Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego oraz niektórych innych ustaw

10) art. 25 ust. 1 i 6 dotyczącym wniosków o przyznanie płatności,
11) art. 27 ust. 1 oraz 3 – 7 dotyczącym postępowania w przypadku śmierci rolnika, która
nastąpiła po doręczeniu decyzji w sprawie przyznania płatności,
12) art. 31 ust. 8 dotyczącemu składania oświadczeń o zrealizowaniu działań naprawczych,
13) art. 37 dotyczącemu terminów wypłaty płatności oraz zasad przyznawania płatności
zaliczkowych,
14) art. 37a ust. 3 dotyczącemu zmniejszeń i wykluczeń z płatności,
15) art. 37b ust. 2 i 3 dotyczącym zmiany w decyzji w sprawie przyznania płatności
obszarowych, płatności cukrowej, płatności do pomidorów, płatności do zwierząt,
w przypadku gdy rolnik nie zrealizował działań naprawczych w terminie wskazanym
w raporcie z czynności kontrolnych,
16) art. 37c pkt 3 zawierającemu upoważnienie dla ministra właściwego do spraw rolnictwa
do określenia wielkości zmniejszenia poszczególnych płatności w zależności od liczby
punktów przypisanych stwierdzonym niezgodnościom,
17) art. 38 regulującemu sposób postępowania w przypadku braku możliwości przekazania
płatności rolnikowi,
18) art. 39 dotyczącemu stosowania art. 155 Kodeksu postępowania administracyjnego
w stosunku do decyzji w sprawie przyznania płatności,
19) art. 40 dotyczącemu postępowania w przypadku nienależnie lub nadmiernie pobranych
środków niższych niż 100 euro,
20) art. 40a wyłączającemu możliwość przeniesienia wierzytelności na osobę trzecią
(przelewu) w odniesieniu do należności ustalonych w decyzji o przyznaniu płatności.
Rozporządzenie nr 73/2009 wprowadziło zmianę w odniesieniu do warunków
kwalifikowalności do jednolitej płatności obszarowej tzw. „zagajników o krótkiej rotacji”.
Dotychczas do wsparcia kwalifikowały się jedynie te uprawy zagajników o krótkiej rotacji,
które były prowadzone z przeznaczeniem na cele energetyczne. Począwszy od 2009 r. do
wsparcia zostały zakwalifikowane wszystkie zagajniki o krótkiej rotacji niezależnie od ich
przeznaczenia. Jednocześnie zgodnie z definicją zawartą w art. 2 lit. n rozporządzenia
nr 1120/2009, od 2010 r. państwo członkowskie określa listę gatunków drzew, które mogą
być wykorzystywane jako zagajniki o krótkiej rotacji, oraz wskazuje dla każdego z tych
gatunków maksymalny cykl zbioru.
W związku z powyższą zmianą przepisów wspólnotowych zachodzi konieczność
dostosowania przepisów zmienianej ustawy. W art. 7 w ust. 1 nadaje się nowe brzmienie

