Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym oraz o zmianie niektórych innych ustaw

2. Rada Ministrów uchyli, w drodze rozporządzenia, przepisy wykonawcze wydane na
podstawie art. 39g ust. 1 ustawy wymienionej w art. 1 z dniem uzgodnienia planu
finansowego, o którym mowa w art. 7.

Art. 9. W 2009 roku środki Krajowego Funduszu Drogowego, o którym mowa w art. 39a
ustawy wymienionej w art. 1, mogą być także przeznaczone na finansowanie lub
dofinansowanie pozyskania nieruchomości pod drogi krajowe, przygotowania, remontu,
utrzymania i ochrony inwestycji drogowych realizowanych przez Generalnego Dyrektora
Dróg Krajowych i Autostrad.

Art. 10. Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

18/03/BS

10
U Z A S A D N I E N I E

Rzeczpospolita Polska od roku 2008 rozpoczęła realizację największego w swojej
historii programu inwestycyjnego z zakresu budowy dróg krajowych, w tym autostrad i dróg
ekspresowych. Poszczególne zadania inwestycyjne wraz z oszacowanymi nakładami
koniecznymi do ich realizacji zostały określone w przyjętym przez Radę Ministrów uchwałą
nr 163/2007 w dniu 25 września 2007 r. Programie Budowy Dróg Krajowych na lata 2008 –
2012 (Program). Program opiewa na kwotę 121 mld zł. Realizacja Programu jest możliwa pod
warunkiem zapewnienia pełnego finansowania zadań inwestycyjnych w każdym roku jego
realizacji. Zapewnienie finansowania powinno następować również w ujęciu wieloletnim
z uwagi na zobowiązania wynikające z przewidywanych do podpisania wieloletnich umów
z wykonawcami.
W aktualnym stanie prawnym wydatki na realizację inwestycji drogowych na sieci
dróg krajowych oparte są na następujących źródłach finansowania:
1) środki budżetu państwa zawarte w części 39 będącej w dyspozycji ministra
właściwego do spraw transportu; w ramach tej części ujęte są m.in. wpływy z podatku
akcyzowego od paliw silnikowych oraz środki finansowe uruchamiane z rezerw
celowych budżetu państwa,
2) środki z budżetu Unii Europejskiej wpływające do budżetu państwa,
3) środki Krajowego Funduszu Drogowego (KFD), w tym środki pochodzące
z wpływów z opłaty paliwowej oraz zaciągniętych kredytów i wyemitowanych
obligacji,
4) inne środki krajowe (środki pochodzące z sektora prywatnego oraz środki
pochodzące z budżetu jednostek samorządu terytorialnego).
rodki finansowe, o których mowa w pkt 1 – 3, stanowią łącznie ok. 99 % wszystkich
środków niezbędnych do realizacji Programu, przy czym najmniejszy udział mają środki
najbardziej elastyczne – pochodzące z Krajowego Funduszu Drogowego.
W Programie założono następujące nakłady finansowe na realizację zadań
w poszczególnych latach:
– 2008 r. – 20,8 mld zł, w tym z KFD 1,99 mld zł,
– 2009 r. - 32,4 mld zł, w tym z KFD 1 mld zł,
– 2010 r. – 31,4 mld zł, w tym z KFD 1,23 mld zł,
– 2011 r. – 23,2 mld zł, w tym z KFD 1,62 mld zł,
– 2012 r. – 13,2 mld zł, w tym z KFD 1,8 mld zł.
Z dotychczasowych doświadczeń w zakresie finansowania inwestycji drogowych
wynika, iż z bardziej elastycznym i efektywnym dostępem do środków finansowych mamy do
czynienia w przypadku korzystania ze środków zgromadzonych na rachunku KFD.
Korzystanie w pełnym zakresie ze środków budżetu państwa „usztywnia” i wydłuża
wydatkowanie środków przeznaczonych na realizację zadań inwestycyjnych. Podstawę
wydatkowania środków z KFD w aktualnym stanie prawnym stanowi program rzeczowo-
–finansowy dla inwestycji drogowych realizowanych z wykorzystaniem środków Krajowego
Funduszu Drogowego przyjmowany w drodze rozporządzenia przez Radę Ministrów
– w konsekwencji – także na okres roczny, mimo iż ustawa z dnia 27 października 1994 r.
o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym (Dz. U. z 2004 r. Nr 256,
poz. 257, z późn. zm.) przewiduje możliwości określenia Programu na okres do sześciu lat.
Oceniając potrzebę dokonania zmian w systemie finansowania Programu należy wziąć
pod uwagę, iż w roku 2008 wystąpiły pierwsze skutki globalnego spowolnienia
gospodarczego. Odpowiedzią Rządu na możliwość przeniesienia się kryzysu gospodarczego
również na teren Polski jest utrzymanie tempa inwestycji, w tym w szczególności inwestycji
infrastrukturalnych i sprawne wydatkowanie środków unijnych przeznaczonych na realizację
Programu.
Te przyczyny powodują, że modyfikacja dotychczasowego sposobu finansowania
inwestycji dotyczących dróg krajowych, z wyłączeniem dróg w miastach na prawach powiatu,
konieczna jest do wprowadzenia już w bieżącym roku i wymaga dokonania zmian
w przepisach ustawy o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym, ustawy
o drogach publicznych, ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych,
ustawy o transporcie drogowym, ustawy o finansowaniu infrastruktury transportu lądowego
oraz ustawy o drogowych spółkach specjalnego przeznaczenia.
Zmiany przedstawione w przedmiotowym projekcie mają na celu wprowadzenie
elastycznego modelu finansowania dróg krajowych przy jednoczesnym zapewnieniu
efektywnego wykorzystania w Programie środków finansowych z budżetu Unii Europejskiej

