Rządowy projekt ustawy - Prawo geologiczne i górnicze

3. Wody mogą być odprowadzane do wyrobiska lub zrobów sąsiednich zakładów górniczych, po
uzgodnieniu między kierownikami ruchu tych zakładów górniczych i powiadomieniu właściwego organu
nadzoru górniczego.
Rozdział 7
Zagrożenie radiacyjne naturalnymi substancjami promieniotwórczymi
§ 377. 1. Nadzór nad ochroną przed zagrożeniem radiacyjnym naturalnymi substancjami
promieniotwórczymi, zwanym dalej „zagrożeniem radiacyjnym”, sprawuje osoba posiadająca uprawnienia
inspektora ochrony radiologicznej typu IOR-1, nadane w trybie określonym przepisami prawa atomowego,
zwana dalej „inspektorem ochrony radiologicznej”.
2. Inspektor ochrony radiologicznej prowadzi dokumentację stanu zagrożenia radiacyjnego, obejmującą:
1) wyniki pomiarów wskaźników zagrożenia radiacyjnego;
2) wyniki pomiarów dawek indywidualnych;
3) wykaz wyrobisk zaliczonych, stosownie do przepisów w sprawie zagrożeń naturalnych w zakładach
górniczych, do poszczególnych klas zagrożenia radiacyjnego;
4) rejestr dawek indywidualnych pracowników zaliczonych na podstawie przepisów prawa atomowego do
pracowników kategorii A;
5) wykaz pracowników zaliczonych na podstawie przepisów prawa atomowego do pracowników kategorii B;
6) mapy górnicze określające granice terenów kontrolowanych w rozumieniu przepisów prawa atomowego.
§ 378. 1. W podziemnym zakładzie górniczym wykonuje się pomiary następujących wskaźników zagrożenia
radiacyjnego:
1) stężenia energii potencjalnej alfa w powietrzu krótkożyciowych produktów rozpadu radonu;
2) ekspozycji na zewnętrzne promieniowanie gamma;
3) sumarycznego stężenia izotopów radu Ra-226 i Ra-228 w wodach kopalnianych;
4) sumarycznej aktywności właściwej izotopów radu Ra-226 i Ra-228 w osadach kopalnianych.
2. Kierownik ruchu zakładu górniczego wyznacza osoby dozoru ruchu odpowiedzialne za wykonywanie
pomiarów.
3. Sposób wykonywania pomiarów oraz oceny stanu zagrożenia radiacyjnego określa załącznik nr 4 do
rozporządzenia.
§ 379. Dla zmniejszenia zagrożenia radiacyjnego spowodowanego występowaniem promieniotwórczych
wód kopalnianych i osadów kopalnianych, odpowiednio do lokalnych warunków:
1) ujmuje się i odprowadza promieniotwórcze wody kopalniane wypływające z górotworu bezpośrednio do
kanałów ściekowych lub rurociągów wodnych;
2) wytrąca się i usuwa promieniotwórcze osady kopalniane, zgodnie z dokumentacją zatwierdzoną przez
kierownika ruchu zakładu górniczego.
§ 380.1. Lokowanie promieniotwórczych osadów kopalnianych odbywa się zgodnie z dokumentacją
zatwierdzoną przez kierownika ruchu zakładu górniczego.
2. Składowanie osadów kopalnianych, które są odpadami promieniotwórczymi w rozumieniu przepisów
prawa atomowego, odbywa się na zasadach określonych w tych przepisach.
3. Miejsca lokowania promieniotwórczych osadów kopalnianych, o których mowa w ust. 1, oznacza się na
mapach wyrobisk górniczych.
Rozdział 8
Zagrożenie wyrzutami gazów i skał
§ 380a. Zaliczenie pokładu (złoża) lub jego części do poszczególnych kategorii zagrożenia wyrzutami
gazów i skał polega na:
1) określeniu tej kategorii dla pokładu (złoża) lub jego części;
2) ustaleniu granic pól zagrożenia wyrzutami gazów i skał.

66
§ 380b. Granice pól zagrożenia wyrzutami gazów i skał obejmują:
1) pokład (złoże) lub ich części zaliczone do zagrożonych wyrzutami gazów i skał;
2) wszystkie wyrobiska, w których skutki wyrzutu gazów i skał lub nagłego wypływu gazów mogą stworzyć
zagrożenie jednym z tych zjawisk, w tym również wyrobiska, którymi odprowadzany jest metan oraz w
których może dojść do zaburzenia przewietrzania.
§ 381.1. Zakłady górnicze eksploatujące złoże (pokłady) zagrożone wyrzutami gazów i skał powinny mieć
odpowiednio zorganizowaną i wyposażoną służbę do spraw zwalczania zagrożeń wyrzutami gazów i skał.
