Rządowy projekt ustawy - Prawo geologiczne i górnicze

1) granice terenu, na którym nie można prowadzić żadnych innych robót niezwiązanych zlikwidacją
niewypału;
2) granice stref zagrożeń i sposób ich zabezpieczenia;
3) sposób lokalizacji środków strzałowych, które uznano za niewypały;
4) sposób usuwania przybitki, ładunków materiałów wybuchowych i materiału wybuchowego;
5) sposób postępowania w przypadku braku ciągłości obwodu strzałowego w pojedynczym
ładunku środka strzałowego.
§ 135. 1. Likwidowanie niewypałów środków strzałowych za pomocą dodatkowych
ładunków materiału wybuchowego jest dopuszczalne wyłącznie w warunkach gwarantujących,
że dodatkowy ładunek materiału wybuchowego bezpośrednio zetknie się z materiałem
wybuchowym tego niewypału.
2. W przypadku likwidacji niewypału w otworach strzałowych przez detonację za pomocą
dodatkowego, ładunku materiału wybuchowego, przybitkę wodną lub sypką usuwa się z otworu
wyłącznie za pomocą sprężonego powietrza.
§ 136. Przy likwidacji niewypałów za pomocą odpalenia elektrycznego badanie wzrokowe
prawidłowości połączeń sieci strzałowej lub wykonywanie innych czynności (robót) następuje po
uprzednim odłączeniu sieci strzałowej od zapalarki oraz po zwarciu i zaizolowaniu końcówek
przewodów strzałowych.
§ 137. 1. Niewypał w otworze strzałowym krótkim likwiduje się przez odpalenie ładunku
umieszczonego w otworze odwierconym równolegle w odległości co najmniej 50 cm.
2. Strzelając ładunkami nakładanymi lub podkładanymi, likwidacji niewypału dokonuje się
przez ręczne usunięcie przybitki, umieszczenie dodatkowego ładunku materiału wybuchowego,
ponowne wykonanie przybitki i jego odpalenie.
3. Przy strzelaniu rozszczepkowym niewypał likwiduje się przez założenie i odstrzelenie
ładunku nakładanego wprost na wylot otworu.
§
138.
Niedopuszczalne jest wiercenie otworów strzałowych w otworach pozostałych
z poprzednich strzelań (fajkach) lub w otworach, w których znajdują się środki strzałowe.
§ 139. Przy wierceniu otworów strzałowych należy:
1) zabezpieczyć wiertnicę przed możliwością samoczynnego przesuwania się;
2) stosować odpowiednio zakotwiczone bariery zabezpieczające, gdy wiertnica nie ma
urządzenia do automatycznego podawania żerdzi;
3) zabezpieczyć odwiercony otwór przed zalaniem lub zasypaniem.
§ 140 1. Stałe linie przewodów strzałowych prowadzi się na izolatorach.
2. W przypadku stosowania zwijanej linii strzałowej, przewody nie mogą stykać się
z przedmiotami metalowymi oraz przewodzącymi prąd.
35
§ 141. 1. Wokół miejsca prowadzenia robót strzałowych wyznacza się strefę zagrożenia,
w sposób określony w załączniku nr 4 do rozporządzenia, w obrębie której powinno być
zapewnione bezpieczeństwo ludzi i ochrona mienia przed skutkami odstrzałów.
2. Wewnątrz strefy zagrożenia urządza się odrębne schrony o odpowiedniej wielkości
i wytrzymałości na uderzenia odłamków, przeznaczone do ochrony znajdujących się w strefie
zagrożenia osób wykonujących i nadzorujących roboty strzałowe oraz pozostałej załogi.
§ 142. 1. Odpalanie ładunków materiałów wybuchowych odbywa się w porze najmniejszego
nasilenia pracy i ruchu w pobliżu strefy zagrożenia.
2. Czas odpalania ładunku materiału wybuchowego oraz objaśnienie sygnałów
ostrzegawczych podaje się do wiadomości pracownikom i osobom postronnym przez ogłoszenie
na tablicach ostrzegawczych, umieszczonych na terenie zakładu górniczego oraz przy drogach
i innych dojściach do strefy zagrożenia. Obowiązek ten spoczywa na przedsiębiorcy.
3. Przedsiębiorca zawiadamia właściwy miejscowo organ samorządu terytorialnego
o miejscu, terminie i czasie wyznaczonym do odpalania ładunków materiału wybuchowego.
