Rządowy projekt ustawy o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycji towarzyszących

statusu inwestycji towarzyszącej przesądzi o stosowaniu przepisów projektowanej ustawy.
W przypadku gdyby inwestor nie wystąpił z takim wnioskiem lub minister właściwy do
spraw gospodarki odmówiłby nadania danej inwestycji statusu inwestycji towarzyszącej
w rozumieniu projektowanej ustawy, w sposób oczywisty inwestycja ta realizowana będzie na
podstawie innej specustawy albo na zasadach ogólnych.
Ustawa, w rozdziale 2 i 3 (art. 4 – 23 projektowanej ustawy) określać będzie decyzje
konieczne do lokalizacji i budowy obiektu energetyki jądrowej, tj.:
1) decyzję o ustaleniu lokalizacji inwestycji w zakresie budowy obiektu energetyki
jądrowej (art. 7 projektowanej ustawy),
2) decyzję zasadniczą (art. 22 projektowanej ustawy) ,
3) pozwolenie na budowę obiektu energetyki jądrowej (art. 15 projektowanej ustawy).
Decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji w zakresie budowy obiektu energetyki jądrowej
będzie w sposób wyczerpujący regulowana ustawą i w zakresie lokalizacji tej inwestycji nie
będą miały zastosowania przepisy ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
Decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji w zakresie budowy obiektu energetyki jądrowej
będzie przesądzała możliwość lokalizacji obiektu energetyki jądrowej na określonym terenie.
Decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji w zakresie budowy obiektu energetyki jądrowej
będzie konstrukcyjnie zbliżona do decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego,
uregulowanej w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Niemniej
pomiędzy tymi decyzjami występować będą różnice wynikające ze specyfiki inwestycji
dotyczących obiektów energetyki jądrowej, jak również z dalej idących skutków prawnych
decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji w zakresie budowy obiektu energetyki jądrowej
(m.in. zakaz wydawania innych decyzji dla tego samego obszaru, zmiany w prawach
i stosunkach cywilnoprawnych z dniem, w którym decyzja stanie się ostateczna).
Decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji w zakresie budowy obiektu energetyki jądrowej
będzie wydawana na wniosek inwestora. Decyzję w pierwszej instancji wydawać będzie
właściwy miejscowo wojewoda. W przypadku zlokalizowania obiektu energetyki jądrowej na
obszarze więcej niż jednego województwa, decyzję o ustaleniu lokalizacji inwestycji
wydawać będzie wojewoda, na którego obszarze właściwości znajduje się większa część
nieruchomości przeznaczonych na realizację inwestycji. Organem odwoławczym będzie
minister właściwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej.
W przypadku konkurencyjnych wniosków o ustalenie lokalizacji inwestycji w zakresie
5 
 
budowy obiektu energetyki jądrowej, o kolejności ich rozpatrywania decydować będzie
kolejność złożenia kompletnego wniosku.
Rodzaje dokumentów i informacji, jakie powinny zostać dołączone przez inwestora do
wniosku o wydanie decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji w zakresie budowy obiektu
energetyki jądrowej, zostały zawarte w art. 5 projektowanej ustawy. Przepis ten w ust. 1
w pkt 12 przewiduje konieczność przedłożenia przez inwestora szeregu opinii wydanych
przez właściwe organy, dotyczące możliwości posadowienia obiektu energetyki jądrowej na
terenie, co do którego złożony został wniosek.
Organy te zobowiązane są do wydania opinii w terminie nie dłuższym niż 14 dni od dnia
otrzymania wniosku o wydanie opinii. Kopię opinii właściwy organ będzie przekazywał
wojewodzie właściwemu do wydania decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji w zakresie
budowy obiektu energetyki jądrowej. Niewydanie opinii w tym terminie traktowane będzie
jako brak zastrzeżeń do wniosku o wydanie decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji
w zakresie budowy obiektu energetyki jądrowej. Opinia nie będzie wiążąca dla organu
rozstrzygającego sprawę. Analogicznie jak w innych szczególnych ustawach inwestycyjnych,
powyższe opinie zastępować będą uzgodnienia, pozwolenia, zezwolenia, zwolnienia, opinie,
zgody bądź stanowiska właściwych organów, wymagane odrębnymi przepisami dla
lokalizacji inwestycji.

