Rządowy projekt ustawy - Prawo probiercze

Nie jest możliwe przedstawienie szczegółowej sytuacji legislacyjnej we wszystkich krajach.
Test zagraniczny polega na jakościowym porównaniu ustawodawstwa w wybranych
państwach. Przeprowadzając test zagraniczny dla problemów branży jubilerskiej, wybrano
jedynie te kraje, które w ostatnim czasie dokonały znaczącej reformy systemów probierczych
(Holandia i Wielka Brytania) oraz Włochy, ze względu na znaczący import włoskiej biżuterii
do Polski. Tabelaryczne zestawienie systemów probierczych zostało przedstawione w
załączniku 3.

Holandia
Łączne obciążenia administracyjne nakładane przez prawo probiercze w Holandii
(mierzone dla roku bazowego 2002) wyniosły 5,4 miliona euro. W Holandii obowiązkiem
cechowania były objęte wyroby ze złota o masie powyżej 0,5 grama, wyroby ze srebra o masie
powyżej 1 grama oraz wyroby z platyny o masie powyżej 0,5 grama. Podjęto decyzję o zmianie
progów dla wyrobów podlegających obowiązkowi cechowania na 1 gram dla wyrobów złotych
oraz 8 gram dla wyrobów srebrnych. Nie został zmieniony próg dla platyny, ponieważ
holenderski urząd probierczy cechuje niewiele wyrobów z tego materiału i redukcja obciążeń
administracyjnych byłaby ograniczona. Nowe progi obowiązują od 1 stycznia 2006 r. Zmiana
progów cechowania oznacza, że nie ma obowiązku cechowania wyrobów poniżej nowych
limitów wagowych, ale mogą być nadal cechowane na zasadzie dobrowolności. Wybrana
zmiana progów spowodowała redukcję obowiązków informacyjnych o 55 % (2,9 miliona euro
z łącznej kwoty 5,4 miliona euro). W Holandii brano pod uwagę kilka opcji redukcji obciążeń
administracyjnych wynikających z cechowania wyrobów. Jedną z nich była całkowita
eliminacja tego obowiązku i uchylenie prawa probierczego. W wyniku takiej operacji
obciążenia administracyjne zostałyby zredukowane o 5,4 mln euro, a cechowanie na zasadzie
dobrowolności byłoby w dalszym ciągu możliwe. Opcja ta została odrzucona ze względu na
brak ochrony konsumenta w przypadku kosztownych wyrobów jubilerskich. Drugą opcją było
podwyższenie progów wyrobów podlegających cechowaniu (opcja ta została wdrożona).
Trzecia opcja polegała na zwiększeniu progu dla złota do 1 grama i zniesienie obowiązku
cechowania dla srebra. Potencjalna redukcja obciążeń administracyjnych w tym przypadku
wyniosłaby 183 000 euro. Nieosiągnięcie 25 % celu redukcji w każdym z obszarów (złoto i
srebro) uznano za poważną wadę tej opcji.
Pomysł zmiany progów wyrobów podlegających cechowaniu spotkał się z oporem ze strony
urzędów probierczych. Sytuacja na rynku po zmianie progów nie zmieniła się zasadniczo.
Urzędy probiercze przeprowadziły reorganizację, w wyniku której, pomimo spadku wpływów z
61
cechowania, obniżyły się ich koszty funkcjonowania i zwiększyły zyski. Nie nastąpił
dodatkowy napływ wyrobów importowanych do Holandii.

Wielka Brytania
W Wielkiej Brytanii obowiązek cechowania wynika z prawa probierczego z 1973 r. W ramach
projektu pomiaru i redukcji obciążeń administracyjnych zostały zmierzone wszystkie
obowiązki informacyjne wynikające z tego prawa (nałożone na przedsiębiorców oraz na same
urzędy probiercze). Łączne obciążenia administracyjne nałożone przez prawo probiercze
wyniosły 3 822 046, 96 funtów.
