Rządowy projekt ustawy budżetowej na rok 2010

Aneks 6. Regulacje prawne dotyczące długu publicznego w Polsce i UE
Tabela 4. Dług publiczny – podstawowe regulacje prawne
Regulacje polskie
Regulacje UE
1. Konstytucja RP
1. Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską
nie wolno zaciągać pożyczek lub udzielać gwarancji i poręczeń finansowych,
poziom długu publicznego, obok ograniczeń dotyczących deficytu, stanowi
w następstwie których państwowy dług publiczny przekroczy 3/5 wartości
kryterium, w oparciu o które Komisja bada przestrzeganie dyscypliny budżetowej
rocznego PKB (art. 216 ust. 5);
w państwach członkowskich (art. 104) - określa tzw. procedurę nadmiernego
deficytu (Excessive Deficit Procedure - EDP);
2. Ustawa o finansach publicznych
2. Protokół w sprawie procedury stosowanej w wypadku nadmiernego deficytu,
stanowiący załącznik do Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską
regulacje dotyczące państwowego długu publicznego: definicje, podstawowe
zasady zaciągania państwowego długu publicznego i zarządzania długiem oraz
definicja długu oraz wartość bazowa relacji długu publicznego do PKB określona
procedury ostrożnościowe i sanacyjne dotyczące limitów zadłużenia;
na poziomie 60%;
definicja sektora finansów publicznych.
3. Rozporządzenie dot. stosowania Protokołu w sprawie procedury stosowanej w
wypadku nadmiernego deficytu, stanowiącego załącznik do Traktatu ustanawiającego
Wspólnotę Europejską
definicje długu publicznego, z wyszczególnieniem tytułów dłużnych;
4. Rozporządzenie statystyczne European System of Accounts (ESA 95)
definicja poszczególnych kategorii zobowiązań finansowych;
definicja sektora general government.
52
Tabela 5. Limity określone w obowiązującej oraz nowej ustawie o finansach publicznych dotyczące zaciągania długu publicznego
Obowiązująca ustawa o finansach publicznych
Nowa ustawa o finansach publicznych
I. Procedury
dotyczące limitów na relację państwowego długu publicznego do PKB
1) jeśli relacja w roku x jest większa od 50%, a nie większa od 55% PKB:
a) relacja deficytu budżetu państwa do jego dochodów w uchwalanym przez Radę Ministrów projekcie ustawy budżetowej na rok x+2 nie może być wyższa niż w roku
x+1;
a) relacja deficytu budżetu państwa do jego dochodów uchwalona na rok x+2
stanowi górne ograniczenie dla relacji deficytu do dochodów w uchwalanych
na rok x+2 budżetach JST;
2) jeśli relacja w roku x jest większa od 55%, a mniejsza od 60% PKB:
a) poziom deficytu budżetu państwa w uchwalanym przez Radę Ministrów
a) przyjmuje się brak deficytu lub poziom różnicy dochodów i wydatków budżetu
projekcie ustawy budżetowej na rok x+2 musi zapewniać spadek relacja długu
państwa w uchwalanym przez Radę Ministrów projekcie ustawy budżetowej
Skarbu Państwa do PKB w stosunku do relacji ogłoszonej dla roku x;
na rok x+2 zapewniający spadek relacja długu Skarbu Państwa do PKB
w stosunku do relacji ogłoszonej dla roku x;
b) górne ograniczenie relacji deficytu każdej JST do jej dochodów na rok x+2
b) deficyt budżetowy JST pomniejszony o nadwyżkę budżetową z lat ubiegłych
obliczane jest przez pomnożenie relacji deficytu do dochodów budżetu
oraz wolne środki w uchwale budżetowej na rok x+2 może wynikać jedynie z
państwa uchwalonej na rok x+2 przez współczynnik R;
wydatków związanych z realizacją zadań współfinansowanych ze środków
R = (0,6 - PDP/PKB) : 0,05
pochodzących z budżetu UE oraz niepodlegających zwrotowi z pomocy
udzielanej przez państwa członkowskie EFTA;
