Rządowy projekt ustawy o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych

na fakt, że posiadana przez podmioty wykonujące zadania z zakresu użyteczności publicznej
infrastruktura została wybudowana ze środków publicznych, a podmioty te, wykonując
działalność gospodarczą, inaczej niż pozostali uczestnicy rynku, postrzegają kwestie
osiągania zysku z wykonywanej działalności głównie w aspekcie jego wysokości, a często
także samego występowania tego zysku. Skutkuje to dużą przewagą, przede wszystkim
o charakterze ekonomicznym, nad pozostałymi uczestnikami rynku usług
telekomunikacyjnym w zakresie świadczenia usług użytkownikom końcowym.
Z uwagi na charakter podmiotów wykonujących zadania z zakresu użyteczności publicznej,
posiadane przez nich infrastruktura i sieci telekomunikacyjne powinny być dostępne
przedsiębiorcom telekomunikacyjnym na równych zasadach.
Ust. 2 stanowi, iż operator systemu przesyłowego, operator systemu dystrybucyjnego oraz
operator systemu połączonego w rozumieniu ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo
energetyczne nie może nabywać praw do infrastruktury telekomunikacyjnej lub budować
i eksploatować tej infrastruktury i sieci telekomunikacyjnych na cele inne niż realizacja zadań
określonych dla nich w tej ustawie.
W ust. 3 wprowadzono regułę, zgodnie z którą do działalności telekomunikacyjnej
podmiotów wykonujących zadania z zakresu użyteczności publicznej stosuje się odpowiednio
wymogi ustanowione w art. 3 ust. 2 i 3, natomiast w ust. 4, iż działalność tą wykonuje się
zgodnie z przepisami ustawy z dnia 16 lipca 2004 r.– Prawo telekomunikacyjne.
W art. 17 nałożono na podmiot wykonujący zadania z zakresu użyteczności publicznej
obowiązek zapewnienia współkorzystania lub dostępu do infrastruktury technicznej
wykorzystywanej do wykonywania jego podstawowej działalności, określając warunki
realizacji tego obowiązku.
Art. 18 – Warunki współkorzystania oraz dostępu określa umowa o współkorzystaniu lub
o dostępie do infrastruktury technicznej. Umowa powinna być zawarta na piśmie pod
rygorem nieważności.
Art. 19 ust. 1 stanowi, iż podmiot wykonujący zadania z zakresu użyteczności publicznej jest
obowiązany do prowadzenia negocjacji o zawarcie umowy o współkorzystaniu lub o dostępie
do infrastruktury technicznej na wniosek przedsiębiorców telekomunikacyjnych, w celu
świadczenia publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych.
Ust. 2 wskazuje, że informacje uzyskane w związku z negocjacjami mogą być wykorzystane
wyłącznie zgodnie z ich przeznaczeniem i podlegają obowiązkowi zachowania poufności.

24
Jak stanowi art. 20 Prezes UKE może z urzędu, w drodze decyzji, zmienić treść umowy
o współkorzystaniu oraz o dostępie do infrastruktury technicznej lub zobowiązać strony
umowy do jej zmiany, w przypadkach uzasadnionych potrzebą zapewnienia ochrony
interesów odbiorców usług świadczonych przez podmioty wykonujące zadania z zakresu
użyteczności publicznej oraz użytkowników końcowych.
Art. 21 – 24 regulują procedurę prowadzenia negocjacji w sprawie współkorzystania oraz
dostępu oraz dają Prezesowi UKE uprawnienie do ustalenia treści umowy dostępowej
w drodze decyzji.
W art. 25 wprowadzono dla podmiotu wykonującego zadania z zakresu użyteczności
publicznej obowiązek prowadzenia odrębnej ewidencji w taki sposób, aby możliwe było
odrębne obliczenie kosztów i przychodów, zysków i strat w zakresie działalności
podstawowej i działalności telekomunikacyjnej telekomunikacji oraz działalności, o której
mowa w art. 16 ust. 1, a także współkorzystania lub dostępu, o których mowa w art. 17.
W art. 26 ust. 1 określono warunki, których celem jest zagwarantowanie, by działalność,
o której mowa w art. 16 ust. 1, i zapewnianie współkorzystania lub dostępu do infrastruktury
technicznej, o których mowa w art. 17, nie miały negatywnego wpływu na podstawową
działalność podmiotów wykonujących zadania z zakresu użyteczności publicznej.
Art. 26 ust. 2 stanowi, iż ust. 1 stosuje się odpowiednio do podmiotów wykonujących zadania
z zakresu użyteczności publicznej wykonujących działalność w zakresie zbiorowego
odprowadzania ścieków.
Art. 27 – określa zasady współkorzystania i dostępu telekomunikacyjnego do takiej
infrastruktury sfinansowanej w całości lub części ze środków publicznych, ustanawiając jako
zasadę wymóg, by przyznanie środków było uzależnione od poddania ich regułom „otwartej
sieci”. Zasada taka jest rekomendowana przez KE (por. „Przewodnik w sprawie kryteriów
i warunków wdrażania funduszy strukturalnych w ramach wsparcia komunikacji
elektronicznej”, SEC(2003)895), wyjątki od tej zasady wymagają szczególnego uzasadnienia.
Wówczas zastosowanie znajdują reguły ogólne udostępniania infrastruktury przez
przedsiębiorców telekomunikacyjnych, określone w przepisach Prawa Telekomunikacyjnego
(P.t.). Także i w tym przypadku ustanowiono kompetencję Prezesa UKE do rozstrzygania
kwestii spornych oraz określania warunków współpracy.
Art. 28 – ustanawia delegację dla ministra właściwego do spraw łączności, który
po zasięgnięciu opinii Prezesa UKE oraz Prezesa UOKiK określi w drodze rozporządzenia
warunki wykonywania działalności, o której mowa w art. 3, 8 i 16.

