Rządowy projekt ustawy - Prawo geologiczne i górnicze

-55-
§ 343. 1. Podczas wiercenia otworów poszukiwawczych i eksploatacyjnych wykonuje się ba-
dania określające:
1) głębokość warstw nasyconych wodą oraz pakietów izolujących w całym profilu wierconego
otworu,
2) skład chemiczny oraz ciśnienie hydrostatyczne i wydajność wód,
3) ilość i skład chemiczny gazów towarzyszących wodzie, jak również występujących samoistnie.
§ 344. Przy dowiercaniu do złoża wód stosuje się płuczkę wiertniczą o właściwościach niepo-
wodujących uszkodzenia strefy przyodwiertowej.
§ 345. 1. Opróbowanie poziomu skał zbiornikowych, po zakończeniu wiercenia, prowadzi się
na podstawie projektu badań ― opróbowania odwiertu, zatwierdzonego przez kierownika ruchu
zakładu górniczego.
2. Prace związane z opróbowaniem, próbnym pompowaniem i eksploatacją, w szczególności
związane z uzbrojeniem powierzchniowym i wgłębnym odwiertu, montaż urządzeń i instalacji,
wytłaczanie płynów oraz sporządzanie niezbędnej dokumentacji prowadzi się zgodnie z wymaga-
niami obowiązującymi przy opróbowaniu odwiertów wykonywanych w celu poszukiwań ropy
naftowej i gazu ziemnego, a w przypadku niewystępowania gazu w odwiercie — zgodnie z wy-
maganiami dla odwiertów hydrogeologicznych.
§ 346. Aparatura kontrolno-pomiarowa oraz pozostała instalacja w całym ciągu technologicz-
nym wydobywania wód, a także towarzyszącego gazu ziemnego, powinna być odporna na korodu-
jące działanie związków rozpuszczalnych w wodach oraz przystosowana do pracy w przestrze-
niach zagrożonych wybuchem.
§ 347. Po dowierceniu otworu do projektowanej głębokości i udostępnieniu złoża wód prowa-
dzi się badania i pomiary w celu określenia zdolności wydobywczych odwiertu.
§ 348. 1. Pompowanie próbne w celu ustalenia parametrów eksploatacyjnych otworu przepro-
wadza się na podstawie projektu technicznego badań, zatwierdzonego przez kierownika ruchu
zakładu górniczego.
2. Podczas pompowania próbnego określa się następujące dane dotyczące:
1) ciśnienia złożowego początkowego i jego ewentualnych zmian;
2) warunków energetycznych złoża;
3) temperatury złożowej;
4) ciśnienia nasycenia wód gazem;
5) właściwości fizykochemicznych wód;
6) wielkości wydobycia wód i gazu w zależności od różnic złożowego ciśnienia statycznego i dy-
namicznego oraz wartości ciśnienia głowicowego;
7) wielkości wydobycia gazów w zależności od głębokości zapuszczenia pompy — przy eksplo-
atacji przez pompowanie.
3. W przypadku wydobywania wód za pomocą pompy wgłębnej stosuje się rozwiązania umoż-
liwiające wykonywanie pomiarów głębokości lustra cieczy w odwiercie.
4. W przypadku próbnego pompowania wód bez gazu, powinny być uzyskane dane eksploata-
cyjne wymagane przy badaniu otworów hydrogeologicznych.

