Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych oraz ustawy o zmianie ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych oraz niektórych innych ustaw

zarządzania aktywami funduszu emerytalnego w systemie kapitałowym. Skarb
Państwa, w sytuacji braku środków powszechnego towarzystwa emerytalnego
i Funduszu Gwarancyjnego, pokrywa niedobór występujący w funduszu, gdy
stopa zwrotu funduszu jest niższa niż minimalna wymagalna stopa zwrotu
uzależniona od średniej ważonej stopy zwrotu wszystkich OFE. Z budżetu
państwa są finansowane również świadczenia w najniższej gwarantowanej
kwocie.
Powyżej przedstawiony pogląd znalazł swoje potwierdzenie w orzecznictwie.

W uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2008 r. (sygn. akt II UK 12/08)
stwierdzono:
„Składki na ubezpieczenie emerytalne odprowadzane do funduszu nie są
prywatną własnością członka funduszu a pochodzą z podziału przekazanej
Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych składki na to właśnie ubezpieczenie
i przeliczone na jednostki rozrachunkowe stanowią podstawę nabycia przez
członka funduszu uprawnień cząstkowych do przyszłej emerytury (…). Zatem
składka emerytalna, z uwagi na jej przeznaczenie na utworzenie funduszu
emerytalnego, posiada publicznoprawny ubezpieczeniowy charakter, który
zachowuje nadal po przekazaniu przez Zakład jej części do funduszu. System
emerytalny ma charakter powszechny i jego celem jest urzeczywistnienie
zawartego w art. 67 ust. 1 Konstytucji prawa każdego obywatela

do zabezpieczenia społecznego na wypadek osiągnięcia wieku emerytalnego.
Nie został on skonstruowany przez ustawodawcę dla indywidualnych
ubezpieczonych, ale dla ogółu osób objętych ubezpieczeniem, które

w przyszłości staną się beneficjentami systemu emerytalnego”.
Zarządzane przez powszechne towarzystwa emerytalne otwarte fundusze emerytalne
stanowią najważniejszy element kapitałowej części nowego systemu emerytalnego (tworzą
jego drugi filar). Członkostwo w otwartym funduszu emerytalnym jest obowiązkowe.
Wszyscy ubezpieczeni, urodzeni po dniu 31 grudnia 1968 r., muszą przystąpić do otwartego
funduszu emerytalnego. Ubezpieczeni urodzeni w latach 1949 – 1968 mogli tego dokonać
na swój wniosek.
Pierwsze składki wpłynęły do otwartych funduszy emerytalnych w maju 1999 r.
rodki pieniężne trafiają do OFE za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
ZUS przekazuje do OFE część obowiązkowych składek na ubezpieczenie emerytalne.
Obowiązkowa składka emerytalna wynosi 19,52 % podstawy jej wymiaru. Do funduszy

3
emerytalnych trafia ponad 37 % składki (7,3 % podstawy jej wymiaru). Otwarte fundusze
emerytalne gromadzą i inwestują przekazaną im obowiązkową składkę członków funduszu.
Zgromadzone w funduszu emerytalnym środki powiększone o zyski z inwestycji mogą
być przeznaczone wyłącznie na wypłatę emerytury, która wraz z wypłacaną z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych ma stanowić świadczenie z nowego systemu emerytalnego.
Ponieważ ponad jedna trzecia składki emerytalnej jest przekazywana do otwartych funduszy
emerytalnych, udział emerytury z II filaru w łącznej kwocie wypłacanych świadczeń
powinien być relatywnie duży.
Powierzenie przez państwo prywatnym podmiotom realizacji niektórych zadań
publicznych ma sens tylko wtedy, gdy czynność ta przynosi korzyści dla obywateli. Wpisanie
w system emerytalny otwartych funduszy emerytalnych miało na celu uczynienie systemu
emerytalnego bardziej bezpiecznym (przez zdywersyfikowanie źródeł pochodzenia środków
na emeryturę i zmniejszenie partycypacji budżetu państwa w finansowaniu wypłaty
świadczeń z powszechnego i obowiązkowego systemu emerytalnego) i bardziej efektywnym.
Oczekuje się, że efektywność otwartych funduszy emerytalnych ma wynikać
z konkurencji między prywatnymi podmiotami zarządzającymi za wynagrodzeniem środkami
publicznymi. Z punktu widzenia celu systemu emerytalnego, jakim jest gromadzenie środków
na przyszłą emeryturę, w taki sposób, aby była ona jak najwyższa, interesujące są jedynie dwa
wymiary konkurencji między otwartymi funduszami emerytalnymi: konkurencja cenowa
i konkurencja wynikami inwestycyjnymi.
Doświadczenia ostatnich lat wskazują na potrzebę dokonania zmian w systemie
otwartych funduszy emerytalnych. Wydarzenia ubiegłego roku wzmogły dodatkowo krytykę
niektórych aspektów działania rynku funduszy emerytalnych. W szczególności powszechnie
wskazuje się na fakt braku konkurencji cenowej między towarzystwami emerytalnymi. Wraz
ze wzrostem liczby i kwot składek przekazywanych do otwartych funduszy emerytalnych,
a także na skutek generalnej długookresowej tendencji wzrostu wartości ich aktywów
sytuacja finansowa powszechnych towarzystw emerytalnych ulega ciągłej poprawie,
niezależnie od osiąganych przez fundusze emerytalne rezultatów. W tej sytuacji brak jest
uzasadnienia utrzymywania wysokich kosztów funkcjonowania towarzystw emerytalnych,
które ponoszą przyszli emeryci, a sytuacja dojrzała do podjęcia stosownych kroków służących
obniżeniu obciążających emerytów kosztów działania funduszy.
Ze względu na realizowany przez państwo obowiązkowy charakter podlegania
ubezpieczeniu emerytalnemu i obowiązek przekazywania składki do otwartych funduszy
emerytalnych, wobec niedoskonałości rynku, nie można uniknąć ingerencji służącej

4
obniżeniu obciążeń ponoszonych przez ubezpieczonych – członków otwartych funduszy
emerytalnych, co jest zgodne z wyrażoną w art. 2 Konstytucji zasadą państwa prawa.