Decyzja zasadnicza, uregulowana szczegółowo w art. 22 i 23 projektowanej ustawy, będzie
konieczna do uzyskania przez inwestora po decyzji o ustaleniu lokalizacji tej inwestycji,
a przed wystąpieniem o pozwolenie na budowę obiektu energetyki jądrowej, względnie przed
pozwoleniem na prace przygotowawcze. Decyzja zasadnicza będzie wyrazem akceptacji
państwa dla budowy obiektu energetyki jądrowej w określonej lokalizacji, przez określonego
inwestora, z wykorzystaniem określonej technologii. Decyzja ta, na wniosek inwestora,
wydawana będzie w drodze decyzji przez ministra właściwego do spraw gospodarki.
Przed wydaniem decyzji zasadniczej minister właściwy do spraw gospodarki będzie
zobowiązany zasięgnąć opinii Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego o wpływie
inwestycji na bezpieczeństwo wewnętrzne państwa.
Pozwolenie na budowę dla obiektu energetyki jądrowej (art. 15 i 16 projektowanej ustawy)
zostało uregulowane przez ustawę tylko w części, tj. w zakresie nieuregulowanym w ustawie
zastosowanie będą miały przepisy Prawa budowlanego.
6 
 
Oczywiście pozwolenie na budowę nie będzie jedyną decyzją wymaganą do rozpoczęcia
budowy obiektu jądrowego, bowiem w ustawie – Prawo atomowe jest uregulowana kwestia
konieczności uzyskania zezwolenia Prezesa PAA na budowę obiektu jądrowego i zezwolenie
to po wejściu w życie ustawy nadal będzie wymagane przed uzyskaniem pozwolenia na
budowę dla obiektu energetyki jądrowej, będącego obiektem jądrowym.
Obok wskazanych wyżej decyzji, które inwestor uzyskać musi uzyskać obligatoryjnie przed
rozpoczęciem budowy, w projektowanej ustawie przewidziana została możliwość wystąpienia
przez inwestora o uzyskanie także innych decyzji, które będą miały charakter fakultatywny.
Są to:
1) decyzja o wskazaniu lokalizacji inwestycji w zakresie budowy obiektu energetyki
jądrowej albo zezwolenie na wejście na teren nieruchomości (art. 11 – 14). Obie te
decyzje mają na celu umożliwienie inwestorowi przeprowadzenia pomiarów, badań
i
innych prac potrzebnych do przygotowania raportu lokalizacyjnego, na
nieruchomościach, do których inwestor nie ma tytułu prawnego.
Inne będą jednakże skutki tych decyzji oraz inny będzie okres czasu, na jaki będą
mogły być wydane. I tak:
a) decyzja o wskazaniu lokalizacji inwestycji w zakresie budowy obiektu energetyki
jądrowej może zostać wydana na okres nie więcej niż 5 lat; doręczenie stronom
postępowania zawiadomienia o wszczęciu postępowania, a następnie wydanie
ostatecznej decyzji w sprawie aż do czasu wygaśnięcia tej decyzji wywołuje
następujące skutki prawne:
– w odniesieniu do nieruchomości objętych wnioskiem o wydanie tej decyzji nie
wydaje się decyzji o pozwoleniu na budowę, a toczące się postępowania ulegają
zawieszeniu z mocy prawa do czasu wydania decyzji o wskazaniu lokalizacji
inwestycji w zakresie budowy obiektu energetyki jądrowej,
– zawiesza się postępowania o wydanie decyzji o warunkach zabudowy lub
decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego w rozumieniu ustawy z
dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym,
– w przypadku zbycia własności nieruchomości objętej wnioskiem o wydanie
decyzji o wskazaniu lokalizacji inwestycji w zakresie budowy obiektu energetyki
jądrowej, po doręczeniu zawiadomienia, o którym mowa w ust. 1, nabywca
i zbywca są zobowiązani do zgłoszenia właściwemu wojewodzie danych nowego
właściciela. Brak dokonania powyższego zgłoszenia i prowadzenie postępowania
7 
 
