Komisyjny projekt ustawy o broni i amunicji

Warszawa, 15 grudnia 2010 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Prezes Rady Ministrów

DSPA-140-128 (4)/10






Pan

Grzegorz
Schetyna
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej




Przekazuję przyjęte przez Radę Ministrów stanowisko wobec
komisyjnego projektu ustawy:
- o broni i amunicji (druk nr 3426).

Jednocześnie informuję, że Rada Ministrów upoważniła Ministra Spraw
Wewnętrznych i Administracji do reprezentowania Rządu w tej sprawie w toku
prac parlamentarnych.


(-) Donald Tusk











Stanowisko Rady Ministrów do komisyjnego projektu ustawy o broni i amunicji
(druk nr 3426)



Nieograniczony dostęp obywateli do broni.

W Polsce prawo do posiadania broni nie jest objęte konstytucyjnym katalogiem praw
i swobód obywatelskich, nie podlega zatem konstytucyjnej ochronie, a dostęp do niego jest
ograniczony ustawą z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (Dz. U. z 2004 r. Nr 52,
poz. 525, z późn. zm.). Powszechnego dostępu do broni nie przewidują także przepisy prawa
międzynarodowego, w tym Unii Europejskiej, a każdy kraj członkowski UE reguluje prawo
do broni przepisami własnego prawa.

Odnosząc się do komisyjnego projektu ustawy o broni i amunicji przede wszystkim
należy podnieść, iż regulacje dotyczące zasad posiadania i używania broni należą do sfery
administracyjnego prawa materialnego. Zapadające zatem na podstawie tych regulacji decyzje
administracyjne musi poprzedzić postępowanie administracyjne przeprowadzone stosownie
do przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego
(Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, z późn. zm.). Z kolei konsekwencją tego jest poddanie
spraw z zakresu pozwoleń na broń kognicji sądów administracyjnych. Wyżej wskazanych
zależności nie dostrzegają twórcy projektu ustawy. Stąd zapewne wynikają propozycje
regulacji o wydawaniu pozwoleń na broń na podstawie wyrażonego przez wnioskodawcę
„zamiaru” czy pozbawianie uprawnień do posiadania broni w trybie administracyjnym
(cofanie pozwoleń) i jednoczesne orzekanie w trybie karnoprawnym (pozakodeksowy środek
karny orzekany przez sąd powszechny w sprawie o wykroczenie lub przestępstwo).
Zaproponowane rozwiązanie nie tylko kłóci się z przepisami prawa procesowego
wymagającymi ustalenia stanu faktycznego pewnego (np. art. 7 i 77 § 1 kpa), ale także
z ustrojem sądownictwa w naszym kraju (poddanie tej samej kwestii kognicji sądownictwa
powszechnego i administracyjnego).

Dodatkowo, wskazanie w projekcie, iż podstawą przyznania prawa do broni jest
określony „zamiar” zaprzecza przepisowi dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady
2008/51/WE z dnia 21 maja 2008 r. zmieniającej dyrektywę Rady 91/477/EWG z dnia 18
czerwca 1991 r. w sprawie kontroli nabywania i posiadania broni, która uzależnia
posiadanie broni od istnienia ważnego powodu.
Istotne jest także, iż zgodnie z założeniami projektu, organ wydający pozwolenie nie
będzie miał żadnego wpływu na ilość egzemplarzy broni, którymi będzie dysponować dana
osoba czy podmiot. Rolą organu jest tylko – w przypadku spełnienia wymagań formalnych -
wydanie pozwolenia, nie ma natomiast możliwości odmowy wydania pozwolenia na kolejne
egzemplarze (co obecnie reguluje decyzja wydawana w trybie art. 155 kpa). Osoba
posiadająca pozwolenie, w przypadku chęci posiadania kolejnych jednostek broni, będzie
występować do organu po wydanie zaświadczenia na zakup, a organ będzie zobligowany do
wydania ich w żądanej przez stronę ilości.

Należy także zauważyć, iż projektowana regulacja nie tylko liberalizuje zasady
dostępu do broni i amunicji (przytoczony na wstępie nie dający się potwierdzić „zamiar”), ale
także – zasady posiadania i używania broni. Takie rozwiązanie bez wątpienia przyczyni się do
drastycznego spadku bezpieczeństwa i porządku publicznego w kraju.