- 56 -

5. W okresie próbnego pompowania prowadzi się dokładną ewidencję wyników pomiarów
wydajności wody i gazu, wielkości poszczególnych ciśnień oraz głębokości lustra cieczy w od-
wiercie.
6. Ustalenia wstępnych średnic zwężek ograniczających oraz głębokości zapuszczania pompy
wgłębnej w okresie próbnego pompowania dla każdego otworu oddzielnie dokonuje na podstawie
pomiarów wstępnych warunków eksploatacji kierownik ruchu zakładu górniczego.
7. Okres próbnego pompowania nie może przekroczyć 12 miesięcy.
§ 349. 1. Wody uzyskane podczas próbnego pompowania gromadzi się w odpowiednich zbior-
nikach.
2. Dopuszcza się zatłaczanie do złoża wody uzyskanej w okresie próbnego pompowania, pod
warunkiem:
1) stwierdzenia szczelności zarurowania odwiertu służącego do wtłaczania,
2) wtłaczania do odwiertu tak zlokalizowanego, aby nie wpływało to na wynik badanych odwier-
tów,
3) spełnienia wymagań określonych w art. 9 ust. 1 pkt 14 lit. e ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. ―
Prawo wodne.
3. Gaz ziemny wydobywany wraz z wodą oddziela się w odpowiedniej instalacji i zagospoda-
rowuje bądź spala zgodnie z wymaganiami określonymi w odrębnych przepisach.
§ 350. 1. Wielkość wydobycia wody ustala się według zasady najniższego wykładnika gazo-
wego, przy którym otrzymuje się równomierny odbiór wody.
2. W wodnonaporowych warunkach wydobycia wody wielkość wydobycia ustala się w taki
sposób, aby wydobycie było przeprowadzone przy stałym dynamicznym poziomie wody.
§ 351. Wydobywanie solanek prowadzi się zgodnie z zasadami ustalonymi podczas pompowa-
nia próbnego.
§ 352. Podczas eksploatacji solanek wykonuje się pomiary oraz rejestruje:
1) ilości solanki wydobywanej z poszczególnych odwiertów;
2) ilości gazu ziemnego, wydobywającego się w czasie eksploatacji solanek z poszczególnych
odwiertów;
3) wartości ciśnienia głowicowego w przestrzeni między rurami okładzinowymi a kolumną rurek
wydobywczych i w rurkach wydobywczych.
§ 353. 1. Wszystkie parametry eksploatacyjne dokumentuje się na każdej zmianie, a wartości
uśrednione odnotowuje w dokumentacji, której wzór ustala kierownik ruchu zakładu górniczego.
2. Wykresy parametrów eksploatacyjnych oraz składu fizykochemicznego uzupełnia się we-
dług średnich danego miesiąca.
§ 354. 1. Kierownik ruchu zakładu górniczego ustala częstotliwość pomiarów parametrów zło-
żowych oraz eksploatacyjnych na podstawie wyników próbnego pompowania, eksploatacji stałej
oraz innych wskaźników.
2. W przypadku zmiany jakiegokolwiek parametru przeprowadza się niezwłocznie pełne po-
miary parametrów złożowych oraz eksploatacyjnych i ustala przyczyny powstałych zmian.



