Rządowy projekt ustawy o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych lub innych substancji

Rzeczypospolitej Polskiej do Wspólnot Europejskich. Przedmiotem tego projektu jest
wyłącznie stworzenie mechanizmu zmierzającego do wypełniania indywidualnych
zobowiązań spoczywających na Polsce, pozostałe wymagania wynikające z dyrektywy
2001/80/WE są implementowane za pośrednictwem obowiązującego od 2005 r.
rozporządzenia Ministra rodowiska z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie standardów
emisyjnych z instalacji (wydane na podstawie upoważnienia zawartego w ustawie − Prawo
ochrony środowiska).
Zakres wszystkich projektowanych regulacji jest merytorycznie na tyle różny, że nie ma
możliwości ich połączenia w jednym akcie prawnym. Regulacje dotyczące wspólnotowego
systemu handlu uprawnieniami do emisji oraz systemu bilansowania emisji z dużych źródeł
spalania będą obowiązywać przez zdefiniowany okres, a ustawa o zarządzaniu krajowymi
pułapami emisji jest pomyślana jako uniwersalne rozwiązanie, uzupełniające w zakresie
osiągania limitów i dotrzymywania pułapów emisji niektórych substancji wprowadzanych do
powietrza, rozwiązania wynikające obecnie z ustawy − Prawo ochrony środowiska. Pomimo
merytorycznej spójności pakietu ustaw, przedmiotowy projekt ustawy stanowi odrębną,
mogącą funkcjonować samodzielnie i wymagającą szybkiego procedowania regulację
prawną.
Tabela zgodności projektu ustawy z dyrektywami 2004/101/WE, 2001/80/WE, 2001/81/WE
wskazuje, które przepisy ww. dyrektyw zostały implementowane przedmiotowym projektem
ustawy. Pozostałe regulacje dyrektyw 2001/80/WE i 2001/81/WE, które nie znalazły
odzwierciedlenia w projekcie przedmiotowej ustawy zostaną implementowane za
pośrednictwem ustawy o systemie bilansowania i rozliczania wielkości emisji dwutlenku
siarki (SO2) i tlenków azotu (NOx) dla dużych źródeł spalania lub też zostały już
implementowane w innych aktach prawnych, np. pozostałe wymagania z dyrektywy
2001/80/WE są wprowadzone poprzez rozporządzenie Ministra rodowiska z dnia 20 grudnia
2005 r. w sprawie standardów emisyjnych z instalacji. Pozostałe regulacje przedmiotowej
ustawy stanowią wypełnienie części zapisów Konwencji Klimatycznej, Protokołu z Kioto,
Konwencji w sprawie transgranicznego zanieczyszczania powietrza na dalekie odległości oraz
innych umów międzynarodowych.

Rozwiązania szczegółowe

5






Rozdział 1 określa zakres proponowanej ustawy. Przedmiotem projektu ustawy są
szczegółowe regulacje dotyczące:
1) zadań Krajowego ośrodka bilansowania i zarządzania emisjami,
2) zasad funkcjonowania Krajowego systemu bilansowania i prognozowania emisji,
3) zasad zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji,
4) zasad funkcjonowania Krajowego rejestru jednostek Kioto,
5) zasad obrotu i zarządzania jednostkami Kioto,
6) zasad funkcjonowania Krajowego systemu zielonych inwestycji oraz Rachunku
klimatycznego,
7) warunków i zasad realizacji projektów wspólnych wdrożeń na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej,
8) warunków i zasad realizacji projektów wspólnych wdrożeń poza terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej oraz projektów mechanizmu czystego rozwoju.
W art. 2 wyjaśniono znaczenie pojęć, którymi posługuje się ustawa, w celu umożliwienia
właściwego zrozumienia treści projektowanych przepisów. Należy podkreślić, że w art. 2
pkt 4 określono definicję „emisji”, zgodnie z którą przez „emisję” rozumie się wprowadzane
bezpośrednio lub pośrednio do powietrza gazy cieplarniane lub inne substancje w wyniku
działalności człowieka. Tym samym przyjęto odmienną definicję „emisji” od zawartej
w art. 3 pkt 4 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska. Definicja ta
w sposób zamierzony różni się także od definicji „emisji” określonej w projekcie ustawy
o wspólnotowym systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych, gdzie
sposób rozumienia pojęcia „emisja” jest ściśle uwarunkowany przepisami prawa
wspólnotowego. Art. 3 lit. b dyrektywy 2003/87/WE definiuje emisję jako „uwolnienie gazów
cieplarnianych do powietrza […]”, sugerując, że emisja jest „procesem”, „działaniem”,
polegającym na wprowadzaniu do powietrza gazów cieplarnianych. W celu zachowania
spójności pomiędzy definicjami w komplementarnych projektach ustaw: o wspólnotowym
systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych oraz o systemie zarządzania
emisjami gazów cieplarnianych lub innych substancji, definicje: ekwiwalentu, projektu
wspólnych wdrożeń, jednostek poświadczonej redukcji emisji, jednostek przyznanej emisji,
jednostek redukcji emisji, państw uprawnionych zostały zdefiniowane jedynie