Zaproponowany przez projektodawców zamknięty katalog przestępstw, za których
skazanie uniemożliwia wydanie pozwolenia (art. 10) pomija wiele groźnych przestępstw, w
tym zbrodni, zawartych w innych aktach prawa, w tym w części szczególnej kodeksu
karnego. Organ właściwy w sprawach pozwoleń na broń będzie więc zobowiązany przyznać
prawo do broni osobie skazanej, np. za przestępstwa przeciwko pokojowi, ludzkości i
przestępstwa wojenne (Rozdział XVI kodeksu karnego), przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej
(Rozdział XVII), przeciwko obronności (Rozdział XVIII), przeciwko bezpieczeństwu
powszechnemu (Rozdział XX), przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, w tym popełnione
pod wpływem alkoholu (Rozdział XXI), przeciwko porządkowi publicznemu, poza
wskazanymi w projekcie (Rozdział XXXII) i odbywającej z tego tytułu karę wieloletniego
pozbawienia wolności. Niesłuszne wydaje się więc stwierdzenie zawarte w projekcie, iż
zawarte w nim rozwiązania uniemożliwią dostęp do broni osobom niepowołanym, bo broń
będzie legalnie mogła posiadać, np. osoba, która została skazana za udział w zorganizowanej
grupie przestępczej (także zbrojnej) czy za handel ludźmi. Problemu tego nie likwiduje zakaz
wydania pozwolenia w przypadku przestępstw popełnionych z zastosowaniem przemocy czy
groźby jej użycia, ponieważ niekoniecznie nieobjęte katalogiem groźne dla interesu
społecznego przestępstwa mają takie znamiona (np. zbrodnia z art. 310 § 1 kk – przeciwko
obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi).

W kwestii podstaw obligatoryjnego pozbawiania prawa do broni projektodawcy
przewidują jedynie wprost jedną sytuację – wystąpienie przesłanek uniemożliwiających
wydanie pozwolenia, a drugą domyślnie, tj. ze względu na rażące nieprawidłowości, jak
można się jedynie domyślić, w przechowywaniu broni. W przypadku natomiast naruszenia
innych zasad posiadania czy używania broni (np. noszenie czy posiadanie jej w stanie
nietrzeźwym), wskazują jedynie na możliwość pozbawienia prawa do broni i to tylko w
stosunku do niektórych naruszeń uznanych przez projektodawców za wykroczenie. Ponadto
projekt przewiduje stworzenie niedopuszczalnego i niezrozumiałego dualizmu orzeczeń
cofających pozwolenie, tj. decyzja administracyjna (obligatoryjnie) i wyrok sądu karnego
(fakultatywnie). Przy czym skazanie za przestępstwo określone w projekcie skutkuje
cofnięciem pozwolenia w drodze decyzji administracyjnej i możliwością orzeczenia przez
sąd, niewątpliwie karny, pozakodeksowego środka zapobiegawczego w postaci zawieszenia
uprawnień do posiadania broni. Rodzi się zatem pytanie, które z nich będzie miało moc
wiążącą, skoro rozstrzygają w zupełnie innym zakresie?

Ponadto, projektowane regulacje nie wiążą pozbawienia prawa do posiadania broni
z obowiązkiem jej pozbycia się. Obowiązek ten powstaje bowiem tylko w przypadku
czasowego zawieszenia tego prawa i to przez sąd – według projektu właściciel broni, wobec
którego środek ten zastosowano winien oddać broń do depozytu, ale nie wiadomo jakiego
organu (sąd?). Nie wiadomo także kto i według jakich zasad będzie ustalał koszty tego
depozytu. Kwestia braku przepisów dotyczących należności finansowych za depozyt ma
jednak mniejsze znaczenie niż fakt, iż osoba pozbawiona prawa do broni, np. z tytułu
stwierdzenia u niej choroby psychicznej, nadal będzie broń tę miała legalnie w swojej
dyspozycji. Jak zatem rozwiązanie takie, a w zasadzie brak stosownych rozwiązań w tym
zakresie, ma się do sfery ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego?

Komisyjny projekt zakłada bardzo szeroką liberalizację dostępu do broni. Projekt
zakłada, iż np. pozwolenie na broń – biorąc pod uwagę wykaz przewidzianych stanów
chorobowych uniemożliwiających wydanie pozwolenia (projektowany załącznik nr 1) –
będzie musiało być wydane osobie, np. uzależnionej od alkoholu (nie jest on bowiem
substancją psychoaktywną). Nie został także przewidziany egzamin dla osób chcących
posiadać obywatelską kartę broni. Natomiast egzamin na pozwolenie podstawowe ma
charakter wyłącznie teoretyczny (załącznik nr 2 do projektu ustawy), przy czym nie musi się
mu poddawać osoba posiadająca przez 3 lata kartę obywatelską. Zauważyć też trzeba, iż