2
przewidzianych na realizację inwestycji w zakresie dróg o najwyższym standardzie, a także
koncentracji w ramach KFD wszystkich środków przeznaczonych na inwestycje drogowe.
Projekt ustawy opiera się na następujących założeniach:
1) zadania z programów operacyjnych finansowane będą za pośrednictwem KFD
w szczególności z długu wygenerowanego przez Bank Gospodarstwa Krajowego
oraz dotacji z budżetu państwa (w tym refundacji z budżetu Unii Europejskiej),
2) z KFD finansowane będą jedynie zadania w zakresie budowy i przebudowy
dróg krajowych, natomiast prace przygotowawcze oraz remonty, utrzymanie
i ochrona tych dróg finansowana będzie z budżetu państwa.
Projektowany system finansowania dróg krajowych zostanie wykorzystany jako
sposób zapewnienia odpowiedniego poziomu finansowania zarówno na realizację zadań
unijnych, których wykonanie w 2009 r. wymaga pozyskania kwoty ok. 9,7 mld zł, jak
również innych niż „unijne” inwestycji drogowych objętych Programem.
Proponowany w przedmiotowym projekcie mechanizm finansowania inwestycji
drogowych za pośrednictwem KFD z jednej strony pozwoli kontynuować realizację
Programu, z drugiej natomiast przyczyni się do efektywniejszego wykorzystania środków
publicznych. Jednocześnie przejęcie przez KFD zadań realizowanych ze środków budżetu
Unii Europejskiej (w tym zadań objętych Programem Operacyjnym Infrastruktura
i rodowisko oraz Programem Operacyjnym Rozwój Polski Wschodniej) wyeliminuje
konieczność zapewnienia przewidywanych dotychczas na ten cel środków z rezerwy celowej
(część 83 budżetu państwa), tj. około 8 mld zł oraz zapewnienia przewidywanych w ramach
części 39 budżetu środków w wysokości 1,7 mld zł.
Art. 1 projektu ustawy przewiduje wprowadzenie zmian do ustawy o autostradach
płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym.
Zmiana w art. 39a ww. ustawy ma charakter porządkujący i ma na celu jednoznaczne
wskazanie, iż koszty wdrożenia, budowy i eksploatacji systemu elektronicznego poboru opłat
elektronicznych mogą być finansowane także ze środków KFD. Z dotychczasowej praktyki
wynika, iż kwestia ta budziła szereg wątpliwości interpretacyjnych, w związku z tym wymaga
doprecyzowania.
Konsekwencją zmian wprowadzonych w art. 39a ww. ustawy oraz zmian w ustawie
o drogach publicznych dopuszczających realizację systemu opłat elektronicznych na zasadach

3
partnerstwa publiczno-prywatnego będzie dywersyfikacja ryzyka związanego z zapewnieniem
finansowania budowy tego systemu. rodki uzyskane od partnera prywatnego będą mogły
zostać wykorzystane łącznie ze środkami z budżetu państwa bądź samodzielnie.
Zmiana w art. 39a polegająca na uchyleniu pkt 3 jest konsekwencją przyjętego
w projekcie założenia o finansowaniu m.in. pozyskiwania nieruchomości pod drogi krajowe
wyłącznie ze środków budżetu państwa, nie zaś jak jest aktualnie, także ze środków KFD.
Przepis art. 39b ustawy o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu
Drogowym określający pochodzenie środków finansowych KFD został uzupełniony
o wskazanie nowych źródeł jego zasilania. W celu zapewnienia pełnej płynności KFD
i wyeliminowania ryzyka braku środków na konkretne zadania inwestycyjne zaproponowano,
aby KFD otrzymywał dotacje z budżetu państwa. Na dotacje te składałyby się zarówno środki
pochodzące z budżetu Unii Europejskiej, jak i inne środki budżetu przeznaczone na
inwestycje nieprzewidujące współfinansowania ze środków unijnych.
Zmiany zaproponowane w art. 39c ustawy o autostradach płatnych oraz o Krajowym
Funduszu Drogowym mają charakter porządkowy i wychodzą naprzeciw oczekiwaniom
resortu finansów wyrażonym w projekcie ustawy o uchyleniu lub zmianie niektórych
upoważnień do wydawania aktów wykonawczych (druk sejmowy 1661). W treści przepisu
dotyczącego przekazania nieodpłatnie ministrowi właściwemu do spraw transportu akcji
i udziałów w spółkach, stanowiących własność Skarbu Państwa, odniesienie do
rozporządzenia wydawanego na podstawie uchylanego upoważnienia ustawowego zostało
zastąpione odwołaniem do planu finansowego KFD.
Zmiany wprowadzone w art. 39d ww. ustawy są zmianami porządkowymi i wynikają
z zaproponowanego uchylenia art. 39g.
Zmiany wprowadzone w art. 39e polegają na poszerzeniu katalogu instrumentów,
w które Bank Gospodarstwa Krajowego może lokować wolne środki Funduszu.
Artykuł 39f ww. ustawy wskazuje cele, na które mogą być przeznaczane środki
KFD.W proponowanej zmianie doprecyzowano przeznaczenie środków KFD na finansowanie
budowy lub przebudowy dróg krajowych zarządzanych przez Generalnego Dyrektora Dróg
Krajowych i Autostrad oraz wprowadzono możliwość wypłaty środków tego funduszu na
zadania związane z systemem elektronicznego poboru opłat. Zachowano możliwość
finansowania z KFD kosztów usług doradczych związanych z budową lub przebudową dróg
krajowych, w tym autostrad płatnych. Praktyka pokazała, że w związku ze zwiększonym

4