Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych oraz ustawy o zmianie ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych oraz niektórych innych ustaw

Gdyby nie losowanie przeprowadzone przez ZUS w styczniu 2009 r. nastąpiłaby
dalsza koncentracja rynku. Trzy największe fundusze emerytalne pozyskały bowiem
105,8 tys. klientów, co stanowi 69,5 % pozyskanych przez fundusze emerytalne klientów,
bez uwzględnienia wyników losowania (w całym 2008 r. było to 66 %).

Tabela 5. Zmiana liczby członków otwartych funduszy emerytalnych w styczniu 2009 r.
Liczba
Liczba
Losowanie
Otwarty fundusz emerytalny
członków OFE
Sprzedaż
członków OFE
ZUS
31.12.2008 r.
31.01.2009 r.
Commercial Union OFE BPH CU WBK
2 859 620
31 108
2 890 728
ING OFE
2 787 715
52 252
2 839 967
OFE PZU „Złota Jesień”
2 018 066
22 512
2 040 578
AIG OFE
1 113 209
12 582
3 158
1 128 949
Nordea OFE
776 365
6 375
782 740
AEGON OFE
770 268
3 754
774 022
AXA OFE
680 188
8 330
688 518
Generali OFE
605 920
12 582
8 070
626 572
OFE Pocztylion
445 514
12 582
10 635
468 731
Bankowy OFE
436 522
740 437
262
Allianz Polska OFE
354 721
3 486
358 207
Pekao OFE
333 944
12 582
1 559
348 085
OFE Polsat
328 317
12 582
123
341 022
OFE WARTA
313 437
277 313
714
Razem
13 823 806
62 910
152 379
14 039 095
ródło: KNF, ZUS.

Czynnikiem wpływającym na wielkość aktywów otwartych funduszy emerytalnych
i przekładającym się bezpośrednio na przychody towarzystw emerytalnych z tytułu
zarządzania funduszem jest jakość klientów funduszu. Do największych funduszy
emerytalnych wpływają średnio rzecz biorąc najwyższe składki. Również udział rachunków
martwych (niezasilonych żadną składką) w ogólnej liczbie rachunków członków tych
funduszy jest mniejszy niż średnia rynkowa. Stąd, mimo mniejszego udziału w rynku pod
względem liczby członków, większy udział w rynku pod względem wartości aktywów netto
grupy największych funduszy emerytalnych i wyższe przychody z tego tytułu zarządzających
nim powszechnych towarzystw emerytalnych.

8
Tabela 6. rednia składka, średnia podstawa jej wymiaru i odsetek martwych kont
w grudniu 2008 r.
Odsetek
rednia składka
rednia podstawa
martwych
Otwarty fundusz emerytalny
(w zł)
(w zł)
rachunków
(%)
ING OFE
152,88
2 094,24
3,57
Commercial Union OFE BPH CU WBK
145,70
1 995,87
2,45
AIG OFE
136,18
1 865,47
2,97
Bankowy OFE
133,81
1 832,98
7,54
Pekao OFE
130,94
1 793,72
7,83
Allianz Polska OFE
129,84
1 778,69
6,56
Generali OFE
129,41
1 772,72
7,66
AXA OFE
128,62
1 761,93
2,49
OFE PZU „Złota Jesień” 125,62
1
720,78
3,90
AEGON OFE
117,82
1 613,94
7,50
OFE WARTA
115,63
1 584,01
8,95
Nordea OFE
113,97
1 561,19
8,45
OFE Polsat
110,47
1 513,30
4,29
OFE Pocztylion
107,45
1 471,96
14,87
ródło: KNF, ZUS.


SYTUACJA FINANSOWA POWSZECHNYCH TOWARZYSTW EMERYTALNYCH

Za zarządzanie otwartymi funduszami emerytalnymi Powszechnym Towarzystwom
Emerytalnym przysługuje wynagrodzenie. Można wskazać cztery źródła przychodów PTE
związanych z zarządzaniem funduszem:
1) opłata od składek wpływających do funduszy emerytalnych,
2) opłata za zarządzanie funduszem,
3) wynagrodzenie za wyniki inwestycyjne,
4) opłata z tytułu zmiany funduszu emerytalnego przed upływem dwóch lat od daty
przystąpienia do funduszu.
W latach 2005 – 2007 przychody PTE związane z zarządzaniem otwartymi
funduszami emerytalnymi kształtowały się w sposób zilustrowany w tabeli 7.

