Rządowy projekt ustawy - Prawo geologiczne i górnicze

maksymalnej nadwagi występującej przy jeździe ludzi oraz w warunkach ciągnienia urobku i transportu
materiału.
4. Hamowanie hamulcem bezpieczeństwa maszyn wyciągowych powinno spowodować opóźnienie co
najmniej 1,5 m/s2.
5. W maszynach wyciągowych z ciernym sprzężeniem liny opóźnienie powodowane przez hamulec
bezpieczeństwa może być mniejsze niż 1,5 m/s2, ale nie mniejsze niż 1,2 m/s2, gdyby opóźnienie 1,5 m/s2
spowodowało przekroczenie opóźnień krytycznych, wyznaczonych z warunków sprzężenia ciernego.
6. Hamowanie hamulcem bezpieczeństwa, w warunkach podnoszenia nadwagi, nie może odbywać się z
opóźnieniem większym niż 5 m/s2.
§ 461.1. Przy wielowarstwowym nawijaniu liny wyciągowej nośnej na bęben maszyny wyciągowej przejście
liny na następną warstwę powinno odbywać się bez nadmiernych drgań oraz zbędnych wypiętrzeń.
2. Ułożenie liny wyciągowej nośnej na bębnie nie może powodować jej zakleszczeń.
3. Liczba zwojów nieczynnych, określona przy najniższym dolnym położeniu naczynia wyciągowego,
powinna wynosić co najmniej 2 przy nawijaniu jednowarstwowym i co najmniej 3 przy nawijaniu
wielowarstwowym.
§ 462.1. W wyciągach szybowych wielolinowych osie geometryczne odpowiadających sobie rowków
linowych, na bębnie pędnym, kołach odciskowych lub kołach linowych, powinny leżeć w jednej płaszczyźnie
pionowej prostopadłej do osi obrotu bębna pędnego.
2. Dopuszcza się przesunięcie w kierunku poprzecznym 0°5’, jednak nie więcej niż 10 mm dla maszyn
wyciągowych usytuowanych na wieży szybowej oraz 100 mm dla maszyn wyciągowych usytuowanych na
zrębie szybu.
§ 463. Stanowisko sterowania maszyną wyciągową umożliwia spowodowanie zaniku ciśnienia medium
hamulcowego ręcznie uruchamianym urządzeniem mechanicznym, niezależnym od układu sterowania
hamulców i chronionym przed nieuzasadnionym użyciem.
§ 464.1. Podczas automatycznego sterowania wyciągiem szybowym na stanowisku sterowania maszyną
wyciągową jest obecny maszynista wyciągowy.
2. Przy kompleksowej automatyzacji wyciągów szybowych można odstąpić od wymagania określonego w
ust. 1 poza czasem prowadzenia jazdy ludzi.
§ 465. Po stwierdzeniu zmiany parametrów pracy lub po zadziałaniu hamulca bezpieczeństwa wyciągu
szybowego sterowanego automatycznie, przełącza się układ sterowania na ręczny. Ponowne przełączenie
sterowania na automatyczne może nastąpić po stwierdzeniu prawidłowej pracy układów maszyny wyciągowej i
dokonaniu jazd próbnych przy sterowaniu ręcznym.
§ 466. Pierwszą jazdę wyciągu szybowego, po postoju dłuższym niż 8 godzin, przeprowadza się przy
sterowaniu ręcznym.
§ 467.1. Każdy, kto spostrzeże niebezpieczeństwo dla ludzi lub ruchu wyciągu szybowego, powinien nadać
sygnał alarmowy.
2. Osobom nieupoważnionym niedozwolone jest nadawanie sygnałów sygnalizacji szybowej, z wyłączeniem
okoliczności określonej w ust. 1.
§ 468. Wyciąg szybowy może być uruchomiony wyłącznie po otrzymaniu sygnału do jazdy lub sygnału
„naczynie wolne”.
§ 469. Ruch wyciągu szybowego powinien być zgodny z wybranym rodzajem pracy.
§ 470.1. Podczas stosowania sygnalizacji jednouderzeniowej używa się sygnałów zapowiadających i
wykonawczych, określonych na tablicy umieszczonej na każdym stanowisku sygnałowym i w pomieszczeniu
maszyny wyciągowej.
2. Nie jest wymagane umieszczanie tablicy, o której mowa w ust. 1, na pomoście wiszącym i dnie szybu
głębionego.
3. Ustala się następujące podstawowe sygnały wykonawcze:
1) 1 uderzenie — „stój”;
2) 2 uderzenia — „do góry”;

81
3) 3 uderzenia — „w dół”.