15
pkt 1, określając, że działka rolna przeznaczona pod uprawę zagajnika o krótkiej rotacji
powinna obejmować jednolitą gatunkowo uprawę o powierzchni co najmniej 0,1 ha. Oznacza
to, że uprawy te będą deklarowane przez rolników jako odrębna grupa upraw, a więc będą
stanowiły odrębną działkę rolną. Dzięki temu będzie możliwe zlokalizowanie upraw
zagajników i poddanie ich odpowiednim kontrolom. Ponadto ustalenie zasady, że uprawa
zagajnika powinna być jednolita gatunkowo, pozwoli na wykluczenie z płatności zalesień,
a więc obszarów, które nie stanowią działalności rolniczej.
Jednocześnie w art. 17 w ust. 4 zmienianej ustawy dodaje się pkt 6 zawierający
upoważnienie dla ministra właściwego do spraw rolnictwa oraz ministra właściwego do
spraw rynków rolnych do określenia gatunków drzew, których uprawa stanowi zagajniki
o krótkiej rotacji, wraz z maksymalnym cyklem zbioru dla każdego z tych gatunków.
Poza wyżej opisanymi zmianami wynikającymi bezpośrednio z konieczności
wdrożenia postanowień rozporządzenia nr 73/2009, nr 1122/2009, nr 1121/2009,
nr
1120/2009, w projekcie ustawy zawarto również inne przepisy, mające na celu
usprawnienie funkcjonowania systemów wsparcia bezpośredniego.
W art. 7 w ust. 1 zmienianej ustawy z wprowadzenia do wyliczenia usunięto warunek,
że grunty rolne, do których przysługuje jednolita płatność obszarowa, muszą kwalifikować się
do objęcia tą płatnością zgodnie ze stosownymi przepisami wspólnotowymi. Warunek ten
wynika z definicji gruntów rolnych zawartej w art. 2 pkt 16 zmienianej ustawy.
W art. 7 zmienianej ustawy dodaje się ust. 1a ustanawiający zasadę, że jednolita
płatność obszarowa przysługuje do powierzchni gruntów rolnych nie większej niż
maksymalny kwalifikowalny obszar, o którym mowa w art. 6 ust. 1 akapit drugi
rozporządzenia nr 1122/2009, określony w systemie identyfikacji działek rolnych, o którym
mowa w przepisach o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw
rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności. Wprowadzenie pojęcia
maksymalnego kwalifikowalnego obszaru jest związane ze zmianą brzmienia art. 6 ust. 1
akapit drugi rozporządzenia nr 1122/2009. Zgodnie z nowym brzmieniem ww. artykułu „Na
potrzeby systemu płatności jednolitej lub systemu jednolitej płatności obszarowej odnośnie do
każdej działki referencyjnej określa się maksymalny kwalifikowalny obszar.”. Obszar ten
będzie wyznaczany na podstawie faktycznej powierzchni użytkowanej rolniczo w ramach
działki referencyjnej z uwzględnieniem wszelkich źródeł informacji dostępnych w Agencji
Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa i wykorzystywanych do prowadzenia Systemu
Identyfikacji Działek Rolnych. Ponadto maksymalny obszar kwalifikowalny, do którego będą
przyznawane płatności obszarowe będzie określany jako różnica powierzchni między

16
powierzchnią całkowitą działki referencyjnej a terenami nieuprawnionymi do płatności (np.
lasy, wody, drogi, siedliska mieszkalne). Powstałe w ten sposób powierzchnie użytkowane
rolniczo będą poddawane kontroli administracyjnej wniosków o przyznanie płatności.
W art. 7 w ust. 2 zmienianej ustawy części wspólnej wyliczenia nadaje się nowe
brzmienie, doprecyzowując, że płatności uzupełniające mogą zostać przyznane do
powierzchni, do których została przyznana jednolita płatność obszarowa. Zgodnie z art. 132
ust. 2 rozporządzenia nr 73/2009, krajowe płatności uzupełniające powinny stanowić
uzupełnienie wspólnotowych płatności bezpośrednich, co znajduje odzwierciedlenie
w proponowanej zmianie.
Zawarte w zmienianej ustawie upoważnienia do określenia przez ministra właściwego
do spraw rolnictwa w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych
stawek poszczególnych płatności (art. 17 ust. 1 pkt 1 i 1a, art. 24 ust. 6 oraz art. 24a ust. 7
zmienianej ustawy) proponuje się zmienić, tak aby określenie tych stawek nie było
uzależnione od kursu wymiany euro stosowanego do przeliczania stawek płatności.
Rozwiązanie to umożliwi coroczne rozpoczynanie prac nad przedmiotowymi projektami
rozporządzeń jeszcze przed ustaleniem kursu wymiany na dany rok, tj. przed dniem
1 października, co może przyspieszyć realizację płatności. Przy obecnie obowiązującym
rozwiązaniu prace nad przedmiotowymi rozporządzeniami mogą zostać rozpoczęte dopiero
po dniu 1 października danego roku, co po uwzględnieniu czasu niezbędnego na
przeprowadzenie procesu legislacyjnego może powodować opóźnienia w rozpoczęciu procesu
naliczania płatności. Konsekwencją proponowanych zmian jest zmiana odwołania do
rozporządzenia Komisji (WE) nr 1913/2006 z dnia 20 grudnia 2006 r. ustanawiającego
szczegółowe zasady stosowania agromonetarnego systemu dla euro w rolnictwie
i zmieniającego niektóre rozporządzenia (Dz. Urz. UE L 365 z 21.12.2006, str. 52, z późn.
zm.), zawartego w art. 37a ust. 1 zmienianej ustawy (brak możliwości stosowania skrótu
tytułu tego rozporządzenia).
Ponadto w upoważnieniach do określenia stawek płatności uzupełniających oraz
pomocy krajowej do owoców zawartych w art. 17 ust. 1 pkt 1 lit. b oraz pkt 2 zmienianej
ustawy dotychczasowe wytyczne nakazujące wzięcie pod uwagę (przy określaniu stawek)
założeń do ustawy budżetowej zamieniono na wytyczne dotyczące możliwości budżetu
państwa. Zmiana taka zobowiąże organy wydające przedmiotowe rozporządzenia do wzięcia
pod uwagę aktualnej sytuacji budżetu państwa.

