Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego oraz niektórych innych ustaw
Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego oraz niektórych innych ustaw
projekt mający na celu wykonanie prawa Unii Europejskiej
- Kadencja sejmu: 6
- Nr druku: 2759
- Data wpłynięcia: 2010-02-10
- Uchwalenie: Projekt uchwalony
- tytuł: o zmianie ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego oraz niektórych innych ustaw
- data uchwalenia: 2010-02-17
- adres publikacyjny: Dz.U. Nr 36, poz. 197
2759
związane z przetwarzaniem roślin na cele energetyczne, obejmujące zagadnienia
wykraczające poza postępowanie w sprawie przyznania płatności do uprawy tych roślin
(np. kwestie związane z przetwarzaniem roślin na cele energetyczne). Dodatkowo w art. 2
zmienianej ustawy proponuje się zmienić definicję płatności bezpośredniej, wyłączając z tej
definicji płatności do upraw roślin przeznaczonych na cele energetyczne. Wiele przepisów
dotychczasowych dotyczących płatności bezpośredniej zostaje utrzymanych w mocy, lecz nie
powinny one mieć dłużej zastosowania w stosunku do płatności do upraw roślin
przeznaczonych na cele energetyczne. Jednocześnie należy ustanowić oddzielną definicję
płatności do upraw roślin przeznaczonych na cele energetyczne, na potrzeby dalszego jej
stosowania w tych przepisach zmienianej ustawy, które nadal będą stosowane (np. art. 17
ust. 4 pkt 3 zmienianej ustawy zawierający upoważnienie do określenia terminów
dokonywania przez wnioskodawców, podmioty skupujące i pierwsze jednostki przetwórcze
określonych czynności – rozporządzenie wydane na podstawie tego upoważnienia nadal
będzie obowiązywało w stosunku do czynności związanych z przetworzeniem na cele
energetyczne roślin zebranych do końca 2009 r.).
Ponadto w art. 4 projektu ustawy proponuje się ustanowienie przepisów, które
pozwolą na stosowanie przepisów dotychczasowych, m.in. w stosunku do postępowań
w
sprawach o przyznanie płatności do upraw roślin energetycznych wszczętych
i niezakończonych do dnia wejścia w życie projektowanej ustawy oraz płatności przyznanych
przed dniem jej wejścia w życie.
W art. 5 projektu ustawy ustanawia się natomiast ostateczny termin przetworzenia na
cele energetyczne roślin pochodzących ze zbiorów w 2009 r. zgodnie z obowiązkiem
ustanowionym dla państwa członkowskiego w art. 97 akapit pierwszy rozporządzenia
nr 1121/2009. Proponuje się ustalenie najpóźniejszej dopuszczalnej daty, tj. dnia 31 lipca
2011 r.
Przepisy art. 90a uchylonego rozporządzenia nr 1782/2003 przewidywały możliwość
zastosowania przez państwo członkowskie krajowej pomocy do zakładania plantacji trwałych
przeznaczonych na cele energetyczne. Pomoc ta była ściśle powiązana ze wspólnotowymi
płatnościami do upraw roślin energetycznych, których zniesienie spowodowało brak
możliwości dalszego stosowania pomocy do zakładania plantacji trwałych na cele
energetyczne. Polska zdecydowała o stosowaniu tej pomocy od 2008 r., co znalazło
odzwierciedlenie w przepisach art. 1 pkt 3, art. 2 pkt 6c oraz art. 29a – 29d zmienianej
ustawy. W związku z powyższym zachodzi konieczność:
5
1) usunięcia w art. 1 pkt 3 zmienianej ustawy (przez nadanie nowego brzmienia całemu
art. 1), włączającego pomoc do plantacji trwałych do zakresu ustawy,
2) uchylenia dotychczasowych przepisów art. 29a i 29c regulujących przyznawanie pomocy
do zakładania plantacji trwałych na cele energetyczne i wnioskowanie o tę pomoc,
3) zmiany w art. 29b ust. 1 dotyczącego zwrotu pomocy do zakładania plantacji trwałych
oraz art. 29d pkt 3 dotyczącego przyznawania pomocy do zakładania plantacji trwałych
spadkobiercy rolnika. Przepisy te powinny nadal obowiązywać po wejściu w życie
projektowanej ustawy, jednak w dotychczasowym brzmieniu zawierały one odwołania do
uchylanego art. 29a ust. 5, tj. do warunków przyznania pomocy do plantacji trwałych.
