Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz o zmianie niektórych innych ustaw

Szczegółowe propozycje zmian obejmują między innymi:
1) art. 3 ust. 2 – wprowadza możliwość udziału Sił Zbrojnych RP w realizacji przedsięwzięć
wykonywanych w ramach zarządzania kryzysowego, w tym z wykorzystaniem między
innymi żołnierzy rezerwy z Narodowych Sił Rezerwowych (NSR), w oparciu o nadane
im przydziały kryzysowe. Uwzględniając potencjał i możliwości organizacyjne Sił
Zbrojnych RP proponuje się rozszerzyć ich zadania o przedsięwzięcia związane
z ochroną mienia oraz ochroną zdrowia i życia ludzkiego, co stanowi istotny element
zarządzania kryzysowego;
2) art.
4
ust.
2 – doprecyzowuje zakres spełniania powszechnego obowiązku obrony
o problematykę wykonywania zadań w ramach nadanych przydziałów kryzysowych oraz
świadczenia pracy w ramach pracowniczych przydziałów mobilizacyjnych;
3) art. 14 – uszczegóławia zadania TOAW, w tym w zakresie zarządzania kryzysowego
i naboru do ochotniczej służby wojskowej;
4) art. 29 – precyzuje właściwość wojskowych komisji lekarskich w zakresie orzekania
o zdolności do czynnej służby wojskowej, zakres podmiotowy, tryb i przypadki
kierowania osób do tych komisji;
5) art. 30a – rozciąga zakres kategorii A zdolności do czynnej służby wojskowej na jej nowe
rodzaje;
6) art. 32 – zakłada uszczegółowienie przepisów dotyczących kwalifikacji wojskowej,
w tym uwzględnienie czynności realizowanych w jej trakcie w przypadku odwieszenia
obowiązku odbywania zasadniczej służby wojskowej i przeszkolenia wojskowego
absolwentów szkół wyższych. Ponadto nastąpi ustawowe określenie zakresu danych
osobowych pozyskiwanych i przetwarzanych na potrzeby prowadzenia listy
stawiennictwa osób do kwalifikacji wojskowej;
7) art. 42 – uszczegóławia kwestie udzielania odroczeń zasadniczej służby wojskowej,
wskazując zarazem, że czynności te realizuje się tylko w okresie trwania obowiązku
odbywania tej służby. Po upływie tego okresu udzielone odroczenia wygasają, a osoby
objęte tymi odroczeniami podlegają przeniesieniu do rezerwy;
8) art. 44 – uszczegóławia kwestie niepowoływania osób do odbycia zasadniczej służby
wojskowej w okresie, w którym nie występuje obowiązek odbywania tej służby;

4
9) dodawany art. 47a – wyra nie odnosi się do sytuacji następującej po upływie okresu
trwania obowiązku odbywania zasadniczej służby wojskowej i dotyczy osób, które
przestały podlegać temu obowiązkowi z powodu jego ustania. Osoby te będą
przenoszone do rezerwy z dniem, w którym orzeczenia o uznaniu ich za zdolnych do
czynnej służby wojskowej stały się ostateczne. Osoby te wprawdzie nie otrzymają tytułu
„żołnierza rezerwy” (nie odbywały wcześniej żadnego rodzaju czynnej służby
wojskowej), jednak ich przeniesienie do rezerwy jest konieczne wobec obowiązujących
Rzeczpospolitą Polską przepisów prawa międzynarodowego (Konkordat między Stolicą
Apostolską i Rzecząpospolitą Polską, podpisany w Warszawie dnia 28 lipca 1993 r.,
Dz.

U. z 1998 r. Nr 51, poz. 318) oraz szeregu ustaw normujących stosunki
Rzeczypospolitej Polskiej z różnymi kościołami i związkami wyznaniowymi
posiadającymi osobowość prawną;
10) art. 48 – przepis precyzuje kwestie związane z ochroną danych osobowych, wskazując
ustawowo zakres danych zamieszczanych w imiennych wykazach kobiet stawiających się
do kwalifikacji wojskowej;
11) art. 49 – dostosowuje do wprowadzanych zmian zakres prowadzonej ewidencji
wojskowej, w tym związanych z nadawaniem przydziałów kryzysowych. Zmieniane
przepisy umożliwią również zawieranie porozumień w sprawie sposobu przekazywania
danych do ewidencji wojskowej z innych wymienionych w ustawie powszechnych
zbiorów ewidencji między Ministrem Obrony Narodowej (ewidencja wojskowa)
a innymi właściwymi ministrami sprawującymi nadzór nad tymi zbiorami (minister
właściwy do spraw wewnętrznych w zakresie zbioru PESEL, minister właściwy do spraw
administracji publicznej w zakresie zbioru Centralnej Ewidencji Kierowców oraz
Minister Sprawiedliwości w zakresie zbioru Krajowego Rejestru Karnego);
12) art. 55 i 55a – określa, na czym polega obowiązek służby wojskowej, wprowadzając
pełny katalog form spełniania obowiązku służby wojskowej. Dokonano ponadto
wyróżnienia rodzajów czynnej służby wojskowej z uwzględnieniem różnych sytuacji,
w których możliwe jest ich odbywanie. Unormowano w związku z powyższym kwestie
okresu, w których spełniany jest obowiązek odbywania zasadniczej służby wojskowej
i przeszkolenia wojskowego oraz zasadniczej służby lub szkolenia w obronie cywilnej,
służby w formacjach uzbrojonych niewchodzących w skład Sił Zbrojnych RP, a także
służby zastępczej, co może mieć miejsce w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa
państwa. Termin rozpoczęcia i okres trwania tego obowiązku ustalałby w drodze