2. Pracownicy zatrudnieni w polach zagrożonych wyrzutami gazów i skał muszą zostać zapoznani z
aktualnym stanem zagrożenia wyrzutami, jego objawami oraz zasadami postępowania w przypadku wystąpienia
objawów lub faktycznego wyrzutu gazów i skał.
3. Rozpoznawanie i prognozowanie stanu zagrożenia wyrzutami metanu i skał, prowadzenie robót
górniczych w warunkach występowania zagrożenia wyrzutami gazów i skał oraz zwalczanie tego zagrożenia
wykonuje się w sposób określony w załączniku nr 4 do rozporządzenia.
§ 382. Kierownik ruchu zakładu górniczego przeprowadza z częstotliwością co najmniej raz w roku
analizę stanu zagrożenia wyrzutami gazów i skał opierając się na opinii właściwego zespołu kopalnianego.
§ 383.1. W pokładach węgla niezaliczonych do poszczególnych kategorii zagrożenia wyrzutami gazów i
skał, których metanonośność jest wyższa od 4,5 m3/Mg czystej substancji węglowej, wykonuje się pomiary
zwięzłości węgla i intensywności desorpcji metanu:
1)po udostępnieniu pokładu;
2)w wyrobiskach korytarzowych drążonych w pokładach węgla w odstępach nie przekraczających 200 m;
3)w rejonach występujących zaburzeń geologicznych.
2. W razie stwierdzenia w wyniku pomiarów, o których mowa w ust. 1, wskaźnika zwięzłości węgla
niższego od 0,3, lub intensywności desorpcji metanu wyższej niż 1,2 kPa, wstrzymuje się dalsze drążenie
wyrobiska do czasu ustalenia, przez kierownika ruchu zakładu górniczego, warunków bezpiecznego
prowadzenia dalszych robót.
§ 3841. W wyrobiskach korytarzowych kamiennych, przy odległości czoła przodka do udostępnionego
pokładu węglowego nie mniejszej niż 3 m, dalsze drążenie poprzedza się pomiarem intensywności desorpcji
metanu.
2. W razie stwierdzenia w wyniku pomiaru, o którym mowa w ust. 1, intensywności desorpcji wyższej od
1,2 kPa wstrzymuje się doraźnie drążenie wyrobiska do czasu ustalenia, przez kierownika ruchu zakładu
górniczego, bezpiecznych warunków prowadzenia robót górniczych.
§ 385.1. W pokładach węgla zaliczonych do odpowiednich kategorii zagrożenia wyrzutami gazów i skał
wykonuje się pomiary zwięzłości węgla oraz pomiary intensywności desorpcji metanu.
2. W wyrobiskach korytarzowych drążonych w pokładach węgla zaliczonych do pierwszej kategorii
zagrożenia wyrzutami gazów i skał, pomiary, o których mowa w ust.1, wykonuje się w odstępach nie
przekraczających 100 m oraz dodatkowo w rejonach zaburzeń geologicznych.
3. W wyrobiskach korytarzowych drążonych w pokładach węgla zaliczonych do drugiej kategorii
zagrożenia wyrzutami gazów i skał, pomiary, o których mowa w ust. 1 oraz dodatkowo wychód zwiercin,
wykonuje się w odstępach nie przekraczających 50 m oraz w rejonach zaburzeń geologicznych z wyprzedzeniem
zakładanego postępu przodka.
4. W wyrobiskach korytarzowych drążonych w pokładach węgla zaliczonych do trzeciej kategorii
zagrożenia wyrzutami gazów i skał, pomiary, o których mowa w ust. 1 oraz dodatkowo wychód zwiercin,
wykonuje się co najmniej raz na dobę w dniach, w których prowadzone jest drążenie wyrobiska z
wyprzedzeniem zakładanego postępu przodka.
5. W wyrobiskach korytarzowych drążonych w nienaruszonych robotami eksploatacyjnymi częściach złoża
w pokładach węgla zagrożonych wyrzutami gazów i skał, wykonuje się pomiary metanonośności, zwięzłości
węgla, intensywności desorpcji metanu, własności sorpcyjnych i zawartości części lotnych w węglu, w
odstępach nie przekraczających 50 m. Kryteria oceny stanu zagrożenia wyrzutami gazu i skał w oparciu o
własności sorpcyjne i zawartość części lotnych w węglu określi rzeczoznawca.

