Poselski projekt ustawy o państwowych egzaminach prawniczych

progu punktowego z pytań kazusowych, gdyż w opinii projektodawcy próg ten jest
na odpowiednim poziomie. Wskazać należy, iż w obowiązujących przepisach
odnośnie naboru na aplikacje adwokacką, radcowską i notarialną próg punktowy
wynosi 76% prawidłowych odpowiedzi. Niezrozumiała jest uwaga dotycząca
rezygnacji z udziału w zespołach egzaminacyjnych sędziów i prokuratorów w stanie
spoczynku. Udział tych osób w komisji jest bardzo pożądany, z uwagi na ich wiedzę
i bogate doświadczenie. Ponadto niezasadna jest uwaga dotycząca niejasnych
kryteriów kwalifikowania osób na poszczególne aplikacje po zdaniu egzaminu I
stopnia. Kwestia ta w wyczerpujący sposób została wyjaśniona w uzasadnieniu do
projektu. Po ogłoszeniu wyników egzaminu I stopnia oraz ogłoszeniu ostatecznych
miejsc na poszczególne aplikacje, osoby, które złożyły deklarację o zamiarze
ubiegania się na aplikację i zdały państwowy egzamin prawniczy I stopnia będą
składały w elektronicznym systemie deklarację wyboru aplikacji, w terminie 5 dni
od dnia ogłoszenia ostatecznej liczby miejsc na poszczególne aplikacje. Każdy będzie
mógł wskazać trzy wybrane aplikacje (ze względu na ich rodzaj lub miejsce ich
odbywania) ze wskazaniem preferencji. System będzie następnie kwalifikował osoby
na poszczególne aplikacje biorąc pod uwagę wyniki egzaminu I stopnia i wskazane
preferencje. Pozwoli to na pierwszeństwo w wyborze miejsca odbywania i rodzaju
aplikacji osobom, które zdadzą najlepiej egzamin. Zgodnie z projektowanymi
przepisami, dokonującymi stosownych zmian w ustawach samorządowych, zakłada
się, że dla każdej osoby, która zdała państwowy egzamin I
stopnia będzie
zapewnione miejsce na aplikację samorządową, jednak pierwszeństwo będzie miała
zawsze osoba, która lepiej zdała egzamin. W efekcie osoby, które egzamin zdają
najsłabiej, będą miały ograniczone możliwości wyboru aplikacji lub miejsca jej
odbywania. Odnośnie zaś uwagi dotyczącej niewystarczającego uregulowania
materii związanej z dostępem do egzaminów, zasadami i trybem ich zdawania,
oceną, dostępem do poszczególnych aplikacji, jak również wszystkimi
okolicznościami związanymi z procesem odwoławczym oraz określenia
przewidywanego czasu przebiegu egzaminu II stopnia, zasady oceny i przyznawania
punktów za sporządzane decyzji merytorycznej, należy wyjaśnić, iż dokładne
doprecyzowanie tych wszystkich kwestii będzie określone w aktach wykonawczych.
Podobnie niezasadna jest uwaga dotycząca nieokreślenia z jakich pomocy można
korzystać na egzaminie II stopnia oraz formy dostępu uczestnika egzaminu do
tekstów aktów prawnych, gdyż są to sprawy czysto organizacyjne i nie powinny być
przedmiotem tej regulacji.

44

Krajowa Rada Radców Prawnych przedstawiła uwagi do projektu w piśmie z
dnia 29 września 2008 r. Nie można podzielić uwagi dotyczącej zmiany tytułu
doradcy prawnego i pokrywania się z tytułem radcy prawnego, gdyż nie są to
tożsame nazwy, zaś projekt ustawy w sposób jasny określa uprawnienia doradcy
prawnego, które znacznie odbiegają od uprawnień radcy prawnego. Potencjalny
klient zatem nie powinien mieć trudności z rozróżnieniem tych dwóch tytułów. Nie
można uwzględnić uwagi dotyczącej rozszerzenia regulacji ustawy o kwestię pomocy
prawnej dla osób ubogich, gdyż wykracza to poza zakres regulacji, ustawa zaś
dotyczy państwowych egzaminów prawniczych. Nie uwzględniono uwagi dotyczącej
rozszerzenia elektronicznego systemu wyboru aplikacji na wszystkie aplikacje, a nie
tylko na aplikację adwokacką, radcowską i notarialną, gdyż system ten jest ściśle
powiązany z ustalaniem miejsc na te aplikacje, na które corocznie ubiega się kilka
tysięcy osób. Ponadto wskazać należy, iż w przypadku innych aplikacji odmienne
uregulowane są zasady dotyczące ustalania miejsc oraz jest dużo mniejsze
zainteresowanie tymi aplikacjami, co z ekonomicznego punktu widzenia objęcie ich
elektronicznym systemem wyboru byłoby zbyt kosztowne. W podobnym zakresie
uwagi zgłosiła Krajowa Rada Komornicza.

