Rządowy projekt ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym

rozprawy. Jeżeli stwierdzi brak okoliczności uzasadniających rozpoznanie sprawy
w postępowaniu grupowym, odrzuca pozew. W przeciwnym razie sąd wydaje postanowienie
o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym (art. 10 ust. 1).
Odrzucenie pozwu z powodu niedopuszczalności postępowania grupowego nie może
jednak odbić się na ochronie indywidualnych praw podmiotowych członków grupy. Aby
zapobiec takim negatywnym skutkom, w art. 10 ust. 3 przewiduje się, że w przypadku
wytoczenia przez członka grupy, w terminie sześciu miesięcy od prawomocnego odrzucenia
pozwu, powództwa o roszczenie, które było objęte powództwem w postępowaniu
grupowym, w odniesieniu do roszczenia zostają zachowane skutki wytoczenia powództwa
w postępowaniu grupowym (np. przerwa biegu przedawnienia).

VIII. W projekcie przyjęto założenie, że postępowaniem grupowym zostają objęte
roszczenia tylko tych osób, które wyrażą wyraźnie taką wolę (tzw. opt-in). Dla ustalenia
osobowego składu grupy jest zatem niezbędne złożenie oświadczeń o przystąpieniu do grupy
przez uprawnione osoby. Zgodnie z art. 11 po uprawomocnieniu się postanowienia
o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym sąd ogłasza o wytoczeniu powództwa
w postępowaniu grupowym. Ogłoszenie powinno wskazywać sąd, przed którym toczy się
postępowanie, przedmiot sprawy oraz informację dla uprawnionych, których roszczenia
mogłyby być objęte powództwem, o zasadach wynagrodzenia pełnomocnika oraz
o możliwości przystąpienia do grupy w terminie nie dłuższym niż 2 miesiące od daty
obwieszczenia przez złożenie oświadczenia reprezentantowi grupy. Przystąpienie do grupy
po upływie terminu nie jest dopuszczalne.
Ogłoszenia można zaniechać, jeżeli z okoliczności sprawy wynika, że wszyscy
uprawnieni złożyli już oświadczenia o przystąpieniu do grupy (art. 11 ust. 2).
Wykaz osób, które przystąpiły do grupy, sporządza reprezentant grupy i przedstawia
sądowi, dołączając oświadczenia o przystąpieniu do grupy. Wykaz doręcza się pozwanemu
(art. 12).
Z
chwilą przedstawienia sądowi przez powoda oświadczenia o przystąpieniu do grupy
między członkiem grupy oraz pozwanym powstaje skutek sprawy w toku, co do roszczenia
objętego postępowaniem grupowym (art. 13 ust. 1). W projekcie unormowano także wpływ,
jaki wywiera przystąpienie do grupy przez osobę, która wcześniej wytoczyła indywidualne
powództwo o roszczenie, które podlega objęciu postępowaniem grupowym. W takim

8
przypadku sąd wydaje postanowienie o umorzeniu wcześniej wszczętego procesu (art. 13
ust. 2).

Pozwany, w terminie wyznaczonym przez sąd, co najmniej miesięcznym, może
podnieść zarzuty co do członkostwa określonych osób w grupie (art. 15). W sprawach
o roszczenia pieniężne ciężar udowodnienia przynależności członka do grupy spoczywa na
reprezentancie grupy. W innych sprawach do ustalenia przynależności członka do grupy
wystarcza uprawdopodobnienie (art. 16).
Po upływie terminu zakreślonego przez sąd – co najmniej miesiąca – od doręczenia
reprezentantowi grupy zarzutów co do członkostwa, sąd wydaje postanowienie co do składu
grupy. Po wydaniu tego postanowienia oświadczenie członka grupy o wystąpieniu z grupy
jest bezskuteczne (art. 18).
Ustalony w zakreślony wyżej sposób skład grupy determinuje zakres podmiotowy
i przedmiotowy postępowania.
W celu wyeliminowania podmiotowej komplikacji postępowania w art. 14 projekt
wyłącza możliwość zgłaszania przez członków grupy interwencji ubocznej po stronie
powoda.

IX. Osoba reprezentanta grupy ma istotne znaczenie dla właściwego prowadzenia
sprawy i w konsekwencji dla ochrony członków grupy. Stąd też w projekcie przewiduje się
możliwość oceny wywiązywania się reprezentanta grupy z jego obowiązków przez członków
grupy oraz możliwość jego zmiany (nie tylko na skutek zaniedbań, ale także jako skutek
innych zdarzeń losowych).
Zgodnie z art. 18 projektu, na wniosek więcej niż połowy członków grupy, sąd może
dokonać zmiany reprezentanta grupy. Wniosek powinien wskazywać propozycję co do
nowego reprezentanta grupy oraz zawierać jego oświadczenie o wyrażeniu przez niego
zgody na objęcie tej funkcji. Sąd wydaje postanowienie na posiedzeniu niejawnym. Sąd
powinien ocenić zasadność wniosku, biorąc m.in. pod uwagę stan sprawy, interes grupy,
sposób wywiązywania się reprezentanta z obowiązków, jego sytuację osobistą. Zmiana
reprezentanta grupy nie powoduje jednak wygaśnięcia pełnomocnictwa udzielonego
w postępowaniu adwokatowi albo radcy prawnemu. Oczywiście nowy reprezentant grupy
może cofnąć udzielone pełnomocnictwo na zasadach ogólnych i ustanowić nowego
pełnomocnika.

