Rządowy projekt ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczych

6. ujawnianie przez biura informacji gospodarczych koszty zaangażowania pracow-
posiadanych informacji gospodarczych w zakresie nika w zakresie rejestracji
objętym wnioskiem
umowy lub wniosku w sys-
temie – koszt jednostkowy
takiej czynności zakładając
kompletność dokumentów to
ok. 2,00 – 5,00 zł

7. przechowywanie danych w rejestrze zapytań przez koszt wypełniania tego
okres 12 miesięcy od dnia ujawnienia informacji obowiązku to miesięcznie 12
gospodarczej przez biura i konieczność ich usuwania po 800 zł
upływie tego okresu

Ogólne koszty związane z wypełnianiem obowiązków koszt miesięcznie 33 800 zł.
administracyjnych. Dotyczy to obowiązków wykonywanych
systematycznie i policzalnych nałożonych ustawą o
udostępnianiu informacji gospodarczych


Obowiązki nałożone na przedsiębiorców.
Ad pkt 2 – 7.
Obowiązki te tworzą nadmierną barierę w przekazywaniu danych do biur. Przed
przekazaniem informacji do big przedsiębiorca musi wykonać czynności sprawdzające, czy
miały miejsce przesłanki przekazania informacji gospodarczej o zobowiązaniu. Dodatkowe
ograniczenia dla przedsiębiorców nakłada obowiązek wynikający z art. 7 ust. 2, który
uzależnia możliwość przekazywania informacji przez przedsiębiorców od spełnienia
dodatkowych warunków, np.:
– świadczenie musi być wymagalne od co najmniej 60 dni,
– zobowiązanie powstało wyłącznie z tytułu umowy o kredyt konsumencki.
Wielu przedsiębiorców, pomimo iż aktualnie posiadają status uprawnionych do
przekazywania danych do biur zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy, nie może korzystać z usług
biur, bo zobowiązania ich dłużników nie wynikają z umów z odroczonym terminem
płatności, np. telewizje kablowe.
Przedsiębiorcy działający w obrocie masowym wskazali, że wysokie obciążenie stanowią
koszty wysyłania wezwań listem poleconym. Zgłoszono przy tym postulat zmiany formy
wypełniania tego obowiązku. Postulat ten został uzasadniony w następujący sposób: „Przy
dużej liczbie rekordów dla podmiotu przekazującego jest to duży koszt, przy czym około
40 % korespondencji nie jest odbierana i wraca do adresata podwajając koszty ich
27
wysyłki”. Przedsiębiorcy wnoszą o możliwość osobistego doręczenia dłużnikowi wezwania
bez konieczności przesyłania listem poleconym. Należy stwierdzić, że zawiadomienie
listem poleconym stwarza problemy systemowe i operacyjne. Po pierwsze należy ustalić
pod jaki adres należy wysłać list polecony, czyli bardzo często należy zwrócić się z takim
zapytaniem do organów ewidencyjnych ludności, za co pobierana jest opłata w wysokości
34,50 zł. Dopiero po terminie 6 tygodni otrzymuje się odpowiedź. Sama obsługa listów
poleconych jest obowiązkiem informacyjnym i generuje dodatkowe koszty. Wysłanie listu
to obecnie koszt ok. 5,50 zł, ale ta sama opłata jest również pobierana w przypadku
zwrotów listów, co ma miejsce w około 40 % przypadków. Skuteczność przekazywania
zawiadomienia listem poleconym jest niska, dodatkowo jest związana z długim cyklem
doręczenia (dwa okresy awizowania)).
Jeżeli chodzi o koszty jakie ponosi przedsiębiorca – wierzyciel przekazujący informacje
gospodarcze do biura, to oprócz wskazanych powyżej należy jeszcze zaliczyć opłaty
wynikające z umowy zawartej z biurem informacji gospodarczej, i tak np. wg cennika KRD
BIG S.A. ceny abonamentów wynoszą od 185 zł do 600 zł miesięcznie, do tego
jednorazowa opłata aktywacyjna w wysokości 300 zł. Ponadto klient biura nabywa
odpłatnie poszczególne usługi, których cena zależy od wysokości abonamentu, np.
sprawdzenie informacji o kontrahencie kosztuje 10 zł (przy abonamencie 185 zł) lub 3 złote
(przy abonamencie 600 zł).
Roczny koszt opłat abonamentowych i opłaty aktywacyjnej wynosi dla przedsiębiorcy od
2 500 zł – do 7 500 zł.
Należy jednak zaznaczyć, że wskazane koszty nie wynikają bezpośrednio z ustawy. Ustawa
nałożyła na przedsiębiorców jedynie obowiązek zawarcia umowy o udostępnianie
informacji gospodarczych.

