Rządowy projekt ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym

Art. 16. 1. W sprawach o roszczenia pieniężne ciężar udowodnienia przynależności
członka do grupy spoczywa na powodzie. W innych sprawach do ustalenia przynależności
członka do grupy wystarcza uprawdopodobnienie.
2. Powód może zobowiązać członka grupy do złożenia w wyznaczonym terminie
dodatkowych dowodów i wyjaśnień.

Art. 17. 1. Po upływie wyznaczonego przez sąd terminu, nie krótszego niż miesiąc od
dnia doręczenia powodowi zarzutów co do członkostwa, sąd wydaje postanowienie co do
składu grupy. Sąd może wydać postanowienie na posiedzeniu niejawnym.
2. Na postanowienie, o którym mowa w ust. 1, przysługuje zażalenie.
3. Po wydaniu postanowienia, o którym mowa w ust. 1, oświadczenie członka grupy
o wystąpieniu z grupy jest bezskuteczne.

Art. 18. 1. Na wniosek więcej niż połowy członków grupy sąd może dokonać zmiany
reprezentanta grupy. Wniosek powinien wskazywać proponowanego reprezentanta grupy
oraz zawierać jego oświadczenie o wyrażeniu zgody na bycie reprezentantem. Sąd wydaje
postanowienie na posiedzeniu niejawnym.
2. Zmiana reprezentanta grupy nie powoduje wygaśnięcia udzielonego

w postępowaniu pełnomocnictwa.

3. W przypadku złożenia wniosku o zmianę reprezentanta grupy po wydaniu wyroku,
bieg terminu do zaskarżenia wyroku nie może skończyć się wcześniej niż z upływem dwóch
tygodni od uprawomocnienia się postanowienia, o którym mowa w ust. 1.

Art. 19. 1. Cofnięcie pozwu, zrzeczenie się lub ograniczenie roszczenia oraz zawarcie
ugody wymaga zgody więcej niż połowy członków grupy.
2. Sąd może uznać za niedopuszczalne cofnięcie pozwu, zrzeczenie się lub
ograniczenie roszczenia, jak też zawarcie ugody, jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że
wymienione czynności są sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami albo zmierzają do
obejścia prawa bądź rażąco naruszają interes członków grupy.

Art. 20. Członka grupy lub podgrupy przesłuchuje się w charakterze strony.


5
Art. 21. 1. W sentencji wyroku należy wymienić wszystkich członków grupy lub
podgrupy.
2. W wyroku zasądzającym świadczenie pieniężne należy ustalić, jaka kwota przypada
każdemu członkowi grupy lub podgrupy.
3. Wyrok prawomocny ma skutek wobec wszystkich członków grupy.

Art. 22. Tytułem egzekucyjnym do prowadzenia egzekucji świadczenia pieniężnego
przypadającego członkowi grupy lub podgrupy jest wyciąg z wyroku wskazujący
w szczególności wysokość należnego mu świadczenia.

Art. 23. 1. W sprawach o świadczenia niepieniężne egzekucję zasądzonego świadczenia
wszczyna się na wniosek reprezentanta grupy.
2. Jeżeli zasądzone świadczenie niepieniężne nie zostanie spełnione w terminie 6 mie-
sięcy, liczonym od dnia uprawomocnienia się wyroku, a w tym czasie reprezentant grupy nie
wystąpi z wnioskiem o wszczęcie egzekucji, z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności,
a także o wszczęcie egzekucji, może wystąpić każdy z członków grupy.

Art. 24. 1. W kwestiach nieuregulowanych w ustawie stosuje się odpowiednio przepisy
ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego, z wyłączeniem art. 7,
8, 117 – 124, 194 – 196, 204, 205, art. 207 § 3 i art. 425 – 50514.
2. W sprawach rozpoznawanych w postępowaniu grupowym przepisów art. 100 ust. 2,
art. 101 – 103, 105, 107 i 109 – 112 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398, z późn. zm.3)) nie stosuje się.