9
Tabela 7. Wybrane pozycje przychodów powszechnych towarzystw emerytalnych

w latach 2005 – 2007 (w mln zł)

rok
2005 2006 2007
Pozycja
Całkowite przychody PTE
1 356,3
1 627,1
1 837,3
Przychody związane z zarządzaniem OFE, w tym:
1 247,1
1 512,7
1 735,2
Przychody z opłat od składki 818,6
960,2
1
056,5
Przychody z opłaty za zarządzanie 381,0
491,1
586,6
ródło: sprawozdania finansowe PTE, KNF.

W chwili obecnej maksymalne stawki wszystkich powyższych składników
wynagrodzenia są określone w ustawie o organizacji i funkcjonowaniu funduszy
emerytalnych i w przepisach przejściowych ustawy z dnia 27 sierpnia 2003 r. o zmianie
ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych oraz niektórych innych ustaw
(Dz. U. Nr 170, poz. 1651).
Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 sierpnia 2003 r. o zmianie ustawy
o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych oraz niektórych innych ustaw,
w okresie od dnia 1 kwietnia 2004 r. do dnia 31 grudnia 2013 r., otwarty fundusz emerytalny
może pobierać opłaty wyłącznie w formie potrącenia określonej procentowo kwoty
z wpłacanych składek. Potrącenia dokonuje się przed przeliczeniem składek na jednostki
rozrachunkowe w wysokości ustalonej w statucie każdego z funduszy, jednak nie wyższej
niż:
1) 7 % kwoty z wpłaconych składek w latach 2004 – 2010,
2) 6,125 % kwoty z wpłaconych składek w roku 2011,
3) 5,25 % kwoty z wpłaconych składek w roku 2012,
4) 4,375 % kwoty z wpłaconych składek w roku 2013.
Od roku 2014 maksymalna stawka opłaty od składek może wynosić 3,5 % kwoty wpłaconych
do funduszu składek.
Dokonując analizy wysokości przychodów z tytułu opłat od składek otrzymywanych
przez poszczególne otwarte fundusze emerytalne w stosunku do wpływających do funduszy
składek i odsetek, należy stwierdzić, że średnia wysokość opłaty od składek przekazanych na

10
rachunki w OFE w 2007 r. wyniosła 5,95 %1. Jest to o ponad jeden punkt procentowy mniej
niż maksymalny limit. Szacunkowe wielkości opłaty od składek ilustruje poniższa tabela.
Tabela 8. Szacunkowa wartość opłaty od składek w OFE zarządzanych przez PTE
Nazwa powszechnego
Przychody PTE z tytułu kwot
Kwota składek i odsetek
rednia
towarzystwa emerytalnego
pobieranych przez OFE
przekazanych do OFE
szacunkowa
zarządzanych przez dane PTE zarządzanych przez dane PTE za
opłata od
od wpłacanych składek za
okres
składek
okres
w OFE
01.01.2007 – 31.12.2007
01.01.2007 – 31.12.2007
zarządzanym
(w mln zł)
(w mln zł)
przez PTE



AEGON PTE S.A.
26,56
383,65
6,92 %
AIG PTE S.A.
101,31
1 454,94
6,96 %
PTE Allianz Polska S.A.
17,07
426,77
4 %
AXA PTE S.A.
48,81
790,01
6,18 %
PTE BANKOWY S.A.
38,85
556,42
6,98 %
Commercial Union PTE BPH
CU WBK S.A.
191,87
4 457,46
4,3 %
PTE „DOM” S.A.
15,92
304,38
5,23 %
Generali PTE S.A.
44,66
637,84
7 %
ING Nationale-Nederlanden
Polska PTE S.A.
268,97
4 319,67
6,23 %
Nordea PTE S.A.
48,25
685,54
7,00 %
Pekao Pioneer PTE S.A.
19,11
305,24
6,26 %
Pocztylion-Arka PTE S.A.
27,90
403,07
6,92 %
PTE POLSAT S.A.
15,86
226,72
7 %
PTE PZU S.A.
164,63
2 355,60
7 %
PTE Skarbiec-Emerytura S.A.
26,73
435,88
6,13 %
SUMA
1 056,49
17 743,20

REDNIA


5,95 %
ródło: sprawozdania finansowe PTE, KNF.