6






w przedmiotowym projekcie ustawy i do tych definicji odsyła słowniczek w projekcie ustawy
o wspólnotowym systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych.
Wykaz gazów cieplarnianych i innych substancji wprowadzanych do powietrza, objętych
systemem zarządzania emisjami gazów cieplarnianych lub innych substancji, został określony
w załączniku do ustawy.

Rozdział 2
W rozdziale tym zaproponowano utworzenie Krajowego ośrodka bilansowania i zarządzania
emisjami, zwanego dalej „Krajowym ośrodkiem”. Proponuje się, aby do zadań Krajowego
ośrodka należały następujące zadania:
1) wykonywanie zadań związanych z funkcjonowaniem Krajowego systemu
bilansowania i prognozowania emisji, w tym prowadzenie Krajowej bazy o emisjach
gazów cieplarnianych i innych substancji,
2) prowadzenie Krajowego rejestru jednostek Kioto,
3) opiniowanie wniosków o wydanie listu popierającego oraz wniosków o wydanie listu
zatwierdzającego realizację projektów wspólnych wdrożeń realizowanych na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
4) opiniowanie projektów wspólnych wdrożeń realizowanych poza terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej oraz projektów mechanizmu czystego rozwoju,
5) prowadzenie wykazu projektów wspólnych wdrożeń realizowanych na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej oraz wykazu projektów posiadających listy popierające lub
zatwierdzające,
6) prowadzenie wykazu jednostek uprawnionych do weryfikacji raportów dotyczących
osiągniętych efektów związanych z redukcją emisji gazów cieplarnianych w ramach
Krajowego systemu zielonych inwestycji lub projektów wspólnych wdrożeń oraz
sporządzanie raportów z oceny dokumentacji projektowej, o której mowa w art. 39
ust. 7 pkt 1,
7) sporządzanie raportów i prognoz dotyczących wielkości emisji gazów cieplarnianych
i innych substancji,
8) opracowywanie metodyki ustalania wielkości emisji gazów cieplarnianych i innych
substancji dla poszczególnych rodzajów instalacji lub aktywności oraz metodyki