4. Sygnały, o których mowa w ust. 3, mogą być uzupełnione o dodatkowe sygnały dotyczące powolnego
podnoszenia lub powolnego opuszczania naczynia wyciągowego.
5. W wyciągu szybowym dwunaczyniowym sygnały wykonawcze „do góry” i „w dół” odnoszą się do
naczynia znajdującego się niżej. W razie wykorzystywania w wyciągu szybowym dwunaczyniowym jednego
naczynia, sygnały odnoszą się do tego naczynia.
6. Sygnały nadaje się w sposób zrozumiały.
§ 471. Zmiana rodzaju pracy wyciągu szybowego może nastąpić podczas sterowania ręcznego zahamowanej
maszyny wyciągowej oraz po zapowiedzi zakończenia dotychczasowego rodzaju pracy.
§ 472. Podczas zapowiadania jazdy ludzi powinny być spełnione następujące warunki:
1) w wyciągach szybowych, mających na stanowiskach sygnałowych przełączniki zapowiadające jazdę ludzi,
rozpoczęcie i zakończenie jazdy ludzi zapowiada się za pośrednictwem tych przełączników;
2) jeżeli na stanowiskach sygnałowych nie ma przełączników zapowiadających jazdę ludzi, sygnaliści przed
nadaniem sygnału zapowiadającego tę jazdę informują telefonicznie maszynistę wyciągowego lub sygnalistę
na stanowisku głównym o zamiarze prowadzenia jazdy ludzi;
3) zamiar prowadzenia jazdy osobistej z nadawaniem sygnałów wykonawczych ze stanowiska sygnałowego
dodatkowo zapowiada się sygnałem „jazda osobista”.
§ 473. Sygnał „naczynie wolne” nadaje się po zakończeniu każdego rodzaju pracy wyciągu szybowego oraz
opuszczeniu przez sygnalistę szybowego stanowiska sygnałowego poziomu, na którym znajduje się naczynie
wyciągowe.
§ 474.1. Podczas prowadzenia jazdy ludzi, wydobycia lub transportu materiałów wyciągiem szybowym
dwunaczyniowym i korzystania z sygnalizacji jednouderzeniowej, sygnały wykonawcze do maszynisty
wyciągowego może nadawać tylko sygnalista ze stanowiska głównego na nadszybiu lub ze stanowiska
spełniającego tę funkcję.
2. W razie jazdy między poziomami sygnały wykonawcze do maszynisty wyciągowego może nadawać tylko
sygnalista poziomu leżącego wyżej.
3. W wyciągach szybowych jednonaczyniowych sygnały wykonawcze mogą być nadawane bezpośrednio do
maszynisty wyciągowego tylko z poziomu, na którym znajduje się naczynie.
4. Przy zdalnym uruchamianiu maszyny wyciągowej lub stosowaniu sygnalizacji pośpiesznej wszystkie
stanowiska sygnałowe uważa się za równorzędne.
§ 475.1. Podczas prowadzenia jazdy ludzi równocześnie z kilku pomostów na jednym poziomie i
korzystaniu z sygnalizacji jednouderzeniowej wraz z sygnalizacją pomocniczą, sygnały wykonawcze mogą
nadawać wyłącznie sygnaliści główni poziomu. Sygnalista główny podszybia nadaje sygnały do sygnalisty
głównego nadszybia, a sygnalista główny nadszybia do maszynisty wyciągowego.
2. Sygnalista główny poziomu może nadawać sygnał wykonawczy o gotowości do ruchu dopiero po
otrzymaniu sygnałów od sygnalistów poszczególnych pomostów.
§ 476.1. Jazdę osobistą prowadzi się z zastosowaniem sygnalizacji szybowej do tego przystosowanej.
2. Jazdą osobistą jest jazda sygnalisty szybowego do dowolnie wybranego poziomu i z tego poziomu; może
być ona prowadzona wyłącznie dla:
1) innych sygnalistów;
2) osób, którym powierzono kontrolę wyciągów szybowych;
3) osób dozoru ruchu odpowiedzialnych za ruch wyciągów szybowych;
4) osób upoważnionych przez kierownika ruchu zakładu górniczego.
§ 477.1. Urządzenia przyszybowe utrzymuje się w sposób uniemożliwiający:
1) wpadnięcie do szybów osób, środków transportowych i transportowanych materiałów;
2) otwarcie wrót szybowych przez osoby postronne;
3) wyładunek urobku ze zbiorników odmiarowych bez obecności skipu w położeniu załadowczym.