Krajowa Rada Notarialna przedstawiła uwagi do projektu w piśmie z dnia 21
października 2008 r. Nie uwzględniono uwagi dotyczącej zmiany formuły egzaminu I
stopnia i podziału na trzy części: test preselekcyjny (wielokrotnego wyboru),
egzamin pisemny i ustny oraz test psychologiczny. W opinii projektodawcy
zaproponowana w projekcie ustawy o państwowych egzaminach prawniczych
formuła egzaminu tj. test składający się z 220 pytań jednokrotnego wyboru,
sprawdzających zarówno wiedzę prawniczą, jak i umiejętność stosowania prawa i
zasad wykładni, a także kwalifikowania stanów faktycznych, w sposób rzetelny i
wyczerpujący zweryfikuje wiedzę przyszłych aplikantów i doradców prawnych. W
podobnym zakresie odnośnie zmiany formuły egzaminu I stopnia uwagi zgłosiła
Krakowska Szkoła Wyższa im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Uniwersytet
Gdański, Katolicki Uniwersytet Lubelski im. Jana Pawła II i Uniwersytet
Rzeszowski. Niezrozumiała jest uwaga odnośnie zmiany w art. 8 ust. 3 i art. 32 ust.
2 poprzez dodanie pkt 4) w brzmieniu: „4) brak odpowiedzi - nieważność testu.”,
gdyż Krajowa Rada Notarialna nie wyjaśniła, co należy rozumieć pod pojęciem
„nieważność testu”. Także niezrozumiała jest uwaga dotycząca poddania
egzaminowi II stopnia prokuratorów, gdyż żądana zmiana wykracza poza przedmiot
regulacji. Ponadto należy wskazać, iż w obowiązującym systemie prawnym
prokuratorzy posiadają uprawnienie do ubiegania się o stanowisko notariusza bez

45
obowiązku odbycia aplikacji notarialnej i złożenia egzaminu notarialnego.
Całkowicie niezasadna jest natomiast uwaga dotycząca sposobu sprawdzenia przez
komisję egzaminacyjną wymogu wynikającego z pkt 2 art. 11 ustawy - Prawo o
notariacie, gdyż wymogi te sprawdzane są dopiero na etapie powołania kandydata
na stanowisko notariusza. Ponadto nie uwzględniono uwagi dotyczącej zmiany
zasad propozycji liczby miejsc na aplikację notarialną, gdyż zaproponowany przez
Krajową Radę Notarialną sposób określania tych miejsc może doprowadzić do
sytuacji, że w danym roku nie odbyłaby się aplikacja, z uwagi na brak możliwości
objęcia patronatem aplikantów przez notariuszy. Nie uwzględniono uwagi dotyczącej
rozszerzenia regulacji ustawy poprzez określenie zakresu praw i obowiązków
aplikantów i zmianę treści art. 40 ustawy - Prawo o notariacie, poprzez nadanie pkt
9 nowego brzmienia, gdyż wykracza to poza zakres regulacji. Ponadto należy
wskazać, że specyfika zawodu notariusza, to że w zakresie swoich uprawnień działa
on jako osoba zaufania publicznego, korzystając z ochrony przysługującej
funkcjonariuszom publicznym, powoduje, że Minister Sprawiedliwości ma szersze
uprawnienia odnośnie ustalania regulaminu aplikacji notarialnej oraz nadzoru nad
szkoleniem tych aplikantów, niż w przypadku innych aplikacji.

