Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny wykonawczy oraz niektórych innych ustaw

Projektowany przepis art. 291 § 4 K.p.k. umożliwiając sądowi lub prokuratorowi
zabezpieczenie wykonania orzeczenia o zwrocie korzyści majątkowych, na mieniu podmiotu,
który uzyskał korzyść majątkową z przestępstwa popełnionego przez oskarżonego,
działającego w jego imieniu lub interesie, wypełnia istniejącą w tym zakresie lukę prawną.
Zmiana w art. 549 K.p.k. jest ujednoliceniem nazewnictwa, przez sprecyzowanie, że
chodzi w nim o „sądowego kuratora zawodowego”, który jest zgodnie z treścią art. 2 pkt 6
Kodeksu karnego wykonawczego organem postępowania wykonawczego.

73. Projekt porządkuje instytucję obowiązkowego dozoru, przyjmując we wszystkich
przepisach dotyczących orzeczenia obowiązkowego dozoru związanego z okresem próby
wobec sprawcy, oskarżonego lub skazanego pojęcia: „dozór jest obowiązkowy”, w miejsce
używanego w niektórych przepisach określenia:”oddanie pod dozór jest obowiązkowe”
(art. 159 § 1 K.k.w., art. 71 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu
narkomanii).
Zwrotem: „dozór jest obowiązkowy posługuje się m.in. art. 73 § 2, art. 95 § 2, art. 98
K.k. W ten sposób usunięto występujące w praktyce wątpliwości i rozbieżności
w orzeczeniach sądu, umożliwiające wcześniejsze, przed zakończeniem okresu próby
zwolnienie od dozoru tam, gdzie obowiązkowe jest tylko „oddanie pod dozór”. Brak
natomiast takiej możliwości w sytuacji, gdy „dozór jest obowiązkowy”. Wypadki, których
dotyczą wymienione przepisy, art. 159 K.k.w. w obowiązującym brzmieniu oraz art. 71 ust. 1
ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii takiego zróżnicowania nie uzasadniają.

74. W odniesieniu do proponowanych zmian w art. 15 ustawy o opłatach w sprawach karnych
należy wskazać, że wobec propozycji zlikwidowania instytucji warunkowego zawieszenia
wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności, instytucji odroczenia wykonania grzywny
oraz fakultatywnego odroczenia kary ograniczenia wolności, koniecznym stało się
wyeliminowanie opłat od wniosków w tym przedmiocie. Z kolei celowym jest wypełnienie
istniejącej obecnie luki w przepisach i wprowadzenie w art. 15 ust. 1 pkt 5 i 6 ustawy
o opłatach w sprawach karnych stosownej opłaty odpowiednio: od wniosku o warunkowe
zawieszenie wykonania odroczonej kary pozbawienia wolności oraz od wniosku
o warunkowe zwolnienie z odbycia reszty kary pozbawienia wolności w trybie art. 155 § 1
K.k.w. Niezrozumiałe jest, dlaczego czynności te nie podlegają aktualnie opłacie,
analogicznie do wniosków o odroczenie wykonania kary, o udzielenie przerwy w jej
odbywaniu, czy o warunkowe przedterminowe zwolnienie.
76. Zmiana w ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
(Dz. U. Nr 167, poz. 1398, z późn. zm.) jest zmianą dostosowawczą do rozwiązań przyjętych

43
w
Kodeksie karnym wykonawczym w zakresie należności sądowych orzeczonych
w postępowaniu karnym. Z uwagi na fakt, że zrezygnowano z możliwości rozkładania na raty
oraz odraczania terminu należności sądowych konieczna była zmiana Tytułu V tej ustawy na
„Wykonanie orzeczeń w zakresie należności sądowych”.
Projektowany art. 119 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nawiązuje do
odpowiednich rozwiązań w Kodeksie karnym wykonawczym.
Zmiana w zakresie art. 121 dotyczy zaostrzenia kryteriów umarzania należności
sądowych orzeczonych w postępowaniu cywilnym. Podstawową przesłanką, której
udowodnienie spoczywa na dłużniku, jest istnienie „wyjątkowo ciężkich” skutków po stronie
dłużnika, a nie jak obecnie jedynie „zbyt ciężkich skutków”.
Zmiany wymagał art. 122, który jako przesłankę umorzenia należności sądowych
z urzędu przewiduje jedynie po pierwsze bezskuteczność już przeprowadzonej egzekucji, po
drugie bezcelowość ponownego jej wszczęcia w późniejszym terminie.
Projektowany art. 123 reguluje kwestię właściwości organu uprawnionego do
umarzania należności sądowych orzeczonych w postępowaniu cywilnym. Będzie nim prezes
sądu właściwego do rozpoznania sprawy w pierwszej instancji, a nie jak obecnie prezes sądu
właściwego do ściągnięcia należności.
Artykuł 124 wskazuje natomiast miejsce składania wniosków o umorzenie należności
sądowych oraz formę decyzji, właściwej dla umorzenia.

