Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny wykonawczy oraz niektórych innych ustaw

66. Zmiany o charakterze porządkującym dokonano w obrębie art. 217 § 3 Kodeksu karnego
wykonawczego – w chwili obecnej w art. 217 § 3 używa się niejasnego sformułowania
„w sposób inny, niż określony w § 2”. Nie wiadomo, jaki to jest „inny sposób udzielenia
widzenia”. Wydaje się, że z przepisu § 2 w art. 217 wynika jednoznacznie, że użyty w nim
wyraz „sposób” dotyczy określenia „uniemożliwiający bezpośredni kontakt z osobą
odwiedzającą”, jednak – jak wykazała praktyka – może to budzić wątpliwości. W tym stanie
rzeczy za w pełni uzasadnioną uznano konieczność doprecyzowania treści § 3
przedmiotowego przepisu.

67. Zmiany w treści przepisów art. 217a K.k.w. i art. 217b K.k.w. pozwolą na usunięcie
nieprawidłowości, które spowodowały przegranie przez Rzeczpospolitą Polską spraw przed
Europejskim Trybunałem Praw Człowieka w Strasburgu. Ponadto nastąpi uzasadnione
uproszczenie sposobu obiegu korespondencji pomiędzy osobami tymczasowo aresztowanymi
a organami ścigania i wymiaru sprawiedliwości, gdy wyeliminuje się przesyłanie do cenzury
korespondencji z tymi podmiotami. Dotychczasowy tryb postępowania był przedmiotem
wielu interwencji, w szczególności ze strony sądów i prokuratur.
Usunięcie z treści § 3 art. 217b K.k.w. wyrazu „bezzwłocznie” ma znieść wątpliwości
interpretacyjne, że „bezzwłoczność” doręczenia wyklucza przesłanie korespondencji
urzędowej do organu dysponującego. Należy zarazem zauważyć, że w rozporządzeniu
Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 stycznia 2004 r. w sprawie czynności administracyjnych
związanych z wykonywaniem tymczasowego aresztowania oraz kar i środków przymusu
skutkujących pozbawienie wolności oraz dokumentowania tych czynności (Dz. U. Nr 15,
poz. 142) zostało wskazane, że czynności administracyjne mają być wykonywane
bezzwłocznie (§ 3 ust. 1) oraz że korespondencja ze zwrotnym potwierdzeniem odbioru
powinna być doręczona adresatowi w takim terminie, aby potwierdzenie zostało oddane
placówce pocztowej nie później, niż trzeciego dnia roboczego od wpływu (§ 106 ust. 3
K.k.w.).
Zgodnie z projektowaną treścią wskazanego przepisu § 3 w art. 217b K.k.w.
korespondencję tymczasowo aresztowanego z organami ścigania, wymiaru sprawiedliwości
i innymi organami państwowymi oraz organami samorządu terytorialnego, przesyła się za
pośrednictwem organu, do którego dyspozycji tymczasowo aresztowany pozostaje, wyłącznie
na wyraźne zarządzenie tego organu – co nie oznacza, że organ ten ma ją cenzurować.
W art. 217a § 1 K.k.w. przewidziano, że zatrzymania, cenzury lub nadzoru korespondencji
tymczasowo aresztowanego dokonuje organ dysponujący, chyba że organ ten zarządzi
inaczej.
Należy zauważyć, że korespondencja z podmiotami wymienionymi w art. 8 § 3
K.k.w. nie musi dotyczyć sprawy, w której nastąpiło tymczasowe aresztowanie. Możliwość

38
przesyłania za pośrednictwem organu dysponującego, na jego zarządzenie, korespondencji
tymczasowo aresztowanego z obrońcą lub pełnomocnikiem będącym adwokatem lub radcą
prawnym jest uzasadniona w szczególności tym, że dyrektor aresztu śledczego nie posiada
informacji, kto jest obrońcą lub pełnomocnikiem tymczasowo aresztowanego. Organ, do
którego dyspozycji tymczasowo aresztowany pozostaje, posiada wiedzę o ustanowionych
w sprawie obrońcach, a w razie potrzeby ma możliwość weryfikacji adresata.