2
zgodnie z intencją projektodawców uzasadnić należy tylko wniosek

o wydanie obywatelskiej karty broni. Wymóg ten jest zniesiony gdy jej posiadacz ubiega się
o pozwolenia podstawowe, które z kolei zwalnia z tego obowiązku przy ubieganiu się
o pozwolenie rozszerzone. Zastosowane kryterium ustalenia rodzajów pozwoleń, tj. chęć
posiadania innych rodzajów broni, z jednoczesnym zniesieniem obowiązku wskazania celu,
do którego ma być używana broń oraz określania tego celu oraz ilości broni w decyzji
administracyjnej czynią iluzorycznym argument projektodawców o zaostrzeniu kryteriów
dostępu do broni w świetle aktualnej ustawy o broni i amunicji oraz przywołanej wyżej
dyrektywy UE. Należy przecież zauważyć, iż poważny powód posiadania broni najłatwiej jest
zdefiniować właśnie poprzez cel, w jakim dana broń ma być używana. Oceny tej nie zmienia
regulacja nakazująca okresowe powtarzanie egzaminu kompetencyjnego, skoro
projektodawcy określili, iż nie zdanie egzaminu powoduje tylko utratę prawa noszenia broni,
a nie przesłanki cofnięcia pozwolenia w ogóle.

Katalog wyłączeń (art. 2 pkt 1)
W projektowanej regulacji brak jest wyłączenia Służby Celnej z katalogu podmiotów w
stosunku do których projektowana ustawa nie ma zastosowania. Należy bowiem zauważyć, iż
zgodnie z art. 69 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej (Dz. U. Nr 168, poz.
1323, z późn. zm.) formacja ta nabyła także prawo do użycia broni.
Kategorie broni palnej (art. 7)
Dyrektywa Rady z dnia 18 czerwca 1991 r. w sprawie kontroli nabywania i posiadania broni
(91/477/EWG) przewidywała wyraźny czwórpodział broni palnej na 4 kategorie (Kategoria A
- broń palna niedozwolona, B – broń palna, w przypadku której wymagane jest pozwolenie, C
– broń palna, w przypadku której wymagane jest oświadczenie oraz D – inna broń palna).
Istotną zmianę w podejściu do tej klasyfikacji wprowadziła dyrektywa Parlamentu
Europejskiego i Rady 2008/51/WE z dnia 21 maja 2008 r. zmieniającą dyrektywę Rady
91/477/EWG w sprawie kontroli nabywania i posiadania broni. Zostały wprowadzone zabiegi
legislacyjne ograniczające swobodny dostęp do kategorii C i D. Przykładowo, wprowadzono
art. 4a stanowiący, iż „państwa członkowskie zezwalają na nabywanie i posiadanie broni
palnej tylko osobom, które otrzymały zezwolenie, lub – w odniesieniu do kategorii C lub D
– osobom, które są specjalnie upoważnione do nabywania i posiadania broni palnej zgodnie
z prawem krajowym”. Dalej, art. 7 ust. 5 przewiduje, iż państwa członkowskie przyjmują
przepisy gwarantujące, że osoby posiadające pozwolenie na broń palną kategorii B wydane na
podstawie prawa krajowego w dniu 28 lipca 2008 r. nie muszą ubiegać się o zezwolenie lub
pozwolenie na posiadaną broń palną kategorii C lub D w związku z wejściem w życie
dyrektywy 2008/51/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 maja 2008 r. Jednak
każdy kolejny transfer broni palnej kategorii C lub D podlega wymogowi uzyskania lub
posiadania przez osobę otrzymującą transfer zezwolenia lub specjalnego upoważnienia do
posiadania tej broni palnej zgodnie z prawem krajowym”.
Należy przewidywać, iż kierunek zmian zmierzających do jeszcze większego zaostrzania
przepisów w zakresie broni palnej, np. przez ograniczenie kategorii z 4 do 2 (broń palna
zakazana i broń palna, w przypadku której wymagane jest pozwolenie) będzie się pogłębiał.
Zgodnie z art. 17 zdanie 2 dyrektywy Komisja Europejska zobowiązana będzie do
przedłożenia Parlamentowi Europejskiemu i Radzie do dnia 28 lipca 2012 r. sprawozdania
dotyczącego możliwych pozytywnych i negatywnych stron ograniczenia liczby kategorii
broni palnej do dwóch (zakazane i dozwolone) z punktu widzenia udoskonalenia
funkcjonowania rynku wewnętrznego tych wyrobów poprzez ewentualne uproszczenie.


