Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz o zmianie niektórych innych ustaw

art. 97a, art. 106, art. 108 ust. 12 i art. 199f ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym
niniejszą ustawą, nie dłużej jednak niż przez dwanaście miesięcy od dnia jej wejścia w życie.
Art. 22. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2010 r., z wyjątkiem art. 1
pkt 75 i 76 oraz art. 19, które wchodzą w życie z dniem 1 września 2009 r. oraz art. 20, który
wchodzi w życie z dniem 30 grudnia 2009 r.



1) Niniejszą ustawą zmienia się ustawy: ustawę z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych
oraz ich rodzin, ustawę z dnia 17 grudnia 1974 r. o uposażeniu żołnierzy niezawodowych, ustawę z dnia 26 lipca 1991 r.
o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawę z dnia 13 pa dziernika 1998 r. o systemie ubezpieczeń
społecznych, ustawę z dnia 17 grudnia 1998 r. o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej
poza granicami państwa, ustawę z dnia 11 kwietnia 2003 r. o świadczeniach odszkodowawczych przysługujących w
razie wypadków i chorób pozostających w związku ze służbą wojskową, ustawę z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji
zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, ustawę z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych, ustawę z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym oraz ustawę
z dnia 9 stycznia 2009 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz o zmianie
niektórych innych ustaw.
2) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 277, poz. 2742, z 2005 r.
Nr 180, poz. 1496, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711 i Nr 220, poz. 1600, z 2007 r. Nr 107, poz. 732 i Nr 176, poz. 1242,
z 2008 r. Nr 171, poz. 1056, Nr 180, poz. 1109, Nr 206, poz. 1288, Nr 208, poz. 1308 i Nr 223, poz. 1458 oraz z 2009 r.
Nr 22, poz. 120.
3) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2008 r. Nr 67, poz. 411, Nr 70, poz. 416,
Nr 180, poz. 1112, Nr 227, poz. 1505, Nr 228, poz. 1507 i Nr 237, poz. 1654 i 1656.
4) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 64, poz. 593, Nr 99, poz. 1001,
Nr 120, poz. 1252, Nr 121, poz. 1264, Nr 144, poz. 1530, Nr 191, poz. 1954, Nr 210, poz. 2135 i Nr 236, poz. 2355,
z 2005 r. Nr 167, poz. 1397 i Nr 169, poz. 1412 i 1421, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711 i Nr 208, poz. 1534, z 2007 r.
Nr 17, poz. 95, Nr 82, poz. 558, Nr 191, poz. 1368 i 1369 i Nr 200, poz. 1445, z 2008 r. Nr 67, poz. 411, Nr 192,