Art. 25. W ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
(Dz. U. Nr 167, poz. 1398, z późn. zm.3)) wprowadza się następujące zmiany:

1) w art. 13 dotychczasową treść oznacza się jako ust. 1 i dodaje się ust. 2 w brzmieniu:
„2. Opłata stosunkowa w sprawach o prawa majątkowe dochodzone w postępowaniu
grupowym wynosi 2 % wartości przedmiotu sporu lub przedmiotu zaskarżenia, jednak nie
mniej niż 30 złotych i nie więcej niż 100 000 złotych.”;
2) w art. 15 ust. 2 otrzymuje brzmienie:

6
„2. Opłatę tymczasową określa się w granicach od 30 złotych do 1 000 złotych,
a w sprawach dochodzonych w postępowaniu grupowym od 100 złotych do 10 000 złotych.”;
3) w art. 26 w ust. 1 w pkt 6 kropkę zastępuje się przecinkiem i dodaje się pkt 7
w brzmieniu:
„7) ochronę niemajątkowych praw dochodzonych w postępowaniu grupowym.”.


Art. 26. Ustawa wchodzi w życie po upływie 2 miesięcy od dnia ogłoszenia.
1) Niniejszą ustawą zmienia się ustawy: ustawę z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego
oraz ustawę z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.
2) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1965 r. Nr 15, poz. 113, z 1974 r. Nr 27, poz. 157
i Nr 39, poz. 231, z 1975 r. Nr 45, poz. 234, z 1982 r. Nr 11, poz. 82 i Nr 30, poz. 210, z 1983 r. Nr 5, poz. 33,
z 1984 r. Nr 45, poz. 241 i 242, z 1985 r. Nr 20, poz. 86, z 1987 r. Nr 21, poz. 123, z 1988 r. Nr 41, poz. 324,
z 1989 r. Nr 4, poz. 21 i Nr 33, poz. 175, z 1990 r. Nr 14, poz. 88, Nr 34, poz. 198, Nr 53, poz. 306, Nr 55,
poz. 318 i Nr 79, poz. 464, z 1991 r. Nr 7, poz. 24, Nr 22, poz. 92 i Nr 115, poz. 496, z 1993 r. Nr 12, poz. 53,
z 1994 r. Nr 105, poz. 509, z 1995 r. Nr 83, poz. 417, z 1996 r. Nr 24, poz. 110, Nr 43, poz. 189, Nr 73,
poz. 350 i Nr 149, poz. 703, z 1997 r. Nr 43, poz. 270, Nr 54, poz. 348, Nr 75, poz. 471, Nr 102, poz. 643,
Nr 117, poz. 752, Nr 121, poz. 769 i 770, Nr 133, poz. 882, Nr 139, poz. 934, Nr 140, poz. 940 i Nr 141,
poz. 944, z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 117, poz. 757, z 1999 r. Nr 52, poz. 532, z 2000 r. Nr 22, poz. 269
i 271, Nr 48, poz. 552 i 554, Nr 55, poz. 665, Nr 73, poz. 852, Nr 94, poz. 1037, Nr 114, poz. 1191 i 1193
i Nr 122, poz. 1314, 1319 i 1322, z 2001 r. Nr 4, poz. 27, Nr 49, poz. 508, Nr 63, poz. 635, Nr 98, poz. 1069,
1070 i 1071, Nr 123, poz. 1353, Nr 125, poz. 1368 i Nr 138, poz. 1546, z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr 26,
poz. 265, Nr 74, poz. 676, Nr 84, poz. 764, Nr 126, poz. 1069 i 1070, Nr 129, poz. 1102, Nr 153, poz. 1271,
Nr 219, poz. 1849 i Nr 240, poz. 2058, z 2003 r. Nr 41, poz. 360, Nr 42, poz. 363, Nr 60, poz. 535, Nr 109,
poz. 1035, Nr 119, poz. 1121, Nr 130, poz. 1188, Nr 139, poz. 1323, Nr 199, poz. 1939 i Nr 228, poz. 2255,
z 2004 r. Nr 9, poz. 75, Nr 11, poz. 101, Nr 68, poz. 623, Nr 91, poz. 871, Nr 93, poz. 891, Nr 121, poz. 1264,
Nr 162, poz. 1691, Nr 169, poz. 1783, Nr 172, poz. 1804, Nr 204, poz. 2091, Nr 210, poz. 2135, Nr 236,
poz. 2356 i Nr 237, poz. 2384, z 2005 r. Nr 13, poz. 98, Nr 22, poz. 185, Nr 86, poz. 732, Nr 122, poz. 1024,
Nr 143, poz. 1199, Nr 150, poz. 1239, Nr 167, poz. 1398, Nr 169, poz. 1413 i 1417, Nr 172, poz. 1438,
Nr 178, poz. 1478, Nr 183, poz. 1538, Nr 264, poz. 2205 i Nr 267, poz. 2258, z 2006 r. Nr 12, poz. 66, Nr 66,
poz. 466, Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 186, poz. 1379, Nr 208, poz. 1537 i 1540, Nr 226, poz. 1656 i Nr 235,
poz. 1699, z 2007 r. Nr 7, poz. 58, Nr 47, poz. 319, Nr 50, poz. 331, Nr 99, poz. 662, Nr 106, poz. 731,
Nr 112, poz. 766 i 769, Nr 115, poz. 794, Nr 121, poz. 831, Nr 123, poz. 849, Nr 176, poz. 1243, Nr 181,
poz. 1287, Nr 192, poz. 1378 i Nr 247, poz. 1845 oraz z 2008 r. Nr 59, poz. 367, Nr 96, poz. 609 i 619,
Nr 110, poz. 706, Nr 116, poz. 731, Nr 119, poz. 772, Nr 120, poz. 779, Nr 122, poz. 796, Nr 171, poz. 1056,
Nr 220, poz. 1431, Nr 228, poz. 1507, Nr 231, poz. 1547, Nr 234, poz. 1571 oraz z 2009 r. Nr 26, poz. 156.
3) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 126, poz. 876, z 2007 r. Nr 21,
poz. 123, Nr 82, poz. 560, Nr 123, poz. 849 i Nr 125, poz. 873, z 2008 r. Nr 228, poz. 1524 i Nr 234,
poz. 1571 oraz z 2009 r. Nr 26, poz. 156.