§ 143. 1. W związku z odpalaniem ładunku materiału wybuchowego, osoba wykonująca
roboty strzałowe poleca nadać następujące ostrzegawcze sygnały dźwiękowe słyszalne w całej
strefie zagrożenia:
1) sygnał pierwszy — jeden ciągły ton, oznaczający „uprzedzenie”, nadawany po ukończeniu
ładowania materiałów wybuchowych, lecz przed wykonaniem obwodu strzałowego; na
sygnał ten wszystkie osoby niezatrudnione do wykonywania czynności odpalania powinny
udać się do schronów lub poza strefę rozrzutu odłamków, a posterunki zabezpieczające zająć
wyznaczone stanowiska;
2) sygnał drugi — dwa ciągłe, bezpośrednio po sobie następujące tony, oznaczający
„przygotowanie do odpalania”, nadawany po stwierdzeniu wycofania ludzi do schronów; na
sygnał ten osoba wykonująca roboty strzałowe przygotowuje się do zapalania lontów lub
bada opór obwodu strzałowego, a następnie przyłącza zapalarkę lub urządzenie odpalające do
linii strzałowej;
3) sygnał trzeci — jeden krótki ton, oznaczający „odpalanie”, nadawany tuż przed zapaleniem
lontów lub uruchomieniem zapalarki, bądź urządzenia odpalającego;
4) sygnał czwarty — trzy ciągłe, bezpośrednio po sobie następujące tony, oznaczający
„odwołanie”, nadawany po upewnieniu się, że wszystkie ładunki materiału wybuchowego
odpaliły, jednak nie wcześniej niż po upływie 5 minut od momentu odpalenia; na sygnał ten
posterunki zabezpieczające oraz pozostali pracownicy mogą opuścić schrony.
2. Sposób wydawania i realizowania poleceń nadania powyższych sygnałów ustala się w formie
pisemnej w organizacji robót.
3. Od chwili nadania pierwszego sygnału do chwili nadania czwartego sygnału, o których
mowa w ust. 1, ruch w strefie zagrożenia wstrzymuje się, a dojście do tej strefy obstawia się
posterunkami zabezpieczającymi; drogi o większym nasileniu ruchu zabezpiecza się dodatkowo
zaporami.
36
§ 144. Po rozstawieniu posterunków zabezpieczających i nadaniu sygnału uprzedzającego,
w strefie zagrożenia rozrzutu odłamków mogą przebywać tylko członkowie zespołu powołanego
do wykonania odstrzału oraz osoby nadzorujące i kontrolujące wykonywanie robót strzałowych.
§ 145. 1. Po stwierdzeniu prawidłowości odstrzału osoba kierownictwa lub dozoru ruchu
nadzorująca roboty strzałowe wydaje polecenie nadania sygnału dźwiękowego oznaczającego
„odwołanie”.
2. Schron strzałowy opuszcza się dopiero po nadaniu sygnału dźwiękowego oznaczającego
„odwołanie”.
3. Do osób odpowiedzialnych za stwierdzenie prawidłowości odstrzału przepisu ust. 2 nie
stosuje się.
§ 146. 1. Ładunki materiałów wybuchowych przeznaczone do umieszczenia w otworze
strzałowym, przygotowuje się bezpośrednio przed ich umieszczeniem w tym otworze,
w odległości co najmniej 5 m od załadowanych otworów strzałowych oraz miejsca składowania
środków strzałowych.
2. Zgodę na wykonywanie ładunków materiałów wybuchowych w innych miejscach, niż
określono w ust. 1, w uzasadnionych przypadkach, udziela kierownik ruchu zakładu górniczego,
określając warunki zapewniające bezpieczeństwo ich przygotowania i transportu na miejsce
wykonywania robót.
§ 147. Niedopuszczalne jest podwieszanie ładunku środka strzałowego na przewodach
strzałowych podczas usuwania nawisu na ścianie.
§ 148. Podczas czynności związanych z ładowaniem środków strzałowych do otworów
strzałowych, pracownicy niewykonujący tych czynności, powinni znajdować się w odległości co
najmniej 30 m od miejsca ładowania tych środków.
§ 149. Sposób zabezpieczenia obiektów, maszyn i urządzeń znajdujących się w strefie
zagrożonej rozrzutem odłamków ustala osoba bezpośrednio nadzorująca roboty strzałowe.
Czynność ta powinna być wykonywana każdorazowo przed rozpoczęciem ładowania środków
strzałowych do otworów strzałowych, zgodnie z ustaleniami kierownika ruchu zakładu
górniczego dotyczącymi zabezpieczenia tych obiektów, maszyn i urządzeń przed skutkami robót
strzałowych.
§ 150. 1. Przed przystąpieniem do ładowania środków strzałowych do otworu strzałowego
powinno być sprawdzone, czy otwór może być załadowany zgodnie z ustaleniami metryki
strzałowej albo dokumentacji strzałowej.
2. Niedopuszczalne jest udrażnianie otworu strzałowego, w którym znajdują się środki
strzałowe.
§ 151. 1. Masa poszczególnych środków strzałowych ładowanych do otworu strzałowego nie
może przekraczać 30 kg, a ładunku materiału wybuchowego — 10 kg.
37
2. Do czynności załadowania ładunków materiałów wybuchowych do otworu strzałowego
używa się sprzętu wykonanego z materiałów niepowodujących iskrzenia oraz nieładujących się
elektrostatycznie.
§ 152. 1. W przypadku zaklinowania się w otworze strzałowym środków strzałowych,
przerywa się dalsze ładowanie otworu.
2. O sposobie odpalania otworu strzałowego, w którym zaklinowały się środki strzałowe,
decyduje osoba kierownictwa lub dozoru ruchu bezpośrednio nadzorująca wykonywanie robót
strzałowych.