Tabela 14. Obci żenia administracyjne wynikaj ce z prawa probierczego w
Wielkiej Brytanii
Opis obowiązku informacyjnego
OA w funtach
Dealerzy artykułów muszą wywieszać zawiadomienia związane z
2 230 128, 47
cechowaniem (dealerzy obejmują dostawców, wytwórców, dealerów
wyrobów z metali szlachetnych)
Osoba może zwrócić się z prośbą do urzędu probierczego o ocechowanie
1 014 591, 24
wyrobu
Przed przekazaniem wyrobu do urzędu probierczego w celu uzyskania cechy
404 618, 76
wyrób musi uzyskać cechę gwaranta (tzw. sponsor’s mark – znak imienny
(wytwórcy) lub gwaranta). Uwaga: zgodnie z artykułem 3 (6) prawa
probierczego urząd probierczy może nałożyć swoją własną cechę gwaranta
Urząd probierczy jest zobowiązany do przechowywania rejestru znaków
115 163, 16
gwaranta zarejestrowanych i zaakceptowanych przez ten urząd
Obowiązek zarejestrowania znaku gwaranta w urzędzie probierczym w
42 941, 89
przypadku występowania o znakowanie wyrobów. Uwaga: rejestracja znaku
obejmuje okres 10 lat, po którym występuje obowiązek jej odnowienia
Osoba musi uzyskać pisemną zgodę urzędu probierczego na zrobienie
13 166, 92
uzupełnień, zmian czy napraw ocechowanych wyrobów lub na usunięcie,
przerobienie lub zniszczenie jakiejkolwiek cechy gwaranta, cechy probierczej
lub innego znaku (obowiązują wyjątki od tej reguły)
Usunięcie lub anulowanie cech, które są nieprawidłowe lub sfałszowane bez
1 436, 52
zgody właściciela wyrobu28
Osoba może zwrócić się z pisemnym wnioskiem do Brytyjskiej Rady ds.
0
Cechowania w sytuacji kiedy urząd probierczy odmówił ocechowania wyrobu
lub nie wyraził zgody na zmianę wyrobu, cechy itd.
Brytyjska Rada ds. Cechowania może wydawać rekomendacje dla Rządu, czy
0
zamknąć lub łączyć urzędy probiercze, jeżeli zapotrzebowanie na działalność
urzędów spada, bądź czy otworzyć nowe urzędy probiercze, jeżeli rynek
rośnie, a istniejące urzędy nie mogą sobie poradzić. Każdy urząd probierczy w

28 Zgodnie z Hallmarking Act 1973 w przypadku starych cech, tj. umieszczonych przez 22 grudnia 1854 r. (tzw.
ancient mark), urzędy probiercze anulują (unieważniają bez usuwania) cechy nieprawidłowe lub sfałszowane. Z
kolei nowsze cechy nieprawidłowe lub sfałszowane są w całości usuwane z wyrobu.
62
takiej sytuacji ma prawo zwrócić się do właściwego ministerstwa, aby
przedstawić mu swoje własne zdanie, jeżeli nie zgadza się ze stanowiskiem
Rady.

Cechowanie wyrobów z metali szlachetnych w Wielkiej Brytanii jest obowiązkowe, ale
obciążenia administracyjne związane z samym cechowaniem nie są wysokie. W Wielkiej
Brytanii zidentyfikowano przede wszystkim problem związany z ograniczeniami znakowania
wyrobów, które składają się z więcej niż jednego metalu, oraz problem z obrotem
nieocechowanymi wyrobami i które zostały wytworzone pomiędzy 1920 a 1950 r. Kolejnym
zidentyfikowanym obciążeniem jest przepis prawa probierczego z 1973 roku, który zakazuje
brytyjskim urzędom probierczym cechowania poza terytorium Wielkiej Brytanii. Zgodnie z
brytyjskim prawem probierczym cechowanie przez jeden z 4 Urzędów Probierczych Wielkiej
Brytanii jest jedynie zgodne z prawem, kiedy odbywa się w granicach Wielkiej Brytanii. W
celu rozwiązania tych problemów zaproponowano dopuszczenie do znakowania wyrobów
składających się z kombinacji metali oraz dopuszczenie szczegółowego opisu starych,
nieocechowanych wyrobów, które spełniają minimalne akceptowalne standardy jakości.
