Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny wykonawczy oraz niektórych innych ustaw

W dotychczasowym stanie prawnym zamiana nieuiszczonej grzywny na zastępczą
karę pozbawienia wolności lub ograniczenia wolności musi być poprzedzona wykonywaniem
przez sąd szeregu czynności i spełnieniem wielu warunków (art. 45 i 46 K.k.w.). Skutkiem
obowiązujących regulacji jest konieczność wyznaczania szeregu posiedzeń, zawiadamiania
o nich stron i uprzedniego obligatoryjnego przeprowadzenia egzekucji komorniczej, co wiąże
się ze znacznymi wydatkami ponoszonymi przez sąd między innymi na doręczanie
zawiadomień, odpisów orzeczeń i koszty egzekucji komorniczej. Określenie zastępczej kary
pozbawienia wolności (ograniczenia wolności) w wyroku (projektowany art. 33a § 1 i 2 K.k.)
wyeliminuje tę czasochłonną, pracochłonną i kosztowną procedurę oraz przyczyni się do
sprawności i skuteczności postępowania wykonawczego w zakresie wykonywania kary
grzywny oraz w sposób istotny obniży jej koszty.
Z tych samych przyczyn projekt rezygnuje także z zastępczej kary grzywny za karę
ograniczenia wolności, co znacznie skróci czas trwania postępowania wykonawczego
w zakresie wykonania kary ograniczenia wolności oraz zmniejszy jego koszty przez
wyeliminowanie jednego etapu postępowania (zamiana kary ograniczenia wolności na
zastępczą grzywnę).
Oprócz korzyści finansowych rozwiązania te pozwolą również na przesunięcie części
pracowników administracyjnych do prac związanych z obsługą sędziów w zakresie
przygotowywania materiałów i obsługi biurowej, co przyczyni się do usprawnienia
funkcjonowania sądów powszechnych i zwiększenia efektywności ich pracy.

C. Dodany w projekcie § 2 art. 213 nie powinien spowodować skutków finansowych dla
budżetu państwa, albowiem opłaty za pobyt tymczasowo aresztowanego poza aresztem
śledczym w zakładzie opieki zdrowotnej lub zakładzie leczenia odwykowego były dotychczas
ponoszone przez Skarb Państwa – Służbę Więzienną (część 37 – Sprawiedliwość).
Po nowelizacji, zaś ponoszone będą w znacznej części przez Prokuraturę (część 37 –
Sprawiedliwość) oraz w minimalnym zakresie przez Sądy (część 15 – Sądy Powszechne). Nie
ma jednak możliwości, wobec braku danych, wyliczenia kosztów pobytu tymczasowo
aresztowanych w zakładach leczenia odwykowego, które funkcjonują poza aresztami
śledczymi i zakładami karnymi.
Projektowane zmiany w art. 116 § 1 pkt 3 oraz 116b § 1 w związku z badaniem
osadzonych na obecność w organizmie środków odurzających lub psychotropowych,
spowodują wydatki rzędu 130 000 zł rocznie. Przy założeniu, że ilość przeprowadzanych przy
użyciu testerów badań osadzonych pozostanie na tym samym poziomie, co w latach
poprzednich. Centralny Zarząd Służby Więziennej w latach 2006 – 2007 wydał na zakup
37.071 sztuk testerów 254 407 zł, co daje kwotę 127 203,50 zł rocznie.

53
Centralny Zarząd Służby Więziennej w roku 2008 zakupił 17.386 testerów za kwotę
97 502 zł, przy koszcie jednego testera
5,6 zł, natomiast w
2009 r. zakupiono

14.399 testerów za kwotę 101 656 zł. Koszt jednego testera wyniósł 7 zł.
D. Ocena skutków przyjętych rozwiązań dotyczących wprowadzenia art. 175a K.k.w.
w zakresie konsekwencji finansowych dla Skarbu Państwa jest bardzo trudna, z uwagi na to,
że nie sposób przewidzieć w ilu sprawach na przestrzeni roku, sądy będą powierzać dozory
stowarzyszeniom, instytucjom i organizacjom. Konieczne byłyby w tym zakresie szkolenia na
poziomie centralnym, ukazujące korzyści i nowe możliwości dla sądów, w postaci
korzystania z podmiotów wyspecjalizowanych, które są w stanie przejąć dozory, wymagające
profesjonalnych działań. Ryczałt, wypłacany stowarzyszeniom, organizacjom i instytucjom,
o których mowa w projektowanym art. 175a K.k.w. byłby średnio dwa razy wyższy niż
ryczałt przyznawany kuratorom społecznym. Przy przyjęciu zatem, że docelowo
(na przestrzeni kilku lat) podmioty te sprawować będą dozór wobec około 10.000 osób oraz,
że średnio, ryczałt przyznawany byłby w wysokości 6 % miesięcznie (107 zł), rocznie dozór
w jednej sprawie kosztowałby 1 284 zł (12 x 107 zł). Dozór sprawowany przez ww. podmioty
w 10.000 sprawach kosztowałby rocznie Skarb Państwa 12 840 000 zł.
Przyjmując zatem, że kuratorzy społeczni otrzymują średnio 3 % ryczałtu
za sprawowanie dozoru miesięcznie (około 53 zł, rocznie – 636 zł), 10.000 spraw
dozorowych, kosztuje Skarb Państwa rocznie 6 360 000 zł. Dalej, przyjmując, że średnio
ryczałt przyznawany byłby ww. podmiotom w wysokości 6 % miesięcznie (107 zł, rocznie
– 1 284 zł), dozór sprawowany przez w/w podmioty w 10.000 sprawach kosztowałby rocznie
Skarb Państwa 12 840 000 zł. Różnica – 6 480 000 zł stanowi średni roczny koszt docelowy,
poniesiony przez Skarb Państwa, przy przyjętych powyżej założeniach.
W 2010 r. kwota bazowa dla zawodowych kuratorów sądowych wynosi