§ 153. Przy metodzie strzelania otworami z poszerzonym dnem:
1) promień strefy bezpieczeństwa, w której niedopuszczalne jest przebywanie ludzi, powinien
wynosić co najmniej 100 m;
2) przed przystąpieniem do powtórnego ładowania otworu środkami strzałowymi usuwa się
skruszony materiał z otworu i bada możliwość jego ładowania;
3) po poszerzeniu dna otworu strzałowego dopuszczalne jest ponowne załadowanie otworu
środkami strzałowymi po upływie co najmniej 15 minut od odstrzału.
§ 154. W otworach strzałowych, w których znajduje się woda, środki strzałowe powinny być
umieszczone w otoczkach ochronnych lub powinny być stosowane środki strzałowe
wodoodporne.
§ 155. 1. Przy elektrycznym odpalaniu ładunków materiałów wybuchowych:
1) na przewodach zapalników można opuszczać do otworu strzałowego ładunek materiału
wybuchowego o masie zgodnej z masą określoną przez producenta, nieprzekraczającej 500 g;
2) każda część ładunku rozczłonkowanego powinna mieć oddzielny ładunek materiału
wybuchowego lub zawierać lont detonujący;
3) bezpośrednio przed przyłączeniem obwodu strzałowego do zapalarki powinny być ze schronu
strzałowego sprawdzone jego ciągłość i oporność;
4) w przypadku stosowania zwijanej linii strzałowej powinna ona być rozwinięta na całej
długości.
2.
Zapalniki nieelektryczne w sieci strzałowej mogą być inicjowane zapalnikiem
elektrycznym za zgodą kierownika ruchu zakładu górniczego w oparciu o zatwierdzoną przez
niego instrukcję. Uwzględniając zalecenia producenta, w instrukcji tej należy w szczególności
określić:
1) odległość umieszczenia zapalnika elektrycznego od sieci zapalnikowej;
2) sposób przymocowania zapalnika elektrycznego do końcówki rurki detonującej;
3) sposób zabezpieczenia sieci strzałowej przed możliwością jej uszkodzenia przez odłamki
odpalonego zapalnika elektrycznego.
38
§ 156. 1.Odpalanie ładunków materiałów wybuchowych za pomocą elektronicznego lub
nieelektrycznego systemu odpalania może być wykonywane, jeżeli:
1) w odpalanej serii używane są zapalniki elektroniczne lub nieelektryczne pochodzące od tego
samego producenta;
2) sieć strzałowa jest wykonana w sposób umożliwiający przeprowadzenie kontroli
prawidłowości połączeń;
3) opuszczanie ładunków materiałów wybuchowych, łączenie obwodów, programowanie,
kontrola obwodu strzałowego i odpalanie odbywa się na warunkach podanych przez
producenta użytych zapalników, ustalonych w procedurze oceny zgodności.
2. Sieć strzałową projektuje się w taki sposób, aby zapobiec ryzyku nakładania się czasów
opóźnień inicjowania ładunków materiału wybuchowego.
§ 157.1. Odpalanie ładunków materiałów wybuchowych przy użyciu lontów detonujących
może być wykonywane, jeżeli:
1) odcinki lontu o potrzebnej długości są odpowiednio przygotowane przed ich umieszczeniem
w otworach strzałowych;
2) w tej samej sieci są używane lonty jednego rodzaju, pochodzące od tego samego producenta;
3) sieć strzałowa nie tworzy pętli;
4) w przypadku krzyżowania się lontów lub układania linii równoległych zachowane zostaną
odstępy pomiędzy nimi wynoszące co najmniej 0,2 m;
5) opuszczany na loncie do otworu strzałowego ładunek materiału wybuchowego ma masę
zgodną z masą określoną przez producenta, nieprzekraczającą 500 g;
6) do inicjowania lontów detonujących nie są używane spłonki;
7) połączenia lontów wykonane są na nakładkę na odcinku nie krótszym niż 0,2 m i zabezpieczone
taśmą izolacyjną;
8) odgałęzienia od sieci strzałowej wychodzą w kierunku przebiegu fali detonacyjnej pod kątem
od 30° do 45°;
9) połączenia odcinków lontu nie są umieszczone w przybitce.
§ 158. 1. Wykonywanie robót strzałowych podczas mgły lub śnieżycy jest niedozwolone.
2. Wykonywanie robót strzałowych po zapadnięciu zmroku może się odbywać tylko za zgodą
kierownika ruchu zakładu górniczego, pod warunkiem zastosowania oświetlenia zapewniającego
widoczność w miejscu wykonywania robót strzałowych i w strefie zagrożenia; warunki
bezpiecznego wykonywania robót strzałowych po zapadnięciu zmroku określa kierownik ruchu
zakładu górniczego.
3.
W przypadku prowadzenia robót strzałowych po zapadnięciu zmroku, oprócz
dźwiękowych sygnałów ostrzegawczych, stosuje się także sygnały świetlne o odpowiedniej
częstotliwości i długości błysków, widzialne w całej strefie zagrożenia.
39