9
X. Projekt zakłada, że postępowanie dowodowe w postępowaniu grupowym będzie
prowadzone na podstawie zasad ogólnych Kodeksu postępowania cywilnego. Jeżeli jednak
chodzi o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania członka grupy, to w art. 20 stwierdza się,
że przesłuchuje się go w charakterze strony (a nie świadka). Reprezentant grupy jako powód
prowadzi bowiem postępowanie w imieniu własnym, ale na rzecz członków grupy (art. 4
ust. 3). Członek grupy jest więc stroną w znaczeniu materialnym.

XI. W sentencji wyroku należy wymienić wszystkich członków grupy (art. 21).
W wyroku zasądzającym świadczenie pieniężne należy ponadto zaznaczyć, jaka kwota
przypada każdemu członkowi grupy (podgrupy). Wyrok prawomocny ma skutek wobec
wszystkich członków grupy. Sąd, uznając roszczenie za usprawiedliwione w zasadzie (art. 2
ust. 2), może wydać wyrok przesądzający o odpowiedzialności pozwanego co do zasady.
W tym przypadku każdy z członków grupy może wytoczyć odrębne powództwo o zasądzenie
należnego mu świadczenia. W takim postępowaniu wyrok ustalający odpowiedzialność
pozwanego co do zasady ma znaczenie prejudykatu (art. 365 K.p.c.).

XII. Tytułem egzekucyjnym do prowadzenia egzekucji świadczeń pieniężnych
zasądzonych na rzecz poszczególnych członków grupy (podgrupy) jest wyciąg z wyroku
obejmujący ich świadczenia (art. 22).
W sprawach o świadczenia niepieniężne egzekucję zasądzonego świadczenia wszczyna
się na wniosek reprezentanta grupy (art. 23 ust. 1). Jeżeli zasądzone świadczenie
niepieniężne nie zostanie spełnione w terminie sześciu miesięcy, liczonym od
uprawomocnienia się wyroku, a w tym czasie reprezentant grupy nie wystąpi z wnioskiem
o wszczęcie egzekucji, każdy z członków grupy może zwrócić się do sądu, który wydał
wyrok, z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności, a także o wszczęcie egzekucji (art. 23
ust. 2).

XIII. Postępowanie grupowe zawiera w sobie wiele odrębności w stosunku do
,,indywidualistycznie” ukształtowanego postępowania ,,zwykłego” regulowanego w Kodeksie
postępowania cywilnego. Stąd też projektodawca proponuje, aby w kwestiach
nieuregulowanych odmiennie w ustawie stosować odpowiednio przepisy Kodeksu
postępowania cywilnego, z wyłączeniem tych z nich, które stoją w sprzeczności z istotą
postępowania grupowego (art. 24 ust. 1).

10
XIV. Ze względu na rozpoznawanie roszczeń wielu podmiotów jednocześnie wydaje
się właściwe ustalenie opłaty sądowej w niższej wysokości niż w postępowaniu zwyczajnym.
Proponowane jest ustalenie opłaty sądowej w wysokości 2 % wartości przedmiotu sporu lub
przedmiotu zaskarżenia, jednak nie mniej niż 30 złotych oraz nie więcej niż 100 000 złotych.
Wysokość opłaty sądowej powinna być ustalana przez sąd dopiero po ostatecznym ustaleniu
się składu grupy, co jest jednoznaczne z ustaleniem ogólnej wysokości roszczenia
dochodzonego przez członków grupy.
W sprawach dochodzonych w postępowaniu grupowym nie stosuje się przepisów
art. 100 § 2, art. 101 – 103, 105, 107 i 109 – 112 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, z późn. zm.).


11
OCENA SKUTKÓW REGULACJI:

1. Cel wprowadzenia ustawy
Celem regulacji jest stworzenie możliwości rozstrzygnięcia wielu podobnych spraw
różnych podmiotów w jednym postępowaniu sądowym oraz ułatwienie dostępu do sądu
w sytuacjach, w których dochodzenie roszczenia w takim postępowaniu jest korzystniejsze
dla zainteresowanego niż indywidualne występowanie z własnym roszczeniem.

2. Wskazanie podmiotów, na które oddziałuje ustawa
Projekt dotyczy nieoznaczonego kręgu osób fizycznych, prawnych oraz jednostek
organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną
(ułomne osoby prawne).

3. Konsultacje
W ramach konsultacji społecznych projekt ustawy został przekazany do
zaopiniowania: Pierwszemu Prezesowi Sądu Najwyższego, Krajowej Radzie Sądownictwa,
Naczelnej Radzie Adwokackiej, Krajowej Radzie Radców Prawnych, Prokuratorii Generalnej
Skarbu Państwa, Stowarzyszeniu Sędziów „Iustitia”, Związkowi Banków Polskich,
Narodowemu Bankowi Polskiemu, Business Centre Club, Konfederacji Pracodawców
Polskich, Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych ,,Lewiatan”, Krajowej Izbie
Gospodarczej, Stowarzyszeniu Konsumentów Polskich oraz Federacji Konsumentów.
Krajowa Rada Sądownicza (KRS) podniosła, że projekt wkracza w regulacje dwóch
ustaw, z czego jednej o randze kodeksu, co prowadzi do zaburzenia systemu prawnego.
Zdaniem KRS, proponowane rozwiązania są niedostatecznie rozwinięte, a używana
terminologia nie jest dostosowana do występującej w Kodeksie postępowania cywilnego
i w ustawie o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Problematyka „postępowania
grupowego” powinna znaleźć rozwiązanie systemowe wkomponowane prawidłowo
w szeroko rozumianą procedurę sądową.
Odpowiadając na uwagi KRS, należy stwierdzić, że postępowanie grupowe jest
wkomponowane w system prawa procesowego cywilnego. Fakt, że jest to regulacja nowa,

12