Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy o służbie cywilnej oraz ustawy o pracownikach samorządowych

Nieco lepsza sytuacja w zakresie zatrudnienia osób niepełnosprawnych w tym
okresie występuje urzędach wojewódzkich – Lubuski Urząd Wojewódzki przekracza
nawet wskaźnik 6%.

Zatrudnienie osób
Zatrudnienie
niepe
ogółem w
łnosprawnych
Lp. Nazwa
etatach
w etatach
w %
1 Dolno ląski Urząd Wojewódzki
646,33
16,15
2,50
2 Kujawsko-Pomorski
Urząd Wojewódzki
521,90
17,00
3,26
3 Lubelski
Urząd Wojewódzki
517,75
19,50
3,76
4 Lubuski
Urząd Wojewódzki
352,05
28,25
8,02
5 Łódzki Urząd Wojewódzki
665,00
28,00
4,21
6 Małopolski Urząd Wojewódzki
796,69
20,25
2,54
7 Mazowiecki
Urząd Wojewódzki
1 240,62
21,50
1,73
8 Opolski
Urząd Wojewódzki
291,00
14,00
4,81
9 Podkarpacki
Urząd Wojewódzki
511,75
22,50
4,40
10 Podlaski Urząd Wojewódzki
401,88
14,00
3,48
11 Pomorski Urząd Wojewódzki
466,13
12,88
2,76
12
ląski Urząd Wojewódzki
889,90
14,25
1,60
13
więtokrzyski Urząd Wojewódzki
319,00
4,00
1,25
14 Warmińsko-Mazurski Urząd Wojewódzki
373,24
18,75
5,02
15 Wielkopolski Urząd Wojewódzki
700,15
23,90
3,41
16 Zachodniopomorski Urząd Wojewódzki
445,92
12,50
2,80


Niestety, jak wynika z danych PFRON, wskaźniki zatrudnienia osób
niepełnosprawnych w urzędach marszałkowskich są już niższe.

Zatrudnienie osób
Zatrudnienie
niepe
ogółem w
łnosprawnych
Lp. Nazwa
etatach
w etatach
w %
1 Urząd Marszałkowski Województwa Dolno ląskiego 803,30
8,50
1,06
Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-
2
589,15 15,75
2,67
Pomorskiego
3 Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego
699,86
3,00
0,43
4 Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego
486,49
18,00
3,70
5 Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego 731,28
11,13
1,52
6 Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego 820,93
8,76
1,07
7 Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego
952,00
8,00
0,95

5
8 Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego
427,40
8,55
2,00
9 Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego
610,38
12,00
1,96
10 Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego
469,63
2,00
0,43
11 Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego
675,75
12,00
1,78
12 Urząd Marszałkowski Województwa ląskiego 812,85
9,00
1,11
Urząd Marszałkowski Województwa
13
491,12 14,88
3,03
więtokrzyskiego
Urząd Marszałkowski Województwa Warmińsko-
14
689,97 17,50
2,54
Mazurskiego
15 Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego
734,11
15,90
2,17
Urząd Marszałkowski Województwa
16
543,78 5,00
0,92
Zachodniopomorskiego


Bardzo różnie radzą sobie z zatrudnieniem osób niepełnosprawnych polskie
sądy. W przypadku małych sądów rejonowych, zatrudniających kilkudziesięciu
pracowników, uzyskiwane są nawet wskaźniki znacznie przekraczające 6% (n.p. Sąd
Rejonowy w Wąbrzeźnie – 13,89%, Sąd Rejonowy w My liborzu – 9,84%, Sąd
Rejonowy w Golubiu-Dobrzyniu – 8,51%, Sąd Rejonowy w Łańcucie – 7,83%, Sąd
Rejonowy w Działdowie – 7,32%, Sąd Rejonowy w Choszcznie – 7,29%). W
przypadku sądów większych (dużych rejonowych i okręgowych), zatrudniających
kilkuset lub więcej pracowników, sytuacja jest już zła a nawet katastrofalna.
Przykładowo: wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w Sądzie Okręgowym
w Warszawie w marcu 2009r. to 0,98%. Pomimo, że w tym sądzie jest zatrudnionych
ponad 28 razy więcej osób niż we wspomnianym Sądzie Rejonowym w Wąbrzeźnie,
to zatrudnienie osób niepełnosprawnych liczone w etatach było w tym okresie
zaledwie dwa razy większe (w Warszawie 10 etatów a w Wąbrzeźnie – 5). Wskaźniki
dla Sądów Okręgowych w Lublinie, Krakowie czy Katowicach są zbliżone do 1,5%. A
przykładowo Sądy: Rejonowy dla Miasta Stołecznego Warszawy, Rejonowy w Łodzi
(oba ponad 500 etatów), Rejonowy dla Warszawy Mokotowa, Rejonowy we
Wrocławiu, Rejonowy w Szczecinie (wszystkie ponad 400 etatów) nie zatrudniały w
marcu 2009r. ani jednej osoby niepełnosprawnej.
Jak wynika z danych PFRON są oczywi cie w Polsce państwowe i
samorządowe jednostki organizacyjne (niestety nieliczne), mające wskaźnik
zatrudnienia osób niepełnosprawnych powyżej 6%:



