Rządowy projekt ustawy - Prawo probiercze

Przeprowadzone badania i analizy wskazują na istnienie istotnych problemów
w zakresie funkcjonowania polskiego rynku jubilerskiego, systemu prawa probierczego
oraz administracji probierczej. Konieczne wydaje się zatem rozważenie zasadniczych
zmian w systemie prawa probierczego i administracji probierczej, które będą wychodziły
naprzeciw oczekiwaniom przedsiębiorców, a jednocześnie zapewnią skuteczną ochronę
konsumentów i bezpieczeństwo obrotu.
Głównym celem projektowanej regulacji jest dostosowanie systemu administracji
probierczej do potrzeb rynku i konsumentów. Cel ten musi uwzględniać również
konieczność realizacji podstawowych założeń systemu prawnego określonych
w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz zasady funkcjonowania wspólnego rynku
w
ramach Unii Europejskiej. Prezentowanym propozycjom przyświeca więc
w szczególności zasada pomocniczości, wyrażająca się w ograniczeniu interwencji władzy
publicznej do niezbędnego zakresu oraz zasada swobody przepływu towarów na wspólnym
rynku. Celem nowelizacji powinno być również podniesienie konkurencyjności polskiego
rynku. Trudno jest określić ten cel w sposób mierzalny – wskaźniki dotyczące wielkości
rynku są mocno skorelowane z czynnikami niezależnymi od konkurencyjności krajowych
produktów, np. od koniunktury gospodarczej. Ograniczenie kosztów badania i cechowania
może również wpłynąć w pewnym stopniu na podniesienie konkurencyjności polskich
przedsiębiorstw złotniczych i jubilerskich.

II. Różnice między dotychczasowym a proponowanym stanem prawnym

Zmiany powodujące zmniejszenie obciążeń dla przedsiębiorców i usprawnienia pracy
administracji probierczej w stosunku do ustawy z dnia 3 kwietnia 1993 r. – Prawo
probiercze

1. Wyłączenie z obowiązku cechowania półfabrykatów z metali szlachetnych
przeznaczonych dla celów dentystycznych
Stosowane dla celów dentystycznych metale posiadają atesty producenta i w związku
z tym nie ma konieczności ich badania i oznaczania. Z wieloletniej praktyki urzędów
probierczych wynika, że tego typu materiały nie trafiają do badań.