-57-
3. W razie gdy przyczyny zmiany parametrów złożowych wynikają z naturalnego spadku ci-
śnienia złożowego, ustala się nowe optymalne warunki eksploatacji.
4. Zmiany głębokości zapuszczania pomp wgłębnych w odwiertach pompowanych mogą na-
stąpić wyłącznie po przeprowadzeniu pomiarów parametrów złożowych, które uzasadnią dokona-
nie tych zmian.
§ 355. Prace związane z koniecznością demontażu głowicy odwiertu solankowego, a w szcze-
gólności przy obróbce odwiertu, wymianie rur eksploatacyjnych i rekonstrukcji w przypadku wy-
stępowania gazu, wykonuje się przy pełnym zabezpieczeniu przeciwerupcyjnym.
§ 356. Urządzenia eksploatacyjne wykonuje się w sposób umożliwiający okresowy pomiar pa-
rametrów eksploatacyjnych każdego odwiertu.
§ 357. 1. Dopuszcza się krótkotrwałe, forsowne odbieranie płynów z odwiertu, poprzez syfo-
nowanie, pompowanie oczyszczające, celem oczyszczenia spodu odwiertu z nagromadzeń mecha-
nicznych.
2. Czas syfonowania płynu z odwiertu lub pompowania oczyszczającego określa kierownik ru-
chu zakładu górniczego.
3. Płyny podczas syfonowania lub pompowania oczyszczającego, mogą być odprowadzane
tylko do odpowiednich oddzielaczy.
§ 358. Eksploatacja i magazynowanie solanek przy nieszczelnej instalacji jest niedopuszczalne.
§ 359. Do wyznaczenia stref zagrożeń, budowy instalacji w zależności od ciśnień złożowych
oraz innych zabezpieczeń stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące wydobywania ropy nafto-
wej i gazu ziemnego.
§ 360. W przypadku awarii odwiertu, uniemożliwiającej jego rekonstrukcję, lub przy zaniku
solanki i gazu, odwiert powinien być zlikwidowany.
§ 361. Zakład górniczy wydobywający wody lecznicze lub termalne posiada dokumentacje:
1) hydrogeologiczną, zawierającą w szczególności ustalenie zasobów tych wód;
2) eksploatacyjną, obejmującą dokumentację techniczną ujęć i urządzeń eksploatacyjnych, sche-
maty technologiczne, książki pracy ujęć, książki pomiarów i badań stacjonarnych, wyniki ana-
liz fizykochemicznych i bakteriologicznych;
3) techniczną urządzeń energomechanicznych.
§ 362. 1. W zakładzie górniczym prowadzi się badania eksploatacyjne i złożowe oraz pomiary
i obserwacje ujęć wód leczniczych lub termalnych, zapewniające prawidłową gospodarkę złożem,
zgodnie z ustalonymi warunkami jego eksploatacji w przyjętej dokumentacji geologicznej.
2. Badania i pomiary, o których mowa w ust. 1, prowadzi się zgodnie z programem zatwier-
dzonym przez kierownika ruchu zakładu górniczego.
§ 363.. Parametry fizykochemiczne wody leczniczej lub termalnej podlegają okresowej kontro-
li, w celu stwierdzenia ich zmian, od ujęcia tych wód do punktu ich odbioru w zakładzie górni-
czym.
§ 364. 1. W zakładzie górniczym powinna być dokonywana bieżąca interpretacja wyników ba-
dań, pomiarów i obserwacji, a w przypadku stwierdzenia zmian i nieprawidłowości niezwłocznie
ustalone i likwidowane ich przyczyny.

- 58 -

2. Nieprawidłowości stwierdzone w czasie eksploatacji likwiduje się na podstawie projektu
technicznego zatwierdzonego przez kierownika ruchu zakładu górniczego.
§ 365. Do budowy ujęć wody leczniczej techniką górnictwa podziemnego stosuje się odpo-
wiednio przepisy regulujące prowadzenie tych prac.
§ 366. 1. Ujęcie wód leczniczych lub termalnych zapewnia:
1) możliwość wykonywania badań, pomiarów i obserwacji;
2) pobór prób wody i gazu;
3) wykonywanie napraw urządzeń eksploatacyjnych.
2. Ujęcia wód leczniczych lub termalnych za pomocą otworów wiertniczych zapewnia:
1) spełnienie wymagań, o których mowa w ust. 1;
2) możliwość wykonywania prac związanych z manewrowaniem rurami wydobywczymi;
3) możliwość niezawodnego zawieszenia rur wydobywczych;
4) szczelność układu odwiert — głowica eksploatacyjna.
§ 367. Materiały do budowy ujęcia wód leczniczych lub termalnych dostosowuje się do cha-
rakterystyki fizykochemicznej tych wód, towarzyszącego im gazu, warunków eksploatacji oraz
oddziaływania temperatury i tlenu.
§ 368. 1. Ujęcie płytkie źródeł naturalnych wód leczniczych wyposaża się w urządzenia eks-
ploatacyjne oraz przelew awaryjny zabezpieczający przed możliwością spiętrzenia wody w ujęciu.
2. Awaryjny przelew wód, o których mowa w ust. 1, nagazowanych wyposaża się w zabezpie-
czenie syfonowe.
3. Powierzchnia terenu wokół ujęcia, o którym mowa w ust. 1, w promieniu minimum 2 m
powinna być wybetonowana ze spadkiem od źródła.
§ 369. 1. Wprowadzanie instalacji pompowych do ujęcia eksploatującego wodę leczniczą prze-
lewem jest niedopuszczalne.
2. Rodzaj gazu, który ma być zastosowany do wydobywania wód leczniczych za pomocą pod-
nośnika gazowego, określa kierownik ruchu zakładu górniczego.
§ 370. 1. Przy eksploatacji wody leczniczej lub termalnej nagazowanej lub przy występowaniu
ciśnienia głowicowego wytrzymałość zagłowiczenia odwiertu oraz jego wyposażenia, aż do miej-
sca poza redukcją ciśnienia, powinna być zaprojektowana i wykonana odpowiednio do ciśnienia
złożowego.
2. Przy eksploatacji wód leczniczych lub termalnych zawierających gaz ziemny stosuje się od-
powiednio przepisy dotyczące zwalczania zagrożenia wybuchem i zagrożenia pożarowego w za-
kładach górniczych wydobywających ropę naftową i gaz ziemny.
§ 371. 1. W ujęciach wód leczniczych niedopuszczalne jest stosowanie zasuw klinowych oraz
zaworów do regulacji ciśnienia lub wielkości przepływu. Do regulacji ciśnienia lub wielkości wy-
pływu stosuje się zawory iglicowe lub zawory specjalne umożliwiające precyzyjną regulację.
2. Urządzenia eksploatacyjne instaluje się w taki sposób, aby nie dopuścić do przekroczenia
dozwolonej depresji.