Odwołanie to proponuje się zatem zastąpić określeniem: „(…) warunków określonych
w decyzji w sprawie przyznania pomocy do plantacji trwałych (…)”, gdyż decyzja ta
zawiera wskazanie tych samych warunków co uchylany art. 29a ust. 5.
Podobna sytuacja zachodzi w stosunku do pomocy państwa do rzepaku
przeznaczonego na cele energetyczne (pomoc o charakterze de minimis). Pomoc ta jest
przyznawana jedynie do tej powierzchni uprawy rzepaku, do której rolnik uzyskał płatność do
powierzchni upraw roślin energetycznych. W związku ze zniesieniem płatności do upraw
roślin energetycznych proponuje się również uchylenie przepisów art. 1 pkt 3, art. 2 pkt 6b
oraz art. 7a zmienianej ustawy regulujących przyznawanie pomocy de minimis do rzepaku
przeznaczonego na cele energetyczne.
W konsekwencji opisanych powyżej zmian w zakresie płatności do upraw roślin
energetycznych, pomocy do zakładania plantacji trwałych na cele energetyczne oraz pomocy
de minimis do rzepaku przeznaczonego na cele energetyczne jest konieczne nadanie nowego
brzmienia przepisom art. 3 ust. 2 (wprowadzenie do wyliczenia), art. 5 ust. 1, art. 22 ust. 1a
i 6 – 8, art. 24c, art. 25 ust. 1 i 6, art. 27 ust. 1 i 3 – 7 oraz art. 38 i 39 zmienianej ustawy.
W
zakresie
dotyczącym płatności do chmielu projekt ustawy przewiduje uchylenie
przepisów regulujących przyznawanie płatności związanej z produkcją.
W kwietniu 2004 r. zakończono tzw. drugi etap reformy Wspólnej Polityki Rolnej
zapoczątkowanej w 2003 r. w Luksemburgu, podczas którego Rada Unii Europejskiej podjęła
decyzję o rozpoczęciu procesu odłączania od produkcji płatności dla producentów chmielu
(rozporządzenie Rady (WE) nr 864/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. zmieniające
rozporządzenie (WE) nr 1782/2003 ustanawiające wspólne zasady dla systemów wsparcia
bezpośredniego w ramach wspólnej polityki rolnej i ustanawiające określone systemy
wsparcia dla rolników oraz dostosowujące je w następstwie przystąpienia Republiki Czeskiej,
Estonii, Cypru, Litwy, Łotwy, Węgier, Malty, Polski, Słowenii i Słowacji do Unii
6
Europejskiej (Dz. Urz. UE L 161 z 30.04.2004, str. 48; Dz. Urz. UE Polskie wydanie
specjalne, rozdz. 3, t. 45, str. 136)). Do końca 2009 r. państwa członkowskie miały możliwość
pozostawienia do 25% dotychczasowych płatności w formie związanej z produkcją. Po tym
okresie całość płatności do chmielu zostaje oddzielona od produkcji, czyli będzie wypłacana
w formie płatności historycznej.
Przyjęte przez Radę Unii Europejskiej rozwiązanie oddziałuje również na formę
krajowych płatności uzupełniających dla plantatorów chmielu stosowanych w Polsce,
a mianowicie: poziom wsparcia w ramach krajowych płatności uzupełniających nie może być
powiązany z produkcją w wyższym stopniu niż ma to miejsce w krajach UE-15. Oznacza to,
że do 2009 r. maksymalnie 25 % pomocy można było skierować do tej grupy beneficjentów
jako płatności związane, a pozostała część wynikająca z zasady stopniowego dochodzenia do
pełnego poziomu dopłat (ang. phasing-in) musiała zostać rozdzielona na podstawie kryteriów
historycznych.