68. Szeroko zakrojone zmiany w Kodeksie karnym wykonawczym, zaproponowane
w niniejszym projekcie ustawy stały się dobrą okazją do dokonania także pewnych zasadnych
korekt w przepisach części szczególnej kodeksu. Są one następujące:
– w art. 234 § 2 należało zamienić błędną obecnie nazwę „Dzień Wojska Polskiego” na
„ więto Wojska Polskiego”,
– ze względu na to, że brzmienie art. 240 w sposób logiczny zawiera w swej treści to, co
zamieszczono w art. 241, celowym stało się uchylenie przepisu art. 241.
Umieszczony w art. 242 K.k.w. tzw. „słowniczek ustawowy” – został poszerzony
o definicję pojęcia „zakład karny” oraz „Kontrola rozmowy w trakcie widzenia lub rozmowy
telefonicznej”. Zmiany te mają charakter porządkujący i zmierzają do wyeliminowania
pojawiających się w praktyce wątpliwości interpretacyjnych. W art. 242 § 4 wskazano, że do
sądu penitencjarnego stosuje się, odpowiednio, również przepis art. 11 § 1.

69. Zaproponowane zmiany w ustawach Kodeks karny skarbowy i Kodeks wykroczeń mają
na celu dostosowanie przepisów tych ustaw, w zakresie orzekania oraz wykonywania kary
grzywny i kary ograniczenia wolności, do proponowanych w projekcie zmian ustaw Kodeks
karny wykonawczy w taki sposób, aby istniała tożsamość przesłanek decyzji podejmowanych
na podstawie przepisów znajdujących się we wszystkich tych aktach prawnych w zakresie
zastępczych form wykonania kary grzywny.
Dążenie to znalazło swój wyraz w treści projektowanego przepisu art. 23 K.w.
Zmiana art. 23 K.w. ma charakter dostosowawczy w celu zapewnienia systemowych
rozwiązań i odstąpiono od możliwości orzekania kary zastępczej grzywny w zamian za karę
ograniczenia wolności. Określone w tym przepisie przesłanki zarządzenia wykonania kary
zastępczej aresztu, w przypadku uchylania się ukaranego od wykonania kary ograniczenia
wolności, tożsame są z przesłankami określonymi w art. 65 § 1 K.k.w.
Zmiany spowodują też to, że nie będzie już sytuacji bezkarności osób, którym
wymierzano grzywny w kwocie do 500 zł (art. 25 K.w.). W wypadkach, bowiem gdy

39
egzekucja okazywała się bezskuteczna nie było możności jakiejkolwiek zamiany na inny
sposób wykonania takiej grzywny i skazany pozostawał bezkarny. Ponadto wobec
systemowych zmian dotyczących wykonywania kar, niezbędnym stało się uchylenie

art. 26 K.w., w celu ujednolicenia zasad stanowiących podstawy przesłanek wymiaru kar.

70. Konsekwencją zaproponowanych wyżej zmian jest również propozycja zmiany Kodeksu
karnego skarbowego w zakresie przepisów dotyczących grzywny orzekanej za popełnienie
wykroczenia skarbowego.
Zmiana przepisu art. 46 K.k.s. wynika z propozycji zmiany art. 186, którego § 5 był
jedynym wyjątkiem od zasady niestosowania do wykroczeń skarbowych przepisów części
ogólnej Kodeksu wykroczeń.
Uchylenie art. 183 K.k.s. ma charakter dostosowawczy i wynika z likwidacji
instytucji odroczenia i rozkładania na raty kary grzywny orzeczonej wobec skazanych za
inne przestępstwa niż przestępstwa skarbowe. Uchylenie bowiem art. 49 i 50 K.k.w. czyni
bezcelowym utrzymywanie instytucji rozkładania na raty kary grzywny orzeczonej za
przestępstwa skarbowe.
Zaproponowane zmiany w art. 184 § 3 Kodeksu karnego skarbowego oraz zmiany
w art. 185 i 186 związane są z zaproponowanymi w projekcie zmianami Kodeksu karnego
wykonawczego.
Zmiana art. 184 § 3 oraz zmiana art. 185 i 186 jest następstwem uchylenia art. 49 – 50 oraz
zmian zaproponowanych w art. 45 – 48, 51 – 52 Kodeksu karnego wykonawczego, które to
przepisy zgodnie z normą ogólną art. 178 § 1 Kodeksu karnego skarbowego będą miały
zastosowanie do wykonywania kary grzywny orzeczonej za przestępstwa i wykroczenia
skarbowe.