poz. 1180, Nr 228, poz. 1507 i Nr 237, poz. 1656 oraz z 2009 r. Nr 8, poz. 38 i Nr 42, poz. 338.
5) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2008 r. Nr 223, poz. 1463, Nr 227,
poz. 1505 i Nr 237, poz. 1652 oraz z 2009 r. Nr 6, poz. 33.
6) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2008 r. Nr 216, poz. 1367, Nr 225,
poz. 1486, Nr 227, poz. 1505, Nr 234, poz. 1570 i Nr 237, poz. 1654 oraz z 2009 r. Nr 6, poz. 33, Nr 22,
poz. 120, Nr 26, poz. 157 i Nr 38, poz. 299.
7) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 149,
poz. 1078, Nr 218, poz. 1592 i Nr 220, poz. 1600, z 2007 r. Nr 25, poz. 162 oraz z 2008 r. Nr 171, poz. 1056.
8) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2003 r. Nr 213, poz. 2081 i Nr 223, poz. 2217, z 2004 r.
Nr 96, poz. 959, z 2005 r. Nr 62, poz. 551, z 2006 r. Nr 79, poz. 550 i Nr 149, poz. 1077 oraz z 2008 r. Nr 86, poz. 525
i Nr 237, poz. 1654.
9) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1264 i Nr 191,
poz. 1954, z 2005 r. Nr 10, poz. 65 i Nr 130, poz. 1085, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, z 2007 r. Nr 82, poz. 559,
z 2008 r. Nr 208, poz. 1308 oraz z 2009 r. Nr 24, poz. 145.
10) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1998 r. Nr 162, poz. 1126, z 2000 r. Nr 12, poz. 136
i Nr 120, poz. 1268 oraz z 2001 r. Nr 123, poz. 1353.
11) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2005 r. Nr 132, poz. 1110, z 2006 r.
Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 170, poz. 1217 i Nr 249, poz. 1832, z 2008 r. Nr 208, poz. 1308, Nr 220, poz. 1415 i Nr 227,
poz. 1505 oraz z 2009 r. Nr 42, poz. 336.˛
12) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 181, poz. 1515, z 2003 r.
Nr 56, poz. 498 i Nr 210, poz. 2036, z 2004 r. Nr 121, poz. 1264, Nr 191, poz. 1954, Nr 210, poz. 2135 i Nr 281,
poz. 2779, z 2005 r. Nr 10, poz. 65, z 2007 r. Nr 82, poz. 559 oraz z 2008 r. Nr 208, poz. 1308 i Nr 228, poz. 1507.
13) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1271, Nr 166,
poz. 1363 i Nr 200, poz. 1679, z 2003 r. Nr 166, poz. 1609 i Nr 179, poz. 1750, z 2005 r. Nr 122, poz. 1025, z 2007 r.
Nr 176, poz. 1242 oraz z 2008 r. Nr 208, poz. 1308.
14) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2008 r. Nr 206, poz. 1288
i Nr 208, poz. 1308 oraz z 2009 r. Nr 26, poz. 157.
15) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2000 r. Nr 22, poz. 270, Nr 60, poz. 703,
Nr 70, poz. 816, Nr 104, poz. 1104, Nr 117, poz. 1228 i Nr 122, poz. 1324, z 2001 r. Nr 4, poz. 27, Nr 8, poz. 64, Nr 52,