Krajowa Rada Komornicza przedstawiła uwagi do projektu w piśmie z dnia 23
września 2008 r. Nie uwzględniono uwagi dotyczącej wyraźnego określenia liczby
powołanych komisji. Powyższy zabieg był celowy, gdyż liczba zespołów
egzaminacyjnych będzie zależna od liczby uczestników egzaminu, zatem
przewodniczący komisji będzie powoływał zespoły, w liczbie zapewniającej właściwy
przebieg egzaminu. Nie podzielono też uwagi dotyczącej wskazywania kandydatów
spośród adwokatów, radców prawnych i notariuszy do komisji I stopnia przez
terenowe organy samorządu zawodowego, gdyż takie jest obecnie rozwiązanie, że to
naczelne organy samorządu zawodowego wskazują swoich przedstawicieli. W
praktyce często naczelne organy samorządu zawodowego zwracają się do swoich
organów terenowych o propozycje i następnie przekazują je Ministrowi
Sprawiedliwości. Ponadto nie uwzględniono uwagi dotyczącej pominięcia w procesie
uczestniczenia w przeprowadzeniu egzaminu i w zespole do przygotowania testu na
egzamin I i II stopnia Krajowej Rady Komorniczej oraz osób wykonujących zawód
komornika sądowego. W składzie komisji oraz zespołu nie przewiduje się
obowiązkowego udziału komorników, gdyż wydaje się, że obligatoryjny udział
przedstawicieli tej grupy zawodowej nie jest niezbędny, natomiast Minister
Sprawiedliwości – jeśli dostrzeże taką konieczność – będzie mógł również spośród
tego środowiska wskazać swoich przedstawicieli. Nie uwzględniono uwagi dotyczącej

46
pozbawienia osób, które wykonują zawód komornika sądowego możliwości
przechodzenia do innych zawodów prawniczych poprzez nieuwzględnienie w art. 30
pkt 1 osób, które ukończyły aplikację komorniczą. Takie rozwiązanie spowodowane
jest zbyt wąskim zakresem aplikacji komorniczej, nieporównywalnym do innych
aplikacji prawniczych, zatem nie ma uzasadnionych podstaw do dopuszczenia tego
kręgu osób do egzaminu II stopnia. W podobnym zakresie uwagi zgłosiła Wyższa
Szkoła Handlu i Prawa im. Ryszarda Łazarskiego oraz Uniwersytet Gdański.
Odnośnie uwagi dotyczącej rozdzielenia funkcji członka komisji I stopnia oraz
członka komisji II stopnia, należy wyjaśnić, że projektodawca celowo nie wyklucza
takiej możliwości, brak jest uzasadnionych przesłanek do wprowadzenia zakazu
łączenia tych funkcji.

Akademia Leona Koźmińskiego przedstawiła uwagi do projektu w piśmie z dnia
2 października 2008 r. Nie uwzględniono uwagi dotyczącej rozszerzenia zakresu
przedmiotowego egzaminu I stopnia o wykładnię i wnioskowanie prawnicze, zasady
konstrukcji i systematyki aktów, zasady techniki prawodawczej, gdyż są to
dziedziny zbyt szczegółowe i trudne do zweryfikowania w formie pytań testowych. W
podobnym zakresie uwagi zgłosił Uniwersytet Rzeszowski.
Wyższa Szkoła Handlu i Prawa im. Ryszarda Łazarskiego w Warszawie
przedstawiła uwagi do projektu w piśmie z dnia 29 września 2008 r. Nie
uwzględniono uwagi dotyczącej pominięcia w zakresie przedmiotowym egzaminu I
stopnia prawa samorządu komorniczego, gdyż znajomość zasad etyki zawodowej
powinna być przedmiotem szkolenia na aplikacji, a nie wyznacznikiem zaliczenia
egzaminu I stopnia. Niezrozumiała jest uwaga dotycząca braku rozbudowanej
argumentacji przemawiającej na rzecz konieczności „proporcjonalnego
rozmieszczenia aplikantów w poszczególnych izbach”, gdyż w sposób szczegółowy
wyjaśniono tę kwestię w uzasadnieniu do projektu ustawy. W podobnym zakresie
uwagi zgłosił Katolicki Uniwersytet Lubelski im. Jana Pawła II. Ponadto niezasadna
jest uwaga dotycząca ustosunkowania do kwestii obowiązku posiadania
obywatelstwa polskiego przez osobę powoływaną na notariusza, gdyż wykracza to
poza zakres regulacji.
Uniwersytet Wrocławski przedstawił uwagi do projektu w piśmie z dnia 6
października 2008 r. Nie uwzględniono uwagi dotyczącej braku określenia
jakichkolwiek wymogów, jakie mieliby spełniać przedstawiciele Ministra
Sprawiedliwości w komisji I stopnia, gdyż określenie takich dodatkowych warunków,
jakie powinni spełniać przedstawiciele Ministra Sprawiedliwości, w sytuacji gdy do
egzaminów przystąpi duża liczba kandydatów, może powodować trudności w