6
Wskaźnik
zatrudnienia osób
Lp. Nazwa niepełnosprawnych
w %
1 Łużycki Oddział Straży Granicznej w Lubaniu
8,59
2 Miejski
O rodek Pomocy Społecznej w Bydgoszczy
8,62
3 Miejski
O rodek Pomocy Rodzinie w Lublinie
6,71
4 Nadbużański Oddział Straży Granicznej w Chełmie 7,40
5 Komenda Wojewódzka Policji w Gorzowie Wielkopolskim
7,61
6 Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Zielonej Górze
6,69
7 Komenda Wojewódzka Policji w Łodzi 6,69
8 Miejski
O rodek Pomocy Społecznej w Łodzi 6,46
9 Miejski
O rodek Pomocy Społecznej w Krakowie
6,43
10 Komenda Stołeczna Policji w Warszawie
6,80
11 Komenda Wojewódzka Policji z siedzibą w Radomiu
7,50
12 Miejski O rodek Pomocy Społecznej w Rzeszowie
6,92
13 Miejski O rodek Pomocy Rodzinie w Białymstoku 7,43
14 Komenda Wojewódzka Policji w Gdańsku 6,56
15 Miejski O rodek Pomocy Społecznej w Częstochowie 7,18
16 Miejski O rodek Pomocy Rodzinie w Kielcach
6,15
17 Miejski O rodek Pomocy Społecznej w Olsztynie
8,37
18 Komenda Wojewódzka Policji w Poznaniu
6,95
19 Komenda Miejska Policji w Poznaniu
12,55
20 Miejski O rodek Pomocy Rodzinie w Szczecinie
6,15


Potrzeba i cel wydania ustawy

Biorąc pod uwagę powyższe dane jest oczywiste, że aktualne przepisy nie
wystarczają, aby w administracji publicznej, samorządowej czy podmiotach
wymienionych w art. 21 ust. 2a ustawy z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji
zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (państwowe i
samorządowe jednostki organizacyjne będące jednostkami budżetowymi, zakładami
budżetowymi albo gospodarstwami pomocniczymi, instytucje kultury oraz jednostki
organizacyjne zajmujące się statutowo ochroną dóbr kultury uznanych za pomnik
historii) zapewnione zostało zatrudnienie co najmniej 6% osób niepełnosprawnych.
Tak więc Państwo w sposób niedostateczny realizuje swoje obowiązki wobec osób
niepełnosprawnych, zawarte w art. 69 oraz 65 ust. 5 Konstytucji RP. Zdaniem