55

poz. 539, Nr 73, poz. 764, Nr 74, poz. 784, Nr 88, poz. 961, Nr 89, poz. 968, Nr 102, poz. 1117, Nr 106, poz. 1150,
Nr 110, poz. 1190, Nr 125, poz. 1363 i 1370 i Nr 134, poz. 1509, z 2002 r. Nr 19, poz. 199, Nr 25, poz. 253, Nr 74,
poz. 676, Nr 78, poz. 715, Nr 89, poz. 804, Nr 135, poz. 1146, Nr 141, poz. 1182, Nr 169, poz. 1384, Nr 181, poz. 1515,
Nr 200, poz. 1679 i Nr 240, poz. 2058, z 2003 r. Nr 7, poz. 79, Nr 45, poz. 391, Nr 65, poz. 595, Nr 84, poz. 774, Nr 90,
poz. 844, Nr 96, poz. 874, Nr 122, poz. 1143, Nr 135, poz. 1268, Nr 137, poz. 1302, Nr 166, poz. 1608, Nr 202,
poz. 1956, Nr 222, poz. 2201, Nr 223, poz. 2217 i Nr 228, poz. 2255, z 2004 r. Nr 29, poz. 257, Nr 54, poz. 535, Nr 93,
poz. 894, Nr 99, poz. 1001, Nr 109, poz. 1163, Nr 116, poz. 1203, 1205 i 1207, Nr 120, poz. 1252, Nr 123, poz. 1291,
Nr 162, poz. 1691, Nr 210, poz. 2135, Nr 263, poz. 2619 i Nr 281, poz. 2779 i 2781, z 2005 r. Nr 25, poz. 202, Nr 30,
poz. 262, Nr 85, poz. 725, Nr 86, poz. 732, Nr 90, poz. 757, Nr 102, poz. 852, Nr 143, poz. 1199 i 1202, Nr 155,
poz. 1298, Nr 164, poz. 1365 i 1366, Nr 169, poz. 1418 i 1420, Nr 177, poz. 1468, Nr 179, poz. 1484, Nr 180, poz. 1495
i Nr 183, poz. 1538, z 2006 r. Nr 46, poz. 328, Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 107, poz. 723, Nr 136, poz. 970, Nr 157,
poz. 1119, Nr 183, poz. 1353 i 1354, Nr 217, poz. 1588, Nr 226, poz. 1657 i Nr 249, poz. 1824, z 2007 r. Nr 35,
poz. 219, Nr 99, poz. 658, Nr 115, poz. 791 i 793, Nr 176, poz. 1243, Nr 181, poz. 1288, Nr 191, poz. 1361 i 1367,
Nr 192, poz. 1378 i Nr 211, poz. 1549, z 2008 r. Nr 97, poz. 623, Nr 141, poz. 888, Nr 143, poz. 894, Nr 209, poz. 1316,
Nr 220, poz. 1431 i 1432, Nr 223, poz. 1459 i Nr 228, poz. 1507 oraz z 2009 r. Nr 3, poz. 11, Nr 6, poz. 33 i Nr 19,
poz. 100.
16) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2007 r. Nr 17, poz. 95, Nr 21, poz. 125,
Nr 112, poz. 769, Nr 115, poz. 791, 792 i 793 i Nr 176, poz. 1243 oraz z 2008 r. Nr 63, poz. 394, Nr 67, poz. 411,
Nr 141, poz. 888, Nr 171, poz. 1056, Nr 209, poz. 1318, Nr 220, poz. 1417 i 1418, Nr 227, poz. 1505, Nr 228, poz. 1507
i Nr 237, poz. 1654 i 1656 oraz z 2009 r. Nr 6, poz. 33, Nr 8, poz. 38, Nr 14, poz. 75, Nr 18, poz. 97 i Nr 22, poz. 120.
17) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2008 r. Nr 70, poz. 416,
Nr 171, poz. 1056 oraz Nr 216, poz. 1367 i Nr 237, poz. 1654 oraz z 2009 r. Nr 6, poz. 33.
18) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1264
i Nr 191, poz. 1954, z 2005 r. Nr 10, poz. 65, Nr 90, poz. 757 i Nr 130, poz. 1085, z 2006 r. Nr 104,
poz. 708 i 711, z 2007 r. Nr 82, poz. 558, z 2008 r. Nr 66, poz. 402 i 409 i Nr 220, poz. 1410 oraz z 2009 r.
Nr 24, poz. 145.
19) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2008 r. Nr 216, poz. 1367,
Nr 225, poz. 1486, Nr 227, poz. 1505 i Nr 234, poz. 1570 i Nr 227, poz. 1654 oraz z 2009 r. Nr 6, poz. 33,
Nr 22, poz. 120, Nr 26, poz. 157 i Nr 38, poz. 299.
20) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 46, poz. 328, Nr 104, poz. 708 i 711,
Nr 144, poz. 1043 i Nr 227, poz. 1658, z 2007 r. Nr 80, poz. 542, Nr 120, poz. 818, Nr 176, poz. 1238
i 1240 i Nr 180, poz. 1280 oraz z 2008 r. Nr 70, poz. 416.
21) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2005 r. Nr 132, poz. 1110, z 2006 r.
Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 170, poz. 1217 i Nr 249, poz. 1832, z 2008 r. Nr 208, poz. 1308, Nr 220, poz. 1415 i Nr 227,
poz. 1505 oraz z 2009 r. Nr 42, poz. 336.