67
6. Kierownik ruchu zakładu górniczego może podjąć decyzję o zakresie wykonywanych pomiarów, o który
mowa w ust. 2, 3, 4 i 5, lub o odstąpieniu od ich wykonywania, opierając się o opinię właściwego zespołu
kopalnianego
§ 386.1. W razie stwierdzenia, w wyniku wykonanych pomiarów, o których mowa w § 385 ust. 2 i 3
intensywności desorpcji metanu większej od 1,2 kPa, dodatkowe pomiary intensywności desorpcji metanu,
wychodu zwiercin, wskaźnika zwięzłości węgla pobranego z najmniej zwięzłej warstwy w czole przodka,
należy wykonywać co najmniej raz na dobę w dniach, w których prowadzone jest drążenie wyrobiska.
2.
Zaprzestanie wykonywania dodatkowych pomiarów zwięzłości węgla i wychodu zwiercin oraz
intensywności desorpcji metanu może nastąpić, jeżeli w trzech kolejnych pomiarach intensywność desorpcji
metanu nie przekracza 1,2 kPa.
§ 387.1. W wyrobiskach korytarzowych drążonych w pokładach węgla zaliczonych do III kategorii
zagrożenia wyrzutami gazów i skał kontrolne pomiary intensywności desorpcji metanu i wychodu zwiercin
wykonuje się w otworach badawczych, gdy:
1) wystąpiły inne objawy zagrożenia, takie jak: zmiana struktury węgla, nagły wypływ metanu, wydmuch
gazu oraz zwiercin z otworu;
2) występuje uskok lub strefa zaburzeń geologicznych przerywających ciągłość pokładu - co najmniej 4 m
przed zaburzeniem, w zaburzeniu oraz 4 m poza zaburzeniem.
2. Dodatkowe otwory badawcze powinny mieć długość co najmniej 6 m.
3. W zawodnionym górotworze pomiary intensywności desorpcji metanu i wychodu zwiercin można
wykonywać w otworach badawczych o długości mniejszej niż określona w ust. 2.
§ 388.1. Kierownik ruchu zakładu górniczego, na podstawie opinii właściwego zespołu kopalnianego,
określa warunki drążenia wyrobiska kamiennego na odcinku 3 m przed pokładem zagrożonym wyrzutami gazów
i skał oraz sposób otwarcia pokładu.
2. W pokładach węgla zagrożonych wyrzutami gazów i skał, w wyrobiskach korytarzowych drążonych
równolegle do uskoku, nasunięcia o zrzucie większym od grubości pokładu lub sfałdowania, wykonuje się, w
odstępach co najmniej 50 m, otwory rozpoznawcze w kierunku zaburzenia dla zbadania zalegania skał.
3. W celu bieżącego rozpoznawania zagrożenia wyrzutami gazów i skał w wyrobiskach korytarzowych w
pokładach zaliczonych do III lub IV kategorii zagrożenia metanowego drążonych kombajnami należy na bieżąco
wykonywać otwory rozpoznawcze wyprzedzające czoło przodka nie mniej niż o 10 m, a w wyrobiskach
prowadzonych przy pomocy materiałów wybuchowych nie mniej niż o 4 m.
4. W przypadku stwierdzenia zaburzeń geologicznych w drążonych wyrobiskach w pokładach zaliczonych
do III lub IV kategorii zagrożenia metanowego i zagrożonych wyrzutami gazów i skał, należy wykonywać
pomiary parametrów zagrożenia wyrzutowego (intensywność desorpcji metanu, wskaźnik zwięzłości węgla) z
częstotliwością nie rzadziej niż raz na dobę na czas przechodzenia wyrobiskiem przez strefę zaburzeń.
5. Kierownik ruchu zakładu górniczego może w przypadkach określonych w ust. 3 i 4 podjąć decyzję o
zakresie wykonywanych otworów i pomiarów lub o odstąpieniu od ich wykonywania. opierając się na opinii
właściwego zespołu kopalnianego,
§ 389. W wyrobiskach korytarzowych w pokładach węgla zagrożonych wyrzutami gazów i skał lub
udostępniających te pokłady, w przypadku napotkania, w wyniku wykonywania otworu rozpoznawczego lub
drążenia wyrobiska, zaburzenia geologicznego przerywającego ciągłość pokładu lub powodującego zmianę jego
grubości, wstrzymuje się drążenie wyrobiska, a następnie wykonuje dodatkowe otwory badawcze, na głębokość
co najmniej 6 m.
§ 390.1. Ocenę stanu zagrożenia wyrzutami gazów i skał w ścianach prowadzonych w pokładach
zagrożonych wyrzutami gazow i skał dokonuje się na podstawie wyników pomiarów wykonywanych w
przodkach chodników przyścianowych.
2.