Nowelizacja art. 189 K.k.s. spowodowana jest również dostosowaniem jego treści do
zmian zaproponowanych w K.k.w. a mianowicie uchylenia art. 49 – 50.

71. Projekt przewiduje również wprowadzenie zmian w Kodeksie karnym w przepisach
regulujących instytucję warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary
pozbawienia wolności.
W porównaniu do obowiązującego art. 77 § 1 K.k., nieco inaczej określono
materialnoprawne przesłanki warunkowego zwolnienia. Projektowany przepis nie zawiera
bowiem przesłanki w postaci „okoliczności popełnienia przestępstwa”, a także szerzej określa
katalog przesłanek odnoszących się do zachowania skazanego po popełnieniu przestępstwa.
Ponieważ instytucja warunkowego przedterminowego zwolnienia jest nierozerwalnie

40
związana z wykonaniem przynajmniej połowy orzeczonej kary pozbawienia wolności
wprowadzono również, jako przesłankę zastosowania tegoż środka probacyjnego,
uzasadnione przekonanie, że skazany po zwolnieniu będzie przestrzegał porządku prawnego,
a w szczególności nie popełni ponownie przestępstwa.
W art. 79 K.k. dodano § 3, zgodnie z którym art. 78 § 3 miałby zastosowanie, jeżeli
chociaż jedna z niepodlegających łączeniu kar, które skazany ma odbyć kolejno, jest karą
25 lat pozbawienia wolności lub dożywotniego pozbawienia wolności.
W art. 80 § 3 K.k. wprowadzono dziesięcioletni okres próby przy warunkowym
zwolnieniu skazanego na karę 25 lat pozbawienia wolności. Tym samym okres próby przy
warunkowym zwolnieniu z odbycia reszty kary 25 lat pozbawienia wolności zrównany został
z okresem próby przy warunkowym zwolnieniu z kary dożywotniego pozbawienia wolności.
Podobnie w projektowanym art. 81 K.k. wprowadzono zasadę, że skazanemu na karę
25 lat pozbawienia wolności nie można udzielić ponownie warunkowego zwolnienia przed
upływem 5 lat od jego osadzenia w zakładzie karnym.
W art. 82 K.k. wydłużono do 1 roku, okres, po którym jeżeli nie odwołano
warunkowego zwolnienia, karę uważa się za odbytą z chwilą warunkowego zwolnienia.
W praktyce bowiem zdarza się coraz częściej, że gdy warunkowo zwolniony w ostatnim
okresie próby popełni kolejne przestępstwo, uchyla się od obowiązków, to okres 6 miesięcy
jest okresem oczywiście zbyt krótkim by doszło do wydania i uprawomocnienia się
postanowienia o odwołaniu warunkowego przedterminowego zwolnienia. Dochodzi do takiej
niemożności często nie z winy sądu, a z zamierzonych działań skazanych, utrudniających
rozpoznanie w terminie 6 miesięcy wniosku. Z kolei w § 2 art. 82 K.k. wprowadzono zasadę,
że w razie objęcia wyrokiem łącznym kary z odbycia której skazany został warunkowo
zwolniony, na poczet orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności zalicza się jedynie okres
faktycznego odbycia kary.
Względy natury praktycznej legły u podstaw analogicznej zmiany dokonanej
w projektowanych przepisach art. 75 § 4 K.k. i art. 68 § 4 K.k. Konsekwencją powyższych
zmian stała się konieczność wydłużenia terminu zatarcia skazania związanego z upływem
okresu próby (art. 76 § 1 K.k.).
Zmiana przepisu art. 83 K.k. jest zmianą dostosowawczą, skazany w ramach kary
ograniczenia wolności wykonuje bowiem pracę wskazaną przez sądowego kuratora
zawodowego.
Zmianie ulega także § 2 art. 84a K.k. Projekt wprowadza dodatkową przesłankę
uznania za wykonany obowiązku powstrzymania się od przebywania w określonych
środowiskach lub miejscach, zakazu kontaktowania się z określonymi osobami lub zakazu
opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu, orzeczonych na zawsze. Obok