1 873,84 zł. Ryczałt dla kuratora społecznego wynosi odpowiednio od 37,48 zł do 74,96 zł.
Przy przyjęciu zatem, że docelowo (na przestrzeni kilku lat) podmioty te sprawować będą
dozór wobec około 10.000 osób oraz że maksymalnie ryczałt przyznawany byłby
w wysokości 8 % miesięcznie (149,92 zł) rocznie dozór w jednej sprawie kosztowałby
1 799,04 zł (12 x 149,92). Dozór sprawowany przez ww. podmioty w 10.000 spraw
kosztowałby rocznie Skarb Państwa 17 990 400 zł.
Przyjęte rozwiązania przyniosą jednakże duże oszczędności w innych aspektach sfery
budżetowej. Stworzą realną zachętę do szerszego zaangażowania w sprawowanie dozorów
organizacji pozarządowych o uznanym autorytecie w walce z patologiami społecznymi.
Spowoduje to zmniejszenie trudnych dozorów, które dotychczas sprawowane są przez
kuratorów zawodowych, oraz przejęcie części specjalistycznych działań, które obecnie
obciążają budżet państwa i budżety samorządów: zakwaterowanie dla bezdomnych, pomoc
psychologiczna, doradztwo w poszukiwaniu zatrudnienia, leczenie i terapie, programy

54
korekcyjne i edukacyjne. W tym zakresie potencjalne zyski tego rozwiązania są nie do
przecenienia. Z pewnością, nie tylko zrekompensują koszty poniesione na ryczałty przez
budżet państwa, lecz również przyczynią się do ograniczenia powrotności do przestępstwa
osób poddanych dozorowi.
Jeżeli chodzi o dane liczbowe dotyczące orzeczeń wynikających z art. 52 K.k., to
przedstawione poniżej wartości należy traktować jako dane szacunkowe.

W zakresie zasądzonych należności wynikających z art. 52 K.k., to sytuacja

w skali kraju w latach 2008 i 2009 przedstawiała się następująco:
), zarządza się, co następuje:

§ 1. Rozporządzenie okre la sposoby przeprowadzania badań skazanych oddanych
pod dozór lub zobowiązanych do powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub
używania innych rodków odurzających, w celu ustalenia obecno ci w organizmie
alkoholu,
rodków odurzających lub substancji psychotropowych, sposób ich
dokumentowania oraz weryfikacji.
§ 2. Badania, o których mowa w § 1, mogą obejmować:
1) badanie wydychanego powietrza;

2)
badanie liny;

3)
badanie
moczu;

4)
badanie
krwi.

1) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1997 r. Nr 160, poz. 1083, z 1999 r. Nr 83, poz. 931, z 2000 r.
Nr 60, poz. 701 i Nr 120, poz. 1268, z 2001 r. Nr 98, poz. 1071 i Nr 111, poz. 1194, z 2002 r. Nr 74, poz. 676 i Nr 200, poz. 1679, z
2003 r. Nr 111, poz. 1061, Nr 142, poz. 1380 i Nr 179, poz. 1750, z 2004 r. Nr 93, poz. 889, Nr 210, 2135, Nr 240, poz. 2405, Nr
243, poz. 2426 i Nr 273, poz. 2703, z 2005 r. Nr 163, poz. 1363 i Nr 178, poz. 1479, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i Nr 226, poz. 1648,
z 2007 r. Nr 123, poz. 849, z 2008 r. Nr 96, poz. 620 i Nr 214, poz. 1344, z 2009 r. Nr 8, poz. 39, Nr 22, poz. 119, Nr 62, poz. 504, Nr
98, poz. 817, Nr 108, poz. 911, Nr 115, poz. 963, Nr 190, poz. 1475, Nr 201, poz. 1540 i Nr 206, poz. 1589 oraz z 2010 r. Nr 34, poz.
191, Nr 40, poz. 227, Nr 125, poz. 842 i Nr 182, poz. 1228.
§ 3. 1.
Badanie wydychanego powietrza przeprowadza zawodowy kurator sądowy
za pomocą probierza trzeźwo ci przez przedmuchiwanie go przez osobę poddaną
badaniu. Skazany, może żądać przeprowadzenia badania w obecno ci osoby trzeciej.
2. Z przebiegu badania sporządza się protokół, którego wzór stanowi załącznik nr 1
do rozporządzenia. W protokole należy opisać objawy lub okoliczno ci uzasadniające
przeprowadzenie badania.
§ 4. 1. Badanie jako ciowe liny lub moczu przeprowadza zawodowy kurator sądowy.
Badanie to polega na pobraniu, bez dodawania jakichkolwiek substancji, próbek liny
lub moczu i ich umieszczeniu w urządzeniu do oznaczania rodków odurzających lub
substancji psychotropowych, zgodnie z instrukcją obsługi tego urządzenia.
2. Mocz badany w sposób okre lony w ust. 1, pobiera się również do dwóch pojemników
jednorazowego użytku w ilo ci co najmniej po 5 cm3, z zachowaniem następujących
warunków:

1)
do pobrania moczu używa się pojemnika uniemożliwiającego zamianę,
rozcieńczenie lub dodanie do niego innych substancji po jego zamknięciu;
2) do pojemnika, do którego pobiera się mocz, nie dodaje się jakichkolwiek
substancji.
3. Pobrania moczu dokonuje osoba tej samej płci co skazany badany, w warunkach
umożliwiających zachowanie intymno ci.
4. Z przebiegu badania, o którym mowa w ust. 1, sporządza się protokół, którego wzór
stanowi załącznik nr 2 do rozporządzenia.

§ 5. 1. Skazany, u którego przeprowadzono badanie, o którym mowa w § 3 ust. 1 i w § 4
ust. 1, może dodatkowo zażądać badania krwi lub weryfikacji badania moczu.
2. Warunkiem wykonania badania krwi lub weryfikacji badania moczu, jest zdolno ć
skazanego badanego do pokrycia kosztów wykonania tego badania w przypadku
potwierdzenia wyniku badania jako ciowego.

§ 6. 1. Pobranie krwi do badań w celu ustalenia w organizmie obecno ci alkoholu,
rodków odurzających lub substancji psychotropowych przeprowadza się w zakładzie
opieki zdrowotnej.

2
2. Krew na badanie pobiera się z żyły, do dwóch pojemników w ilo ci po około 5 cm3,
z zachowaniem następujących warunków:
1) do pobrania krwi używa się sprzętu jednorazowego użytku;
2) do pojemnika, do którego pobiera się krew, nie dodaje się jakichkolwiek
substancji, poza znajdującymi się w pojemniku;
3) do dezynfekcji skóry należy używać rodków odkażających nie zawierających
alkoholu.
3. Do pobrania krwi do badań jest obowiązany lekarz lub pielęgniarka.
4.
W przypadku powzięcia uzasadnionego podejrzenia, że pobranie krwi może
spowodować zagrożenie życia lub zdrowia, decyzję o dokonaniu tego zabiegu
podejmuje lekarz.
5. Z przebiegu badania sporządza się protokół, o którym mowa w § 4 ust. 4.

§ 7. 1. Naczynia zawierające krew lub mocz do badania, o którym mowa w § 5, oznacza
się w sposób zapewniający niewątpliwe ustalenie tożsamo ci skazanego, od którego
zostały pobrane, a także uniemożliwiający zmianę ich zawarto ci w czasie przesyłki.
2. Czynno ci, o których mowa w § 3 ust. 1, § 4 ust. 1, 2 i 4, § 6 ust. 2 i 5 oraz § 7 ust. 1,
wykonuje się w obecno ci skazanego badanego.

§ 8. Badanie krwi lub weryfikacja badania moczu polega na analizie ilo ciowej krwi lub
moczu.
§ 9. 1. Oznaczanie obecno ci w krwi lub moczu alkoholu rodków odurzających lub
substancji psychotropowych wykonują w szczególno ci:

1)
policyjne
laboratoria kryminalistyczne;

2)
zakłady medycyny sądowej i wła ciwe zakłady akademii medycznych lub inne
jednostki – na podstawie umowy zawartej z organami cigania lub wymiaru
sprawiedliwo ci.
2.
Krew lub mocz, wraz z protokołem dotyczącym badania, należy dostarczyć
do laboratorium niezwłocznie po pobraniu.
3. Do czasu rozpoczęcia badania, pobrane krew lub mocz należy przechowywać
w temperaturze od 0°C do 6°C.

3