bez udziału nowego właściciela nie stanowi podstawy do wznowienia
postępowania lub stwierdzenia nieważności,
– wojewoda niezwłocznie składa wniosek do właściwego sądu o ujawnienie
w księdze wieczystej wszczęcia postępowania w sprawie wydania takiej decyzji
lub jej wydania ,
b) zezwolenie na wejście na teren nieruchomości będzie wydawane na czas
oznaczony, nie dłuższy niż 3 lata, i nie będzie wywoływać skutków prawnych
w odniesieniu do nieruchomości wskazanych w lit. a tiret 1 – 4. Strona
niezadowolona z przyznanego jej odszkodowania za szkody związane
z prowadzonymi przez inwestora pomiarami i badaniami gruntu będzie mogła
wnieść powództwo do sądu powszechnego, analogicznie jak w przypadku innych
odszkodowań przyznawanych na podstawie ustawy.
adna z ww. decyzji nie będzie przesądzała o lokalizacji obiektu energetyki
jądrowej i żadne warunki lokalizacji nie będą przez organ ustalane w toku
postępowania, ani tym bardziej określane w decyzji;
2) pozwolenie na prace przygotowawcze będzie kolejną fakultatywną decyzją
uregulowaną w ustawie (art. 17); na podstawie tej decyzji inwestor będzie mógł
dokonać szeregu prac poprzedzających rozpoczęcie robót budowlanych dotyczących
budowy obiektu energetyki jądrowej.
Pozwolenie to będzie w szczególności obejmowało niwelację terenu, wycinkę drzew,
budowę przyłączy mediów na potrzeby budowy czy rozbiórkę istniejących obiektów
budowlanych.
W rozdziale 4 projektowanej ustawy (art. 24 – 34) uregulowano kwestie nabycia tytułu
prawnego do nieruchomości i realizacji inwestycji.
Podstawowe kwestie unormowane w ww. przepisach to:
1) skutki wydania ostatecznej decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji w zakresie
budowy obiektu energetyki jądrowej obejmujące:
a) przejście na własność Skarbu Państwa, z mocy prawa, nieruchomości, do których
inwestor nie posiadał tytułu prawnego, składając wniosek o wydanie decyzji
o ustaleniu lokalizacji,
b) zatwierdzenie podziału nieruchomości zgodnie z wnioskiem inwestora;
8 
 
c) wygaśnięcie, z mocy prawa, użytkowania wieczystego na nieruchomościach
Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego,
d) wygaśnięcie trwałego zarządu na nieruchomościach Skarbu Państwa,
e) wygaśnięcie umów najmu, dzierżawy lub użyczenia nieruchomości Skarbu
państwa (w terminie 3 miesięcy od dnia, gdy decyzja o ustaleniu lokalizacji stała
się ostateczna);
2) zasady ustalania odszkodowań; przy czym rozwiązaniem nowym w stosunku do
rozwiązań przyjętych w innych specustawach jest możliwość wniesienia, przez stronę
niezadowoloną z przyznanego jej przez wojewodę odszkodowania, powództwa do
sądu powszechnego, w terminie 30 dni, licząc od dnia, gdy decyzja w sprawie
odszkodowania stała się ostateczna, nie zaś skargi do sądu administracyjnego
badającego zaskarżoną decyzję tylko w aspekcie jej zgodności z prawem. Ustawa
przewiduje zatem sądową kontrolę rozstrzygnięć administracyjnych w zakresie
wysokości przyznanego odszkodowania. Kontrola ta odbywać się będzie w drodze
powództwa wnoszonego do sądu powszechnego, co nie wstrzyma wykonania decyzji
orzekającej odszkodowanie co do kwoty w niej określonej. Taka redakcja przepisów
pozwoli na efektywne przeprowadzenie inwestycji określonych w ustawie, przy
pełnym zachowaniu praw podmiotów, którym przysługuje odszkodowanie w zakresie
kontroli jego wysokości. Tym samym rozwiązanie jest zgodne z art. 78 Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej, zgodnie z którym każda ze stron ma prawo do zaskarżenia
orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji. Wyjątki od tej zasady, zgodnie ze
zdaniem drugim powołanego przepisu, oraz (odrębny) tryb zaskarżania określa
projektowana ustawa;
3) organy właściwe w sprawie wydawania decyzji o odszkodowaniu (wojewoda) oraz
organy odwoławcze (minister właściwy do spraw budownictwa gospodarki
przestrzennej i budownictwa), z zastrzeżeniem regulacji odrębnej zawartej w art. 31
ust. 2 zdanie 2 – gdzie organem odwoławczym jest minister właściwy do spraw
środowiska.
W związku z tym, że wywłaszczenie nieruchomości na podstawie decyzji o ustaleniu
lokalizacji inwestycji w zakresie budowy obiektu energetyki jądrowej następuje
w związku z realizacją celu publicznego, jakim jest budowa obiektu energetyki jądrowej,
grunty te oraz inne nieruchomości także wcześniej należące do Skarbu Państwa, a objęte
tą decyzją, zostaną przekazane inwestorowi w użytkowanie wieczyste oraz zostanie na
9