82
2. Zamknięcia wlotów szybowych powinny być pomalowane farbą koloru czerwonego.
§ 478. Miejsca wsiadania ludzi do naczyń wyciągowych, przejścia oraz miejsca oczekiwania powinny być
oświetlone w sposób określony w Polskich Normach.
§ 479.1. Jazda ludzi wyciągiem szybowym może być prowadzona wyłącznie na warunkach ustalonych w
zezwoleniu na oddanie do ruchu wyciągu szybowego.
2. Jazdę ludzi wyciągiem szybowym, w tym jazdę ludzi prowadzoną poza czasem ustalonym dla jazdy ludzi
w dobowym harmonogramie pracy (doraźna jazda ludzi), o którym mowa w § 484 ust. 1 pkt 1, prowadzi się
zgodnie z regulaminem jazdy ludzi, ustalonym przez kierownika ruchu zakładu górniczego.
3. Regulamin, o którym mowa w ust. 2, podaje się do wiadomości wszystkim korzystającym z wyciągu
szybowego.
4. Regulamin jazdy ludzi, regulujący przypadki doraźnej jazdy ludzi, określa techniczne i organizacyjne
warunki bezpiecznego jej prowadzenia.
5. Jazda ludzi wyciągiem szybowym nie może odbywać się z prędkością większą niż 12 m/s.
§ 480.1. Przed każdą jazdą ludzi sygnalizację szybową przełącza się na jazdę ludzi, a drzwi piętra w
naczyniu wyciągowym i wrota szybowe powinny być każdorazowo, również przy przestawieniu pięter,
zamykane z zewnątrz przez sygnalistę.
2. Podczas jazdy ludzi poszczególne piętra naczyń wyciągowych z jadącymi ludźmi powinny być
oświetlone, przy czym oświetlenie to mogą stanowić lampy osób jadących.
3. Jazda ludzi może być prowadzona wyłącznie do jednego i z jednego poziomu.
4. Na nadszybiu i podszybiach wywiesza się tablice informacyjne, pouczające pracowników o sposobie
zachowania się podczas jazdy ludzi.
5. Jeżeli jazda ludzi nie odbywa się bezpośrednio po ciągnieniu urobku lub transporcie materiału, to
uprzednio przeprowadza się jazdę próbną do góry i w dół, z prędkością i obciążeniem odpowiadającym
parametrom stosowanym przy jeździe ludzi.
6. Jazdy próbne przeprowadza się po każdym wzajemnym przestawieniu bębnów albo bobin maszyny
wyciągowej.
7. Podczas jazdy próbnej wykonuje się pełny cykl jazdy naczyniami wyciągowymi w szybie oraz
przeprowadza korektę wskazań wskaźników głębokości maszyny wyciągowej.
8. W pomieszczeniu maszyny wyciągowej powinno znajdować się rezerwowe oświetlenie.
§ 481.1. Na nadszybiach, podszybiach i w pomieszczeniu maszyny wyciągowej umieszcza się tablice, na
których podaje:
1) obowiązujące sygnały sygnalizacji szybowej;
2) dopuszczalną liczbę osób, która może znajdować się równocześnie na piętrze naczynia wyciągowego;
3) czas zjazdów i wyjazdów ludzi;
4)
nazwiska sygnalistów, osób dozoru ruchu nadzorujących jazdę ludzi, kierownika działu
energomechanicznego i osób dozoru ruchu odpowiedzialnych za ruch wyciągów szybowych.
2. Jazda ludzi odbywa się pod nadzorem osób dozoru ruchu zgodnie z regulaminem, o którym mowa w §
479 ust. 2.
3. Osoba dozoru ruchu sprawująca nadzór nad jazdą ludzi jest odpowiedzialna za:
1) wydanie polecenia rozpoczęcia jazdy ludzi, po uzyskaniu od sygnalisty potwierdzenia o stanie gotowości
wyciągu szybowego do jazdy ludzi;
2) utrzymanie porządku i dyscypliny podczas wsiadania ludzi do naczynia wyciągowego;
3) nieprzekroczenie dopuszczalnej liczby osób na piętrach naczynia wyciągowego;
4) utrzymanie porządku i dyscypliny wśród osób oczekujących na jazdę oraz zapewnienie oczekiwania na
jazdę wyłącznie w wyznaczonych miejscach.
4. W zakresie dyscypliny i organizacji jazdy ludzi osoba dozoru, o której mowa w ust. 3, jest przełożonym
sygnalisty.