Zaproponowano również zezwolenie brytyjskim urzędom probierczym na cechowanie poza
terytorium Wielkiej Brytanii. Producenci i sprzedawcy najbardziej kosztownych wyrobów i
wyrobów o wysokim wzornictwie są grupą, która w największym stopniu skorzysta z
wprowadzonych zmian. Oczekuje się również korzyści marketingowych na rynku światowym.
Niezaspokojony popyt na wyroby z łączonych metali może wynieść nawet 15 % rynku
produktów ekskluzywnych. Roczne obroty na rynku starych, nieocechowanych wyrobów
wynoszą 7,5 mln funtów. Urzędy probiercze w Wielkiej Brytanii nie będą traciły dochodów na
rzecz urzędów w innych państwach. Przewiduje się korzyści dla brytyjskich producentów,
którzy wytwarzają swoje wyroby za granicą. Wytwórcy brytyjscy oraz konsumenci odniosą
korzyści z wykorzystywania znanych cech brytyjskich na wyrobach masowych.

Włochy
Zagadnienia prawne
1. Włoskie prawo probiercze: struktura organów probierczych, które są
odpowiedzialne za badanie i cechowanie wyrobów z metali szlachetnych
Włoskie urzędy probiercze to laboratoria izb handlowych. Każde laboratorium jest
niezależne od drugiego, ale ASSICOR (zrzeszenie wszystkich izb handlowych) koordynuje
prace 8 laboratoriów. Nadzór nad izbami handlowymi sprawuje Minister Gospodarki, który
powołuje Prezesa ASSICOR.
63
2. Niezależność laboratoriów probierczych
Niezależność laboratoriów jest zapewniona poprzez przynależność do izb handlowych. Ponadto
zgodnie z prawem (dekret z dnia 22 maja 1999, n. 251) pracownicy laboratorium mają: zakaz
prowadzenia na swój własny rachunek pośrednio lub bezpośrednio jakiejkolwiek działalności
gospodarczej w zakresie metali szlachetnych, zakaz prowadzenia na swój własny rachunek w
laboratorium, w którym są zatrudnieni, analiz i badań za wyjątkiem tych, które są
przeprowadzone na rachunek samego laboratorium, ponadto zobligowani są do zachowania
tajemnicy zawodowej.
3.
Akredytacja laboratoriów probierczych
Akredytacja wymagana jest przez prawo. Ponadto niektóre z laboratoriów
akredytowane są ISO IEC 17025:99.
4.
Organizacja nadzoru rynku we Włoszech
Nadzór rynku we Włoszech sprawowany jest przez oddziały Izb Handlowych (Uffici Metrici
–103 oddziały). Podstawę prawną stanowi art. 21 dekretu z dnia 22 maja 1999, n. 251. Personel
zatrudniony w Ufficio Metrico sprawuje również funkcje policyjne i urzędnicze. Inspekcje
przeprowadzane są w sposób nieregularny. Jednakże producent może poprosić o
przeprowadzenie kontroli produkcji. W 2007 r. w Arezzo zostało skontrolowanych 200 firm i
1000 wyrobów. Osoby te mają wolny wstęp do zakładów produkcyjnych oraz stoisk sprzedaży
wyrobów z metali szlachetnych i surowców. Za nieprzestrzeganie przepisów przewidziane są
głównie kary administracyjne. Ponadto każde naruszenie jest przekazywane Policji i Urzędowi
Miasta.
5.
