Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo energetyczne oraz ustawy o giełdach towarowych

Warszawa, 22 lipca 2009 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Prezes Rady Ministrów

DSPA-140 – 103 ( 4 )/09



Pan

Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej




Przekazuję przyjęte przez Radę Ministrów stanowisko wobec
komisyjnego projektu ustawy:

- o zmianie ustawy - Prawo energetyczne
oraz ustawy o giełdach towarowych
(druk nr 2003).

Jednocześnie informuję, że Rada Ministrów upoważniła Ministra
Gospodarki do reprezentowania Rządu w tej sprawie w toku prac
parlamentarnych.



(-) Donald Tusk
Stanowisko Rządu do
komisyjnego projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz ustawy
o giełdach towarowych ( druk nr 2003).

Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz ustawy
o giełdach towarowych wprowadza obowiązek sprzedaży energii elektrycznej na giełdzie
towarowej w stosunku do podmiotów zajmujących się wytwarzaniem energii elektrycznej
w jednostkach wytwórczych znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
o łącznej mocy zainstalowanej nie mniejszej niż 100 MW lub będących wytwórcami,
do których stosuje się przepisy ustawy z dnia 29 czerwca 2007 r. o zasadach pokrywania
kosztów powstałych u wytwórców w związku z przedterminowym rozwiązaniem umów
długoterminowych sprzedaży mocy i energii elektrycznej (Dz. U. Nr 130, poz. 905 oraz
z 2008 r. Nr 58, poz. 357).
Rynek giełdowy, m.in. ze względu na jego sformalizowanie, niesie za sobą
konieczność ponoszenia znacznych kosztów przez uczestniczące w nim podmioty w tym:
1. obowiązkowych zabezpieczeń transakcji giełdowych
2. opłaty za dopuszczenie do obrotu,
3. opłaty na fundusz gwarancyjny,
4. rocznej opłaty za uczestnictwo w rynku,
5. opłat rozliczeniowych,
6. koszty związane z zatrudnieniem maklera giełd towarowych.

Również kupujący energię elektryczną na giełdzie zobowiązani są do finansowego
zabezpieczania zawieranych kontraktów.
W przypadku spread’u tj. dużej różnicy między kursem kupna a sprzedaży cały
wolumen niezakupiony na giełdzie będzie musiał zostać zbilansowany na Rynku
Bilansującym, na którym nie powinno bilansować się więcej jak 2 - 3% całej energii i tak jest
obecnie.
Wprowadzenie obowiązku sprzedaży energii elektrycznej tylko na giełdzie towarowej
może spowodować ryzyko gwałtownych fluktuacji cen, zwłaszcza w początkowym okresie po
wprowadzeniu obowiązku. Cenami giełdowymi pomimo, że obrót giełdowy w odróżnieniu od
innych form transakcji podlega nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego można
manipulować, ze względu na anonimowość giełdy i jej wrażliwość na raporty tzw.
"analityków ". Na giełdzie papierów wartościowych dotyczy to z reguły akcji jednej firmy,

1
zaś na giełdzie energii handluje się jednorodnym produktem i manipulacje giełdowe
przenoszą się na 100% energii przechodzącej przez giełdę, a cena giełdowa jest ceną
najwyższej oferty. Spowoduje to sprzedaż całego wolumenu energii po najwyższej
zaproponowanej cenie na daną chwilę (system online lub system domknięcia).
Wprowadzenie obowiązku sprzedaży 100 % wytworzonej energii elektrycznej tylko przez
giełdę spowoduje, że instytucje finansowe będą miały problemy z oceną zdolności kredytowej
przedsiębiorstw energetycznych co wpłynie na ograniczenie możliwości inwestycji w nowe
moce wytwórcze. Kontrakty dwustronne są bowiem uważane przez banki kredytujące jako
czynnik obniżający ryzyko inwestycji, a w wielu przypadkach stanowią zabezpieczenie
kredytu udzielanego na inwestycje. Takie ograniczenia możliwości inwestowania może być
uznane za niezgodne z Traktatem Karty Energetycznej z 17 grudnia 1994 r. ratyfikowanym
przez Rzeczypospolitą Polską (Dz. U. z 2003 r. Nr 105, poz. 985) oraz Protokołem Karty
Energetycznej dotyczącej efektywności energetycznej i odnośnych aspektów ochrony
środowiska. Zgodnie z art. 10 Traktatu: „każda z Umawiających się Stron będzie, zgodnie z
postanowieniami niniejszego Traktatu, popierać i tworzyć stabilne, sprawiedliwe, sprzyjające
i przejrzyste warunki dla inwestorów z innych umawiających się Stron dla dokonywania
inwestycji na swoim obszarze. Inwestycje te również będą korzystały ze stałej ochrony i
zabezpieczeń, a żadna Umawiająca się Strona nie będzie w jakikolwiek sposób pogarszała,
przez nieuzasadnione lub dyskryminujące kroki, możliwości zarządzania, utrzymania,
użytkowania, posiadania lub dysponowania nimi.
Ponadto Rzeczypospolita Polska zawarła ponad 60 dwustronnych umów