83
5. W razie naruszenia dyscypliny ze strony osób jadących, mogącego grozić zakłóceniem porządku jazdy,
sygnalista szybowy wstrzymuje dalszą jazdę ludzi przez nadanie sygnału alarmowego. Wznowienie jazdy ludzi
może nastąpić, gdy jadący zastosują się do poleceń sygnalisty lub osoby dozoru ruchu sprawującej nadzór nad
jazdą ludzi.
6. Sygnalista wstrzymuje jazdę ludzi oraz powiadamia bezzwłocznie osobę dozoru ruchu odpowiedzialną za
stan wyciągu szybowego, w razie spostrzeżenia zagrożenia bezpieczeństwa ludzi lub wyciągu szybowego.
7. Sygnalista odmawia prowadzenia jazdy ludzi:
1) urządzeniami niemającymi zezwolenia na jazdę ludzi;
2) do poziomów lub z poziomów niewymienionych w zezwoleniu;
3) w razie niezastosowania się do jego poleceń;
4) na piętrach naczyń wyciągowych załadowanych urobkiem lub materiałem.
8. Niedozwolone jest przewożenie wraz z ludźmi niezabezpieczonych ostrych lub długich przedmiotów, a
także innych przedmiotów, których przemieszczenie może zagrażać jadącym osobom.
9. Podczas zjazdu i wyjazdu ludzi niedopuszczalne jest prowadzenie transportu pozostałymi urządzeniami w
szybie — wyciągami szybowymi, którymi nie jest prowadzona jazda ludzi, rurociągami podsadzkowymi i
zsuwniami.
10. Podczas prowadzenia jazdy ludzi przy stanowisku maszynisty wyciągowego powinien znajdować się
drugi maszynista lub inna osoba upoważniona przez kierownika ruchu zakładu górniczego, która w razie
zasłabnięcia maszynisty wyciągowego obsługującego maszynę wyciągową zatrzymuje maszynę wyciągową
hamulcem bezpieczeństwa i powiadamia osobę dozoru ruchu.
11. Zadanie, o którym mowa w ust. 10, może wykonywać jedna osoba dla dwóch maszyn wyciągowych,
jeżeli maszyny są w jednym pomieszczeniu i pulpity sterowania maszynami wyciągowymi są wzajemnie w
zasięgu wzroku.
12. Przepisu ust. 10 nie stosuje się, jeżeli jazda ludzi odbywa się przy kompleksowym sterowaniu
automatycznym wyciągiem szybowym lub gdy maszyna wyciągowa wyposażona jest w czuwak.
13. Przepisów ust. 2—4 i 10 nie stosuje się, jeżeli prowadzona jest doraźna jazda ludzi.
§ 482. Osoby wykonujące kontrolę lub naprawę wyciągu szybowego nieprzystosowanego do jazdy ludzi
mogą korzystać z wyciągu szybowego.
§ 483.1. 1. Nie można prowadzić jazdy ludzi, gdy w wyciągu szybowym zostaną zauważone
nieprawidłowości lub usterki techniczne mogące zagrażać bezpieczeństwu jazdy.
2. Osoba dozoru ruchu odpowiedzialna za ruch wyciągów szybowych, w porozumieniu z kierownikiem
działu energomechanicznego, po usunięciu zagrożeń decyduje o wznowieniu jazdy.
3. Na nadszybiu, podszybiach i pulpicie sterowania maszyną wyciągową zawiesza się tablice informujące o
wstrzymaniu ruchu wyciągu szybowego oraz dokonuje odpowiednich wpisów w księdze wyciągu szybowego.
§ 484.1. Dla każdego wyciągu szybowego powinien być opracowany:
1) dobowy harmonogram pracy, uwzględniający podział czasu przewidzianego na ruch funkcjonalny
(wydobycie, jazda ludzi, transport materiałów) oraz naprawy, konserwacje i kontrole;
2) roczny harmonogram napraw.
2. Harmonogramy, o których mowa w ust. 1, opracowuje kierownik działu energomechanicznego, a
zatwierdza kierownik ruchu zakładu górniczego.
§ 485.1. Pracę wyciągu szybowego tak się organizuje, aby zapewniony był czas na czynności pomocnicze,
w szczególności przeprowadzenie niezbędnych napraw, konserwacji, kontroli wszystkich elementów wyciągu
szybowego, urządzeń współpracujących oraz wyposażenia szybu.