5
rozporządzenia Prezydent RP, na wniosek Rady Ministrów. Ponadto wskazano, że
spełnianie obowiązku służby wojskowej następuje również przez pełnienie – na zasadach
określonych w ustawie o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych – służby
kandydackiej i zawodowej służby wojskowej;
13) art. 56 – uszczegóławia wytyczne do wydania aktu wykonawczego;
14)
art. 56a – uwzględnia prawną możliwość tworzenia formacji uzbrojonych
niewchodzących w skład Sił Zbrojnych RP również poza resortem spraw wewnętrznych
i administracji;
15) art. 57 – uwzględnia możliwość pełnienia służby w formacjach uzbrojonych
niewchodzących w skład Sił Zbrojnych RP zamiast zasadniczej służby wojskowej,
w okresie obowiązku jej odbywania;
16) art. 58 – określa podmiotowy zakres podlegania obowiązkowi służby wojskowej,
z uwzględnieniem stanu zdrowia i wieku, w tym także w kontekście potrzeb Narodowych
Sił Rezerwowych;
17) art. 59 – zawiera katalog rodzajów czynnej służby wojskowej;
18) art.
59a – uszczegóławia kwestie przydziałów mobilizacyjnych i pracowniczych
przydziałów mobilizacyjnych, znosząc zarazem wymóg ich wyłącznego nadawania
w trybie wezwań;
19) art. 59b i 60 – nastąpi określenie podstaw prawnych uzupełniania Sił Zbrojnych RP
w czasie pokoju żołnierzami rezerwy ochotnikami, przez nadawanie najlepiej
wyszkolonym żołnierzom rezerwy z zasobów NSR przydziałów kryzysowych. Takie
regulacje umożliwią powołania żołnierzy do czynnej służby wojskowej na stanowiska
określone w etacie jednostki wojskowej na czas pokoju w razie konieczności użycia Sił
Zbrojnych RP w misjach stabilizacyjnych, w działaniach antyterrorystycznych lub
udziału w zwalczaniu klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków oraz w innych
sytuacjach określonych w art. 3 ust. 2. Podstawą materialną nadania takiego przydziału
będzie kontrakt zawarty między żołnierzem rezerwy ochotnikiem, a dowódcą jednostki
wojskowej, do której będzie nadany przydział kryzysowy. W celu zapewnienia
stabilności obsady stanowisk przewidzianych dla żołnierzy rezerwy kontrakt będzie
zawierany na okres od dwóch do sześciu lat, na który będzie nadawany przydział
kryzysowy. ołnierze rezerwy, którzy przyjmą przydział kryzysowy tworzyć będą NSR.
Określono również tryb nadawania i unieważniania przydziałów kryzysowych oraz

