przepisami art. 35 nowelizowanej ustawy. W związku z
tym zawarta w art. 35 ust. 3 projektu propozycja kwalifikowania przestępstwa
zabicia zwierzęcia, uśmiercenia go, dokonania uboju oraz znęcania się ze
szczególnym okrucieństwem nad zwierzęciem poprzez przyjęcie chuligańskiego
charakteru występku jest niespójna ze wskazanymi regulacjami prawnymi. Nie jest
możliwe ustawowe przesądzenie, że konkretny występek posiada charakter
chuligański, bowiem ocena taka może być przyjęta po spełnieniu wszystkich
przesłanek wskazanych w art. 115 § 21 Kodeksu karnego.
3. Propozycja zmiany w art. 35 ust. 4, która zobowiązuje właściciela
zwierzęcia do odebrania go sprawcy przestępstwa, pod rygorem jego utraty, pomimo
że nie jest on stroną postępowania i nie ma możliwości uczestniczenia w tym
postępowaniu. Należy zauważyć, że przedmiotem procesu jest kwestia
odpowiedzialności oskarżonego za określony czyn, realizującego ustawowe
znamiona przestępstwa, a nie zachowania innych osób nie uczestniczących w tym
charakterze w postępowaniu karnym. Zatem jako co najmniej niezrozumiała jawi się
propozycja zobowiązania w wyroku skazującym właściciela zwierzęcia, który nie
występuje w procesie karnym w charakterze oskarżonego, do określonego
zachowania, konkretnie nakazania mu niezwłocznego odebrania zwierzęcia od
sprawcy, pod rygorem orzeczenia o jego przepadku. W efekcie wyrok sądu karnego
miałby zawierać nakazanie osobie fizycznej podjęcia określonych działań wobec
innej osoby fizycznej, w celu realizacji rozstrzygnięcia zawartego w wyroku
skazującym. Propozycja ta pozostaje też w niespójności z podstawowymi zasadami
określającymi zakres postępowania karnego i przedmiot podejmowanych w jego toku
rozstrzygnięć, a którego podstawowym celem jest wykrycie i pociągniecie do
odpowiedzialności karnej sprawcy przestępstwa. Przedmiotem wyroku skazującego,
który dotyczy kwestii odpowiedzialności karnej oskarżonego (art. 413 § 2 Kodeksu
postępowania karnego), nie może być zachowanie innych osób, których nie dotyczy
wniesione oskarżenie bądź wniosek prokuratora, o którym jest mowa w art. 52
Kodeksu karnego (dot. podmiotu, który uzyskał korzyść majątkową w wyniku
przestępstwa popełnionego przez sprawcę działającego w imieniu lub w interesie
tego podmiotu). W efekcie przyjęcia projektowanej regulacji, sąd karny w przypadku

5
niewywiązania się właściciela zwierzęcia z obowiązku odebrania zwierzęcia od
sprawcy przestępstwa, musiałby wydać kolejne orzeczenie, tym razem o przepadku
zwierzęcia, nie stanowiącego własności sprawcy. W konsekwencji podjęta zostałaby
decyzja o środku karnym wymierzonym nie przeciwko sprawcy przestępstwa, ale
innej osobie.
Ponadto wydaje się być niecelowe zrezygnowanie przez projektodawcę z
istniejącej w art. 35 ust. 3 ustawy o ochronie zwierząt fakultatywnej podstawy
orzeczenia przepadku zwierzęcia, będącego przedmiotem czynności wykonawczej
sprawcy przestępstwa określonego w art. 35 ust.1 lub 2. Propozycja wprowadzenia
jedynie obligatoryjnej podstawy orzekania tego środka karnego, bez pozostawienia
sądowi orzekającemu możliwości jego zastosowania w zależności od wyników
analizy konkretnego stanu faktycznego, uwzględniającej stopień społecznej
szkodliwości czynu, motywację, sposób zachowania się sprawcy, rodzaj i charakter
naruszenia wynikających np. z art. 33 lub 34 ust. 1- 4 ustawy obowiązków, czy
spowodowane skutki, nie wydaje się być dostatecznie uzasadniona względami
karnopolitycznymi, stanowiąc zbyt daleko idące związanie sądu w płaszczyźnie
indywidualizacji reakcji karnej.
Zaproponowany w projekcie zakaz wykonywania niektórych zabiegów (ust. 2a
w art. 27 ustawy) jest określony zbyt szeroko. O ile wprowadzenie zakazu
przecinania (usuwania strun głosowych), modelowania uszu, obcinania ogonów oraz
usuwania pazurów i kłów byłoby zasadne w przypadku zwierząt domowych,
a w szczególności psów i kotów to zakaz taki, łącznie z zakazem obcinania dziobów
u ptaków będzie miał negatywny wpływ na chów zwierząt gospodarskich oraz
znacząco ingeruje w stosowane obecnie systemy chowu zwierząt, których zasady są
uregulowane w innych przepisach, w tym również w przepisach Unii Europejskiej.
Należy przy tym zauważyć, że w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi
z dnia 15 lutego 2010 r. w sprawie wymagań i sposobu postępowania przy
utrzymywaniu gatunków zwierząt gospodarskich, dla których normy ochrony zostały
określone w przepisach Unii Europejskiej (Dz. U. Nr 56, poz. 344, z późn. zm.)
określono warunki i zasady przeprowadzania zabiegów polegających na obcinaniu
dziobów kurczętom, obcinaniu części ogonów oraz redukcji kłów u świń. Przepisy
tego rozporządzenia wdrażają postanowienia dyrektywy Rady 99/74/WE z dnia 19
lipca 1999 r. ustanawiającej minimalne normy ochrony kur niosek (Dz. Urz. WE L 203
z 03.08.1999, str. 53, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 3, t.
26, str. 225, z późn. zm.) oraz dyrektywy Rady 2008/120/WE z dnia 18 grudnia 2008

6
r. ustanawiającej minimalne normy ochrony świń (Dz. Urz. UE L 47 z 18.02.2009, str.
5) w zakresie dotyczącym dozwolonych zabiegów chirurgicznych i są z nimi zgodne.

