Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym

Druk nr 3610

Warszawa, 22 października 2010 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Marszałek Senatu


Pan

Grzegorz
Schetyna
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej

Szanowny Panie Marszałku

Zgodnie z art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. mam zaszczyt powiadomić Pana Marszałka, że Senat na 63.
posiedzeniu w dniu 21 października 2010 r. podjął uchwałę w sprawie wniesienia
do Sejmu projektu ustawy

-
o zmianie ustawy o planowaniu

i zagospodarowaniu przestrzennym.

Projekt ustawy stanowi wykonanie obowiązku dostosowania systemu
prawa do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.
Jednocześnie pragnę poinformować, że Senat upoważnił senatora Leona
Kieresa do reprezentowania Senatu w dalszych pracach nad tym projektem.
W załączeniu przesyłam również informację o pozostawaniu projektu
ustawy poza obszarem prawa Unii Europejskiej.

Łączę wyrazy szacunku

wz.
(-) Marek Ziółkowski
WICEMARSZAŁEK SENATU
U C H W A Ł A
SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
z dnia 21 października 2010 r.
w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy o planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r., Senat wnosi do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o zmianie
ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
Jednocześnie upoważnia senatora Leona Kieresa do reprezentowania Senatu
w pracach nad projektem.
WICEMARSZAŁEK SENATU
Marek ZIÓŁKOWSKI
p r o j e k t
USTAWA
z dnia
o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
Art. 1.
W ustawie z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z
2003 r. Nr 80, poz. 717, z późn. zm.1)) w art. 87 po ust. 3 dodaje się ust. 3a w brzmieniu:
"3a. Jeżeli uchwalenie planu miejscowego nastąpiło po dniu 31 grudnia 2003 r. w związku
z utratą mocy przez miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego uchwalony przed
dniem 1 stycznia 1995 r., przepisu art. 37 ust. 1 zdanie drugie niniejszej ustawy nie stosuje
się, o ile wartość nieruchomości określona przy uwzględnieniu przeznaczenia terenu
ustalonego w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego uchwalonym przed
dniem 1 stycznia 1995 r. jest większa, niż wartość nieruchomości określona przy
uwzględnieniu faktycznego sposobu jej wykorzystywania po utracie mocy tego planu.
W takim przypadku obniżenie oraz wzrost wartości nieruchomości stanowią różnicę
między wartością nieruchomości określoną przy uwzględnieniu przeznaczenia terenu
obowiązującego po uchwaleniu planu miejscowego a jej wartością określoną przy
uwzględnieniu przeznaczenia terenu ustalonego w planie miejscowym uchwalonym przed
dniem 1 stycznia 1995 r.".
Art. 2.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

1) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 6, poz. 41 i Nr 141, poz. 1492, z 2005 r.
Nr 113, poz. 954 i Nr 130, poz. 1087, z 2006 r. Nr 45, poz. 319 i Nr 225, poz. 1635, z 2007 r. Nr 127, poz. 880,
z 2008 r. Nr 199, poz. 1227, Nr 201, poz. 1237 i Nr 220, poz. 1413 oraz z 2010 r. Nr 24, poz. 124, Nr 75, poz.
474, Nr 106, poz. 675, Nr 119, poz. 804, Nr 130, poz. 871, Nr 149, poz. 996 i Nr 155, poz. 1043.
UZASADNIENIE
1. Ustawa wykonująca wyrok Trybunału Konstytucyjnego
Projektowana ustawa stanowi wykonanie obowiązku dostosowania systemu prawa do
orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 lutego 2010 r. (sygn. akt P 58/08),
stwierdzającego niezgodność przepisu art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o
planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717, z późn. zm.; dalej
jako: ustawa) z art. 2 i art. 32 Konstytucji.
Sentencja wyroku została opublikowana w Dz. U. Nr 24, poz. 124 (dzień publikacji:
15 lutego 2010 r.). Pełny tekst orzeczenia wraz z uzasadnieniem zamieszczony został w OTK
Z.U. Nr 2A, poz. 9.
2. Przedmiot i istota rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego
2.1. Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności z ustawą zasadniczą art. 37 ust. 1
ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w zakresie, w jakim wzrost wartości
nieruchomości odnosi on do faktycznego sposobu wykorzystywania owej nieruchomości przed
uchwaleniem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, w sytuacji, gdy jej
przeznaczenie zostało w tym planie określone tak samo jak w planie miejscowym uchwalonym
przed dniem 1 stycznia 1995 r., który utracił moc z powodu upływu terminu wyznaczonego
w art. 87 ust. 3 ustawy.
W odniesieniu do rozwiązania przyjętego w zaskarżonym przepisie postawiony został
przede wszystkim zarzut naruszenia art. 32 Konstytucji statuującego wymóg jednakowego
traktowania (a zatem według tej samej miary, bez żadnych zróżnicowań i to zarówno tych
faworyzujących, jak i dyskryminujących) podmiotów charakteryzujących się w równym
stopniu określoną cechą istotną (relewantną). W związku z tym Trybunał przypomniał, iż sam
fakt odstępstwa od zasady płynącej z powołanego wzorca nie uzasadnia jeszcze uznania danej
regulacji za niekonstytucyjną. Zasada równości nie ma bowiem charakteru bezwzględnego,
wobec czego nierówne traktowanie podmiotów podobnych nie musi automatycznie oznaczać
dyskryminacji lub uprzywilejowania, a w konsekwencji niezgodności z art. 32 Konstytucji.
Konieczna jest więc ocena kryterium, na podstawie którego dokonano zróżnicowania, jak
również argumentów, które przemawiały za odejściem od zasady równości.
2
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego w zakresie obciążenia obowiązkiem uiszczenia na
rzecz gminy jednorazowej opłaty, o której mowa w art. 36 ust. 4 ustawy, czyli tzw. renty
planistycznej, za wspólną cechę właścicieli i użytkowników wieczystych nieruchomości uznać
należy potencjalną korzyść, jaką przynosi ustabilizowanie ich sytuacji wskutek uchwalenia
planu miejscowego. Niemniej jednak obciążenie podmiotów władających nieruchomościami
położonymi tam, gdzie nowe plany miejscowe uchwalono dopiero po wygaśnięciu starych, różni
się od obowiązku opłatowego nakładanego na właścicieli (użytkowników wieczystych)
nieruchomości znajdujących się na terenach, gdzie do uchwalenia nowych planów doszło
jeszcze w okresie obowiązywania planów sprzed 1 stycznia 1995 r. W omawianym przypadku
mamy zatem do czynienia ze zróżnicowaniem sytuacji osób dysponujących wymienionymi
tytułami prawnymi do nieruchomości pod względem zaistnienia związku między uchwaleniem
planu a wzrostem wartości zbywanego gruntu i w efekcie pobraniem przez gminę stosownej
opłaty. Tymczasem – jak podniesiono w uzasadnieniu wyroku – celem ustawodawcy było:
„(…) powiązanie uchwalenia miejscowego planu z realnym wzrostem wartości nieruchomości i,
w założeniu również, ceny jej zbycia. Uzasadnione wtedy jest osiągnięcie korzyści zarówno
przez sprzedającego, jak i przez gminę, która do wzrostu wartości się przyczyniła”. Nie da się
już natomiast tego powiedzieć o wymierzeniu renty planistycznej w sytuacji, gdy wobec braku
aktywności po stronie gminy poprzednio obowiązujący plan miejscowy utracił moc, a
jednocześnie nowo uchwalony plan w rzeczywistości nie zmienia przeznaczenia gruntów oraz
zasad ich zagospodarowania w stosunku do tamtego wygasłego planu. Dochodzi więc w tym
aspekcie do przełamania zasady równości, przy czym ustawodawca nie wskazał tu żadnych
wartości, które przemawiałyby za takim właśnie zróżnicowanym sposobem traktowania
właścicieli i użytkowników wieczystych – zbywców nieruchomości.
Ponadto za uchyleniem domniemania konstytucyjności zaskarżonego unormowania
przemawiała także okoliczność, że zadanie polegające na uchwaleniu miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego nie stanowiło dla jednostek samorządu terytorialnego
nowości, albowiem od wielu lat wiadome im było, że plany miejscowe uchwalone przed datą 1
stycznia 1995 r. wygasną z mocy prawa i że tym samym zachodzi potrzeba zastąpienia ich
nowymi. Z kolei właściciele czy też użytkownicy wieczyści nieruchomości nie mogli się
spodziewać, że te gminy, które posiadały miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego
doprowadzą do utraty ich mocy poprzez zarzucenie prowadzenia polityki przestrzennej na swoim
obszarze. Dlatego nie powinni oni ponosić negatywnych skutków zaniedbań władz lokalnych. W
opinii Trybunału: „Pogorszenie położenia prawnego właścicieli i użytkowników wieczystych
nieruchomości, determinowane przyczynami całkowicie od nich niezależnymi należy uznać (…)
za nierówne i za niezgodne z zasadami sprawiedliwości społecznej, które w świetle art. 2
Konstytucji wyrażają również konieczność sprawiedliwego łączenia interesu ogółu (dobra