6
przypadki uzasadniające unieważnienie tych przydziałów. Przyjęcie projektowanego
katalogu przypadków, w tym zwolnienia z okresowej służby wojskowej w wyniku
prawomocnego orzeczenia kary dyscyplinarnej usunięcia z tej służby, determinuje
konieczność dokonania poprawek w projekcie ustawy o dyscyplinie wojskowej (druk
sejmowy nr 1666). W związku z powyższym wnioskodawca będzie monitorować
przebieg prac legislacyjnych dla zapewnienia spójności obu projektów;
20) art. 60 – zawiera szczegółową regulację powoływania do niektórych rodzajów czynnej
służby wojskowej, m.in. na ćwiczenia wojskowe rotacyjne oraz w trybie
natychmiastowego stawiennictwa do okresowej służby wojskowej;
21) art. 64a – wprowadza zasady nadawania przydziałów mobilizacyjnych żołnierzom
będącym w czasie pokoju w czynnej służbie wojskowej;
22) art. 69 – 70 – wprowadza się przepisy dotyczące podlegania żołnierzy pełniących różne
rodzaje czynnej służby wojskowej obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego
i bezpłatnego zaopatrzenia w produkty lecznicze i wyroby medyczne oraz rodzaje
urlopów i zasady ich udzielania, a także odwoływania z urlopów;
23) art. 71 – uwzględnia sytuację wprowadzenia odrębnego rodzaju ćwiczeń wojskowych
tzw. rotacyjnych, przewidzianych dla żołnierzy rezerwy na przydziałach kryzysowych
oraz określa sposób zwalniania z tych ćwiczeń;
24) art. 76a – dodano przepis regulujący mianowanie na stopnie wojskowe, po odbyciu
różnych rodzajów czynnej służby wojskowej w trybie ochotniczym, funkcjonariuszy
różnych służb państwowych;
25) art. 78 – normuje przypadki utraty stopnia wojskowego szeregowego (marynarza)
w przypadku odmowy złożenia przysięgi wojskowej przez żołnierza;
26) art. 83 – określa wiek ochotników powoływanych do odbycia zasadniczej służby
wojskowej;
27) uchylane art. 86 i 87a oraz zmieniany art. 90a – znoszą możliwość odbywania
nadterminowej zasadniczej służby wojskowej;
28) art. 87 – uwzględnia sytuację, w której zasadnicza służba wojskowa jest odbywa przez
kobietę;
29) art. 92 – 94 i 97a – zmiany wynikają z faktu zniesienia możliwości odbywania
przeszkolenia wojskowego przez studentów szkół wyższych. Jest to konsekwencja

7
jednoczesnego zniesienia możliwości odbywania w czasie studiów przysposobienia
obronnego (uchylenie art. 166a), stanowiącego warunek konieczny odbycia przeszkolenia
wojskowego studentów. Pozostawia się natomiast regulacje dotyczące obowiązkowego
rodzaju służby wojskowej dla absolwentów szkół wyższych, którego odbywanie możliwe
będzie jednak (tak jak w przypadku zasadniczej służby wojskowej) tylko w przypadku
zagrożenia bezpieczeństwa państwa, w okresie ustalonym odrębnym aktem Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Rady Ministrów;
30) uchylenie art. 95 – oznacza zniesienie obowiązku, w tym również realizowanego w trybie
ochotniczym, odbywania zajęć wojskowych przez studentów (ochotniczo również przez
studentki) uczelni morskich. W konsekwencji uchylenia art. 95 stosowne zmiany
uwzględniono również w art. 30a ust. 1 pkt 1, art. 46 ust. 1, art. 48 ust. 4, art. 55 ust. 1
pkt 2, art. 73b ust. 1, art. 76 ust. 1, art. 92 ust. 1 oraz art. 99 ust. 1;
31) art. 97b – normuje sytuację prawną absolwentów szkół wyższych poza okresem (lub po
upływie okresu) trwania obowiązku odbywania przeszkolenia wojskowego;
32) art. 98a – 98g – wprowadza regulacje dotyczące służby przygotowawczej pełnionej na
potrzeby NSR przez żołnierzy rezerwy i inne osoby przeniesione do rezerwy, którzy
dotychczas nie odbywali czynnej służby wojskowej;
33) art.
99 – ustanawia nową definicję „żołnierza rezerwy”, ograniczając jej zakres
podmiotowy do byłych żołnierzy, którzy zostali przeniesieni do rezerwy po zwolnieniu
z czynnej służby wojskowej, w tym również zawodowej służby wojskowej i służby
kandydackiej. W konsekwencji zmiany w art. 99, osoby przenoszone do rezerwy bez
odbycia służby wojskowej (w myśl nowej definicji niebędące żołnierzami rezerwy) nie
będą otrzymywać stopnia wojskowego (stąd potrzeba uchylenia w art. 76 w ust. 1 pkt 3);
34) art. 99a i 99b – określają warunki zawierania kontraktów przez żołnierzy rezerwy,
którym nadawane będą przydziały kryzysowe i organy upoważnione do ich zawarcia oraz
zakres informacji do umieszczenia w kontrakcie; zawierają również upoważnienie dla
Ministra Obrony Narodowej do określenia w rozporządzeniu trybu zawierania kontraktu
oraz wzorów wniosku i kontraktu;
35) art. 100 – określa istotę służby wojskowej przewidzianej dla żołnierzy rezerwy. Stanowić
ją będzie możliwość odbywania ćwiczeń wojskowych i pełnienia okresowej służby
wojskowej. Generalnie na ćwiczenia wojskowe będą powoływani żołnierze rezerwy

8