Począwszy od 2010 r., zgodnie z rozwiązaniem przyjętym w krajach UE-15, również
w Polsce całość płatności dla producentów chmielu musi zostać odłączona od produkcji.
W związku z tym w zmienianej ustawie proponuje się uchylić przepis art. 7 ust. 2 pkt 1,
stanowiący podstawę prawną do wypłaty płatności związanej do chmielu, i całość środków
przeznaczonych dla tych rolników wypłacić w formie płatności niezwiązanej na
dotychczasowych zasadach. Będzie to oznaczać, że płatności niezwiązane dla producentów
chmielu, w wysokości podwyższonej o część płatności dotychczas realizowaną jako
związana, będą nadal kierowane do tych rolników z odniesieniem do roku referencyjnego,
jaki został przyjęty w 2007 r., tj. proporcjonalnie do powierzchni uprawy chmielu
prowadzonej w 2006 r.
W zmienianej ustawie nadaje się nowe brzmienie art. 7 ust. 2 pkt 3, tak aby krajowe
płatności uzupełniające w tzw. Sektorze I (uzupełniająca płatność podstawowa), poza
dotychczasowymi uprawami, obejmowały również powierzchnie, na których nie jest
prowadzona uprawa. Rozwiązanie to ma zapewnić całkowite odłączenie od produkcji
przedmiotowego wsparcia.
Stosowany dotychczas w Polsce program wsparcia w Sektorze I zawiera elementy
wsparcia związanego z produkcją, a mianowicie pomoc jest przyznawana jedynie
w przypadku, gdy na kwalifikującej się powierzchni jest prowadzona konkretna uprawa
(jeden z rodzajów roślin objętych programem).
Począwszy od 2010 r. całość dopłat w sektorze upraw polowych w krajach UE-15
zostaje oddzielona od produkcji przez włączenie do systemu SPS (ang. single payment
7
scheme), co zostało potwierdzone postanowieniami przeglądu Wspólnej Polityki Rolnej.
W tym kontekście należy dokonać pełnego odłączenia od produkcji w ramach systemu
uzupełniających płatności bezpośrednich w odniesieniu do Sektora I. Rozwiązanie to jest
zgodne z wytycznymi Komisji Europejskiej. Konsekwencją tej zmiany jest nadanie nowego
brzmienia art. 24c, tak aby upoważnić ministra właściwego do spraw rolnictwa do określenia
szczegółowych warunków, jakim powinny odpowiadać grunty, na których nie jest
prowadzona uprawa (dotychczasowe upoważnienie dotyczyło jedynie szczegółowych
warunków uprawy poszczególnych roślin). Ponadto jest konieczne odpowiednie
dostosowanie brzmienia art. 35 pkt 1 zmienianej ustawy, tj. zamiast wyrażenia „wielkość
powierzchni upraw roślin” proponuje się użyć wyrażenia „wielkość powierzchni”, tak aby
zmieniany przepis odnosił się również do powierzchni, na których nie jest prowadzona
uprawa.
Kolejną zmianą wynikającą z przepisów rozporządzenia nr 73/2009 jest dodanie
przepisów, które będą stanowiły podstawę prawną do realizacji wsparcia specjalnego,
o którym mowa w art. 68 tego rozporządzenia. Zgodnie z art. 131 rozporządzenia nr 73/2009,
nowe państwa członkowskie stosujące system jednolitej płatności obszarowej (a więc również
Polska) mogą zdecydować o wykorzystaniu do 10 % środków finansowych przeznaczonych
na jednolite płatności obszarowe na wsparcie specjalne, o którym mowa w art. 68 tego
rozporządzenia. Na podstawie wcześniej obowiązujących przepisów art. 69 rozporządzenia
nr 1782/2003 wsparcie specjalne mogło być stosowane jedynie w krajach UE-15.