W art. 19 ust. 2 zmienianej ustawy nadaje się nowe brzmienie, w sposób
zapewniający, że w decyzji w sprawie przyznania płatności obszarowych i płatności do krów

17
i owiec zostaną również określone wykluczenia tych płatności. Zgodnie z art. 72 ust. 2
rozporządzenia nr 1122/2009, w przypadku gdy rolnik celowo nie przestrzega wymogów lub
norm w zakresie wzajemnej zgodności, może zostać wykluczony z możliwości otrzymania
pomocy w kolejnym roku kalendarzowym. Zmiana brzmienia art. 19 ust. 2 ma zatem na celu
stworzenie podstaw prawnych do wydawania decyzji w sprawie wykluczenia rolnika
z pomocy, w przypadku gdy zostaną stwierdzone przesłanki, o których mowa w wyżej
wymienionym przepisie wspólnotowym. Ponadto w proponowanym art. 19 ust. 2 pkt 2
wprowadza się przepis, który umożliwi Agencji ustalenie kwoty podlegającej odliczeniu
zgodnie z art. 5b rozporządzenia Komisji (WE) nr 885/2006 z dnia 21 czerwca 2006 r.
ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 1290/2005
w zakresie akredytacji agencji płatniczych i innych jednostek, jak również rozliczenia
rachunków EFRG i EFRROW (Dz. Urz. UE L 171 z 23.06.2006, str. 90, z późn. zm.).
Zgodnie z przepisami tego rozporządzenia państwa członkowskie odliczają wszelkie zaległe
należności dłużnika, których wysokość zostanie ustalona zgodnie z prawem krajowym, od
wszelkich płatności wypłacanych temu dłużnikowi ze środków publicznych pochodzących
z
Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG) i Europejskiego Funduszu
Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW).