gdzie: PKB - produkt krajowy brutto, PDP - państwowy dług publiczny
oznaczają wielkości ogłoszone za poprzedni rok budżetowy (rok x);
c) w uchwalanym przez Radę Ministrów projekcie ustawy budżetowej na rok x+2:
nie przewiduje się wzrostu wynagrodzeń pracowników państwowej sfery
budżetowej,
waloryzacja rent i emerytur nie może przekroczyć wzrostu cen towarów
i usług konsumpcyjnych w roku budżetowym x+1,
wprowadzony jest zakaz udzielania nowych pożyczek i kredytów z budżetu
państwa,
wzrost wydatków Kancelarii Sejmu, Kancelarii Senatu, Kancelarii Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej, Trybunału Konstytucyjnego, Najwyższej Izby
Kontroli, Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego, Krajowej
Rady Sądownictwa, sądownictwa powszechnego oraz wojewódzkich sądów
administracyjnych, Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw
Dziecka, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Generalnego Inspektora
Ochrony Danych Osobowych, Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji
Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Krajowego Biura
Wyborczego, Państwowej Inspekcji Pracy nie może być wyższy niż
w administracji rządowej;
53
Obowiązująca ustawa o finansach publicznych
Nowa ustawa o finansach publicznych
d) Rada Ministrów przeprowadza przegląd:
wydatków budżetu państwa finansowanych środkami pochodzącymi
z kredytów zagranicznych,
programów wieloletnich;
e) Rada Ministrów przedstawia program sanacyjny, mający zapewnić spadek relacji państwowego długu publicznego do PKB;
3) jeśli relacja w roku x jest równa lub większa od 60% PKB:
a) obowiązują procedury przewidziane w pkt. a, c i d dla relacji większej od 55%,
a nie większej od 60% PKB;
b) uchwalane na rok x+2 budżety JST muszą być przynajmniej zrównoważone;
c) wprowadzany jest zakaz udzielania nowych poręczeń i gwarancji przez podmioty sektora finansów publicznych;
d) Rada Ministrów przedstawia Sejmowi program sanacyjny mający na celu ograniczenie relacji państwowego długu publicznego do PKB do poziomu poniżej 60%;
II.
Zasady i limity zaciągania zobowiązań przez JST
a) JST mogą zaciągać kredyty i pożyczki oraz emitować papiery wartościowe na:
spłatę wcześniej zaciągniętych zobowiązań z tytułu emisji papierów wartościowych oraz zaciągniętych pożyczek i kredytów,
pokrycie występującego w ciągu roku przejściowego deficytu budżetu JST,
finansowanie planowanego deficytu budżetu JST;
wyprzedzające finansowanie zadań finansowych ze środków pochodzących
z budżetu EU;
b) Zaciągnięte kredyty i pożyczki oraz wyemitowane papiery wartościowe na pokrycie deficytu przejściowego budżetu JST podlegają spłacie lub wykupowi w tym samym
roku, w którym zostały zaciągnięte lub wyemitowane;
c) JST mogą zaciągać jedynie takie zobowiązania finansowe, których koszty obsługi są ponoszone co najmniej raz do roku, przy czym:
dyskonto od emitowanych przez JST papierów wartościowych nie może przekraczać 5% wartości nominalnej,
kapitalizacja odsetek jest niedopuszczalna;
d) Relacja łącznych kwot z tytułu:
spłat rat kredytów i pożyczek wraz z należnymi w danym roku odsetkami od kredytów i pożyczek,
wykupów papierów wartościowych emitowanych przez JST wraz z należnymi odsetkami i dyskontem od papierów wartościowych,
potencjalnych spłat kwot wynikających z udzielonych przez JST poręczeń oraz gwarancji,
do planowanych dochodów budżetu JST nie może przekroczyć:
(obowiązuje do 31 grudnia 2013 r.)
(obowiązuje od 1 stycznia 2014 r.)