Przepisy art. 68 rozporządzenia nr 73/2009 określają szereg działań, które mogą być
finansowane w ramach tego mechanizmu. Spośród wskazanych w tym przepisie możliwości
Polska zamierza stosować:
1) specjalną płatność obszarową do powierzchni upraw roślin strączkowych i
motylkowatych drobnonasiennych, stanowiącą wsparcie specjalne z tytułu prowadzenia
określonych rodzajów gospodarki rolnej, które mają znaczenie dla ochrony lub poprawy
stanu środowiska, o którym mowa w art. 68 ust. 1 lit. a (i) ww. rozporządzenia,
2) płatność do krów i owiec, stanowiącą wsparcie specjalne ukierunkowane na szczególne
niedogodności, których doświadczają rolnicy w sektorze mleczarskim, wołowiny
i cielęciny, mięsa baraniego na obszarach wrażliwych pod względem gospodarczym lub
środowiskowym lub – w tych samych sektorach – z tytułu wrażliwych gospodarczo
rodzajów gospodarki rolnej, o którym mowa w art. 68 ust. 1 lit. b ww. rozporządzenia.
O planowanych formach wsparcia specjalnego Polska poinformowała Komisję
Europejską zgodnie z wymogami art. 50 ust. 3 i częścią A załącznika IV rozporządzenia
8
nr 1120/2009. W informacji tej Polska poinformowała, że na wsparcie specjalne zamierza
przeznaczyć kwotę 40,8 mln euro rocznie, w tym:
1) 10,8 mln euro na specjalną płatność obszarową do powierzchni upraw roślin
strączkowych i motylkowatych drobnonasiennych,
2) 28,5 mln euro na płatność do krów,
3) 1,5 mln euro na płatność do owiec.
Całkowita kwota wsparcia specjalnego wyniesie zatem ok. 1,3
% środków
finansowych przeznaczonych dla Polski na jednolite płatności obszarowe. Rozwiązanie to
spowoduje, że wprowadzenie wsparcia specjalnego, finansowanego z odpowiedniej redukcji
krajowej koperty finansowej, zasadniczo nie wpłynie na stawkę jednolitej płatności
obszarowej. Rozwiązanie to jest możliwe dzięki uzyskaniu przez Polskę, w toku przeglądu
Wspólnej Polityki Rolnej (ang. Health Check), dodatkowych środków finansowych
w wysokości ok. 30 mln euro rocznie.
Specjalna
płatność obszarowa do powierzchni upraw roślin strączkowych
i motylkowatych drobnonasiennych będzie realizowana w formie rocznej płatności do hektara
przedmiotowych upraw. Cele tego programu są skoncentrowane wokół pozytywnego
oddziaływania upraw roślin strączkowych i motylkowatych drobnonasiennych na środowisko
i gospodarkę rolną w rezultacie zwiększenia ich udziału w strukturze upraw, ograniczenia
stosowania mineralnych nawozów azotowych, zwiększenia pojemności sorpcyjnej i wodnej
gleb, a tym samym zmniejszenia ryzyka migracji biogenów i pozostałości środków ochrony
roślin do wód podziemnych, poprawy naturalnej produktywności gleb i ich lepszej adaptacji
do zmian klimatu dzięki zwiększeniu zawartości materii organicznej i poprawie struktury,
ograniczeniu zużycia energii niezbędnej do produkcji i stosowania nawozów azotowych, co
dodatkowo przyczyni się do redukcji emisji gazów cieplarnianych.
W projekcie ustawy proponuje się wprowadzenie definicji wsparcia specjalnego (art. 2
pkt 13 zmienianej ustawy). Warunki przyznawania wsparcia specjalnego ustanowiono
w dodawanych w art. 7 zmienianej ustawy ust. 2b – 2e.
W stosunku do specjalnej płatności obszarowej do powierzchni upraw roślin
strączkowych i motylkowatych drobnonasiennych proponuje się, aby płatność ta
przysługiwała rolnikowi spełniającemu warunki do przyznania jednolitej płatności
obszarowej, jeżeli złożył wniosek o przyznanie tej płatności. Wsparcie to będzie można
uzyskać do powierzchni uprawy roślin objętych tym mechanizmem uprawianych w plonie
9