75. W odniesieniu do przepisów przejściowych projektu zawartych w art. 10 – 13, należy
wskazać, że zgodnie z art. 10 projektu proponowane zmiany miałyby zastosowanie
do orzeczeń, które stały się wykonalne przed dniem wejścia w życie ustawy, z wyjątkiem
spraw, w których grzywna, należności sądowe lub pieniężna kara porządkowa nie zostały
wykonane w całości, kiedy to wykonanie tej kary przebiegałoby według przepisów
dotychczasowych.
W art. 11 przesądzono również, że przepisy o właściwości miejscowej sądu
w postępowaniu wykonawczym w brzmieniu nadanym projektowaną ustawą nie będą miały
zastosowania do spraw, w których orzeczenie uprawomocniło się przed dniem wejścia
w życie ustawy. Powyższy przepis zapobiegnie zmianie właściwości miejscowej sądu
w trakcie
trwającego
postępowania wykonawczego. Sąd właściwy w chwili
uprawomocnienia wyroku, przed dniem wejścia w życie ustawy, będzie właściwy według
przepisów o właściwości miejscowej obowiązujących dotychczas.
W art. 12 określono czas obowiązywania przepisów wykonawczych wydanych na
podstawie dotychczasowego art. 176 K.k.w.

44
Art. 13 ustawy przewiduje, że proponowane zmiany wejdą w życie z dniem
1 stycznia 2012 r.


45
OCENA SKUTKÓW REGULACJI

Podmioty, na które oddziałuje ustawa
Projekt dotyczy osób skazanych na kary pozbawienia wolności i grzywny oraz sądów,
w tym sądowych kuratorów zawodowych, Służby Więziennej, Ministerstwa Finansów,
urzędów skarbowych.

Wyniki konsultacji społecznych
Niniejszy projekt wraz z uzasadnieniem, w dniach 22 – 28 sierpnia 2008 r. został
przesłany do konsultacji społecznych.
Wobec tego, celem zapoznania się z jego treścią i zajęcia stanowiska projekt
przekazano Pierwszemu Prezesowi Sądu Najwyższego, Przewodniczącemu Krajowej Rady
Sądownictwa, Prezesowi Naczelnego Sądu Administracyjnego, Rzecznikowi Praw Dziecka,
Rzecznikowi Praw Obywatelskich, Prezesowi Stowarzyszenia Prokuratorów RP, Prezesowi
Stowarzyszenia Sędziów Polskich „Iustitia”, Prezesowi Krajowej Rady Radców Prawnych,
Prezesowi Naczelnej Rady Adwokackiej, Prezesom wszystkich Sądów Apelacyjnych,
Prezesom wszystkich Sądów Okręgowych, Prokuratorom Apelacyjnym i Okręgowym.
Ponadto projekt wraz z uzasadnieniem przesłano także Polskiemu Towarzystwu
Penitencjarnemu, Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, Stowarzyszeniu Amnesty
International, Krajowej Radzie Komorniczej, Krajowemu Stowarzyszeniu Zawodowych
Kuratorów Sądowych, Krajowej Radzie Kuratorów, Radzie Głównej ds. Społecznej
Readaptacji i Pomocy Skazanym oraz Wielkopolskiemu Stowarzyszeniu Kuratorów
Sądowych. Projekt został również zaopiniowany przez Radę Legislacyjną przy Prezesie Rady
Ministrów, której uwagi w istotnym zakresie zostały uwzględnione.
Dokonując analizy nadesłanych przez właściwe podmioty odpowiedzi, należy
zauważyć, że proponowana nowelizacja spotkała się z ogólną aprobatą i pozytywną oceną.
Ocenę pozytywną projektu przedstawił m.in. Prezes Sądu Apelacyjnego w Lublinie, Prezes
Sądu Apelacyjnego w Krakowie, Prezes Sądu Okręgowego w Krakowie, Prezes Sądu
Okręgowego w Szczecinie, Prezes Sądu Okręgowego w Olsztynie, Prezes Sądu Okręgowego
w Siedlcach, Prezes Sądu Okręgowego w Białymstoku, Prezes Sądu Okręgowego
w Radomiu, Prezes Sądu Okręgowego w Kielcach, Prokurator Okręgowy w Jeleniej Górze,
Prokurator Okręgowy w Gliwicach, Prokurator Okręgowy w Warszawie, Wielkopolskie
Stowarzyszenie Kuratorów Sądowych. Ponadto m.in. Prokurator Apelacyjny w Łodzi,
Prokurator Okręgowy w Koninie, Prokurator Okręgowy w Częstochowie wskazali, że nie
zgłaszają zastrzeżeń do przedstawionego projektu.