3
2. Podwyższenie progów masy obowiązkowego cechowania srebra z 5 g do 8 g
W dokumencie „Ocena skutków regulacji dla problemów w branży jubilerskiej. Założenia
do działań legislacyjnych i pozalegislacyjnych” dokonano analizy i przedstawiono koszty
i korzyści eliminacji obciążeń administracyjnych polegających m.in. na podniesieniu
progów wagowych (powyżej których wyroby są obligatoryjnie cechowane) dla srebra do
10 g, a dla złota do 2g, co spowodowałoby redukcję obciążeń administracyjnych o 25 %,
ale jednocześnie spadek wpływów do budżetu na poziomie ok. 1 – 1,5 mln zł. Zmiany
limitów masy należy jednak dokonywać stopniowo, aby nie spowodować zakłóceń na
rynku obrotu i znacznego obniżenia dochodów państwa. Zaproponowane limity masy są
identyczne jak w prawie holenderskim. Podwyższenie o 3 g progu masy dla wyrobów ze
srebra spowoduje redukcję obciążeń administracyjnych, a jednocześnie nie spowoduje
znacznego spadku dochodów budżetu państwa. W projekcie ustawy odstąpiono od
podniesienia progu masy dla wyrobów ze złota zwolnionych z obowiązku badania
i cechowania, gdyż spowodowałoby to znaczący spadek dochodów budżetu państwa
z tytułu badania i cechowania wyrobów. Należy w tym miejscu zauważyć, że OSR
tworzony był w latach 2007 i 2008 w warunkach szybkiego rozwoju gospodarczego,
dynamicznego wzrostu liczby i masy wyrobów zgłaszanych do badania i cechowania,
a co za tym idzie – wzrostu dochodów generowanych przez administrację probierczą.
W roku 2009 poziom tych dochodów znacząco spadł, w związku z czym, bardziej
radykalne podniesienie progów masy dla wyrobów miałoby poważniejsze skutki dla
budżetu, niż w warunkach z okresu 2007 i 2008. Ponadto w żadnym kraju UE
o obligatoryjnym systemie probierczym limit masy dla złota nie jest wyższy niż 1 g.
3. Korzystniejsze zasady obliczania masy wyrobu w odniesieniu do obowiązku
cechowania
Odmiennie niż w obowiązującej ustawie, proponuje się, aby próg masy, poniżej którego
wyrób nie podlega obowiązkowi zgłoszenia do badania i cechowania, odnosił się do masy
metalu szlachetnego zawartego w wyrobie, a nie do masy wyrobu.
4. Wprowadzenie możliwości tworzenia punktów probierczych u przedsiębiorców
W art. 34 projektu przewidziano możliwość tworzenia przez Prezesa Głównego Urzędu
Miar, w drodze decyzji administracyjnej, u podmiotu wprowadzającego wyrób do obrotu,
punktów probierczych oraz ich znoszenia. Określono podstawowe zasady i tryb tworzenia
tych punktów, natomiast kwestie szczegółowe dotyczące warunków tworzenia punktów
oraz zakresu wyposażenia technicznego punktu pozostawiono do uregulowania ministrowi
właściwemu do spraw gospodarki, w drodze rozporządzenia.
4
Rozwiązanie to jest nowe w stosunku do obowiązującej ustawy i zostało wprowadzone
w celu umożliwienia wytwórcom – masowym producentom wyrobów z metali
szlachetnych lub podmiotom wprowadzającym wyrób z zagranicy do obrotu – jak
najszybszego badania i cechowania tych wyrobów, bez konieczności przewożenia, często
dużych partii wyrobów, oraz oddawania ich do urzędów probierczych na czas niezbędny
do ich badania i ocechowania. Dzięki temu podmioty te unikną konieczności ponoszenia
kosztów z tym związanych.
5. Wyraźne wprowadzenie możliwości realizowania zadań administracji probierczej
w oparciu o formułę partnerstwa publiczno-prywatnego
Istotnym uzupełnieniem regulacji dotyczących kompetencji i organizacji administracji
probierczej jest przepis art. 27 ust. 2, który wprowadza możliwość realizowania zadań
związanych z badaniem i cechowaniem wyrobów z metali szlachetnych, a także
z prowadzeniem rejestru znaków imiennych – zarezerwowanych dotychczas wyłącznie dla
organów administracji probierczej – w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego, na
zasadach określonych w ustawie z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-
-prywatnym. Realizacja tych zadań opierałaby się zatem, zgodnie z art. 1 ust. 2
wymienionej ustawy, o podział zadań i ryzyka między podmiot publiczny, czyli organ
administracji probierczej, a partnera prywatnego. Należy zaznaczyć, że w formule
partnerstwa publiczno-prywatnego będą mogły być realizowane również wszelkie inne
zadania wykonywane przez administrację probierczą, ale niezarezerwowane wyłącznie dla
jej kompetencji, np. dokonywanie ekspertyz wyrobów z metali szlachetnych, wykonywanie
czynności pomocniczych poprzedzających realizację czynności badania i cechowania.

Zmiany systemowe i porządkowe w stosunku do ustawy – Prawo probiercze z dnia
3 kwietnia 1993 r.
1. W ramach poprawy jakości i spójności przepisów prawa probierczego dokonano
przeniesienia z aktów wykonawczych do ustawy regulacji:
1)
dotyczących organizacji administracji probierczej oraz nadzoru nad
przestrzeganiem przepisów ustawy;
2)
określających próby dla wyrobów z metali szlachetnych;
3)
określającej rodzaje cech probierczych oraz stosowania kasownika do cech
probierczych;
5
4)
dotyczących opłat pobieranych przez organ administracji probierczej.