41
przesłanek zachowania skazanego po popełnieniu przestępstwa i w czasie wykonywania kary,
które uzasadniają przekonanie, że po uchyleniu obowiązku lub zakazu nie popełni on
ponownie przestępstwa przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności na szkodę
małoletniego oraz wykonywania tych zakazów lub obowiązków przez co najmniej 10 lat,
projekt nakazuje zasięgnięcie opinii biegłych. Wprowadzony warunek pozwoli na bardziej
trafne wydawanie przez sąd decyzji w tym zakresie.
Projektowane zmiany art. 68 § 2a i art. 75 § 2a K.k. są w zasadzie zmianami
dostosowawczymi do wprowadzonej w Kodeksie karnym wykonawczym instytucji
„pisemnego upomnienia udzielonego przez sądowego kuratora zawodowego” oraz jej
znaczenia prawnego. W przypadku bowiem rażącego naruszenia przez sprawcę lub skazanego
porządku prawnego, o którym mowa w art. 68 § 2 lub art. 75 § 2 K.k., sąd obligatoryjnie
podejmuje warunkowo umorzone postępowanie lub zarządza wykonanie kary warunkowo
zawieszonej. Obligatoryjność ta ma jednak charakter względny, dopuszcza się bowiem
możliwość niepodejmowania postępowania lub niezarządzania wykonania kary, gdy
przemawiają przeciwko temu szczególne względy.
Zmiany art. 68 § 4, art. 75 § 5 i art. 76 § 1 K.k. są konsekwencją przyjętego
w projektowanych przepisach kodeksu karnego wykonawczego okresu roku i tak, podjęcie
postępowania warunkowo umorzonego oraz zarządzenie wykonania kary zawieszonej może
nastąpić nie później niż w ciągu roku, zaś zatarcie skazania z upływem roku od zakończenia
okresu próby.
Dodanie § 3 w art. 74 K.k. stało się konieczne z uwagi na powierzenie czynności
dozoru także osobie godnej zaufania lub przedstawicielowi stowarzyszenia, instytucji albo
organizacji społecznej. Podmioty, którym powierzono wykonywanie dozoru mogą złożyć do
sądu wniosek o wydanie postanowienia w przedmiocie czasu i sposobu wykonywania
obowiązków określonych w art. 72 K.k. Przepis miałby zastosowanie do skazanego, którego
oddano pod dozór lub zobowiązano do wykonania obowiązków związanych z okresem próby.

72. Zmiana § 1 w art. 213 K.p.k., poszerzająca zakres informacji dotyczących podejrzanego,
ustalanych w toku postępowania przygotowawczego jest konsekwencją projektowanego
art. 11 § 2 i 4 Kodeksu karnego wykonawczego.
W projekcie dokonano również zmiany w art. 291 K.p.k.
Projektowany przepis art. 291 § 3 K.p.k. pozwala na zabezpieczenie na mieniu
oskarżonego, wykonania orzeczenia o kosztach sądowych. Rozwiązanie takie uzasadnione
jest koniecznością usprawnienia postępowania wykonawczego w zakresie ściągalności
zasądzonych w postępowaniu karnym kosztów sądowych.

42