o wzajemnym popieraniu i ochronie inwestycji (BIT – Bilateral Investment Treaty), m.in.
z Portugalią, Turcją, Ukrainą, Białorusią, Mołdawią i Uzbekistanem. Umowy te mają na celu
stworzenie korzystnych warunków do inwestowania, stymulowanie inwestycji

w umawiających się państwach, zapewniając inwestorom z nich pochodzącym ochronę
prawną.
Resort gospodarki z niepokojem obserwuje duży wzrost cen energii elektrycznej.
W związku z powyższym w Ministerstwie Gospodarki podjęto prace nad wprowadzeniem
do ustawy Prawo energetyczne kompleksowych rozwiązań, mających na celu wprowadzenie
przejrzystych zasad sprzedaży energii elektrycznej.
Mając na uwadze poważne zagrożenia, które niesie z sobą obowiązek sprzedaży 100 %
energii elektrycznej wyłącznie poprzez giełdę, Rada Ministrów przyjęła w dniu 12 maja 2009
r. projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz o zmianie innych ustaw, który

2
nakłada na przedsiębiorstwa energetyczne obowiązek sprzedaży energii elektrycznej

w sposób zapewniający publiczny i równy dostęp do tej energii.
Projekt rządowy wprowadza obowiązek sprzedaży 100% energii elektrycznej
wyprodukowanej przez przedsiębiorstwo energetyczne mające prawo do otrzymywania
środków na pokrycie kosztów osieroconych na podstawie ustawy z 29 czerwca 2007 r.
o zasadach pokrywania kosztów powstałych u wytwórców w związku z przedterminowym
rozwiązaniem umów długoterminowych sprzedaży mocy i energii elektrycznej. W stosunku
do przedsiębiorstw energetycznych wchodzących w skład przedsiębiorstwa zintegrowanego
pionowo, lecz nie mającego prawa do otrzymywania tych środków ustalono, iż będzie to:
30% w 2011 r., 40% w 2012 r. i 50% w 2013 r. Zauważyć należy, iż projekt rządowy
obejmuje obowiązkiem sprzedaży energii, w sposób zapewniający publiczny i równy dostęp
do tej energii wszystkie przedsiębiorstwa wchodzące w skład przedsiębiorstwa
zintegrowanego pionowo, zaś projekt komisyjny przewiduje nałożenie obowiązku giełdowego
na przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się wytwarzaniem energii elektrycznej o łącznej
mocy zainstalowanej nie mniejszej niż 100 MW. W praktyce oznacza to objęciem
obowiązkiem wszystkie przedsiębiorstwa mające znaczenie dla Krajowego Systemu
Elektroenergetycznego.
W odróżnieniu od projektu komisyjnego projekt rządowy nie ogranicza się jedynie
do obowiązku giełdowego, ale wprowadza przetarg jako formę równoważną z obrotem
giełdowym. Dopuszczenie dwóch form publicznej sprzedaży energii elektrycznej będzie
miało pozytywny wpływ na kształtowanie się kosztów związanych z zawieraniem transakcji
(presja na obniżanie kosztów transakcji). Obie formy zapewniają transparentność i równe
szanse w dostępie do dobra jakim jest energia elektryczna. Przetarg jest lepszą formą w
przypadku niedopasowania preferencji i oczekiwań cenowych stron transakcji i powoduje
mniejsze koszty wejścia w system transakcyjny (koszty gwarancji