Cechowanie wyrobów z metali szlachetnych – producenci, prawna ochrona
Wytworzenie matryc do wybijania znaków wykonywane jest w kopalni, a następnie
matryce przechowywane są we właściwej izbie handlowej. Cecha składa się z liczby
określającej wytwórcę lub importera oraz inicjałów prowincji, w której dany wytwórca lub
importer posiada swoją siedzibę. Specyficzna liczba wchodząca w skład cechy identyfikacyjnej
jest przydzielana przez odpowiednią Izbę Handlową. Cecha jest znakiem państwowym i jest
chroniona prawem karnym (przewidziane sankcje to kara więzienia od roku do lat 5 i grzywna
od 104 do 1040 euro). Ponadto w przypadku zidentyfikowania wyrobu bez cechy na okres od
15 dni do 3 miesięcy może zostać cofnięte zezwolenie na sprzedaż wyrobów.
6.
Rejestracja cech identyfikacyjnych
Cecha identyfikacyjna, tzw. znak wytwórcy składa się z pięcioramiennej gwiazdy,
liczby i dwóch wielkich liter. Dwie litery to inicjały danej prowincji, a liczba jest nadawana
danej firmie przez Izbę Handlową w ciągu 1 miesiąca od dnia złożenia wniosku. Lista włoskich
64
znaków wytwórców jest dostępna on-line na stronie ASSICOR. W sumie w rejestrze znajduje
się 11 000 znaków, w Vicenzy jest zarejestrowanych 1100, w tym 12 największych
producentów. W Arezzo jest 1500 producentów.
7.
Koszty badania i cechowania metali szlachetnych
Koszty analizy (zależy od rodzaju użytego metalu i liczby potrzebnych analiz – cennik
jest dostępny na stronach internetowych danego laboratorium) 25 euro za godzinę w zależności
od czasu potrzebnego na ocechowanie danego wyrobu (ta cena obowiązuje dla wszystkich
laboratoriów). W ciągu 1 godziny może zostać zbadanych nawet 100 artykułów. W Vicenzy
koszt jednej analizy to 16 euro.
8.
Umowy dwustronne z innymi państwami w zakresie wzajemnego uznawania
cech
Konwencja włosko-szwajcarska i porozumienie pomiędzy Francją i Włochami
(francuskie biuro uznaje cechy włoskie). Ponadto istnieje porozumienie w sprawie badań
technicznych pomiędzy laboratorium w Vicenzy a urzędem probierczym w Pradze. Należy
zauważyć, iż Włochy są krajem, który nie należy do Konwencji o kontroli i cechowaniu
wyrobów z metali szlachetnych. Powodem jest brak zainteresowania uczestnictwem w
Konwencji producentów oraz bardzo długa procedura ratyfikacyjna, która zajmuje nawet 3 lata.
Dlatego bardziej korzystne jest uregulowanie wzajemnego uznawania cech w porozumieniach
dwustronnych.
9. Zawód
złotnika – wymagane kwalifikacje
Nie ma żadnych prawnych wymagań, ale złotnicy muszą posiadać zezwolenie Urzędu
Policji.
10.
Bariery dla producentów na rynku wyrobów z metali szlachetnych
Nie ma żadnych barier.
11.
Regulacje prawne w zakresie kamieni szlachetnych
Nie istnieją regulacje prawne w tym zakresie.
Zagadnienia techniczne
1. Metody badania wyrobów z metali szlachetnych stosowane we włoskich
laboratoriach są zgodne z normami europejskimi. Takie same metody stosują europejskie
urzędy probiercze. We Włoszech większość norm ISO zostało wprowadzonych do lokalnego
systemu normalizacyjnego i funkcjonują tam zarówno jako normy europejskie, jak też jako
normy krajowe (UNI).
Dla stopów platyny stosowane są dwie metody wagowe:
– po strąceniu sześciochloroplatynianu dwuamonu UNI EN ISO 11210/97
65