Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych oraz ustawy o zmianie ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych oraz niektórych innych ustaw

inwestowania wyniesie kilkanaście tysięcy złotych, co przekładałoby się na miesięczną
emeryturę wyższą o ok. 70 zł.”10.
Aby osiągnąć ten cel, Izba proponuje zmiany prawne, które mają powiększyć
spektrum dostępnych funduszom emerytalnym instrumentów finansowych i umożliwić
zróżnicowanie polityki inwestycyjnej otwartych funduszy emerytalnych.

Proponowane działanie

W dniu 29 stycznia 2009 r. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej przedstawiło
Komitetowi Rady Ministrów projekt założeń nowelizacji ustawy o organizacji

i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych. Projekt założeń zawierał wstępne propozycje:
1) utworzenia funduszy emerytalnych o różnym poziomie ryzyka,
2) obniżenia poziomu ponoszonych przez ubezpieczonych opłat i kosztów działania
funduszy,
3) wzrostu adekwatności kapitałowej gwarancji bezpieczeństwa funduszu

i towarzystwa emerytalnego,
4) modyfikacji systemu oceny wyników i wynagradzania PTE za osiągane wyniki,
5) zmiany zasad akwizycji.
Nie jest możliwe szybkie uzgodnienie sposobu dywersyfikacji portfeli inwestycyjnych
OFE, a także dokonania innych, poważnych i niezbędnych działań. Konieczne stało się więc
dokonanie podziału realizowanego działania i przedstawienia Sejmowi RP w pierwszej
kolejności projektu zmiany systemu opłat i kosztów obciążających członków OFE. Pozwoli to
mieć nadzieję na wypracowanie szerszego konsensusu. Projektowana ustawa przekazuje więc
kwestię opłat do pierwszej nowelizacji, co stanowi wyraz uznania jej za priorytetową,
w szczególności ze względu na stopień zaawansowania prac Sejmu RP w tym zakresie.
Należy dodać, że Rada Ministrów w swoich stanowiskach do ww. projektów ustaw,
wskazując na pewne ich niedomagania, wniosła o wspólne procedowanie tych projektów
ustaw wraz z projektem rządowym.

W cytowanym stanowisku Izby Gospodarczej Towarzystw Emerytalnych zwrócono
uwagę na fakt, że zwiększenie średniorocznej stopy zwrotu OFE o 0,5 % powoduje różnicę
w zgromadzonym kapitale wynoszącą kilkanaście tysięcy złotych, co może przełożyć się
na emeryturę wyższą o około 70 zł.

10 ródło: http://www.igte.com.pl/matiinf/2008/007.html.

23

Cel ten można osiągnąć na dwa sposoby.
Po pierwsze, tak jak proponuje Izba Gospodarcza Towarzystw Emerytalnych, należy
rozważać, w jaki sposób uczynić inwestycje otwartych funduszy emerytalnych bardziej
zyskownymi. Rezultat takiego działania w postaci wyższej o około 70 zł miesięcznej
emerytury ma jednak charakter zdarzenia przyszłego i niepewnego, a co za tym idzie nie
gwarantuje osiągnięcia rezultatu w postaci wyższej emerytury.
Drugim sposobem osiągnięcia takiego celu jest obniżenie kosztów związanych
z uczestnictwem w funduszu emerytalnym. Taki sam efekt jak zwiększenie średniorocznej
stopy zwrotu o 0,5 punktu procentowego daje obniżenie wysokości wynagrodzenia
za zarządzanie funduszem emerytalnym11. W odróżnieniu od ewentualnych przyszłych
i niepewnych zysków wynikających z powiększenia katalogu lokat otwartych funduszy
emerytalnych obniżka pobieranych przez PTE opłat i wynagrodzeń przekłada się
bezpośrednio i z pewnością na wyższą kwotę przyszłej emerytury członka funduszu.
Niniejszy projekt stanowi propozycję nowego uregulowania formy pobierania

i wysokości opłat, przy jednoczesnym uznaniu, że zbyt daleko idące obniżenie rentowności
powszechnych towarzystw emerytalnych, a także w sposób pośredni obniżenie rentowności
wniesionych przez akcjonariuszy towarzystw emerytalnych kapitałów, może spowodować
przyspieszenie procesu konsolidacji na rynku emerytalnym, zmniejszenie konkurencji
osiąganymi wynikami inwestycyjnymi oraz dalsze pogorszenie bezpieczeństwa środków
gromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych w dobie obecnego kryzysu
finansowego.

Projekt przewiduje jednoczesne obniżenie opłaty od składki i wprowadzenie limitu
wynagrodzenia za zarządzanie.