03/15si

7


U Z A S A D N I E N I E

I. Ochrona interesów wielu podmiotów w jednym postępowaniu cywilnym jest
zagadnieniem od lat żywo dyskutowanym. Postępowanie służące jednoczesnej realizacji praw
do ochrony prawnej (prawa do sądu) wielu podmiotów jest znane ustawodawstwom na całym
świecie i przeżywa ono dynamiczny rozwój także w Europie.

Analiza ustawodawstw, w których występuje postępowanie grupowe, prowadzi do
wniosku, że postępowanie mające na celu ,,załatwienie” spraw wielu podmiotów w ramach
jednego procesu jest regulowane bardzo różnorodnie. Biorąc pod uwagę kryterium formalne –
aktu prawnego normującego wskazane zagadnienia, regulacje dotyczące postępowania
grupowego są zawarte w kodeksie postępowania cywilnego (np. Hiszpania, Dania), kodeksie
cywilnym (np. Holandia) czy oddzielnej ustawie (np. Szwecja).
W prawodawstwach występują także różne sposoby preferowanego załatwienia
sprawy grupowej. Z jednej strony możemy mieć do czynienia z prejudycjalnym wyrokiem co
do zasady (np. niemieckie Sammelsklage, austriackie Verbands-Musterklage, norweskie
,,pilot action” – sprawa ,,testowa”), rozstrzygnięciem zrównanym ze ,,zwykłym” wyrokiem
(np. Szwecja, Hiszpania) czy dążeniem do zawarcia ugody (np. Holandia). W tej samej grupie
zagadnień pozostaje zakres spraw (roszczeń), jakie mogą być załatwiane przy pomocy
omawianej instytucji proceduralnej. W niektórych systemach prawnych dostrzegalne jest
ograniczanie takich roszczeń do określonej kategorii spraw, np. ochrony konsumentów
(Grecja), rynku instrumentów finansowych (Niemcy), ochrony środowiska czy wreszcie
postępowań dotyczących roszczeń odszkodowawczych (rodzących wiele problemów
materialnoprawnych i proceduralnych). Innym kryterium podziału postępowań grupowych
jest sposób kształtowania (zebrania) grupy – podmiotów zainteresowanych wynikiem
postępowania, które (albo w których imieniu) jest ono prowadzone. Wyróżniamy tu dwa
główne systemy: opt-in i opt-out (opcja wyraźnie deklarowanego ,,wstąpienia” do grupy
i opcja wyraźnego ,,wystąpienia” z grupy). Pierwszy model (opt-in) zakłada, że grupa
kształtuje się przez wyraźne oświadczenia podmiotów, które posiadają cechy (właściwości,
np. są poszkodowanymi) określone w akcie notyfikacji (np. ogłoszeniu jednego