Art. 19 ust. 6 zmienianej ustawy doprecyzowuje się, tak aby decyzje w sprawie
przyznania płatności obszarowych oraz płatności do krów i owiec były wydawane od dnia
określenia wysokości stawek tych płatności, a nie tylko wysokości stawek płatności
uzupełniających, jak to zostało określone w dotychczasowych przepisach. Pojęcie „płatności
obszarowe” obejmuje bowiem również jednolitą płatność obszarową oraz płatność do
owoców miękkich (art. 7 ust. 4 pkt 1 zmienianej ustawy), które nie są płatnościami
uzupełniającymi, a zatem decyzje w sprawie płatności obszarowych powinny być wydawane
po określeniu wszystkich stawek tych płatności, a nie tylko ich części, jaką stanowią płatności
uzupełniające.
W
związku z wątpliwościami interpretacyjnymi, powstającymi zarówno po stronie
rolników ubiegających się o przyznanie płatności, jak i organów administracji
rozstrzygających o przyznaniu płatności, dotyczącymi możliwości przywracania terminu do
dokonania czynności określonych w art. 21 ust. 1 pkt 2 oraz art. 22 ust. 2 zmienianej ustawy,
odpowiednio w art. 21 dodaje się ust. 8 określający, że termin na złożenie tzw. „wniosku
transferowego”, składanego przez nabywcę w przypadku przekazania gospodarstwa, nie
podlega przywróceniu. Analogiczny przepis dodaje się w art. 22 ust. 9 zmienianej ustawy,

18
który dotyczy terminu na złożenie wniosku o wstąpienie do toczącego się postępowania
w sprawie przyznania płatności na miejsce spadkodawcy.

Terminy do dokonania czynności określonych w art. 21 ust. 1 pkt 2 oraz art. 22 ust. 2
zmienianej ustawy należy zakwalifikować jako terminy materialne, wyznaczające okres,
w którym może nastąpić ukształtowanie praw lub obowiązków jednostki w ramach
postępowania administracyjnego.
Jednoznaczne
określenie charakteru ww. terminów uniemożliwi zatem organom
właściwym w sprawach przyznawania płatności dowolną kwalifikację tych terminów,
natomiast rolnikom ubiegającym się o przyznanie płatności jednoznacznie wskaże skutki
uchybienia ww. terminom.

W art. 22 zmienianej ustawy nadaje się nowe brzmienie ust. 1, odstępując od wymogu
objęcia przez spadkobiercę gruntów rolnych, które były objęte wnioskiem o przyznanie
płatności (ust. 1 pkt 1). Z uwagi na fakt, iż płatności są przyznawane osobie będącej
w posiadaniu gruntów rolnych w dniu 31 maja danego roku, wymóg ten wydaje się
bezzasadny – rolnik składający wniosek o przyznanie płatności, który dokonałby zbycia
gospodarstwa po dniu 31 maja otrzymałby płatności. Nie ma zatem powodów, aby pozbawiać
tych płatności spadkobiercy takiego rolnika. Analogiczna zmiana dotyczy płatności
historycznych (tzw. płatność zwierzęca oraz niezwiązana płatność do chmielu), o których
mowa w pkt 2 zmienianego ust. 1.
W art. 24 ust. 1a pkt 2 i 3 zmienianej ustawy rozszerza się katalog osób, z którymi
mogła być zawarta umowa dostawy buraków cukrowych w okresie referencyjnym
uprawniająca do otrzymania płatności cukrowej. Poza dotychczasowymi: małżonkiem
wnioskodawcy, jego spadkodawcą oraz przekazującym mu gospodarstwo rolne, została
również uwzględniona umowa zawarta ze spadkodawcą małżonka rolnika wnioskującego
o płatność cukrową oraz przekazującym gospodarstwo małżonkowi tego rolnika.
Dotychczasowa praktyka stosowania przepisów dotyczących płatności cukrowej ujawniła
przypadki, w których spadkobierca lub nabywca gospodarstwa rolnego nie mógł wnioskować
o przyznanie płatności cukrowej, gdyż to jego małżonek był rolnikiem zarejestrowanym
w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa i ubiegającym się o płatności, a to
z kolei wyklucza możliwość nadania temu spadkobiercy lub nabywcy drugiego numeru
identyfikacyjnego i ubiegania się przez niego o płatność cukrową, gdyż w małżeństwie tylko
jedna osoba może mieć nadany numer identyfikacyjny. Projektowana zmiana wykluczy
występujące niedogodności dzięki umożliwieniu małżonkowi spadkobiercy lub nabywcy
gospodarstwa ubiegania się o płatność cukrową przysługującą dotychczas spadkodawcy lub

19