Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o objęciu poręczeniami Skarbu Państwa spłaty niektórych kredytów mieszkaniowych

Druk nr 1700

Warszawa, 11 lutego 2009 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Prezes Rady Ministrów

RM 10-9-09



Pan

Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. przedstawiam Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej projekt
ustawy


- o zmianie ustawy o objęciu
poręczeniami Skarbu Państwa spłaty
niektórych kredytów mieszkaniowych.

W załączeniu przedstawiam także opinię dotyczącą zgodności
proponowanej regulacji z prawem Unii Europejskiej.
Ponadto uprzejmie informuję, że do prezentowania stanowiska Rządu w
tej sprawie w toku prac parlamentarnych został upoważniony Minister Finansów.


(-) Donald Tusk

Projekt
U S T A W A
z dnia

o zmianie ustawy o objęciu poręczeniami Skarbu Państwa spłaty niektórych kredytów
mieszkaniowych

Art. 1. W ustawie z dnia 29 listopada 2000 r. o objęciu poręczeniami Skarbu Państwa spłaty
niektórych kredytów mieszkaniowych (Dz. U. Nr 122, poz.1310 oraz z 2003 r. Nr 139,
poz. 1325) w art. 5 po ust. 1 dodaje się ust. 1a i 1b w brzmieniu:
„1a. Minister, w imieniu Skarbu Państwa, w przypadkach uzasadnionych względami społecznymi
lub gospodarczymi, w szczególności możliwościami płatniczymi kredytobiorców oraz
uzasadnionym interesem Skarbu Państwa, na wniosek kredytobiorcy, może zawierać
z kredytobiorcami umowy odroczenia, rozłożenia na raty lub umorzenia całości lub części
zadłużenia wobec Skarbu Państwa z tytułu wykonania umowy poręczenia.
1b. Minister, w imieniu Skarbu Państwa, w przypadkach gdy zachodzi uzasadnione
przypuszczenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty wyższej od kosztów
dochodzenia i egzekucji tej należności lub postępowanie egzekucyjne okazało się nieskuteczne,
może umorzyć całość lub część zadłużenia wobec Skarbu Państwa z tytułu wykonania umowy
poręczenia.”.

Art. 2. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.