2. CELE NOWELIZACJI USTAWY O UDOST PNIANIU INFORMACJI
GOSPODARCZYCH
2.1. Cel ogólny
Założeniem ustawy było stworzenie ram prawnych dla funkcjonowania nowoczesnych
mechanizmów umożliwiających weryfikację wiarygodności płatniczej kontrahenta przed

4) Należy uwzględnić fakt, iż w przypadku przedsiębiorców masowo korzystających z usług pocztowych przepisy
ustawy – Prawo pocztowe przewidują możliwość odstąpienia od stosowania jednolitych opłat za świadczenie
powszechnych usług pocztowych. Warunki zastosowania niższej taryfy ustalane są w umowie między operatorem
świadczącym powszechne usługi pocztowe a nadawcą.
28
zawarciem umowy. Obowiązująca ustawa z jednej strony umożliwia udostępnianie
informacji o nierzetelnych dłużnikach zainteresowanym podmiotom, z drugiej strony,
poddaje ten proces określonym rygorom, zapewniając m.in. wiarygodność udostępnianych
informacji, ochronę słusznych praw podmiotów, których informacje te dotyczą oraz
stosowny zakres nadzoru państwa nad tym procesem. Ustawa została oparta na założeniu,
że informacje o zakresie wywiązywania się ze zobowiązań przez konsumentów stanowią
element ich danych osobowych podlegających prawnej ochronie. Dlatego tego rodzaju
informacje powinny być udostępniane jedynie w związku z bezpośrednim,
udokumentowanym zamiarem zawarcia umowy o kredyt konsumencki. Natomiast tego
rodzaju ograniczenia nie powinny obowiązywać przy udostępnianiu danych o zadłużeniach
przedsiębiorców. Założono również, że pośrednictwo w udostępnianiu informacji
o nieterminowym wywiązywaniu się ze zobowiązań stanowi usługę związaną z obrotem
gospodarczym. Nie jest celowe powierzanie realizacji tego rodzaju usługi jednostkom
publicznym, gdyż musiałoby się to wiązać z rozbudową administracji publicznej
i ponoszeniem nakładów budżetowych. O nieskuteczności takiego rozwiązania świadczy
m.in. nikła efektywność rejestru dłużników niewypłacalnych w ramach Krajowego Rejestru
Sądowego. Dlatego w ustawie przyjęto, że świadczenie usług pośrednictwa
w udostępnianiu informacji o nieterminowym wywiązywaniu się ze zobowiązań będzie się
odbywać na zasadach komercyjnych, w ramach działalności gospodarczej
wyspecjalizowanych przedsiębiorców. Działalność ta, ze względu na jej szczególny
charakter, została poddana nadzorowi państwa.
Na podstawie przeprowadzonych przez Ministerstwo Gospodarki badań można stwierdzić,
iż nie wszystkie z zakładanych celów udało się osiągnąć. Najważniejszym brakiem ustawy
jest to, że nie zapewnia ona wymiany informacji między różnymi pomiotami
gromadzącymi informację o zadłużeniu konsumentów i podmiotów gospodarczych.
Ponadto ustawa nie usprawniła ściągalności należności. Wskazywane są również inne
braki, takie jak brak stworzenia systemu wczesnego ostrzegania przed niesolidnym
kontrahentem, brak wiarygodnych i aktualnych danych, brak weryfikacji wiarygodności
płatniczej.
Przyjąć należy, że celem głównym ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczych
powinna być poprawa bezpieczeństwa, zwiększenie pewności i usprawnienie obrotu
gospodarczego. W ramach prowadzonej przez państwo polityki w zakresie wsparcia
rozwoju rynku finansowego dostęp do informacji o dłużniku powinien stanowić
29
komplementarne narzędzie na rynku wierzytelności. Dochodzenie wierzytelności na drodze
sądowej i komorniczej jest procesem długim i niepewnym. Dostęp do informacji sprzyja
udrożnieniu systemu płatniczego dzięki pozyskiwaniu należności o niskiej wartości oraz na
najwcześniejszym etapie, udaremniając wszczęcie postępowania egzekucyjnego.

2.2. Cele operacyjne
Cel 1 – Stymulowanie rozwoju rynku informacji gospodarczych (stworzenie optymalnego
rynku zarządzania informacją gospodarczą, poprawa zarządzania ryzykiem działalności
gospodarczej, zwiększenie efektywności systemu ochrony wierzycieli).
Cel 2 – Poprawa warunków funkcjonowania biur (modyfikacja zakresu i sposobu realizacji
niektórych obowiązków ustawowych, ograniczenie barier w przekazywaniu informacji).