1 Pierwotnie wysokość opłaty od składki nie była limitowana, jej wysokość mogła jednak maleć wraz z tzw.
stażem członkowskim, rozumianym jako okres, jaki upłynął od dnia zasilenia rachunku członka funduszu
pierwszą składką. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2003 r. została ogłoszona w Dzienniku Ustaw w dniu 30 września
2003 r. Jej przepisy weszły w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. Stąd, dla osób, których staż
członkowski na dzień 15 października 2003 r. był wystarczający do nabycia prawa do niższej opłaty od składek,
obowiązują ich niższe wielkości, o ile nie są wyższe niż maksymalne przewidziane ustawą.

11
W długoterminowej perspektywie o wiele ważniejszym źródłem przychodów
powszechnych towarzystw emerytalnych będzie wynagrodzenie za zarządzanie funduszem.
Jest ono pokrywane bezpośrednio z aktywów funduszu. Kwota wynagrodzenia za zarządzanie
funduszem nie jest limitowana. Wzrost wartości aktywów netto otwartych funduszy
emerytalnych będzie powodował wzrost kwoty wynagrodzenia. Obniża ona wartość
oszczędności zgromadzonych na rachunkach wszystkich członków funduszu. Sposób jej
ustalania powoduje, że nie jest ona widoczna dla ubezpieczonych – z rachunkowego punktu
widzenia obniża ona zyski z inwestycji lub powiększa stratę z tego tytułu. Aktualną wysokość
wynagrodzenia za zarządzanie funduszem ilustruje tabela 9.

Tabela 9. Maksymalne stawki opłat za zarządzanie zgodnie z aktualnym brzmieniem art. 136
ust. 2a ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych
Wysokość aktywów netto Miesięczna opłata za zarządzanie otwartym funduszem od aktywów netto wynosi:
(w mln zł)
Ponad do
0 8.000
0,045 % wartości aktywów netto w skali miesiąca
3,6 mln zł + 0,04 % nadwyżki ponad 8.000 mln zł wartości aktywów netto,
8.000 20.000
w skali miesiąca
8,4 mln zł + 0,032 % nadwyżki ponad 20.000 mln zł wartości aktywów netto,
20.000 35.000
w skali miesiąca
13,2 mln zł + 0,023 % nadwyżki ponad 35.000 mln zł wartości aktywów netto,
35.000 65.000
w skali miesiąca
20,1 mln zł + 0,015 % nadwyżki ponad 65.000 mln zł wartości aktywów netto,
65.000
w skali miesiąca

Łączna wysokość wynagrodzenia powszechnych towarzystw emerytalnych za zarządzanie
funduszami emerytalnymi wyniosła w 2007 r. 586,6 mln zł. W 1999 r. wszystkie fundusze
emerytalne (poza jednym) wprowadziły w swoich statutach kwotowy limit opłaty za zarządzanie.
W większości przypadków limit ten był na tyle duży, że nie miał żadnego praktycznego znaczenia.
Dla kilku funduszy stanowił jednak poważne samoograniczenie przychodów2.

2 W raporcie Komisji Nadzoru Finansowego z 2008 r. „Konkurencja na rynku OFE” wskazuje się zwłaszcza na
OFE AIG (rocznie 30 mln zł) i OFE Generali (rocznie 11,2 mln zł). Ponieważ wysokość tej opłaty, podobnie jak
mających mniejsze znaczenie opłat dla depozytariusza, jest już uwzględniona w publikowanej stopie zwrotu
OFE, obniżenie jej wysokości pozwala na osiąganie tym funduszom wyższych stóp zwrotu i na przykład udział
w losowaniu nowych członków przeprowadzanym przez ZUS.

12