Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo bankowe, ustawy o działalności ubezpieczeniowej, ustawy o funduszach inwestycyjnych, ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym

nadzoru o nabyciu lub zbyciu akcji lub praw z akcji regulują art. 35 – 37 ustawy
o działalności ubezpieczeniowej. Dokonanie implementacji dyrektywy 2007/44/WE
wymaga zmiany wymienionych artykułów. Pozostałe zmiany ujęto w zmienionym
art. 35, dodanych artykułach 35a – 35o, zmienionych art. 36 i 37 oraz w zakresie
reasekuracji – w art. 223f ustawy o działalności ubezpieczeniowej.
Artykuł 35 obowiązującej ustawy o działalności ubezpieczeniowej reguluje
nabywanie akcji krajowego zakładu ubezpieczeń, określa podmioty, które mają
obowiązek zawiadamiania organu nadzoru o zamiarze nabycia akcji, sposoby tego
nabycia, wielkość pakietów wymagających zawiadomienia organu nadzoru oraz krótką
procedurę dokonywania oceny ostrożnościowej i zgłaszania sprzeciwu. Implementacja
dyrektywy 2007/44/WE wymaga wprowadzenia bardziej szczegółowych rozwiązań
proceduralnych w odniesieniu do przypadków objętych obowiązkiem zawiadamiania
organu nadzoru, procesu dokonywania oceny ostrożnościowej, kryteriów i czasu
trwania tej oceny oraz samej instytucji sprzeciwu. Instytucja sprzeciwu stanowi ważny
instrument sprawowania nadzoru nad zakładami ubezpieczeń. Jest to narzędzie
pozwalające na zapobieganie powstawaniu niepożądanej struktury własności
(akcjonariatu) zakładu ubezpieczeń, która mogłaby mieć niekorzystny wpływ na
ostrożne i stabilne zarządzanie tym zakładem. W art. 35 obowiązującej ustawy
o działalności ubezpieczeniowej, w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 18 czerwca
2009 r. o zmianie ustawy o działalności ubezpieczeniowej oraz ustawy o ofercie
publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego
systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz. U. Nr 115, poz. 962) ustawowe progi,
których przekroczenie powoduje obowiązek powiadomienia organu nadzoru o zamiarze
nabycia albo objęcia akcji lub praw z akcji zakładu ubezpieczeń są określone zgodnie
z dyrektywą 2007/44/WE i wynoszą 10 %, 20 %, 331/3 %, i 50 %. W nowelizacji
dokonano jedynie korekty technicznej i określenie progu 331/3 %, odpowiadającego
matematycznie jednej trzeciej, zastąpiono progiem jednej trzeciej, czyli określeniem
używanym w treści dyrektywy.
Na mocy art. 35 ust. 1 nowelizowanej ustawy obowiązek zawiadomienia organu
nadzoru ciąży na podmiocie, który zamierza nabyć albo objąć akcje krajowego zakładu
ubezpieczeń w liczbie zapewniającej osiągnięcie albo przekroczenie progów 10 %,
20 %, jednej trzeciej lub 50 % ogólnej liczby głosów na walnym zgromadzeniu lub
udziału w kapitale zakładowym. Omawiany przepis obejmuje zatem zarówno

17
przypadki, w których nabywane lub obejmowane akcje są uprzywilejowane co do
prawa głosu, jak też przypadki, w których prawo głosu z akcji jest wyłączone.
Obowiązek powyższy spoczywa również na podmiocie, który zamierza stać się
podmiotem dominującym w stosunku do zakładu ubezpieczeń w sposób inny niż
poprzez nabycie albo objęcie akcji lub praw z akcji. Obowiązek ten ciąży także na
pośrednio nabywającym albo obejmującym akcje krajowego zakładu ubezpieczeń oraz
na podmiocie, który pośrednio staje się podmiotem dominującym. „Pośrednio
nabywającego lub obejmującego akcje lub prawa z akcji krajowego zakładu
ubezpieczeń” oraz „pośrednio stającego się podmiotem dominującym” tego zakładu
zdefiniowano w art. 35 ust. 2. Zawarta w tym przepisie definicja pośredniej dominacji
w zakładzie ubezpieczeń uwzględnia przypadki, w których mamy do czynienia
z podmiotem, który będzie wywierał decydujący wpływ na zarządzanie zakładem
ubezpieczeń w wyniku czynności podejmowanych przez podmiot zależny od niego albo
też taki podmiot, który podejmuje działania, w wyniku których stanie się podmiotem
dominującym w podmiocie, który już jest podmiotem dominującym towarzystwa.
Jednocześnie pod pojęciem „podmiot dominujący”, zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 8 ustawy
o działalności ubezpieczeniowej, należy rozumieć podmiot dominujący w rozumieniu
ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania
instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach
publicznych (Dz. U. Nr 184, poz. 1539, z późn. zm.). Zatem podmiotem dominującym
będzie taki podmiot, który:
a) posiada bezpośrednio lub pośrednio przez inne podmioty większość głosów
w organach innego podmiotu, także na podstawie porozumień z innymi osobami,
lub
b) jest uprawniony do powoływania lub odwoływania większości członków organów
zarządzających lub nadzorczych innego podmiotu, lub
c) więcej niż połowa członków zarządu drugiego podmiotu jest jednocześnie
członkami zarządu, prokurentami lub osobami pełniącymi funkcje kierownicze
pierwszego podmiotu bądź innego podmiotu pozostającego z tym pierwszym
w stosunku zależności.
W art. 35 ust. 3 i 8 sprecyzowano zasady reprezentacji podmiotów składających
zawiadomienie do organu nadzoru. W powołanych ustępach rozstrzygnięto ewentualne
wątpliwości, kto powinien złożyć zawiadomienie, w szczególności w przypadku