3. SPOSOBY OSI GNI CIA CELÓW I ICH OCENA
3.1. Pozostawienie obowiązujących regulacji
Pozostawienie obowiązującej regulacji bez dokonywania zmian legislacyjnych
prowadziłoby do pogorszenia funkcjonowania obowiązującego systemu udostępniania
informacji gospodarczych. Brak interwencji legislacyjnej prowadziłby do utrzymania
zamkniętego katalogu przedsiębiorców uprawnionych do przekazywania informacji
gospodarczych o konsumentach, jak również do utrzymania ograniczonego zakresu tytułów
prawnych pozwalających na udostępnienie informacji o zobowiązaniu. Utrzymanie takiego
stanu prawnego mogłoby wpłynąć na pomniejszanie się bazy informacji o zobowiązaniach,
którymi dysponują bigi, a tym samym negatywnie odbijało się na biurach jako słabych
źródłach informacji o kontrahentach. Pozostawienie obowiązującej regulacji bez zmian nie
pozwoli na dokonanie liberalizacji obowiązku informacyjnego związanego z obowiązkiem
przesyłania zawiadomienia przesyłką poleconą oraz nie doprowadzi do zniesienia
obowiązku podawania numeru REGON oraz numeru NIP przez przedsiębiorców
zagranicznych. W związku z brakiem tych działań liczba obowiązków informacyjnych
nałożonych uouig pozostanie niezmieniona. Brak zmian uniemożliwi wprowadzenie
zmienionych zasad aktualizacji informacji gospodarczych i tworzenia baz danych
archiwalnych służących do oceny wiarygodności płatniczej kontrahentów. Podobnie nie
zostałyby usunięte wady prawne utrudniające współpracę pomiędzy biurami a instytucjami
utworzonymi na podstawie art. 105 ust. 4a ustawy – Prawo bankowe. Należy jednak
30
wskazać, iż w aktualnym stanie prawnym taka współpraca ma miejsce, czego przykładem
jest wymiana informacji pomiędzy BIK a InfoMonitorem BIG S.A. Projektowana zmiana
przepisów dotyczących wymiany danych pomiędzy BIK a biurami nie będzie nakładała na
te podmioty obowiązku udostępniania sobie danych, a jedynie ma umożliwiać taką
współpracę, której szczegóły byłyby ustalane w umowie. Dlatego też dokonanie zmiany
legislacyjnej w tym zakresie nie gwarantuje współpracy między wymienionymi
podmiotami, gdyż będą ją prowadzić w ramach swobody zawierania umów, a nie
ustawowego obowiązku.
Utrzymanie obowiązującej regulacji bez dokonywania zmian nie pozwoliłoby na realizację
celu operacyjnego jakim jest poprawa funkcjonowania biur informacji gospodarczej oraz
poprawa systemu ochrony wierzycieli.
Brak interwencji legislacyjnej byłby nieuzasadniony w świetle problemów
w funkcjonowaniu ustawy zgłaszanych przez biura i przedsiębiorców oraz w świetle
wyników badań przeprowadzonych przez Ministerstwo Gospodarki.

3.2. Interwencja o charakterze pozaregulacyjnym
Bez zmian legislacyjnych nie da się osiągnąć takich celów, jak zniesienie niektórych
obciążeń administracyjnych, usprawnienie systemu udostępniania informacji
gospodarczych, chociażby przez dopuszczenie szerszego grona podmiotów do
przekazywania informacji o zobowiązaniach konsumentów, otwarcie katalogu tytułów
prawnych uprawniających do przekazywania informacji czy zmiana zasad aktualizacji,
która mogłaby mieć wpływ na tworzenie historii zachowań płatniczych.
Na drodze działań pozalegislacyjnych można wyjaśnić szereg problemów interpretacyjnych
przez opracowanie i rozpowszechnienie podręcznika nt. stosowania ustawy o udostępnianiu
informacji gospodarczych.
Ważnym elementem pozaregulacyjnym jest organizowanie szkoleń czy kampanii
informacyjnych uświadamiających przedsiębiorcom korzyści, jakie mogą czerpać ze
sprawnie funkcjonującego systemu informacji gospodarczych. Podobne szkolenia powinny
być również prowadzone wśród konsumentów, tak aby rozwijać ich świadomość i starać
się inspirować zachowania tworzenia pozytywnej historii płatniczej.
Pozaregulacyjne sposoby rozwiązywania problemów wynikających z funkcjonowania
ustawy będą miały znaczenie w kwestii mobilizowania przedsiębiorców do sprawnego
31