w danym roku budżetowym 15%, a gdy relacja państwowego długu
w danym roku budżetowym oraz w jakimkolwiek roku następującym po roku
publicznego do PKB przekroczy 55% to 12%;
budżetowym średniej arytmetycznej z obliczonych dla ostatnich trzech lat
relacji jej dochodów bieżących powiększonych o wpływy uzyskane ze
sprzedaży majątku oraz pomniejszonych o wydatki bieżące, do dochodów
ogółem budżetu JST;
e) Relacje łącznej kwoty długu JST na koniec roku budżetowego do wykonanych
e) Planowane i wykonane wydatki bieżące nie mogą być wyższe niż planowane i
dochodów ogółem oraz na koniec kwartału danego roku budżetowego do
wykonane dochody bieżące powiększone o nadwyżkę budżetową z lat
planowanych dochodów nie mogą przekroczyć 60%;
ubiegłych i wolne środki;
54
Obowiązująca ustawa o finansach publicznych
Nowa ustawa o finansach publicznych
f) Ograniczeń dotyczących kwoty długu JST nie stosuje się do emitowanych
f) Wykonane wydatki bieżące mogą być wyższe niż wykonane dochody bieżące
papierów wartościowych, kredytów i pożyczek zaciąganych w związku ze
powiększone o nadwyżkę budżetową z lat ubiegłych i wolne środki jedynie o
środkami określonymi w umowie zawartej z podmiotem dysponującym
kwotę związaną z realizacją zadań bieżących ze środków pochodzących z
funduszami strukturalnymi lub Funduszem Spójności UE;
budżetu UE oraz niepodlegających zwrotowi z pomocy udzielanej przez
państwa członkowskie EFTA w przypadku, gdy środki te nie zostały
przekazane w danym roku budżetowym;
Tabela 6. Podstawowe różnice dotyczące długu publicznego – definicja polska (obowiązująca i zapisana w projekcie nowej ustawy) a unijna
OBOWIĄZUJĄCE POLSKIE REGULACJE
NOWE POLSKIE REGULACJE
REGULACJE UE
państwowy dług publiczny
dług sektora general government
1) zakres sektora finansów publicznych
ustawa o finansach publicznych tworzy zamknięty katalog jednostek zaliczanych do sektora finansów
zakres
sektora
general government został
publicznych;
zdefiniowany w ESA95 2); nie został wprowadzony
zamknięty katalog jednostek;
różnice w zakresie sektora w zależności od regulacji
a) fundusze utworzone w ramach Banku Gospodarstwa Krajowego
nie
są zaliczane do sektora finansów publicznych;

Krajowy Fundusz Drogowy
jest zaliczany do sektora general government;
b) jednostki badawczo-rozwojowe oraz instytuty naukowe
są zaliczane do sektora finansów publicznych;
nie
są zaliczane do sektora finansów publicznych,
nie
są zaliczane do sektora general government;
za wyjątkiem instytutów naukowych PAN;
2) tytuły dłużne zaliczane do długu publicznego
papiery
wartościowe opiewające na wierzytelności pieniężne (poza papierami udziałowymi);
papiery
wartościowe inne niż akcje, z wyłączeniem
kredyty i pożyczki (w tym papiery wartościowe, których zbywalność jest ograniczona);
instrumentów pochodnych;
przyjęte depozyty;
pożyczki;
zobowiązania wymagalne (tj. takie, których termin płatności minął, a które nie zostały przedawnione lub
gotówka
i
depozyty;
umorzone);
różnice w tytułach dłużnych w zależności od regulacji
zobowiązania wymagalne;
3)
-
3) dług
potencjalny
różnice dotyczące uwzględniania długu potencjalnego w ograniczeniach na relację długu do PKB
nie jest uwzględniany. Od 1.01.2006 r. zgodnie z ustawą z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych
ograniczenia UE nie uwzględniają bezpośrednio
podstawową kategorią, do której odnoszą się limity zadłużenia jest dług publiczny bez przewidywanych wypłat
długu potencjalnego związanego z udzielanymi
z tytułu poręczeń i gwarancji. Nowa ustawa nie wprowadza zmian w zakresie długu potencjalnego;
poręczeniami i gwarancjami;
po spełnieniu określonych kryteriów (zgodnie z
zasadami ESA’95) dług potencjalny może stać się
55
OBOWIĄZUJĄCE POLSKIE REGULACJE
NOWE POLSKIE REGULACJE
REGULACJE UE
państwowy dług publiczny
dług sektora general government
długiem podmiotu udzielającego poręczenia lub
gwarancji (operacja przejęcia długu);
1) Urzędem odpowiedzialnym za zakres sektora general government (sektora instytucji rządowych i samorządowych) jest GUS.
2) Council Regulation No 2223/1995 on the European System of National and Regional Accounts in the Community. Kryteria stosowane w ESA95 dotyczą przede wszystkim
funkcji realizowanych przez dane jednostki i sposobu ich finansowania. Głównym kryterium branym pod uwagę jest działalność podstawowa danej jednostki –
redystrybucja narodowego dochodu i bogactwa; w pozostałych przypadkach stosowana jest reguła 50% (mniej niż 50% kosztów produkcji jest finansowanych
przychodami/dochodami ze sprzedaży).
3) Zobowiązania wymagalne stanowią wydatek na bazie memoriałowej i zgodnie z regulacjami UE są uwzględniane w wyniku (deficycie lub nadwyżce) sektora general
government.
56