04/03zb

56
UZASADNIENIE

Projekt nowelizacji ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2004 r. Nr 241, poz. 2416 i Nr 277, poz. 2742, z 2005 r.
Nr 180, poz. 1496, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711 i Nr 220, poz.1600, z 2007 r. Nr 107,
poz. 732 i Nr 176, poz. 1242, z 2008 r. Nr 171, poz. 1056, Nr 180, poz. 1109, Nr 206,
poz. 1288, Nr 208, poz. 1308 i Nr 223, poz. 1458 oraz z 2009 r. Nr 22, poz. 120) został
przygotowany w związku z potrzebą zapewnienia warunków prawnych umożliwiających
wdrożenie procesu profesjonalizacji Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Przedmiotowa
nowelizacja w szczególności uwzględnia obszary dotyczące:
1) uregulowania, w zupełnie odmienny sposób, obowiązku odbywania zasadniczej służby
wojskowej oraz przeszkolenia wojskowego absolwentów szkół wyższych, a także
spełniania równorzędnych i zastępczych form tego obowiązku (służba w formacjach
uzbrojonych niewchodzących w skład Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej,
zasadnicza służba lub szkolenie w obronie cywilnej oraz służba zastępcza), dokonując
skatalogowania rodzajów czynnej służby wojskowej, z uwzględnieniem różnych sytuacji,
w których możliwe jest ich odbywanie;
2) prawnej możliwości pełnienia – na zasadach ogólnych – czynnej służby wojskowej przez
kobiety;
3) utworzenia Narodowych Sił Rezerwowych i pełnienia ochotniczej służby w rezerwie na
przydziałach kryzysowych;
4) zmiany zakresu czynności terenowych organów administracji wojskowej w związku
z zadaniami rekrutacyjnymi do służby ochotniczej;
5) zniesienia nadterminowej zasadniczej służby wojskowej (nastąpi jej włączenie
w kontraktową zawodową służbę wojskową);
6) zastąpienia dotychczasowego przysposobienia obronnego w szkołach gimnazjalnych
i
ponadgimnazjalnych przedmiotem “edukacja dla bezpieczeństwa” oraz zniesienia
przysposobienia obronnego i przeszkolenia wojskowego studentów odbywanych w czasie
trwania studiów;
7) zmiany zakresu podmiotowego regulacji w zakresie osób mogących pełnić czynną służbę
wojskową;
8) zniesienia obowiązku odbywania, w tym w trybie ochotniczym, zajęć wojskowych przez
studentów i studentki uczelni morskich oraz likwidacji studium wojskowego
prowadzącego te zajęcia.
Proponowane regulacje uwzględniają główne założenia dokumentu rządowego
„Program Profesjonalizacji Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej na lata 2008 – 2010”,
przyjętego przez Radę Ministrów w dniu 5 sierpnia 2008 r.
Założenia programowe Rządu oraz inne uwarunkowania, w tym tendencje światowe,
wskazują na potrzebę dokonania zmian w funkcjonowaniu i strukturze Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej. Charakterystyczne dla współczesnych zagrożeń jest występowanie
krótkotrwałych konfliktów zbrojnych, często o charakterze lokalnym w różnych miejscach
globu, zagrażających rozprzestrzenianiem się w krótkim czasie na obszar innych państw. Do
przeciwdziałania tego typu zagrożeniom, w tym również niemilitarnym, głównie
o charakterze terrorystycznym, lepiej nadaje się armia profesjonalna. Za profesjonalizacją
przemawia również coraz wyższe utechnicznienie Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej,
wymagające wysoko kwalifikowanej obsługi.
Perspektywicznym i docelowym rozwiązaniem będzie wprowadzenie z dniem
1 stycznia 2010 r. pełnej profesjonalizacji Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej,
polegającej przede wszystkim na wprowadzeniu służby zawodowej, pełnionej jako służba
stała i służba kontraktowa. Stosowne zmiany w tym zakresie przewidują zmiany w projekcie
nowelizacji ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych
(Dz. U. z 2008 r. Nr 141, poz. 892, z pó n. zm.), które to zmiany w pełni korespondują
z niniejszym projektem.
Zakłada się, że obowiązek odbywania zasadniczej służby wojskowej oraz
przeszkolenia wojskowego absolwentów szkół wyższych przestanie obowiązywać z dniem
wejścia w życie ustawy. W przypadku wystąpienia określonych zagrożeń i potrzeb Prezydent
Rzeczypospolitej Polskiej, działając na wniosek Rady Ministrów, będzie miał prawną
możliwość określenia terminu rozpoczęcia i okresu trwania obowiązku odbywania
zasadniczej służby wojskowej oraz przeszkolenia wojskowego absolwentów szkół wyższych.
Utrzymane zostaną natomiast obowiązujące obecnie przepisy normujące pełnienie
obowiązkowej służby wojskowej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny. Z tego
względu nadal funkcjonować będzie nadawanie przydziałów mobilizacyjnych żołnierzom
rezerwy. Zniesiony zostanie jednak wymóg dotychczasowego jedynego sposobu wręczania

