Poselski projekt ustawy o państwowych egzaminach prawniczych

Odnośnie zaś uwagi dotyczącej art. 18 ust. 4 w zakresie nieprecyzyjnego określenia,
nie mającego żadnego znaczenia normatywnego, należy wyjaśnić, że projektodawca
nie podziela tej opinii, gdyż przepis określa konsekwencje złożenia nieprawdziwego
oświadczenia. Nie uwzględniono także uwagi dotyczącej art. 30 pkt 7, gdyż
odniesienie tylko do aplikacji prokuratorskiej spowodowane jest tym, że asystentem
prokuratora może być taka osoba, która ukończyła inne wyższe studia nie tylko
prawnicze.

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II przedstawił uwagi do projektu w
piśmie z dnia 17 października 2008 r. Nie uwzględniono uwagi dotyczącej
niespójności art. 12 ust. 2 i art. 13 ust. 2 i 3 w zakresie braku odniesienia przy
egzaminie II stopnia, gdyż w opinii projektodawcy nie ma potrzeby umieszczania
powtórnego odesłania w tym zakresie. Nie uwzględniono uwagi dotyczącej art. 21 i
art. 45 odnośnie wysokości opłaty za egzamin I i II stopnia. Należy wskazać, iż
wysokości opłaty jest uzależniona od kosztów egzaminu i jej wysokość powinna te
koszty pokrywać. Zdaniem projektodawcy, wysokość opłaty ustalona została zatem
na odpowiednim poziomie. W podobnym zakresie uwagi zgłosiło Europejskie
Stowarzyszenie Studentów Prawa ELSA. Nie uwzględniono uwagi odnośnie art. 26
ust. 1, gdyż projektodawca celowo wskazał, że odwołanie przysługuje tylko od
uchwały o wyniku egzaminu I stopnia w części dotyczącej wyniku egzaminu.
Niezrozumiała jest też uwaga dotycząca systemu wyboru aplikacji, gdyż głównym
celem tego sytemu jest usprawnienie organizacyjne i zapewnienie równomiernego
rozmieszczenia aplikantów w skali całego kraju. Odnośnie zaś uwagi dotyczącej art.
29 ust. 3 tj. braku sposobu profilowania egzaminu II stopnia, należy wskazać, iż
sposób profilowania określony jest w art. 33, art. 34 i art. 35. Nie można także
podzielić uwagi dotyczącej niesprecyzowania, czy w przypadku osób, które zdały
egzamin sędziowski lub prokuratorski, chodzi o osoby bez żadnej praktyki
zawodowej, ponieważ z przepisu wprost wynika, że przepis ten dotyczy tylko osób
bez jakiejkolwiek praktyki zawodowej. Odnośnie uwagi dotyczącej art. 10 ust. 2 i
art. 36 ust. 1 i 2, należy wyjaśnić, że zróżnicowanie w zakresie posiadania urządzeń
służących do przekazu, odbioru lub gromadzenia informacji oraz korzystania z
tekstów aktów prawnych i komentarzy oraz orzecznictwa w przypadku egzaminu I i
II stopnia było zamierzone i ma swoje uzasadnienie, zwłaszcza jeżeli chodzi o część
testową egzaminu. Należy również wyjaśnić, odnośnie uwagi dotyczącej art. 53, że
chodzi o listę wszystkich adwokatów, nie tylko wykonujących zawód.

Europejskie Stowarzyszenie Studentów Prawa ELSA przedstawiło uwagi do
projektu w piśmie z dnia 30 września 2008 r. Niezrozumiała jest uwaga dotycząca