z zainteresowanych podmiotów) o chęci objęcia ich postępowaniem grupowym – jego
skutkami procesowymi i materialnoprawnymi. Z takim podejściem mamy do czynienia np.
w prawodawstwie Wielkiej Brytanii, Szwecji, Brazylii. Drugi model (opt-out) zakłada
formowanie grupy na podstawie oświadczenia podmiotu o niezaliczaniu go do postępowania
(nieobjęcia jego skutkami), mimo posiadania przez ten podmiot właściwości
(np. uczestniczenia w jednym zdarzeniu), które ,,formalnie” umożliwiają zaliczenie go do
grupy (klasy). Brak takiego oświadczenie rozciąga skutki orzeczenia na taki abstrakcyjnie
zdefiniowany podmiot. System ten funkcjonuje w USA, Holandii czy Izraelu. Innym
ważnym wyróżnikiem postępowań grupowych jest przysługiwanie legitymacji czynnej – do
wytoczenia powództwa określonemu podmiotowi. W tym aspekcie możemy spotkać także
kilka rozwiązań. Pierwsze umożliwia wystąpienie z pozwem każdemu zainteresowanemu
materialnie podmiotowi, który określa pozwanego (pozwanych), roszczenie (żądanie), cechy
podmiotów, które mogą być (albo są) zaliczone do grupy. Niektóre zaś rozwiązania
ograniczają prawo do występowania z powództwem każdemu zainteresowanemu podmiotowi
na rzecz organów ochrony prawnej (np. rzecznik konsumentów, Agencja Ochrony rodo-
wiska w Szwecji, Finlandii, niemieckie Verbandsklage) czy innych podmiotów – certy-
fikowanych przez państwo (stowarzyszeń ochrony środowiska, konsumentów, fundacji itd.).
W tym aspekcie należy także wspomnieć o przewidywanym w wielu systemach obowiązku
prowadzenia takich spraw przez pełnomocników fachowych (adwokatów, radców prawnych
z listy państwowej).
Nawiązując do tych tendencji, w projekcie przewiduje się unormowanie w Polsce
postępowania, w którym mogłyby być jednocześnie dochodzone prawa podmiotowe lub inne
prawnie chronione interesy wielu podmiotów. Postępowanie takie określa się mianem
postępowania grupowego.
W projekcie przyjęto, że postępowanie grupowe jest prowadzone w interesie wielu
(co najmniej 10) podmiotów, które dochodzą na tej drodze swoich roszczeń indywidualnych
od jednego podmiotu i między którymi występuje na tyle istotna więź podmiotowa
i przedmiotowa, że – ze względu na interes członków takiej grupy, pozwanego, jak i samego
wymiaru sprawiedliwości – celowe jest ich wspólne dochodzenie.
Celem
postępowania grupowego jest stworzenie możliwości rozstrzygnięcia wielu
podobnych spraw różnych podmiotów w jednym postępowaniu. Postępowanie grupowe
ułatwia dostęp do sądu w sytuacjach, w których dochodzenie roszczenia w takim
postępowaniu jest korzystniejsze dla zainteresowanego niż indywidualne występowanie

2