Katalog prób został rozszerzony w celu dostosowania krajowych przepisów do Konwencji
o kontroli i cechowaniu wyrobów z metali szlachetnych oraz umożliwienia producentom
znakowania wyrobów z mniej popularnych stopów. W projekcie ustawy dla każdego
metalu szlachetnego wprowadzono dodatkową próbę 0,999, a dla wyrobów z platyny
dodatkowo próbę 0,850.
2. W celu poprawy efektywności systemu kontroli i zmniejszenia liczby wykroczeń
konieczna była zmiana przepisów dotyczących znaku imiennego. Obecnie urzędy
probiercze przechowują znaki wytwórców, którzy często nie prowadzą działalności od
wielu lat. Utrudnia to uzyskiwanie informacji o faktycznej wielkości rynku, informacji
niezbędnych do kontroli, a przede wszystkim, uniemożliwia wykorzystanie atrakcyjnych
znaków od dawna nieużywanych w obrocie. W związku z powyższym zobowiązano
podmioty dokonujące zgłoszeń znaku imiennego do zawiadamiania dyrektora okręgowego
urzędu probierczego o wszelkich zmianach w danych objętych wpisem do rejestru.
3. Ze względu na wprowadzanie do obrotu bez żadnych oznaczeń wyrobów z metali
szlachetnych wykonanych poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, wprowadzono dla
podmiotu wprowadzającego wyrób z zagranicy do obrotu wymóg oznaczania znakiem
imiennym wyrobu niepodlegającego obowiązkowemu oznaczaniu cechą probierczą.
Umożliwi on identyfikację podmiotu wprowadzającego wyrób do obrotu na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej, co przyczyni się do walki z nielegalnym obrotem, a także
pozytywnie wpłynie na ochronę konsumentów.
4. Zlikwidowane zostały uprawnienia Prezesa Głównego Urzędu Miar do wydawania
decyzji zwalniających niektóre wyroby zagraniczne z obowiązku badania i cechowania, ze
względu na fakt, że po przystąpieniu Polski do Konwencji Wiedeńskiej nie pojawił się
żaden wniosek w tej sprawie, a fakt honorowania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
cech probierczych krajów Unii Europejskiej w znaczącym stopniu wyeliminował
konieczność zgłaszania do badania i cechowania wyrobów pochodzących z innych krajów.
5. Wprowadzony został przepis stanowiący, że o wyborze metody badania decyduje
organ administracji probierczej. Powierzenie organowi administracji probierczej doboru
metody badawczej jest uzasadnione kompetencjami tego organu, a także pozwoli na
6
ujednolicenie metod badania przez przyjęcie procedur zgodnych z normami europejskimi
(art. 9 ust. 2 projektu).
6. Przepisy ustawy zostały dostosowane do wymogów prawa administracyjnego przez
dodanie przepisu stanowiącego, że czynność organu administracji probierczej jest
dokonywana w drodze decyzji administracyjnej i poświadczana w formie:
1) oznaczenia wyrobu cechą probierczą;
2) wydania świadectwa badania.
Treść art. 9 ust. 1 wprowadza podstawowe działania organu administracji probierczej
w tryby postępowania określonego w ustawie z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks
postępowania administracyjnego, zwany dalej „K.p.a.”, co pozwoli na zastosowanie
przewidzianego w K.p.a. trybu postępowania odwoławczego i zagwarantuje pełną
ochronę interesów stron uczestniczących w postępowaniu przed tym organem.

7. Wprowadzono do ustawy ogólne zasady pobierania opłat przez organy
administracji probierczej
Poza opłatami za czynności związane z badaniem i oznaczaniem wyrobów ustawa
wprowadza opłaty pobierane przez urząd probierczy za:
1) czynności pomocnicze – z uwagi na fakt, że klienci zgłaszają wyroby do badania
i cechowania w stanie nieuporządkowanym, nieposegregowane lub w opakowaniach,
wskazane jest pobieranie dodatkowych opłat za te czynności;
2) wydawanie zaświadczeń – urzędy probiercze wydają na wniosek zaświadczenia
o przeprowadzonych czynnościach, niezbędne np. dla organów celnych, skarbowych lub
do okazania w urzędach probierczych innych krajów; zaświadczenia wydawane są
również dla wyrobów zawierających powłoki niklowe, które nie mogą być wprowadzone
do obrotu;
3) wydanie decyzji o utworzeniu punktu probierczego – wydawanie decyzji dotyczącej
punktu probierczego musi być poprzedzone wykonaniem czynności sprawdzających
wyposażenie tego punktu, jego lokalizację, sposób zabezpieczenia itp.; będą to czynności
techniczne, wymagające zaangażowania środków finansowych (np. badania weryfikujące
sprawność aparatury badawczej) oraz nakładu pracy.

8. Regulacje dotyczące zasad przeprowadzania kontroli uregulowane
rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 16 kwietnia
7