49
elektronicznego systemu rejestracji, gdyż z projektu ustawy wynika wprost, że
twórcą tego systemu będzie Ministerstwo Sprawiedliwości. Nie uwzględniono uwagi
dotyczącej publikowania danych osobowych w związku z ogłoszeniem listy osób,
które uzyskały wynik pozytywny z egzaminu I stopnia przez Ministra
Sprawiedliwości (zamiast podawania imienia i nazwiska uczestnika egzaminu –
należałoby podawać kod tego uczestnika), gdyż naruszyłoby to zasadę jawności w
zakresie informacji o osobach, które z pozytywnym wynikiem zdały egzamin I
stopnia.
Stowarzyszenie wiadczenia Pomocy Prawnej dla Najuboższych przedstawiło
uwagi do projektu w piśmie z dnia 3 października 2008 r. Niezrozumiała jest uwaga
dotycząca braku w projekcie pozaaplikacyjnej drogi dostępu do wykonywania
zawodu prawniczego, gdyż jednym z celów regulacji jest stworzenie absolwentom
wyższych studiów prawniczych dwóch równoległych ścieżek dostępu do zawodów
prawniczych: poprzez aplikacje prawnicze: po zdaniu egzaminu I stopnia, odbyciu
aplikacji i zdaniu egzaminu II stopnia (odpowiadającego obecnym egzaminom
zawodowym), z wyłączeniem egzaminu sędziowskiego, prokuratorskiego,
komorniczego i referendarskiego, jak również z pominięciem aplikacji, poprzez
świadczenie pomocy prawnej: po zdaniu egzaminu I stopnia i co najmniej 4-letnim
wykonywaniu czynności prawniczych, a następnie zdaniu państwowego egzaminu
prawniczego II stopnia bez konieczności odbycia aplikacji. Nie można zgodzić się z
uwagą dotyczącą tytułu doradcy prawnego, który zdaniem Stowarzyszenia
przynależny jest Stowarzyszeniu Doradców Prawnych, gdyż tytuł ten nie jest w
żaden sposób zastrzeżony dla tego Stowarzyszenia. Dopiero w ustawie o
państwowych egzaminach prawniczych zastrzeżony zostaje ten tytułu zawodowy, w
związku z czym tytułem tym nie będą mogły posługiwać się np. osoby świadczące
usługi prawnicze na podstawie ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie
działalności gospodarczej (Dz. U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095, Nr 127, poz. 880 i Nr
180, poz. 1280), które nie spełniły kryteriów wynikających z niniejszej ustawy.
Zastrzeżenie tego tytułu ma na celu wyodrębnienie spośród osób świadczących
usługi prawnicze tzw. „kwalifikowanych doradców”, tzn. takich, których wiedza
została zweryfikowana. Nie można także zgodzić się z uwagą dotyczącą zmiany art.
87 § 1 kpc, gdyż zmiana tego przepisu spowodowana jest wprowadzeniem do
systemu prawnego uprawnień doradcy prawnego. W podobnym zakresie uwagi
zgłosiło Stowarzyszenie Doradców Prawnych. Niezasadna jest również uwaga
dotycząca projektu ustawy w zakresie zamknięcia dostępu do wykonywania zawodu
prawnika oraz świadczenia usług prawniczych, gdyż projekt stwarza absolwentom

50
wyższych studiów prawniczych dwie równoległe ścieżki dostępu do zawodów
prawniczych. Zastosowanie powyższych rozwiązań powinno spowodować (w krótkiej
perspektywie czasowej) ułatwienie dostępu społeczeństwa do pomocy prawnej i
wzrost liczby osób świadczących usługi prawnicze. W podobnym zakresie uwagi
zgłosił Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej. Nie można podzielić uwagi
dotyczącej tego, że projekt poddaje w wątpliwość kompetencje zawodowe
gwarantowane już raz przez Rzeczypospolitą Polską dyplomem - i tym samym -
tytułem zawodowym magistra, gdyż założeniem projektu jest rzetelne i wyczerpujące
zweryfikowanie wiedzy przyszłych aplikantów i doradców prawnych. W podobnym
zakresie uwagi zgłosił Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej.

Stowarzyszenie Doradców Prawnych przedstawiło uwagi do projektu w piśmie z
dnia 29 września 2008 r. Nie uwzględniono uwagi dotyczącej ograniczenia
podstawowych czynności prawniczych do reprezentacji strony przed sądem jedynie
w sprawach o charakterze majątkowym. W opinii projektodawcy dotychczasowe
określenie uprawnień doradcy jest wystarczające i nie ma potrzeby zmiany tego
katalogu. Ponadto, nie uwzględniono uwagi dotyczącej wprowadzenia zwolnień
podmiotowych do rozpoczęcia aplikacji prawniczej i uzyskania wpisu na listę
doradców prawnych - dla osób z art. 30 pkt 2, 4 - 7 i 9 – z uwagi na sprzeczność z
podstawowymi założeniami projektu dotyczącymi ujednolicenie kryteriów naboru na
wszystkie aplikacje i zapewnienie równych szans w dostępie do zawodów
prawniczych. Nie uwzględniono także uwagi dotyczącej art. 20 ust. 3 w zakresie
zmiany notarialnego poświadczenia na oświadczenie o zgodności kserokopii z
oryginałem pod groźbą odpowiedzialności z art. 233 § 1 kk lub możliwość
zamiennego złożenia takiego oświadczenia, gdyż dotyczy to dokumentów
urzędowych. Natomiast całkowicie niezrozumiała jest uwaga dotycząca art. 20 ust.
6, gdyż przepis ten nie przewiduje żadnych limitów. Nie uwzględniono uwagi
dotyczącej zwolnienia z kosztów, gdyż opłata ta pokrywa koszty przygotowania i
przeprowadzenia egzaminów oraz zwrotu opłaty w wysokości 100%, ponieważ osoba
przystępująca do egzaminu w momencie złożenia wniosku o przystąpienie do
egzaminu, inicjuje powstanie po stronie komisji wydatków finansowych (np. koszty
korespondencji, zakładania akt osobowych, wydrukowania testu), co uzasadnia
poniesienie przez niego wydatku w postaci dwóch trzecich uiszczonej wysokości
opłaty. Nie można także podzielić uwagi dotyczącej dookreślenia, że proporcja pytań
z różnych aktów prawnych, kazusów z różnych spraw powinna odpowiadać
proporcji spraw rozpoznawanych przez sądy (wg statystyk Ministerstwa
Sprawiedliwości) oraz że zakazane jest wskazywanie w pytaniach zbliżonych do