47
powołaniu zespołów egzaminacyjnych lub samych komisji. Odnośnie zaś uwagi
dotyczącej przedstawicieli Ministra Sprawiedliwości, którym, zdaniem Uniwersytetu
Wrocławskiego, powinien być doktor habilitowany nauk prawnych w dyscyplinie
prawo, co wykluczy habilitację z nauk administracyjnych i prawa kanonicznego,
należy stwierdzić, że jest ona niezasadna, gdyż redakcja powyższego przepisu była
zamierzona i ma na celu zapewnienie Ministrowi Sprawiedliwości swobody w
doborze członków zespołu. Ponadto nie uwzględniono uwagi dotyczącej powołania
jednego zespołu do przygotowania testu i zadań na egzamin I i II stopnia, gdyż
zakresy tych egzaminów w znaczny sposób się różnią, zaś dodatkowo byłoby to zbyt
duże obciążenie dla członków zespołu, których praca trwałaby prawie przez cały
rok. Niezrozumiała jest również uwaga dotycząca pozbawienia Ministra
Sprawiedliwości możliwości kierowania aplikantów do tych regionów, w których
występuje niedostatek osób świadczących pomoc prawną, gdyż wprowadzony
system naboru na aplikacje gwarantujący proporcjonalne rozmieszczenie
aplikantów w poszczególnych izbach i opiera się na zasadzie dobrowolności,
przymusowe kierowanie aplikantów do odbywania aplikacji wbrew ich woli
naruszałoby ich konstytucyjne prawo wyboru miejsca zamieszkania i zatrudnienia.

Uniwersytet Rzeszowski przedstawił uwagi do projektu w piśmie z dnia 29
września 2008 r. Niezasadna jest uwaga dotycząca braku zagwarantowania udziału
w Państwowej Komisji Odwoławczej przedstawicieli nauki, ponieważ przepisy nie
wykluczają takiej możliwości. Ponadto, niezasadna jest również uwaga dotycząca
propozycji, aby w teście na egzamin I stopnia kandydaci dokonywali wyboru
prawidłowej odpowiedzi spośród czterech propozycji odpowiedzi, gdyż dodatkowo
skomplikowałoby to test, zaś kandydaci na aplikantów są już przyzwyczajeni, że
wprowadzony przed kilkoma latami system opiera się na trzech propozycjach
odpowiedzi. Odnośnie zaś uwagi dotyczącej odmiennego uregulowania daty złożenia
dokumentów w art. 20 ust. 5 i art. 44 ust. 4, należy wyjaśnić, że było to celowe
zamierzenie projektodawcy. W podobnym zakresie uwagi zgłosiło Stowarzyszenie
Doradców Prawnych. Nie uwzględniono natomiast uwagi dotyczącej art. 17, gdyż nie
przewidziano skrótu dla nazwy członka komisji I stopnia. Całkowicie nie jest także
zrozumiała uwaga dotycząca rozwiązań proponowanych w projekcie ustawy w
zakresie znacznego ograniczenia uprawnienia uczelni w zakresie sposobu i trybu
weryfikowania wiedzy i umiejętności studentów. Również nie uwzględniono uwagi
dotyczącej możliwości korzystanie z elektronicznych systemów prawniczych baz
danych oraz możliwość korzystania z komputerów przenośnych w trakcie egzaminu
I i II stopnia, gdyż takie kwestie reguluje się w aktach wykonawczych do ustawy.

48