i zabezpieczeń transakcji). Projekt rządowy wprowadza delegację do wydania przez Ministra
Gospodarki rozporządzenia określającego sposób i tryb przeprowadzenia przetargu

na sprzedaż energii elektrycznej. Przedsiębiorstwo energetyczne przeprowadzające przetarg
na sprzedaż energii elektrycznej zostanie zobowiązane do przeprowadzenia przetargu w ściśle
określony sposób taki sam dla wszystkich podmiotów.
Należy ponadto zwrócić uwagę, iż obecnie w Polsce istnieje jedna licencjonowana
giełda towarowa na której przedmiotem obrotu jest energia elektryczna – Towarowa Giełda
Energii, która prowadzi obecnie obrót w zakresie 3 % energii elektrycznej. Nałożenie na ten

3
podmiot obowiązku organizowania rynku o wielokrotnie zwiększonym wolumenie transakcji
bez przeprowadzenia szczegółowej analizy w zakresie możliwości organizacyjno -
technicznych, wiąże się z wysokim ryzyka funkcjonowania takiego miejsca obrotu. Należy
również zauważyć, iż Towarowa Giełda Energii nie posiada zewnętrznego
wyspecjalizowanego podmiotu prowadzącego rozliczenie transakcji na niej zawieranych, ale
sama dokonuje przedmiotowe rozliczenia. Stan taki może powodować potencjalnie istotne
zwiększenie ryzyka rozliczeniowego w sytuacji znacznego zwiększenia obrotu.
Regulacje prawne zawarte w komisyjnym projekcie ustawy umożliwiają stworzenie
faktycznego monopolu na obrót energią elektryczną przez Towarową Giełdę Energii. Poza
negowanym w obrocie gospodarczym zjawiskiem monopolistycznej pozycji jednego
podmiotu w danym segmencie życia gospodarczego, niezwykle istotne jest również fakt, iż
jakiekolwiek zakłócenia mogące wystąpić w funkcjonowaniu Towarowej Giełdy energii, będą
bezpośrednio przekładały się na prowadzenie obrotu energią elektryczną w kraju.
Ponadto nie zostały przewidziane odpowiednie regulacje prawne nadające właściwe
uprawnienia dla wyspecjalizowanych organów administracji dla sprawowania nadzoru w
zakresie poprawności wykonywania nowych obowiązków nałożonych na wytwórców energii
elektrycznej.
Z analizy treści przepisów przejściowych zawartych.w art. 3 komisyjnego projektu
ustawy o zmianie ustawy - Prawo energetyczne oraz ustawy o giełdach towarowych wynika
nakaz stosowania nowo ustanowionych norm prawnych do zdarzeń, które miały miejsce
przed ich wejściem w życie i z którymi prawo nie wiązało dotąd skutków prawnych.
W stosunku do tak sformułowanych przepisów może być podniesiony zarzut ich niezgodności
z zasadą niedziałania prawa wstecz. Zgodnie z ustalonym orzecznictwem Trybunału
Konstytucyjnego, zasada niedziałania prawa wstecz stanowi istotny element
demokratycznego państwa prawnego. Charakterystyczne może być w tym względzie
orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego (…) z dnia 10 grudnia 2007 r. sygn. akt P 43/07,
w którym Trybunał wskazuje, że zasada niedziałania prawa wstecz polega na niestosowaniu
nowych przepisów do zdarzeń powstałych przed ich wejściem w życie.
Tymczasem z treści art. 3 ust. 4 wynika, że umowy sprzedaży energii elektrycznej
stają się nieważne z mocy samego prawa z chwilą wejścia w życie tego przepisu, tj.
po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia ustawy, pomimo tego, że przepis w oparciu o który
oceniane będą przesłanki zaistnienia tego skutku (tj. dodawany art. 9o ustawy), wejdzie
w życie dopiero po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy. Oznacza to zatem

4