7
wnioskodawców obecne rozwiązania nie dają też osobom niepełnosprawnym
odpowiedniego dostępu do służby publicznej na zasadach okre lonych w art. 60
Konstytucji RP. Zwiększenie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych w
jednostkach budżetowych ma też istotne znaczenie w wymiarze symbolicznym,
pokazuje bowiem że „władza” stawia wobec siebie takie same wymagania jak wobec
innych pracodawców i te wymagania realizuje.
W stosunku do administracji oraz państwowych i samorządowych jednostek
organizacyjnych system wsparcia zatrudnienia osób niepełnosprawnych jest oparty
przede wszystkim na groźbie kary finansowej, a więc wspomnianym już wcze niej
obowiązku dokonywania wpłat do PFRON przez pracodawców, którzy nie osiągają
6% wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Bardzo ważnym uzupełnieniem
tego rozwiązania, w odniesieniu do jednostek, dla których rodki na wynagrodzenia
planuje się w ramach budżetu państwa, było wprowadzenie od 2009r. zasady,
zgodnie z którą nie można już planować wpłat do PFRON jako odrębnej pozycji w
budżecie, lecz ewentualne składki trzeba finansować ze rodków przeznaczonych na
wynagrodzenia. W praktyce kwoty planowane na składki zostały „dołączone” do
rodków przewidzianych na wynagrodzenia. Takie rozwiązanie kreuje silny bodziec,
bowiem brak odpowiedniego wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych
zmniejsza fundusz wynagrodzeń (także rodki na nagrody i premie), co jest
odczuwalne przez wszystkich pracowników urzędu czy jednostki, a przybliżenie się
do wskaźnika zwiększa rodki na wynagrodzenia w faktycznej dyspozycji urzędu.
Należy jednak brać pod uwagę, że system bodźców pozytywnych
adresowanych do jednostek budżetowych jest dużo słabszy niż ten adresowany do
pozostałych pracodawców. Nie mają one bowiem prawa do dofinansowania
zatrudnienia pracowników niepełnosprawnych w sytuacji, gdy osiągną 6% wskaźnik
zatrudnienia. Brak takiego uprawnienia jest szczególnie krytykowany przez
samorządy – nakłada się na nie obowiązek, mający konsekwencje finansowe, przez
brak dotacji z PFRON stawia w gorszej sytuacji niż wielu innych pracodawców (np.
przedsiębiorców) a ponadto ustawowo okre lony sposób naboru pracowników
bardzo utrudnia albo wręcz uniemożliwia wykonanie tego obowiązku.
Oparcie systemu jedynie na negatywnych konsekwencjach finansowych oraz
na wspomnianym elemencie związanym z planowaniem rodków na wynagrodzenia
w budżecie Państwa nie może przynie ć oczekiwanych rezultatów. W praktyce,
podczas wielu konkursów na stanowiska, przyznaje się punkty dodatkowe za

8
predyspozycje czy cechy, które na danym stanowisku wcale nie są potrzebne a
jedynie mogą być przydatne w wyjątkowych sytuacjach. Często prowadzi to do
praktycznej dyskryminacji osób niepełnosprawnych, które są niżej oceniane za np.
zdolno ci komunikacyjne, dyspozycyjno ć czy także specyficzne umiejętno ci,
których nie mogły nabyć z uwagi na swoją niepełnosprawno ć. A w przypadku
konkursów z udziałem kilkudziesięciu kandydatów to wła nie punktacja za te
dodatkowe elementy, często całkowicie nieprzydatne na obsadzanym stanowisku,
decyduje o ostatecznym rozstrzygnięciu.
Procedura naboru pracowników administracji jest obecnie szczegółowo
regulowana w:
1) ustawie z dnia 21 listopada 2008r. o służbie cywilnej,
2) ustawie z dnia 21 listopada 2008r. o pracownikach samorządowych.
W przypadku ustawy o służbie cywilnej regulacje te dotyczą jedynie zatrudnienia w
służbie cywilnej. Pozostałe stanowiska nieurzędnicze (pomocnicze, obsługi oraz
stanowiska w gabinetach politycznych) w administracji rządowej nie podlegają
procedurze regulowanej ustawowo. W praktyce szczególna sytuacja dotyczy
stanowisk sekretarskich oraz informatyków. Czasami są one traktowane jako
stanowiska w służbie cywilnej a czasami, zwłaszcza gdy dyrektorowi generalnemu
brakuje w budżecie urzędu odpowiedniej liczby etatów w służbie cywilnej, jako
stanowiska pomocnicze, których ilo ć nie jest okre lana (w budżecie okre la się tylko
kwotę na wynagrodzenia tej grupy pracowników). Podobna sytuacja wynika z ustawy
o pracownikach samorządowych. Nabór na stanowiska urzędnicze jest regulowany
ustawowo. Nabór pozostałych pracowników samorządowych (doradcy, asystenci,
pracownicy pomocniczy i obsługi) nie podlega tak cisłym regulacjom.
Także tryb naboru pracowników w administracji państwowej (np. Kancelaria
Prezydenta RP, Sejmu, Senatu) oraz w innych podmiotach finansowanych z budżetu
(np. ZUS, PFRON, agencje państwowe itp.) nie jest regulowany ustawowo i może
odbywać się według reguł ustalonych przez te podmioty.
Z punktu widzenia prawnego nie ma więc przeszkód, aby stosując nabór „z
wolnej ręki” osoby odpowiedzialne za politykę kadrową zatrudniały na wielu
stanowiskach w podmiotach klasyfikowanych w Sekcji L wg. Polskiej Klasyfikacji
Działalno ci osoby niepełnosprawne bez procedur konkursowych. W praktyce jednak
regulacje dotyczące naboru do służby cywilnej oraz naboru pracowników
samorządowych na stanowiska urzędnicze maja charakter silnego wzorca,

9