RYNEK OTWARTYCH FUNDUSZY EMERYTALNYCH

W dniu 31 grudnia 2008 r. wartość aktywów netto wszystkich otwartych funduszy
emerytalnych wynosiła 138,3 mld zł. Udział trzech największych funduszy emerytalnych
w łącznej kwocie aktywów netto wszystkich otwartych funduszy emerytalnych wyniósł
63,74 %.

Tabela 1. Wartość aktywów netto otwartych funduszy emerytalnych

w dniu 31 grudnia 2008 r.
Otwarty fundusz emerytalny
Wartość aktywów netto (w zł)
Commercial Union OFE BPH CU WBK
36 116 879 323,10
ING OFE
33 058 448 002,89
OFE PZU „Złota Jesień”
18 952 334 463,92
AIG OFE
11 116 810 007,07
AXA OFE
6 557 593 162,96
AEGON OFE
5 897 308 754,99
Generali OFE
5 476 018 431,01
Nordea OFE
5 122 815 316,26
Bankowy OFE
4 030 435 655,10
Allianz Polska OFE
3 644 819 425,12
OFE Pocztylion
2 777 543 252,44
Pekao OFE
2 218 323 108,02
OFE WARTA
2 048 526 066,00
OFE Polsat
1 243 592 348,91
Razem
138 261 447 317,79
ródło: KNF.
Rok wcześniej w dniu 28 grudnia 2007 r. wartość aktywów netto wszystkich
otwartych funduszy emerytalnych wyniosła nieco ponad 140 mld zł, a udział trzech
największych funduszy emerytalnych w łącznej kwocie aktywów netto wszystkich otwartych
funduszy emerytalnych wyniósł 63,91 %.


5
Tabela 2. Wartość aktywów netto otwartych funduszy emerytalnych

w dniu 28 grudnia 2007 r.
Otwarty fundusz emerytalny
Wartość aktywów netto (w zł)
Commercial Union OFE BPH CU WBK
37 323 999 174,14
ING Nationale-Nederlanden Polska OFE
32 870 166 564,97
OFE PZU „Złota Jesień”
19 301 426 766,86
AIG OFE
11 467 587 271,36
AXA OFE
6 194 058 544,95
Generali OFE
5 264 475 686,77
Nordea OFE
4 950 558 199,26
Bankowy OFE
4 274 602 607,16
OFE Skarbiec-Emerytura
3 547 512 000,97
Allianz Polska OFE
3 458 509 113,01
AEGON OFE
2 945 276 572,07
OFE Pocztylion
2 826 073 495,51
Pekao OFE
2 245 213 650,98
OFE „DOM”
2 085 230 860,15
OFE Polsat
1 276 202 967,64
Razem
140 030 893 475,80
ródło: KNF.
Pod względem liczby członków rynek otwartych funduszy emerytalnych jest mniej
skoncentrowany. W dniu 31 grudnia 2008 r. liczba członków wszystkich otwartych funduszy
emerytalnych wyniosła 13,8 mln. Do trzech największych funduszy wpływają składki
55,45 % ubezpieczonych.


6
Tabela 3. Liczba członków otwartych funduszy emerytalnych w dniu 31 grudnia 2008 r.
Otwarty fundusz emerytalny
Liczba członków OFE
Commercial Union OFE BPH CU WBK
2 859 620
ING OFE
2 787 715
OFE PZU „Złota Jesień”
2 018 066
AIG OFE
1 113 209
Nordea OFE
776 365
AEGON OFE
770 268
AXA OFE
680 188
Generali OFE
605 920
OFE Pocztylion
445 514
Bankowy OFE
436 522
Allianz Polska OFE
354 721
Pekao OFE
333 944
OFE Polsat
328 317
OFE WARTA
313 437
Razem
13 823 806
ródło: KNF, ZUS.
Nie mniej według stanu na dzień 28 grudnia 2007 r. na ogólną liczbę 13,1 mln
członków OFE do trzech największych funduszy należało 7,3 mln klientów, czyli 55,4 %.

Tabela 4. Liczba członków otwartych funduszy emerytalnych w dniu 28 grudnia 2007 r.
Otwarty fundusz emerytalny
Liczba członków OFE
Commercial Union OFE BPH CU WBK
2 725 239
ING Nationale-Nederlanden Polska OFE
2 591 613
OFE PZU „Złota Jesień”
1 959 058
AIG OFE
1 070 319
Nordea OFE
731 651
AXA OFE
608 538
Generali OFE
538 874
OFE Skarbiec-Emerytura
446 440
Bankowy OFE
445 941
OFE Pocztylion
431 409
AEGON OFE
351 050
Allianz Polska OFE
327 001
OFE „DOM”
313 882
OFE Polsat
301 267
Pekao OFE
291 799
Razem
13 134 081
ródło: KNF, ZUS.

7