Rządowy projekt ustawy o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych lub innych substancji

rolnictwa, ministrem właściwym do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej

i mieszkaniowej oraz ministrem właściwym do spraw gospodarki morskiej. Sektorowe plany
opracowuje się na podstawie ustaleń krajowego planu redukcji emisji.
Minister właściwy do spraw środowiska został upoważniony do zawierania porozumień
z podmiotami objętymi sektorowym programem redukcji emisji w zakresie działania
zmierzającego do szybszego osiągnięcia obowiązków określonych tym programem. Ma to na
celu stworzenie możliwości wyboru elastycznych sposobów osiągania celów redukcyjnych
określonych programami redukcji emisji, a tym samym złagodzenia skutków wprowadzenia
bardziej restrykcyjnych wymagań związanych z prowadzoną działalnością.
Dobrowolne porozumienia stały się narzędziem realizacji celów polityki ekologicznej,
Minister rodowiska występował z inicjatywą zawarcia porozumienia już wielokrotnie.
Względy efektywności działań regulacyjnych projektowanych w ustawie o systemie
zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji oraz niezaprzeczalne zalety
dobrowolnych porozumień, jako środka regulacyjnego w ochronie środowiska skłoniły do
wprowadzenia upoważnienia do zawierania dobrowolnych porozumień ekologicznych

z podmiotami znajdującymi się w zasięgu bezpośredniego oddziaływania ustaleń Krajowego
programu redukcji emisji (oraz programów sektorowych). Porozumienia przewidziane

w przedmiotowym projekcie mają charakter porozumień zorientowanych na implementację
prawa (przepisów rozporządzenia RM przyjmującego Krajowy plan redukcji emisji) i będą
one miały na celu zmotywowanie podmiotów korzystających ze środowiska do szybszego
i bardziej efektywnego wypełniania obowiązków redukcyjnych wprowadzonych programem.
Projekt zakłada pozostawienie organom zawierającym porozumienie maksymalnie dużego
zakresu swobody przy określaniu przedmiotu porozumienia oraz zobowiązań „strony
rządowej” wobec uczestników porozumienia. Elastyczność działania tych organów jest
warunkiem skuteczności i efektywności wypełniania zobowiązań wprowadzonych w drodze
porozumienia.
W przypadku porozumień zorientowanych na implementację prawa obie negocjujące strony
(organy i przedsiębiorcy) w rzeczywistości precyzują jedynie harmonogram i warunki
wypełniania obowiązków przewidzianych wprost w aktach normatywnych. Zbędne
i niecelowe jest wprowadzanie dodatkowych ustawowych wymagań co do treści tych
warunków czy choćby możliwych ich rodzajów. Tego typu ograniczenia zmniejszą istotnie

15






margines negocjacyjny, jakim dysponowałyby strony porozumienia (i tak niezbyt duży
w przypadku porozumień związanych z implementacją prawa), co z kolei może przełożyć się
na brak motywacji do zawarcia porozumienia.

Rozdział 5 określa podstawy funkcjonowania Krajowego rejestru jednostek Kioto.
Jednostki Kioto, czyli jednostki poświadczonej redukcji emisji lub jednostki przyznanej
emisji lub jednostki redukcji emisji lub jednostki pochłaniania będą utrzymywane

w Krajowym rejestrze, prowadzonym w formie elektronicznej bazy danych przez Krajowy
ośrodek. Krajowy rejestr działa na zasadach określonych w rozporządzeniu Komisji (WE)
nr 2216/2004 z dnia 21 grudnia 2004 r. w sprawie standaryzowanego i zabezpieczonego
systemu rejestrów. Jednostki Kioto należące do Skarbu Państwa są utrzymywane na
krajowym rachunku posiadania.
Krajowy ośrodek ustala regulamin określający szczegółowe zasady otwierania,
administrowania i utrzymywania rachunków prowadzącego instalację i osobistych rachunków
posiadania w Krajowym rejestrze.