25
Art. 29 – ustanawia podstawę prawną do przeprowadzenia przez Prezesa UKE dla
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej inwentaryzacji przedstawiającej pokrycie istniejącą
infrastrukturą telekomunikacyjną i publicznymi sieciami telekomunikacyjnymi,
zapewniającymi lub umożliwiającymi zapewnienie szerokopasmowego dostępu do Internetu,
z odrębnym zaznaczeniem pokrycia łączami światłowodowymi oraz sieciami
bezprzewodowymi. Inwentaryzacje przedstawiające aktualne pokrycie infrastrukturą
szerokopasmową są podstawowym narzędziem zalecanym przez KE oraz stosowanym
powszechnie w innych państwach UE, jako punkt wyjścia do wszelkich interwencji
publicznych w sektorze telekomunikacyjnym, w szczególności umożliwiającym
zlokalizowanie tzw. obszarów białych, szarych i czarnych. Rodzaj i skalę inwentaryzacji,
elektroniczny format przekazywania danych, szczegółowy zakres i sposób prezentowania
informacji w inwentaryzacji, a także wzory formularzy służących do przekazywania
Prezesowi UKE informacji wraz z objaśnieniami co do sposobu ich wypełniania określi,
w drodze rozporządzenia, minister właściwy do spraw administracji publicznej
w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw łączności. Dla przepisu tego przewidziano
6 miesięcy vacatio legis.

Rozdział 3
Art. 30 – zgodnie z przepisem ust. 1 przedsiębiorca telekomunikacyjny, który doprowadził
sieć telekomunikacyjną do budynku, może żądać od właściciela, użytkownika wieczystego
lub zarządcy nieruchomości dostępu do budynku w celu zapewnienia telekomunikacji,
a także żądać dostępu do miejsca w budynku, w którym zbiegają się łącza i kable
doprowadzone do poszczególnych lokali w danym budynku.
Zgodnie z ust. 2 warunki dostępu do budynku oraz do miejsca w budynku, w którym zbiegają
się łącza i kable doprowadzone do poszczególnych lokali w danym budynku ustalane
są w umowie zawartej między przedsiębiorcą telekomunikacyjnym a odpowiednio
właścicielem, użytkownikiem wieczystym lub zarządcą nieruchomości.
Ust. 3 wskazuje przepisy regulujące rozstrzyganie kwestii spornych oraz termin, w jakim
powinna zostać zawarta umowa dostępu.
Art. 31 – Zgodnie z ust. 1 tego przepisu, jeżeli nieruchomość lub jej część zajmowana przez
użytkownika końcowego nie
posiada przyłączenia do sieci telekomunikacyjnej
odpowiadającej potrzebom użytkownika końcowego, właściciel nieruchomości, użytkownik
wieczysty nieruchomości, osoba, której przysługuje spółdzielcze prawo do lokalu lub

26
zarządca nieruchomości nie może odmówić, z wyjątkiem przypadków wynikających z
przepisów prawa, instalacji, utrzymania lub wymiany zewnętrznej anteny dla celów
telekomunikacji. Jeżeli zainteresowane strony nie poczynią innych ustaleń, to zgodnie z ust. 2
tego przepisu instalacja, utrzymanie i wymiana odbywa się na koszt zainteresowanego
użytkownika końcowego, natomiast pozostałe prace instalacyjne wykonywane są przez
przedsiębiorcę telekomunikacyjnego na koszt tego przedsiębiorcy.
Art. 32 – ustanawia zasadę, że w przypadku posiadania przez użytkownika końcowego
tytułu prawnego do nieruchomości lub jej części innego niż prawo własności, prawo
użytkowania wieczystego lub spółdzielcze prawo do lokalu, do przyłączenia pojedynczego
zakończenia sieci stosuje się odpowiednio art. 684 Kodeksu cywilnego.
W art. 33 – 35 dokonano zmian w zakresie tzw. prawa drogi, a więc uprawnienia
o fundamentalnym znaczeniu dla inwestycji telekomunikacyjnych i rozwoju efektywnej
konkurencji, zwłaszcza z punktu widzenia nowych operatorów, którzy nie dysponują
kanalizacją kablową i prawem drogi nabytym w przeszłości, w której z przyczyn
politycznych i ekonomicznych pozyskanie takiego prawa było bezproblemowe. Art. 33 i 34
stanowią odpowiednik dotychczasowego art. 140 Prawa telekomunikacyjnego, natomiast
art. 36 – odpowiednik dotychczasowego art. 141 Prawa telekomunikacyjnego, przy czym
te przepisy zostały istotnie zmodyfikowane.
W istocie prawa drogi dotyczą nie tylko proponowane przepisy art. 34 – 36 Prawa
telekomunikacyjnego, regulujące dostęp do cudzych nieruchomości, ale również przepisy
art. 139 oraz art. 28 Prawa telekomunikacyjnego, które regulują dostęp do infrastruktury
innych przedsiębiorców telekomunikacyjnych, jak również przepisy zaprojektowanego
rozdziału II, które regulują dostęp do infrastruktury jednostek samorządu terytorialnego oraz
podmiotów wykonujących zadania z zakresu użyteczności publicznej. Przepisy te wzajemnie
się uzupełniają, a związane są z nimi również przepisy regulujące zasady umieszczania
infrastruktury telekomunikacyjnej w pasie drogowym, na obszarach chronionych