46
Również Rzecznik Praw Obywatelskich, Polskie Towarzystwo Penitencjarne oraz
Stowarzyszenie Prokuratorów RP nie zakwestionowali regulacji prawnych zawartych
w projekcie.
W toku konsultacji społecznych podmioty, pomimo ogólnej pozytywnej oceny
projektu , zgłosiły pewne uwagi wynikające z wątpliwości, dotyczących interpretacji nowych
uregulowań prawnych. Część uwag jako konstruktywne podlegała uwzględnieniu, celem
usunięcia niejasności mogących pojawić się w procesie stosowania prawa.
Na skutek aprobaty uwag zgłoszonych do projektowanego art. 6 § 5 K.k.w. zmianie
uległ cały przepis. Prezes Sądu Apelacyjnego w Katowicach zasadnie wskazał, że sąd nie
powinien mieć uprawnienia do oceny wniosku i do merytorycznej decyzji jedynie na
podstawie samego wniosku. Ponadto projektowanemu przepisowi zarzucono
niekonstytucyjność, gdyż nie dotyczy wniosków obrońców. Uwaga okazała się o tyle
zasadna, że nałożenie wyłącznie na jedną ze stron postępowania wykonawczego
tj. skazanego, obowiązku należytego wykazania zasadności żądań zawartych m.in. we
wnioskach o wszczęcie postępowania przed sądem, mogło budzić uzasadnioną wątpliwość co
do konstytucyjności projektowanego rozwiązania. Wobec tego uwaga została uwzględniona
w toku prac nad projektem i skutkowała zmianą treści właściwych przepisów.

Wobec zgłoszonych zasadnych zastrzeżeń, zmianie uległ również projektowany
art. 151§3 K.k.w. Uznano bowiem za słuszne wątpliwości podniesione przez poszczególne
sądy dotyczące sposobu obliczania łącznego okresu odroczenia wykonania kary pozbawienia
wolności. Przedmiotowy przepis wywołuje wątpliwości interpretacyjne także w obecnym
stanie prawnym. Zasadnym stało się ich wykluczenie w projektowanej regulacji przez zmianę
treści przepisu.
W tym względzie Prezes Sądu Apelacyjnego w Gdańsku przedstawił, następujące
stanowisko :
„Jako całkowicie chybioną uznać należy proponowaną zmianę przepisu
art. 151 §3 K.k.w. w zakresie w jakim wskazuje się w nim sposób liczenia łącznego
okresu odroczenia. Wbrew twierdzeniom zawartym w uzasadnieniu projektu (str. 76) sposób
wykładni dotychczasowych przepisów rozstrzygnięty został w sposób niebudzący żadnych
wątpliwości w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 30 czerwca 2008 r. (OSNKW z 1988 r.,
poz. 54). Uważna analiza treści uzasadnienia przywołanego judykatu wskazuje, że
proponowany zapis byłby np. sprzeczny z treścią art. 156§1 K.k.w., w którym wskazuje się, że
tylko Sąd może odroczyć wykonanie kary pozbawienia wolności, a więc takiej sytuacji nie
może stwarzać stan niewykonywania kary gdy np. po upływie pierwszego okresu
odroczenia skazany składa ponowny wniosek, który jest rozpoznawany dopiero przez sąd.”.

47