Rozdział 6 określa zasady obrotu i zarządzania jednostkami Kioto, w tym także zawierania
umów, których przedmiotem jest obrót jednostkami przyznanej emisji.
Jednostki Kioto mogą być wykorzystywane do wypełnienia zobowiązań redukcyjnych
w zakresie emisji gazów cieplarnianych wynikających z Protokołu z Kioto, a także mogą być
przedmiotem obrotu międzynarodowego zgodnie z Protokołem z Kioto oraz decyzjami
Konferencji Stron Konwencji Klimatycznej służącej jako Spotkanie Stron Protokołu z Kioto
lub wykorzystywane w kolejnym okresie rozliczeniowym na zasadach określonych
w ustawie.
Jednostki przyznanej emisji mogą być przedmiotem międzynarodowych transakcji,
zawieranych zarówno w formule umowy międzynarodowej jak też umowy cywilnoprawnej.
Stworzenie takiej możliwości znacznie powiększa zdolność Polski do zawierania większej
ilości korzystnych transakcji przez zagwarantowanie zdolności elastycznego podejścia do
różnych oczekiwań i warunków stawianych przez kupujących.
Minister właściwy do spraw środowiska będzie mógł zawrzeć umowę sprzedaży lub kupna
jednostek przyznanej emisji w formie umowy cywilnoprawnej, tak jak w przypadku umowy

16






międzynarodowej, dopiero po uzyskaniu zgody Rady Ministrów. Minister właściwy do
spraw środowiska został także zobowiązany do przekazywania Radzie Ministrów kopii
umowy cywilnoprawnej sprzedaży jednostek, w terminie 14 dni od dnia jej zawarcia.
Ponieważ obowiązujący Protokół z Kioto dopuszcza możliwość przenoszenia przyznanych
Polsce w okresie 2008 − 2012 jednostek przyznanej emisji na kolejne okresy rozliczeniowe
bez ograniczeń ilościowych, w projekcie ustawy wprowadzono stosowne w tym zakresie
uregulowania. Możliwość przenoszenia jednostek redukcji emisji i jednostek poświadczonej
redukcji emisji, zgodnie z wymogami Protokołu z Kioto, została natomiast ograniczona
maksymalnie do 2,5 % krajowego pułapu emisji gazów cieplarnianych.
Projekt zakłada, iż podstawą podejmowanych przez ministra decyzji w przedmiocie zbycia
jednostek będą informacje i dane przekazywane przez Krajowy ośrodek dotyczące
oszacowania ilości jednostek przyznanej emisji, które mogą zostać zbyte.
Organem właściwym w sprawach związanych z obrotem i zarządzaniem jednostkami Kioto
będzie minister właściwy do spraw środowiska.

Rozdział 7 określa podstawy funkcjonowania Krajowego systemu zielonych inwestycji.
System ten jest pochodną mechanizmu przewidzianego w art. 17 Protokołu z Kioto. System
ten gwarantuje możliwość transferu jednostek między państwami posiadającymi określone
Protokołem cele redukcyjne. Idea i cel Krajowego systemu zielonych inwestycji sprowadzają
się do stworzenia i wzmacniania proekologicznego efektu wynikającego ze zbywania
nadwyżek jednostek przyznanej emisji. Krajowy system zielonych inwestycji jest związany
ze „znakowaniem środków finansowych pozyskanych ze zbycia nadwyżki jednostek emisji
w celu zagwarantowania przeznaczenia ich na realizację ściśle określonych celów związanych
z ochroną środowiska w państwie zbywcy jednostek”. Wykorzystanie środków pochodzących
ze sprzedaży jednostek przebiega z zachowaniem uzgodnionych z państwem nabywcą
i sprecyzowanych w umowie sprzedaży warunków, między innymi w zakresie terminów
wykorzystania tych środków, przeznaczenia na określone rodzajowo przedsięwzięcia,
przekazywania informacji dotyczących uzyskanych efektów ekologicznych. Krajowy system
zielonych inwestycji gwarantuje zatem z jednej strony, że państwo z niedoborem uprawnień
będzie mogło poprzez zakup jednostek zwiększyć emisję gazów cieplarnianych,