7






wyznaczania wskaźników emisji na jednostkę wyprodukowanego towaru, zużytego
paliwa lub surowca,
9) opracowywanie wskaźników emisji gazów cieplarnianych i innych substancji na
jednostkę wyprodukowanego towaru, zużytego paliwa lub surowca.
Zakłada się, że w skład Krajowego ośrodka wejdzie Krajowy Administrator Systemu Handlu
Uprawnieniami do Emisji, o którym mowa w przepisach ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r.
o handlu uprawnieniami do emisji do powietrza gazów cieplarnianych i innych substancji
oraz w projekcie ustawy o wspólnotowym systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów
cieplarnianych. Mając na uwadze komplementarność przedmiotowego projektu ustawy
z projektem ustawy o wspólnotowym systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów
cieplarnianych, zastępującym ustawę z dnia 22 grudnia 2004 r., zarówno zakres zadań, jak
i sposób finansowania tej jednostki zostanie odpowiednio uregulowany w przedmiotowym
projekcie ustawy.
Zadania Krajowego ośrodka, z mocy ustawy, wykonuje Instytut Ochrony rodowiska
w Warszawie. Do zakresu działań Instytutu należy opracowywanie naukowych podstaw
strategii i polityki państwa w zakresie ochrony środowiska oraz techniczno-ekonomicznych
i prawno-organizacyjnych przesłanek do realizacji tych polityk. W związku z tym Instytut
Ochrony rodowiska prowadzi prace badawczo-rozwojowe w zakresie: ochrony i odnowy
zasobów wodnych, ochrony atmosfery przed zanieczyszczeniem, ochrony i odnowy
powierzchni ziemi, ochrony żywych zasobów przyrody i krajobrazu, ochrony środowiska
przed uciążliwościami hałasu, wibracji, metod oraz systemów dokumentowania, kontroli
i prognozowania zmian w środowisku oraz techniczno-ekonomicznych, społecznych,
prawnych, edukacyjnych i organizacyjnych podstaw ochrony środowiska. Instytut Ochrony
rodowiska w Warszawie wykonuje prace badawcze, rozwojowe i wdrożeniowe
zapewniające skuteczną i efektywną ekonomicznie realizację zobowiązań wynikających
z podpisanych i ratyfikowanych przez Polskę wielostronnych umów ekologicznych, w tym
prowadzenie punktów kontaktowych zapewniających niezbędny obieg informacji.
Powierzenie Instytutowi Ochrony rodowiska w Warszawie zadań Krajowego ośrodka jest
również zasadne z uwagi na fakt, że Instytut wykonuje od 2005 r. zadania Krajowego
Administratora Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji, którego zadania są ściśle
powiązane z przedmiotem niniejszego projektu ustawy. Jak wspomniano wcześniej, planuje

8






się aby Krajowy Administrator wchodził w skład Krajowego ośrodka, co zostanie
uregulowane w ustawie o wspólnotowym systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów
cieplarnianych.
Projekt zakłada, że działalność Krajowego ośrodka nie będzie generowała dodatkowych
obciążeń budżetowych, a koszty związane z wykonywaniem powierzonych mu zadań będą
finansowane ze środków pochodzących z opłat i kar pieniężnych pobieranych na podstawie
przepisów o wspólnotowym systemie handlu uprawnieniami do emisji oraz przepisów
o systemie bilansowania i rozliczania wielkości emisji dwutlenku siarki (SO2) i tlenków azotu
(NOx) dla dużych źródeł spalania.
Przepisy projektowanej ustawy zakładają, że środki pochodzące z opłat i kar pobieranych na
podstawie przepisów o wspólnotowym systemie handlu uprawnieniami do emisji,
gromadzone na wyodrębnionym rachunku Narodowego Funduszu Ochrony rodowiska
i Gospodarki Wodnej, nie będą przeznaczane na inne cele finansowane przez ten Fundusz.
rodki, o których mowa, przeznaczone są bowiem na dwa zasadnicze cele: finansowanie
zadań publicznych realizowanych przez Krajowego Administratora Systemu Handlu
Uprawnieniami do Emisji oraz funkcjonowanie wspólnotowego systemu handlu
uprawnieniami do emisji, co wiąże się m.in. z obsługą i utrzymywaniem rejestru uprawnień
do emisji, a także finansowaniem zadań publicznych realizowanych przez Krajowy ośrodek
zgodnie z niniejszym projektem ustawy. Takie rozwiązanie wynika z konieczności
zabezpieczenia środków na liczne zadania Krajowego ośrodka, do których należy m.in.
stworzenie zaplecza informatycznego – w tym infrastruktury serwerowej oraz odpowiedniego
oprogramowania − stanowiących podstawę funkcjonowania Krajowej bazy o emisjach gazów
cieplarnianych i innych substancji, a także zapewnienie wykwalifikowanej kadry do obsługi
tej infrastruktury. Krajowa baza nie znajduje odpowiednika wśród funkcjonujących w Polsce
baz danych, jeżeli chodzi o zasoby gromadzonych informacji na temat stanu powietrza
atmosferycznego oraz emisji zanieczyszczeń, a także projektowaną funkcjonalność systemu
informatycznego. Zauważyć należy, że stworzenie warunków technicznych oraz rzeczowych
i osobowych niezbędnych do nadania Krajowej bazie pełnej funkcjonalności będzie
rozciągnięte w czasie.
Realizacja tych i innych zadań Krajowego ośrodka oraz Krajowego Administratora ma
charakter ciągły i wymaga stałej dostępności odpowiednich środków finansowych, co

9