51
siebie odpowiedzi, które mogą wprowadzić w błąd, gdyż nie ma żadnego
racjonalnego uzasadnienia do takiego powiązania zakresu przedmiotowego testu w
stosunku do spraw rozpoznawanych przez sądy. Należy wskazać, że test ma na celu
w sposób rzetelny i wyczerpujący sprawdzić wiedzę przyszłych aplikantów i
doradców prawnych. Nie uwzględniono uwagi dotyczącej art. 25 ust. 4 i art. 43 ust.
12, gdyż są to sprawy czysto organizacyjne i nie należą do materii ustawowej.
Ponadto nie uwzględniono uwagi dotyczącej egzaminu uzupełniającego dla osób po
innych aplikacjach, z uwagi na pisemną formę egzaminu II stopnia i trudności w
określeniu w jakim zakresie osoby te byłyby zwolnione z tego egzaminu. Nie
zasługuje na uwzględnienie uwaga dotycząca sposobu głosowania w komisji
odwoławczej, ponieważ w jawny sposób dyskryminowałaby przedstawicieli
samorządów zawodowych. Nie można także uwzględnić uwagi dotyczącej zmiany art.
53 pkt 3 oraz 54 pkt 2, gdyż wykracza to poza zakres regulacji, ustawa zaś dotyczy
państwowych egzaminów prawniczych

Krajowa Rada Sądownictwa przedstawiła uwagi do projektu w piśmie z dnia 20
listopada 2008 r. Nie uwzględniono uwagi dotyczącej braku rozwiązań
przewidujących instytucję sędziego grodzkiego jako pierwszego szczebla kariery
sędziowskiej, gdyż nie jest to przedmiotem tej regulacji. Pozostałe zaś uwagi opisano
wyżej.

Komisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego przedstawiła do projektu opinię
zewnętrzną SSN Józefa Iwulskiego w piśmie z dnia 14 listopada 2008 r. Nie
uwzględniono uwagi dotyczącej jednoznacznego stwierdzenia, czy możliwe jest
korzystanie z wzorów umów, pism oraz czynności procesowych, gdyż jest to zbyt
szczegółowe określenie i nie powinno być przedmiotem regulacji ustawowej.



3. Wpływ na budżet państwa.
Obecnie koszty przeprowadzenia egzaminów zarówno na aplikacje prawnicze,
jak i egzaminów zawodowych, ponoszone są z działu 755, rozdziału 75501 części
budżetu państwa 37- Sprawiedliwość. W 2008 r. łączny koszt organizacji i

52
przeprowadzenia egzaminów konkursowych na aplikacje: adwokacką, radcowską,
notarialną, komorniczą i egzaminu notarialnego wyniósł: 5 388 288,28 zł. Przy
czym należy wskazać, że w latach 2007-2008 nie przeprowadzano egzaminów
zawodowych: adwokackiego i
radcowskiego z powodu wyroków Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 19 kwietnia 2006 r. (sygn. akt K 6/06) oraz 8 listopada
2006 r. (sygn. akt K 30/06), który stwierdził niezgodność z Konstytucją przepisów
ustaw: - Prawo o adwokaturze oraz o radcach prawnych, na podstawie których
przeprowadzane były te egzaminy. Ponadto w 2008 r. nie przeprowadzono egzaminu
komorniczego z uwagi na brak zgłoszeń kandydatów do tego egzaminu. Mimo
wysokich kosztów przeprowadzania egzaminów wstępnych na aplikacje prawnicze
oraz egzaminów zawodowych należy wyjaśnić, że z uwagi na wysokość opłat za te
egzaminy do budżetu państwa wpłynęło dodatkowo w 2008 r. 1 910 913,17 zł.
W 2009 r. w planie budżetu Departamentu odpowiedzialnego za
przeprowadzenie tych egzaminów przewidziano, że łączne koszty przeprowadzenia
egzaminów wstępnych i zawodowych oraz na aplikację ogólną wyniosą:
9 522 666,80 zł. Powyższe koszty są szacunkowe i zależne od różnych czynników
m. in. liczby osób przystępujących do egzaminów. Rzeczywiste koszty mogą być
jeszcze wyższe.

Wydatki:
Wejście w życie ustawy o państwowych egzaminach prawniczych spowoduje
skutki finansowe dla budżetu państwa. Łącznie szacowana kwota wydatków
związanych z wejściem w życie ustawy wynosi około 9 166 667,38 zł.
Wydatki te wiązać się będą w szczególności z następującymi zagadnieniami:
Państwowy egzamin prawniczy I stopnia (egzamin I stopnia).
I. Komisja I stopnia:
Założenia:
- zgodnie z projektem ustawy egzamin I stopnia przeprowadzają państwowe
komisje egzaminów prawniczych I stopnia, powołane przy sądach apelacyjnych,
zatem będzie powołanych 11 komisji I stopnia. Komisja I stopnia będzie składać
się z: przewodniczącego komisji, zastępcy przewodniczącego komisji i sekretarza
komisji oraz członkowie komisji, którzy tworzą 9-osobowe zespoły egzaminacyjne.
Przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2009 r. ogłaszanego w
Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przez
Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z

53