19/02/BS
U Z A S A D N I E N I E

Wykonując ustawę z dnia 29 listopada 2000 r. o objęciu poręczeniami Skarbu Państwa spłaty
niektórych kredytów mieszkaniowych, Skarb Państwa zawarł umowy poręczenia z bankami
PKO BP S.A. i BG S.A., na podstawie których wykonuje zobowiązania poręczyciela wobec
Banku PKO BP S.A. Wykonując świadczenie poręczyciela, Skarb Państwa wstępuje w prawa
zaspokojonego wierzyciela (banku), nabywając wierzytelności wobec spółdzielni, za które
zostały dokonane wypłaty.
Zgodnie z aktualną treścią art. 5 ust. 1 ustawy Minister Finansów, w imieniu Skarbu Państwa,
podejmuje działania zmierzające do odzyskania zadłużenia kredytobiorców wobec Skarbu
Państwa z tytułu wykonania umów poręczenia, co w praktyce oznacza konieczność
wszczynania postępowań egzekucyjnych (na podstawie ustawy mogą czynić to upoważnione
banki) i uniemożliwia umorzenie lub nawet rozłożenie na raty wierzytelności przysługujących
Skarbowi Państwa.
Propozycja nowelizacji polega na dodaniu przepisu (ust. 1a), w którym wprost zawarta byłaby
możliwość zawierania ze spółdzielniami, będącymi dłużnikami Skarbu Państwa z tytułu
wykonania poręczenia, umów odroczenia, rozłożenia na raty lub umorzenia całości lub części
zadłużenia. Zawarcie takiej umowy odbywałoby się na wniosek dłużnika i możliwe byłoby
w przypadkach uzasadnionych względami społecznymi lub gospodarczymi, w szczególności
możliwościami płatniczymi dłużnika oraz uzasadnionym interesem Skarbu Państwa.
Jak wykazała kilkuletnia praktyka stosowania ustawy, obowiązek prowadzenia jedynie
działań egzekucyjnych wobec spółdzielni nie stwarza możliwości ewentualnego uniknięcia
dokonywania przez Ministra Finansów wypłat znacznych kwot z tytułu umowy poręczenia,
w sytuacjach gdy już wymagalne raty kredytu zostały spłacone przez Skarb Państwa
z poręczenia. Dzieje się tak szczególnie w przypadku, kiedy dłużnik jest gotowy
przeprowadzić działania restrukturyzacyjne, mające na celu poprawę w przyszłości jego
kondycji finansowej, a w konsekwencji poprawę spłacalności kredytu. Ustawowo nałożony
na Ministra Finansów obowiązek prowadzenia egzekucji wymagalnych wierzytelności Skarbu
Państwa stanowi w tej sytuacji poważne zagrożenie dla powodzenia działań
restrukturyzacyjnych, a często może być bezpośrednią przyczyną ich niepowodzenia
i konieczności ogłoszenia upadłości/likwidacji dłużnika.
W tej sytuacji wierzyciel – Skarb Państwa może ponieść bezpośrednią stratę poprzez
konieczność dalszej spłaty kredytu lub całkowitą, jednorazową spłatę wypowiedzianego
kredytu na podstawie udzielonego poręczenia. Częściowe bąd nawet całkowite umorzenie
wymagalnej wierzytelności Skarbu Państwa przy jednoczesnym terminowym obsługiwaniu
przez spółdzielnię pozostałej spłaty kredytu (rat zapadalnych kredytu od chwili rozłożenia na
raty/odroczenia/umorzenia) pozwoli na osiągnięcie celu, jakim jest zmniejszenie ryzyka
dokonania przez Skarb Państwa wypłat z tytułu poręczenia.
Ponadto należy mieć na uwadze, iż ogłoszenie upadłości w znacznym stopniu może utrudnić,
a wręcz uniemożliwić odzyskanie zapłaconych przez Skarb Państwa kwot z tytułu wykonania
poręczenia i wstąpienia w prawa zaspokojonego wierzyciela. Przy założeniu, że wraz
z zawarciem umowy ze spółdzielnią, na mocy której nastąpi rozłożenie zadłużenia na raty
(odroczenie) lub jego umorzenie, spółdzielnia podejmie obsługę bieżących rat kredytu,
uzasadnionym interesem Skarbu Państwa, wynikającym z zawarcia takiej umowy, będzie
zwiększenie szans na uniknięcie dalszych wypłat z tytułu poręczenia, które mogą znacznie
przekroczyć wysokość kwot będących przedmiotem rozłożenia/odroczenia/umorzenia.
Przy określaniu warunków umów zawieranych przez Skarb Państwa w każdym przypadku
konieczne będzie przeprowadzenie analizy finansowo-ekonomicznej spółdzielni wskazującej
na jej możliwości płatnicze. Obecnie, z tytułu wykonania poręczenia, Skarb Państwa jest
wierzycielem wobec 11 spółdzielni, z których część jest w upadłości albo w likwidacji.
Ministerstwo Finansów zakłada więc, że znowelizowane przepisy miałyby zastosowanie do
pojedynczych przypadków. Dług poszczególnych spółdzielni, które mogłyby być objęte
działaniem nowych przepisów, kształtuje się na poziomie kilkuset tysięcy. Z kolei
niewymagalne zadłużenie tych spółdzielni, potencjalnie obciążające Skarb Państwa, kształtuje
się na poziomie kilku milionów złotych. Kwoty te w przypadku konieczności ogłoszenia
upadłości musiałyby być pokryte z tytułu poręczenia Skarbu Państwa.
Wejście w życie nowelizacji spowoduje powstanie korzyści również po stronie spółdzielni,
będących dłużnikami Skarbu Państwa, w postaci możliwości określenia klarownej sytuacji
prawnej i finansowej, a w szczególności uniknięcia uciążliwości i kosztów postępowań
egzekucyjnych i niebezpieczeństwa ogłoszenia upadłości. W uzasadnionych przypadkach
spółdzielnia będzie mogła uzyskać wymierne korzyści finansowe w postaci umorzenia jej
długów wobec Skarbu Państwa.


2
Propozycja nowelizacji polegająca na dodaniu przepisu ust. 1b daje formalnoprawną
podstawę Ministrowi Finansów do umarzania (zdejmowania z ewidencji) wierzytelności
istniejących w stosunku do podmiotów, których sytuacja ekonomiczna nie rokuje spłaty
długów z uwagi na uzasadnione przypuszczenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie
uzyska się kwoty wyższej od kosztów dochodzenia i egzekucji tej należności lub
postępowanie egzekucyjne okazało się nieskuteczne. Zapis ten stanowi dodatkową
w stosunku do przepisu ust. 1a możliwość umorzenia przez Ministra Finansów wierzytelności
ww. podmiotów.
Fakt, że beneficjentem działań, prowadzonych na mocy znowelizowanej ustawy, będzie
spółdzielnia mieszkaniowa, nie jest elementem wystarczającym dla stwierdzenia, że nie
mamy do czynienia z pomocą publiczną (czy to udzieloną w ramach pomocy de minimis,
czy też w ramach pomocy na restrukturyzację podmiotów znajdujących się w trudnej sytuacji
ekonomicznej). W związku z tym stanowiskiem, każdy przypadek zawarcia umowy pomiędzy
Skarbem Państwa i dłużnikiem będzie musiał być oceniony przez pryzmat przepisów
o udzielaniu pomocy publicznej dla przedsiębiorców. Przedmiotowej oceny będzie
dokonywał Minister Finansów jako organ reprezentujący Skarb Państwa, który zawarł ww.
umowy poręczenia z bankami PKO BP S.A. i BG S.A.
3