17






i jednocześnie, że przekazane w związku z tym środki zostaną przeznaczone przez
sprzedającego na cele związane np. z redukcją emisji.
Polska, jako państwo posiadające istotną nadwyżkę jednostek przyznanej emisji, stanęła przed
koniecznością przyjęcia i wdrożenia transparentnych i efektywnych środków prawnych, które
będą stanowiły zachętę dla potencjalnych nabywców do przyjęcia oferty sprzedaży tych
jednostek. Należy podkreślić, że warunkiem dokonania sprzedaży jednostek przyznanej
emisji jest zagwarantowanie przez sprzedającego wykorzystania całości przychodów ze
sprzedaży na dofinansowanie przedsięwzięć związanych z szeroko pojętą ochroną klimatu
i środowiska. Możliwa m.in. do uzyskania cena sprzedaży jest uzależniona z kolei od
pewności i transparentności zaproponowanych procedur oraz od podaży jednostek na
międzynarodowym rynku.
W związku z koniecznością zagwarantowania odrębności środków finansowych
pochodzących ze zbycia jednostek przyznanej emisji projekt zakłada, że środki będą
gromadzone na Rachunku klimatycznym, który będzie stanowił wyodrębniony rachunek
bankowy w Narodowym Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej.
Projektodawca zrezygnował z koncepcji lokowania środków pochodzących ze sprzedaży
jednostek w formie państwowego funduszu celowego (którego środki stanowią część budżetu
państwa). Gdyby przedmiotowe środki w pierwszej kolejności trafiały do budżetu państwa
z założeniem dalszej ich dystrybucji jako dotacji na projekty w ramach Krajowego systemu
zielonych inwestycji, zawierane w ciągu roku budżetowego umowy sprzedaży jednostek
wymuszałyby wielokrotną nowelizację ustawy budżetowej. Te procedury na tyle
spowolniłyby realizację projektów na rzecz ochrony środowiska, że niemożliwe byłoby
terminowe wykorzystanie pozyskanych środków na cele określone w ustawie.
rodki Rachunku klimatycznego zostaną przeznaczone na dofinansowanie zadań związanych
ze wspieraniem przedsięwzięć realizowanych w ramach programów i projektów objętych
Krajowym systemem zielonych inwestycji, a także pokryciem kosztów operacyjnych
funkcjonowania i wdrażania tego systemu.
Ustawa zakłada, że środki uzyskane ze sprzedaży jednostek przyznanej emisji w okresie 2008
− 2012 będą przeznaczane na realizację programów lub projektów związanych z ochroną
środowiska, w tym w szczególności związanych z ograniczeniem lub unikaniem krajowej

18






emisji gazów cieplarnianych lub ich pochłanianiem czy sekwestracją dwutlenku węgla,
a także na finansowanie innych działań związanych z ochroną środowiska.
Programy lub projekty będą realizowane w szczególności w obszarach:
1) poprawy efektywności energetycznej w różnych sektorach gospodarki krajowej,
2) poprawy efektywności wykorzystania węgla, w tym czyste technologie węglowe,
3) zamiany paliwa na niskoemisyjne,
4) unikania lub redukcji emisji gazów cieplarnianych w sektorze transportu,
5) wykorzystania odnawialnych źródeł energii,
6) unikania lub redukcji emisji metanu przez jego odzyskiwanie i wykorzystywanie
w przemyśle wydobywczym, gospodarce odpadami i ściekami i gospodarce rolnej
i wykorzystanie do produkcji energii,
7) działań związanych z sekwestracją gazów cieplarnianych,
8) innych działań zmierzających do ograniczania lub unikania krajowej emisji gazów
cieplarnianych lub pochłaniania dwutlenku węgla (CO2) oraz adaptacji do zmian
klimatu.
Rada Ministrów została upoważniona do określenia, w drodze rozporządzenia, rodzajów
programów i rodzajów projektów do realizacji w poszczególnych obszarach. Dodatkowo
Rada Ministrów, mając na względzie krajową sytuację w zakresie emisji gazów
cieplarnianych i innych substancji oraz wynikające z tego tytułu potrzeby i kierunki działań,
została upoważniona do określenia listy obszarów priorytetowych.
Ważnym elementem potwierdzenia wiarygodności i niezależności działania Krajowego
systemu zielonych inwestycji jest Rada Konsultacyjna, jako organ doradczy ministra
w sprawach dotyczących funkcjonowania Krajowego systemu zielonych inwestycji. Do jej
zadań należy opiniowanie regulaminu naboru wniosków o udzielenie wsparcia w ramach
Krajowego systemu zielonych inwestycji, w tym opiniowanie procedur i kryteriów wyboru
programów i projektów w ramach Krajowego systemu zielonych inwestycji, oraz opiniowanie
programów i projektów przeznaczonych do dofinansowania w ramach Krajowego systemu
zielonych inwestycji.

Projekt przewiduje powołanie w skład Rady po jednym przedstawicielu:
1) ministra właściwego do spraw środowiska,

19