(np. prawem wodnym, przepisami ochrony przyrody, ochrony zabytków, ochrony gruntów
rolnych i leśnych. Korespondują z nimi także przepisy zawarte w art. 70 ustawy,
tj. wprowadzające zmiany do ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu

i zagospodarowaniu przestrzennym. Należy bowiem wskazać, iż regulacje zawarte

w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego mogą w praktyce całkowicie
zniweczyć ustawowo gwarantowane prawo drogi dla infrastruktury telekomunikacyjnej.

27
Dla nowych inwestycji i nowych operatorów, w szczególności budujących sieci
światłowodowe, dostęp do istniejących kanalizacji kablowych i ciemnych włókien, jak
również przejrzyste i efektywne warunki prowadzenia przez cudze grunty własnej
infrastruktury są sprawą o kluczowym znaczeniu. Pod tym względem otwarte na te niezwykle
wartościowe dla całego społeczeństwa inwestycje powinny być w szczególności
nieruchomości publiczne, w większości należące do jednostek samorządu terytorialnego.
Tymczasem, nie tylko w Polsce, udostępnienie na potrzeby przeprowadzenia infrastruktury
telekomunikacyjnej nieruchomości państwowych lub samorządowych napotyka na wiele
problemów. Sytuacja taka jest często postrzegana jako szansa na dodatkowy przychód
w postaci opłat pobieranych w wysokości przewyższającej ponoszone koszty (vide: wysokie
opłaty za zajęcie pasa drogowego uchwalane przez poszczególne gminy w stawkach
maksymalnych, czy też wygórowane roszczenia zgłaszane przez Lasy Państwowe) lub też
szansa na dodatkowe świadczenia (np. konieczność modernizacji chodnika przez operatora,
który układa kabel).
W systemach prawnych innych państw powszechnie różnicowana jest sytuacja z punktu
widzenia tego, czy prawo drogi ma dotyczyć nieruchomości prywatnych, czy nieruchomości
i urządzeń publicznych. W tym ostatnim przypadku przyjmowane jest założenie, że domena
publiczna powinna być w maksymalnym stopniu wykorzystywana na potrzeby rozwoju
infrastruktury, która wpływa na jakość życia całego społeczeństwa. Z tych względów
w odniesieniu do domeny publicznej uprawnienia właścicielskie mają mniejsze znaczenie,
obciążenia finansowe z tytułu korzystania z takich nieruchomości są minimalizowane,
a przepisy krajowe zazwyczaj w pewien sposób chronią inwestorów przed eskalacją żądań
ze strony samorządów lokalnych. Przykładowo, w Austrii operatorzy są uprawnieni z mocy
prawa, bez konieczności pozyskiwania dodatkowych uprawnień i bez opłat, do korzystania
z dróg publicznych, chodników, miejsc publicznych oraz przestrzeni nad i pod nimi,
a kompetencje jednostek zarządzających tymi nieruchomościami ograniczone są wyłącznie
do uzgadniania warunków technicznych oraz związanych z wpływem na funkcjonowanie
społeczności lokalnej (np. czas i zakres wyłączenia dróg z ruchu na okres robót). Podobne
rozwiązanie przyjęto w Niemczech – korzystanie z dróg publicznych, mostów, placów, dróg
wodnych, jest wolne od opłat i wymaga jedynie formalnego upoważnienia przez Krajowy
Urząd ds. Sieci dla Energetyki, Gazu, Telekomunikacji, Poczty i Kolei (wymagana jest
jeszcze zgoda zarządu drogi, ale ograniczona jest do kwestii technicznych, jak głębokość
ułożenia kabla czy bezpieczeństwo). Korzystanie z tego typu nieruchomości jest wolne
od dodatkowych opłat nie tylko w Austrii i Niemczech, ale również w Danii, Luksemburgu,

28