-59-
3. Na ujęciach wód leczniczych lub termalnych prowadzi się rejestrację parametrów eksploata-
cyjnych.
4. Urządzenia eksploatacyjne dostosowuje się do warunków ustalonych w dokumentacjach hy-
drogeologicznych.
§ 372. W razie stwierdzenia pogorszenia stanu technicznego ujęcia, wpływającego negatywnie
na złoże i kopalinę, przeprowadza się jego rekonstrukcję, a jeżeli jest to technicznie niemożliwe,
ujęcie to likwiduje się.
§ 373. Rekonstrukcję, modernizację i likwidację ujęcia prowadzi się na podstawie projektu
technicznego, zatwierdzonego przez kierownika ruchu zakładu górniczego; z przeprowadzonych
prac likwidacyjnych sporządza się protokół.
§ 374. Wymagania techniczne, dotyczące projektowania, budowy i eksploatacji rurociągów
służących do transportu wód leczniczych lub termalnych oraz gazów, określają przepisy wydane
na podstawie art. 7 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. ― Prawo budowlane, jeżeli przepisy
niniejszego rozporządzenia nie stanowią.
§ 375. 1. Rurociągi, przepompownie, zbiorniki wyrównawcze i przelewowe nie powinny po-
wodować zmian fizykochemicznych i bakteriologicznych wód leczniczych lub termalnych oraz
towarzyszących im gazów leczniczych.
2. Wykorzystywanie urządzeń, o których mowa w ust. 1, do celów niezgodnych z ich przezna-
czeniem jest niedopuszczalne.
§ 376. 1. Trasy rurociągów prowadzi się w taki sposób, aby droga od ujęcia do punktu odbioru
była jak najkrótsza i zapewniała bezpieczeństwo obsługi.
2. Przy wyborze trasy rurociągu powinno się zmierzać do uzyskania przepływu grawitacyjne-
go.
3. Rurociąg do wody leczniczej lub termalnej nagazowanej prowadzi się w miarę możliwości
ze wzniosem, a równolegle nad nim prowadzi się rurociąg odprowadzający nadmiar gazu.
4. W razie prowadzenia, po wzniosie lub pionowo, rurociągów z wodą leczniczą lub termalną
nagazowaną, na trasie tego rurociągu w najwyższych jego punktach powinny być zainstalowane
urządzenia odgazowujące.
5. Rurociągi do transportu wód leczniczych lub termalnych nagazowanych projektuje się w ta-
ki sposób, aby woda płynęła pełnym przekrojem rurociągu.
§ 377. Dopuszcza się możliwość stosowania innych sposobów transportu wód leczniczych lub
termalnych, pod warunkiem że nie wpłynie to na skład fizyczno-chemiczny i bakteriologiczny
transportowanej wody.
§ 378. 1. Zbiorniki wód leczniczych lub gazu zabezpiecza się przed dostępem osób nieupo-
ważnionych.
2. W pomocniczych pomieszczeniach zbiorników na nagazowane wody lecznicze stosuje się
rozwiązania uniemożliwiające gromadzenie się gazu.
3. Zasady użytkowania i obsługi zbiorników magazynujących wody lecznicze określa kierow-
nik ruchu zakładu górniczego.