18
skomplikowanych struktur kapitałowych. Obowiązek taki został nałożony w taki
sposób, by zawsze podmiotem zawiadamiającym był podmiot dominujący, niebędący
niczyim podmiotem zależnym – „podmiot pierwotnie dominujący”, a zatem znajdujący
się na szczycie struktury kapitałowej.
Ust. 4 omawianego artykułu rozciąga obowiązek zawiadomienia na zastawnika
i użytkownika akcji uprawnionego do wykonywania prawa głosu oraz na podmioty,
które uzyskały prawo głosu na walnym zgromadzeniu krajowego zakładu ubezpieczeń
na poziomie określonym w ust. 1 w wyniku zdarzeń innych niż objęcie lub nabycie
akcji lub praw z akcji. Chodzi tu w szczególności o sytuacje, w których podmiot
nabywający uzyskuje prawo głosu na walnym zgromadzeniu, na poziomie określonym
w ust. 1 w wyniku zmiany statutu, w następstwie wygaśnięcia uprzywilejowania lub
ograniczenia akcji co do prawa głosu albo dziedziczenia. W takich przypadkach
obowiązek zawiadomienia organu nadzoru powstaje przed przystąpieniem do
wykonywania praw głosu z akcji albo przed przystąpieniem do wykonywania innych
uprawnień podmiotu dominującego wobec zakładu ubezpieczeń, a do takich sytuacji
odpowiednie zastosowanie znajdą art. 35a – 35o. W ten sposób następuje uszczelnienie
regulacji, mające na celu wyeliminowanie sytuacji, w których podmiot dominujący
wykonywałby prawo głosu lub inne uprawnienia, zanim zmieniona struktura
akcjonariuszy w zakładzie ubezpieczeń zostanie poddana ocenie ostrożnościowej.
Jednocześnie ust. 6 każe odpowiednio stosować przepisy ust. 2 i 3 do przypadków
wymienionych w ust. 4, a zatem obowiązki przewidziane w art. 35 obejmować będą
również podmioty dominujące w stosunku do podmiotów wymienionych w art. 35
ust. 4.
Ponadto ust. 7 rozszerza dodatkowo obowiązek zgłoszenia zamiaru nabycia
odpowiedniego pakietu akcji na sytuacje, w których o faktycznej dominacji nie
decyduje struktura grupy kapitałowej, ale zostało zawarte pomiędzy uprawnionymi
podmiotami porozumienie, którego skutkiem jest wykonywanie prawa głosu lub innych
uprawnień na poziomie przewidzianym w art. 35 ust. 1.
Z ust. 9 wynika wyłączenie obowiązku składania zawiadomienia, o którym mowa
w art. 35 ust. 1 w przypadkach, w których zachowanie tego obowiązku byłoby
bezprzedmiotowe i nieodpowiadające celowi, jakiemu ma służyć instytucja sprzeciwu.
Wyłączenie dotyczy przypadków obejmowania lub nabywania akcji zakładów
ubezpieczeń, jeżeli dokonywane jest przez bank krajowy, instytucję kredytową, dom