Pierwsze z działań – przyspieszenie wprowadzenia obniżki opłat od składki i ustalenie
jej na poziomie 3,5 % już w 2009 r., zamiast w 2014 r. (jak zapisano w ustawie z 2003 r.),
może, zgodnie z wyliczeniami Izby Gospodarczej Towarzystw Emerytalnych, zwiększyć
emeryturę o 2,80 zł miesięcznie.
O ile ustalona stopa procentowa opłaty od składki wpływającej do funduszu jest
w pełni ekwiwalentna opłacie ustalanej według takiej samej stopy procentowej od wypłaty
z funduszu (w szczególności 3,5 % wartości oszczędności), to wynagrodzenie pobierane

11 ciśle rzecz biorąc, w przypadku większości funduszy oznaczałoby to rezygnację z wynagrodzenia za
zarządzanie i wpłat na rachunek premiowy. Działanie takie nie jest przedmiotem nowelizacji, a powyższa teza
służy jedynie ilustracji wpływu wysokości kosztów oraz opłat obciążających członków OFE na wysokość ich
przyszłych świadczeń.

24
z aktywów funduszu za zarządzanie wpływa o wiele silniej na kwotę zgromadzonych
oszczędności.
Przyjmując następujące założenia:
1) składka miesięczna 100 zł,
2) tempo wzrostu wynagrodzeń wynosi 2 %,
3) stopa zwrotu otwartego funduszu emerytalnego, bez uwzględnienia wynagrodzenia
za zarządzanie i podobnych składników kosztów, wynosi 3 %,
4) wynagrodzenie za zarządzanie wynosi 0,5 % (co odpowiada dzisiejszej łącznej
stopie wynagrodzenia za zarządzanie i wpłat na rachunek premiowy)
i stosując model kapitalizacji rocznej, to po czterdziestu latach oszczędzania można
oczekiwać, że na rachunku członka OFE znalazłoby się:
1) gdyby towarzystwo emerytalne nie pobierało żadnych opłat – 130 274 zł,
2) gdyby towarzystwo emerytalne pobierało jedynie opłatę od składki – 125 714 zł (mniej
o 3,5 %),
3) gdyby pobierało jedynie wynagrodzenie za zarządzanie – 117 347 zł (mniej o 9,92 %),
4) gdy pobiera jednocześnie opłatę od składki i wynagrodzenie za zarządzanie –
113 240 zł (mniej o 13,08 %).
Poniższa tabela ilustruje wpływ różnych kombinacji wysokości stóp zwrotu funduszu
emerytalnego i wynagrodzenia powszechnego towarzystwa emerytalnego potrącanego
z aktywów funduszu na kwotę zgromadzonych w OFE oszczędności.

Tabela 16. Wpływ opłat pobieranych przez PTE na zmniejszenie kwoty oszczędności
zgromadzonych przez ubezpieczonego
roczna stopa zwrotu OFE
3 %
4 %
5 %
wynagrodzenie potrącane z aktywów
0,50 %
wpływ wynagrodzenia za zarządzanie
9,92 %
10,38 %
10,82 %
wpływ obu opłat
13,08 %
13,52 %
13,94 %
wynagrodzenie potrącane z aktywów
0,60 %
wpływ wynagrodzenia za zarządzanie
11,76 %
12,30 %
12,81 %
wpływ obu opłat
14,85 %
15,37 %
15,86 %
wynagrodzenie potrącane z aktywów
0,40 %
wpływ wynagrodzenia za zarządzanie
8,04 %
8,42 %
8,77 %
wpływ obu opłat
11,26 %
11,62 %
11,96 %
ródło: obliczenia MPiPS.

Należy wskazać, że im wyższa stopa zwrotu funduszu, tym wyższe łączne
wynagrodzenie towarzystwa emerytalnego za zarządzanie rachunkiem klienta. Przy tym

25
samym poziomie stóp zwrotu, im niższe łączne wynagrodzenie pobierane z aktywów
funduszu, tym większa kwota oszczędności zgromadzonych na rachunku klienta.