2. Czas trwania czynności pomocniczych, dla każdego wyciągu szybowego, ustala kierownik działu
energomechanicznego na podstawie:
1) chronometrażu czynności kontrolnych ustalonych szczegółowymi instrukcjami;
2) bilansu czasu niezbędnego dla wykonania konserwacji oraz usunięcia bieżących usterek;

84
3) bilansu czasu niezbędnego do wykonania napraw, ujętych w rocznym harmonogramie napraw.
3. Roczny harmonogram napraw określa prace związane z planowaną wymianą elementów wyciągu
szybowego, urządzeń współpracujących oraz wyposażenia szybu.
4. Planowana wymiana elementów powinna wynikać z prognozy ich zużycia.
5. Przerwy w pracy wyciągu szybowego, mające wpływ na planowaną wymianę jego elementów oraz
wyposażenia szybu i urządzeń współpracujących, wymagają aktualizacji rocznego harmonogramu napraw.
6. Odstępstwo od dobowego harmonogramu pracy, o którym mowa w § 484 ust. 1 pkt 1, i rocznego
harmonogramu napraw wyciągu szybowego wymaga zgody kierownika ruchu zakładu górniczego.
§ 486.1. W ramach kontroli stanu technicznego wyciągu szybowego, poszczególnych elementów, urządzeń
współpracujących oraz wyposażenia szybu wykonuje się rewizje i badania.
2. Przez rewizje rozumie się kontrole oparte na wzrokowej ocenie stanu technicznego i funkcjonalności,
wykonywane przez upoważnione osoby oraz osoby dozoru ruchu energomechanicznego.
3. Badania, o których mowa w ust. 1, oparte są na wynikach pomiarów wykonywanych za pomocą
specjalistycznej aparatury przez rzeczoznawców lub kierownika działu energomechanicznego.
4. Zakres i częstotliwość kontroli stanu technicznego pracującego wyciągu szybowego i jego elementów
oraz sposób dokumentowania wyników kontroli określa załącznik nr 3 do rozporządzenia.
5. Podczas przerw w pracy wyciągu szybowego kierownik działu energomechanicznego ustala, a kierownik
ruchu zakładu górniczego zatwierdza:
1) warunki bezpieczeństwa wyciągu szybowego, urządzeń współpracujących i szybu;
2) zakres i częstotliwość kontroli wyciągu szybowego, urządzeń współpracujących i szybu;
3) sposób dokumentowania wyników kontroli;
4) warunki wznowienia pracy wyciągu szybowego oraz urządzeń współpracujących.
6. W przypadku gdy przerwa w pracy wyciągu szybowego przekroczyła okres sześciu miesięcy, kierownik
ruchu zakładu górniczego, w terminie nie krótszym niż 14 dni przed wznowieniem pracy, powiadamia o tym
właściwy organ nadzoru górniczego, informując jednocześnie o warunkach wznowienia pracy wyciągu
szybowego, o których mowa w ust. 5 pkt 4.
§ 487.1. Kontrolę szybu i jego wyposażenia z naczynia wyciągowego prowadzi się wyłącznie przy
załączonej sygnalizacji szybowej „rewizja szybu”.
2. W wyciągach szybowych wyposażonych w sygnalizację szybową „rewizja szybu” dla elementów
wyciągu szybowego, do kontroli tych elementów używa się właściwego rodzaju sygnalizacji rewizji.
§ 488. Wymagania kwalifikacyjne dla osób zatrudnionych przy obsłudze i kontroli wyciągów szybowych
określają odrębne przepisy.
§ 489. Maszynista wyciągowy, po uzyskaniu upoważnienia do obsługi maszyny wyciągowej określonego
wyciągu szybowego, może rozpocząć swoje czynności po złożeniu oświadczenia na piśmie, że przyjmuje
odpowiedzialność za bezpieczeństwo ruchu.
§ 490.1. Maszynista wyciągowy, który w okresie dłuższym niż 6 miesięcy nie obsługiwał maszyn
wyciągowych, przystępuje do egzaminu praktycznego w zakresie obsługi maszyny wyciągowej określonego
wyciągu szybowego przed kierownikiem działu energomechanicznego.
2. Jeżeli powodem przerwy w obsłudze maszyn wyciągowych były względy zdrowotne, maszynista poddaje
się badaniom psychologicznym.
§ 491.1. Uruchomienie w szybie wyciągu szybowego pomocniczego wymaga zgody kierownika ruchu
zakładu górniczego.
2. Zgodę, o której mowa w ust. 1, wydaje się na podstawie:
1) zezwolenia na oddanie do ruchu;
2) dokumentacji górniczego wyciągu szybowego;
3) protokołu komisyjnego odbioru technicznego.

85