Wątpliwa jest także proponowana w projekcie możliwość określenia
w katalogu zamkniętym listy zabiegów wykonywanych bez znieczulenia. Zgodnie
z ustawą z dnia 21 grudnia 1990 r. o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-
weterynaryjnych (Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 767, z późn. zm.) sprawowanie pieczy
i nadzoru nad należytym i sumiennym wykonywaniem zawodu lekarza weterynarii
leży w kompetencjach samorządu lekarsko-weterynaryjnego. Należy zatem
pozostawić decyzję w kwestii sposobu wykonywania zabiegów sprawiających ból
lekarzom weterynarii wolnej praktyki, którzy podczas jej wykonywania są
zobowiązani do przestrzegania zasad sztuki lekarskiej oraz Kodeksem Etyki Lekarza
Weterynarii. Przypadki wątpliwe są rozstrzygane przez rzeczników odpowiedzialności
zawodowej w okręgowych izbach lekarsko-weterynaryjnych. Dodatkowe wytyczne
określające listę zabiegów wykonywanych bez znieczulenia, wiążące członków izb
lekarsko-weterynaryjnych mogą być wprowadzone uchwałą władz organów
samorządu lekarskiego, jeżeli władze te uznają to za niezbędne.

V. Odnosząc się do proponowanej w projekcie zmiany w ustawie o utrzymaniu
czystości i porządku gminach należy zauważyć, że wprowadzenie obowiązkowego
znakowania zwierząt domowych stanowi jedynie fragment systemu rejestracji
i identyfikacji tych zwierząt. Podstawą każdego systemu identyfikacji jest bowiem
centralna baza danych zwierzętach zidentyfikowanych i ich właścicielach. Sprawnie
działający system identyfikacji i rejestracji zwierząt domowych jest kosztowny
i wymaga wprowadzania pełnych i szczegółowych rozwiązań prawnych oraz
zapewnienia stałego dopływu środków na jego prawidłowe utrzymanie. Proponowany
przepis może doprowadzić do oznakowania niektórych (bliżej nieokreślonych)
zwierząt domowych przy pomocy różnych metod i spowodować utworzenie wielu baz
danych zawierających dane osobowe właścicieli zwierząt wymagające ochrony.
W takim przypadku właściciele poniosą koszty związane ze znakowaniem, ale gminy
będą musiały wziąć na siebie ciężar utworzenia, prowadzenia i aktualizacji rejestru
zwierząt i ich właścicieli, a równocześnie, biorąc pod uwagę, że identyfikator
elektroniczny zawiera jedynie bardzo ograniczony zakres danych (numer), bez bazy
centralnej nie będzie można ustalić właścicieli zwierząt, które przemieszczą się poza
obszar na którym zostały oznakowane. W projekcie nie wskazano źródeł

7
finansowania przez samorząd kosztów wynikających z konieczności egzekucji
nakładanych na obywateli nowych obowiązków oraz zarządzania bazą danych.

VI. Niektóre z zaproponowanych w poselskim projekcie ustawy zmian

w ustawie o ochronie zwierząt mogłyby mieć pozytywny wpływ na podwyższenie
standardów ochrony zwierząt w Polsce. Do takich rozwiązań należy zaliczyć
doprecyzowanie definicji „szczególnego okrucieństwa”, która w proponowanym
brzmieniu obejmuje każde działanie sprawcy charakteryzujące się drastycznością
form i metod zadawania cierpień zwierzęciu. W dotychczasowym brzmieniu definicja
dotyczyła wyłącznie okrutnych metod uśmiercania zwierząt. Na poparcie zasługuje
także wprowadzenie do przepisów ustawy zakazu sprzedaży zwierząt domowych
osobom poniżej 16 roku życia oraz zakazu wykonywania u zwierząt domowych
zabiegów polegających na przecinaniu strun głosowych, przycinaniu uszu oraz
ogonów, a także usuwaniu pazurów lub kłów. Wprowadzenie tych zakazów
umożliwiłoby ewentualne podjęcie działań mających na celu związanie
Rzeczypospolitej Polskiej postanowieniami Europejskiej Konwencji o Ochronie
Zwierząt Domowych.
Ponadto,
w
związku z oczekiwaniami społecznymi, zasadnym byłoby
podwyższenie górnej granicy kary pozbawienia wolności oraz nawiązki w przypadku
znęcania się nad zwierzętami.


VII. Nie negując potrzeby zapewnienia lepszej ochrony zwierząt, w tym
zasadności zaostrzenia sankcji karnych w przypadkach znęcania się nad
zwierzętami, równocześnie mając na uwadze wyrażone w opinii zastrzeżenia
merytoryczne do projektu, Rząd nie może pozytywnie zaopiniować poselskiego
projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie zwierząt (druk nr 4030).

8