Aby zapobiec nadmiernej koncentracji rynku i nie spowodować zapaści finansowej
PTE zarządzających małymi i średnimi funduszami emerytalnymi, projekt przewiduje
wprowadzenie ograniczenia maksymalnej wysokości opłaty za zarządzanie. Rozwiązanie
takie pozwoli uniknąć wzrostu koncentracji na rynku funduszy i przyniesie korzyści
wszystkim ubezpieczonym.
Powyższe rozwiązanie chroni interesy akcjonariuszy PTE zarządzających małymi
i średnimi towarzystwami emerytalnymi, pozwalając im pozyskać w dłuższej perspektywie
zwrot poniesionych nakładów.
Ze
względu na brak możliwości rezygnacji przez ubezpieczonego z członkostwa
w funduszu emerytalnym nie jest możliwe obniżenie poziomu opłat i kosztów obciążających
ubezpieczonych w inny sposób.
Ponieważ wynagrodzenie powszechnego towarzystwa emerytalnego za zarządzanie
funduszem nie jest jedynym źródłem przychodów towarzystw emerytalnych, a jak już
wielokrotnie wspomniano, rozważać należy zwiększenie bodźców służących wynagradzaniu
PTE za osiągane wyniki inwestycyjne, to wprowadzenie kwotowego limitu opłaty za
zarządzanie OFE nie spowoduje, że od pewnego momentu pozyskiwanie nowych klientów
przez fundusz nie będzie miało ekonomicznego sensu dla powszechnego towarzystwa
emerytalnego. Nie ma również zagrożenia podważenia ekonomicznego sensu zwiększania
efektywności funduszu celem przyciągnięcia nowych klientów. Wręcz przeciwnie, wobec
oczekiwanego zahamowania konkurencji za pomocą rozbudowy i inwestycji w sieci
sprzedaży, powszechne towarzystwa emerytalne powinny skupić się na swojej misji –
osiąganiu jak najlepszych wyników inwestycyjnych, co jest wszak celem działania każdego
funduszu emerytalnego.

Opis proponowanej regulacji
W zakresie propozycji zmian w ustawie z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji
i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych projekt proponuje wprowadzenie następujących
zmian.
1) w art. 134 zaproponowano nowe brzmienie ust. 1, w myśl którego otwarty fundusz
emerytalny będzie mógł pobierać opłaty wyłącznie w formie potrącenia określonej

26
procentowo kwoty z wpłacanych składek, nie większej niż 3,5 %, z tym że potrącenia
dokonywać będzie przed przeliczeniem składek na jednostki rozrachunkowe.

Wprowadzenie tej regulacji oznacza obniżenie średnio o połowę opłaty od składki z obecnych
ok. 7 % do 3,5 %. Należy zauważyć, że zawarcie w niniejszym projekcie ustawy
ww. rozwiązania jest przyspieszeniem wejścia w życie przepisu w brzmieniu określonym
w art. 1 pkt 53 lit. a ustawy z dnia 27 sierpnia 2003 r. o zmianie ustawy o organizacji
i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 170,
poz. 1651), który miał wejść w życie w dniu 1 stycznia 2014 r. W związku z wcześniejszymi
zmianami ust. 1 jednocześnie dokonano korekty legislacyjnej tego przepisu przez zmianę
dotychczasowej treści zdania wstępnego (usunięcie wyrazów „w następujący sposób”)
oraz odejście od wyliczenia w punktach, które utraciło uzasadnienie w związku z uchyleniem
2 z 3 punktów w tym ustępie,

2) w art. 136 zaproponowano nowe brzmienie ust. 2a w zakresie nowego tabelarycznego
określenia skali wysokości aktywów netto do wysokości miesięcznej opłaty za zarządzanie
OFE. Zgodnie z propozycją, OFE będzie mógł pokrywać bezpośrednio ze swoich aktywów
także koszty zarządzania funduszem przez towarzystwo według stawki ustalonej w statucie,
jednak nieprzekraczającej kwot obliczonych według następującej skali:
Wysokość aktywów netto
Miesięczna opłata
(w mln zł)
za zarządzanie otwartym funduszem od aktywów netto wynosi:


ponad
do
8 000
0,045 % wartości aktywów netto w skali miesiąca



8 000
20 000
3,6 mln zł + 0,04 % nadwyżki ponad 8 000 mln zł wartości aktywów netto, w skali


miesiąca

20 000
35 000
8,4 mln zł + 0,032 % nadwyżki ponad 20 000 mln zł wartości aktywów netto,


w skali miesiąca

35 000
45 000
13,2 mln zł + 0,023 % nadwyżki ponad 35 000 mln zł wartości aktywów netto,
w skali miesiąca
45 000

15,5 mln zł

Kwota ta jest obliczana na każdy dzień ustalania wartości aktywów netto funduszu i płatna
w ostatnim dniu roboczym każdego miesiąca.
Jednocześnie w celu usunięcia z obrotu prawnego przepisów stojących w sprzeczności
z celami niniejszej nowelizacji ustawy, a w szczególności ze zmianami proponowanymi
w art. 1 projektu ustawy, w art. 2 projektu ustawy proponuje się uchylić następujące przepisy

27