2
kart mobilizacyjnych, co umożliwi zarazem ich doręczanie na ogólnych zasadach
przewidzianych dla pism urzędowych (decyzji administracyjnych). Nastąpi zarazem
zniesienie obowiązku odbywania ćwiczeń wojskowych przez żołnierzy rezerwy na potrzeby
nadawania przydziałów mobilizacyjnych, z zapewnieniem jednak prawnej możliwości ich
wprowadzenia w razie wystąpienia takiej konieczności.
Na potrzeby zarządzania kryzysowego, jak również wzmocnienia jednostek
zawodowych w sytuacjach kryzysowych, utrzymywana byłaby ochotnicza służba w rezerwie.
Służba ta byłaby pełniona przez żołnierzy rezerwy w ramach Narodowych Sił Rezerwowych,
w wyniku ochotniczo zawartych kontraktów. Na podstawie zawartego kontraktu żołnierz
rezerwy, rekrutujący się spośród żołnierzy zwalnianych ze służby stałej, kontraktowej
i kandydackiej oraz tych, którzy ukończyli służbę przygotowawczą, otrzymałby przydział
kryzysowy. Przydział kryzysowy oznaczałby zarazem zaliczenie danego żołnierza rezerwy do
Narodowych Sił Rezerwowych i konieczność pełnienia określonej dla niego formy czynnej
służby wojskowej lub dyspozycję do jej pełnienia. Byłyby to ćwiczenia wojskowe, w tym
tzw. ćwiczenia rotacyjne trwające do trzydziestu dni w ciągu roku w dniach ustalonych przez
dowódcę jednostki wojskowej, oraz okresowa służba wojskowa pełniona tylko w określonej
sytuacji i przez ograniczony czas. Zobowiązania żołnierza rezerwy wynikające z przydziału
kryzysowego byłyby rekompensowane przez system zachęt o charakterze materialnym,
socjalnym i szkoleniowym. Z kolei do pracodawców tych żołnierzy będzie adresowana
zachęta w postaci świadczenia finansowego rekompensującego poniesione wydatki z tytułu
zastępstwa w pracy w okresie odbywania lub pełnienia czynnej służby wojskowej przez
żołnierza rezerwy oraz wypłacenia mu odprawy.
Jednocześnie żołnierze rezerwy posiadający przydziały kryzysowe stanowiliby
główny trzon rezerw na potrzeby uzupełnienia mobilizacyjnego i wojennego. Z tego względu
przydział kryzysowy byłby tożsamy z nadaniem przydziału mobilizacyjnego, jeżeli
dotyczyłby tego samego stanowiska służbowego.
Proponowane rozwiązania dotyczące profesjonalizacji Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej
Polskiej spowodują rozszerzenie zakresu zadań wykonywanych przez terenowe organy
administracji wojskowej (TOAW), które z organów uzupełnieniowych staną się również
organami zarządzania obronnego i reagowania kryzysowego oraz werbunkowymi w zakresie
zaciągu ochotniczego.


3