3
Zmiany zaproponowane przez projektodawcę zmierzają w zupełnie odwrotnym
kierunku niż idą regulacje europejskie, tj. z tendencji zmierzającej do zwiększonej
reglamentacji broni na znaczącą liberalizację. Z tego względu rozwiązanie zaproponowane
przez projektodawców należy ocenić jednoznacznie negatywnie. Dodatkowo wątpliwości te
potwierdzają doniesienia z kontynentu amerykańskiego i niektórych krajów europejskich.
Nastąpiła eskalacja przemocy z użyciem broni palnej, w związku z czym niektóre stany USA
zamierzają zrezygnować z liberalnego podejścia w tej dziedzinie (posiadania broni palnej) i
wprowadzenie reglamentacji.

Na świecie i w Europie liberalne prawo regulujące dostęp do broni palnej niesie za
sobą wiele zagrożeń, których ofiarami są najczęściej osoby nieletnie. Niebezpieczeństwo nie
wynika wyłącznie z łatwego dostępu do broni ale również, a może i przede wszystkim z
faktu, iż nieodpowiednio przechowywana i zabezpieczona broń przez dorosłych członków
rodziny staje się łatwo dostępna dla dzieci, które nie umiejąc się z nią w należyty sposób
obchodzić, stają się zagrożeniem dla siebie i otoczenia.
Według Sieci Działań przeciwko Broni Lekkiej (IANSA) na całym świecie od 1996 roku do
kwietnia 2009 r. miały miejsce 71 szkolne strzelaniny, w których zginęło łącznie 240 osób a
256 zostało rannych (w tym śmierć poniosło 128 dzieci, rannych zostało 176 dzieci)
(załącznik)1 .
Dla przykładu w Finlandii na przełomie 11 miesięcy miały miejsce dwie strzelaniny w szkole,
w których zginęło łącznie 19 osób. Dodatkowo należy zauważyć, iż Finlandia jest jednym z
najbezpieczniejszych państw świata ale jednocześnie jest trzecim państwem na świecie
(pierwszym w Europie) po USA i Jemenie, w którym najłatwiej zdobyć broń (na stu
mieszkańców w Finlandii przypada 56 sztuk broni) Po wydarzeniach z Tuusula władze
fińskie zdecydowały się na zaostrzenie prawa do posiadania broni, które pozwala
samodzielnie posługiwać się bronią palną już 15-latkom.
Zmiana organu wydającego pozwolenie na broń (art. 11)
Projekt zakłada nałożenie na komendantów powiatowych Policji obowiązku
polegającego na wydawaniu pozwoleń na wszystkie rodzaje broni. Przyjęcie takiego
rozwiązania spowodowałoby znaczące obciążenie komend powiatowych Policji, a także
byłoby dużym obciążeniem dla Skarbu Państwa.

W chwili obecnej funkcjonują 343 komendy powiatowe, miejskie i rejonowe Policji.
Należy zatem przyjąć, że w każdej z tych jednostek niezbędne będzie wzmocnienie etatowe,
co spowoduje konieczność zatrudnienia (bądź przesunięcia z innych etatów) dodatkowych
osób, które będą wymagały także stosownego przeszkolenia z zakresu przepisów dotyczących
broni oraz przede wszystkim procedury administracyjnej – co także wygeneruje koszty.
Wprawdzie w Wydziałach Postępowań Administracyjnych komend wojewódzkich Policji
sprawami postępowań na broń zajmuje się obecnie ok. 180 osób, to jednak należy wskazać,
że nie ma możliwości dokonania przesunięcia kadrowego osób do komend powiatowych,
rejonowych, czy miejskich bowiem postępowanie administracyjne jest dwuinstancyjne, a
więc komendant wojewódzki stałby się organem odwoławczym. Dodatkowo wskazać należy,
że organ II instancji zajmuje się też postępowaniami sądowo-administracyjnymi, co oznacza,
że Wydziały Postępowań Administracyjnych komend wojewódzkich Policji powinny także
zostać wzmocnione dodatkowymi etatami, z uwagi na konieczność przygotowywania
odpowiedzi na skargę do wojewódzkich sądów administracyjnych i odpowiedzi na skargę
kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz sporządzania skarg kasacyjnych do
tego sądu.
Zamieszczona w ocenie skutków regulacji analiza finansowa oraz prognoza
liczebności poszczególnych grup osób posiadających pozwolenie na broń wskazuje, że

1 http://www.iansa.org/documents/Schoolshootings96-09.doc

4