19
maklerski lub firmę inwestycyjną mającą siedzibę na terytorium państwa
członkowskiego Unii Europejskiej, w wykonaniu umowy o subemisję inwestycyjną
w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej, jeżeli spełnione będą
przy tym dwa warunki:
prawa z akcji nie są wykonywane w celu ingerencji
w zarządzanie towarzystwem oraz akcje towarzystwa zostaną zbyte w ciągu roku od
dnia ich nabycia albo objęcia.
Art. 35a projektu w ust. 1 nawiązuje bezpośrednio do funkcjonującej obecnie regulacji
art. 35 ust. 2 ustawy o działalności ubezpieczeniowej. Celem regulacji art. 35a jest
zapewnienie już na wstępnym etapie postępowania wiedzy organu nadzoru o istotnych
dla sprawy powiązaniach, w jakich w związku ze strukturą własnościową krajowego
zakładu ubezpieczeń pozostaje podmiot składający zawiadomienie. Zawiadamiający
powinien zadeklarować, czy do momentu zawiadomienia organu nadzoru posiada
jakiekolwiek akcje zakładu ubezpieczeń, choćby w sposób pośredni, wskazać swoje
podmioty dominujące (co ujawni przyszłych pośrednich właścicieli akcji zakładu
ubezpieczeń), wreszcie powinien ujawnić wszelkie porozumienia, względnie inne stany,
które pozwalają innym niż zawiadamiający podmiot korzystać z praw związanych
z
posiadaniem akcji zakładu ubezpieczeń. Deklaracja zawiadamiającego powinna
również obejmować sposób, w jaki dojdzie do zrealizowania zamiaru, będącego
przedmiotem zawiadomienia, a także informację, czy podmiot zawiadamiający jest
instytucją działającą na rynku finansowym w oparciu o zezwolenie na prowadzenie
takiej działalności, wydane przez właściwy organ nadzoru na terenie państwa
członkowskiego, albo też jest podmiotem dominującym w stosunku do takiej instytucji.
Podmiot zobowiązany jest również wskazać swoją siedzibę oraz nazwę. Takie
informacje umożliwiają uzyskanie dodatkowych informacji o tym podmiocie od
właściwego organu nadzoru państwa członkowskiego.
Art. 35b określa zakres informacji niezbędnych do dokonania przez organ nadzoru
oceny ostrożnościowej planowanego nabycia. Powołany przepis realizuje wymóg
dyrektywy, zgodnie z którym państwa członkowskie publicznie udostępniają wykaz
informacji, które muszą być przekazane właściwym organom, niezbędnych do
przeprowadzenia oceny ostrożnościowej. Zasadę proporcjonalności żądanych
informacji zawartą w dyrektywie uwzględniono wprowadzając dla Ministra Finansów
delegację ustawową do wydania rozporządzenia w sprawie określenia dokumentów,
które należy załączyć do zawiadomienia, w zależności od zamierzonego wpływu

20
podmiotu składającego zawiadomienie na zarządzanie krajowym zakładem
ubezpieczeń. Zakres informacji, jakie mają zostać przekazane, musi pozwalać na
poprawną identyfikację podmiotu dokonującego zawiadomienia wraz ze wskazaniem
osób nim zarządzających lub przewidzianych do zarządzania oraz informacje
identyfikujące zakład ubezpieczeń, którego zawiadomienie dotyczy (art. 35b ust. 1 pkt 1
i 2). Ponadto zawiadomienie powinno zawierać komplet danych, wymienionych w pkt 3
– 9, które są niezbędnym materiałem do dokonania rzeczowej i prawidłowej oceny
ostrożnościowej w zakresie ich wpływu na ostrożne i stabilne zarządzanie zakładem
ubezpieczeń. Wyłączenie przewidziane w art. 35b ust. 2 zostało wprowadzone, gdyż
w stosunku do wymienionych tam podmiotów, wykonujących działalność na terenie
Rzeczypospolitej Polskiej, informacje te stanowią fakty, które podlegały już ocenie
w toku udzielania zezwolenia na rozpoczęcie przez dany podmiot działalności na
terytorium RP lub w toku wyrażania zgody na objęcie przez daną osobę funkcji
w organach spółki (np. członka zarządu w tym podmiocie) albo też uzyskuje się je
w
toku sprawowania bieżącego nadzoru nad wymienionymi w tym przepisie
instytucjami i w związku z tym są one znane z urzędu organowi prowadzącemu
postępowanie w sprawie zgłoszenia sprzeciwu. Ponadto w przypadku podmiotów, które
uzyskały zezwolenie na wykonywanie działalności w państwie członkowskim
– zastosowanie znajdzie art. 35f, wprowadzający obowiązek zasięgnięcia przez organ
nadzoru o podmiocie składającym zawiadomienie w organie nadzoru, właściwym ze
względu na miejsce uzyskania zezwolenia przez ten podmiot. Nie zachodzi więc
potrzeba ich ponownego przekazania przez składającego zawiadomienie.
Art. 35c i 35d odnoszą się do dokumentów składanych w toku postępowania
w przedmiocie zawiadomienia. Art. 35c ustanawia zasadę, zgodnie z którą
zawiadomienie i załączane do niego dokumenty powinny być sporządzone w języku
polskim lub przetłumaczone na język polski oraz obowiązek legalizacji dokumentów
sporządzonych w języku obcym. Obowiązku legalizacji nie stosuje się, jeżeli zostały
one sporządzone w państwie, będącym stroną Konwencji znoszącej wymóg legalizacji
zagranicznych dokumentów urzędowych, sporządzonej w Hadze dnia 5 października
1961 r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 112, poz. 938).
Art. 35d przewiduje możliwość złożenia przez podmiot składający zawiadomienie
oświadczenia zastępującego wymagany dokument, w szczególności w sytuacji gdy
prawo kraju właściwego nie przewiduje sporządzenia takiego dokumentu, podczas gdy

21