W razie wystąpienia w ścianie zaburzeń geologicznych przerywających ciągłość pokładu, nie
stwierdzonych i nie zbadanych wcześniej wyrobiskami przyścianowymi, kontrolę i ocenę stanu zagrożenia
wyrzutami gazów i skał w ścianie prowadzi się w dostosowaniu do lokalnych warunków, w zakresie
wyznaczonym przez kierownika ruchu zakładu górniczego.
§ 391. W przodkach wyrobisk prowadzonych w pokładach zagrożonych wyrzutami gazów i skał lub
udostępniających te pokłady oraz w innych miejscach, ustalonych przez kierownika ruchu zakładu górniczego,

68
znajdują się tablice, na których osoby przeprowadzające pomiary wskaźników zagrożenia wyrzutami metanu i
skał wpisują wyniki bezpośrednio po ich wykonaniu.
§ 392.1. W razie stwierdzenia w pokładach zagrożonych wyrzutami gazów i skał:
1)intensywności desorpcji metanu w przedziale 1,2-2,0 kPa, przy wskaźniku zwięzłości węgla mniejszym niż
0,3 lub objętości zwiercin powyżej 4 dm3 z 1 mb otworu;
2)intensywności desorpcji metanu powyżej 2,0 kPa;
- dalsze urabianie wstrzymuje się. Kierownik ruchu zakładu górniczego określa warunki dalszego prowadzenia
wyrobiska, opierając się na opinii właściwego zespołu kopalnianego,
2. W przypadkach, o których mowa w ust. 1, stosuje się, w zależności od warunków lokalnych, metody
zwalczania zagrożenia wyrzutami gazów i skał.
§ 393.1. Urabianie kombajnami w wyrobiskach korytarzowych drążonych w pokładach zagrożonych
wyrzutami gazów i skał może być stosowane, jeżeli:
1)intensywność desorpcji metanu nie przekracza 1,2 kPa;
2)intensywność desorpcji metanu jest w przedziale 1,2-2,0 kPa przy wskaźniku zwięzłości węgla większym od
0,3 i ilości zwiercin nieprzekraczającej 4 dm3;
3)w odległości 4 m przed i za czołem przodka nie występują zaburzenia geologiczne przerywające ciągłość
pokładu.
2. Przodek chodnika drążonego kombajnem wyprzedza się otworem rozpoznawczym o długości nie
mniejszej niż 10 m.
3. Kierownik ruchu zakładu górniczego może, w przypadkach określonych w ust.1 pkt 3), wyrazić zgodę
na urabianie kombajnem, w oparciu o opinię właściwego zespołu kopalnianego.
§ 394. W polach zagrożonych wyrzutami gazów i skał w pokładach węgla kamiennego urządzenia
metanometrii automatycznej powinny wyłączać urządzenia elektryczne w czasie nie dłuższym niż 10 sekund po
przekroczeniu dopuszczalnej zawartości metanu w powietrzu.
§ 395. Pracowników przebywających w wyrobiskach w zakładzie górniczym eksploatującym pokłady
węgla zagrożone wyrzutami gazów i skał wyposaża się w sprzęt izolujący układ oddechowy.
§ 396.1. Dla nowo udostępnianej części złoża opracowuje się prognozę zagrożenia wyrzutami gazów i skał.
2. Prognoza zagrożenia wyrzutami gazów i skał powinna uwzględniać:
1) ocenę warunków górniczo-geologicznych, a w szczególności tektonikę i dokonaną eksploatację;
2) wyniki oznaczeń gazonośności i zwięzłości węgla;
3) sejsmiczność górotworu.
3. Prognozę, o której mowa w ust. 1, opracowuje rzeczoznawca.
§ 397.1. W pokładach zagrożonych wyrzutami gazów i skał wiercenie otworów badawczych w węglu
wykonuje się wiertarkami obrotowymi.
2. Wiercenie otworów, o których mowa w ust. 1, w razie stwierdzenia wydmuchu zwiercin i gazu,
natychmiast przerywa się; otworów tych nie pogłębia się. Kierownik ruchu zakładu górniczego, opierając się na
opinii właściwego zespołu kopalnianego, określa dalszy sposób postępowania.
3. W przodkach kamienno-węglowych dopuszcza się wiercenie wiertarkami udarowymi w kamieniu, gdy:
1) pomiary nie wykazują przekroczeń wielkości wskaźników wyrzutowych;
2) calizna węglowa wyprzedza caliznę kamienną co najmniej o jeden zabiór.
§ 398. Wiercenie otworów rozpoznawczych o średnicy powyżej 46 mm w pokładach zaliczonych do III
kategorii zagrożenia wyrzutami gazów i skał wymaga zabezpieczenia otworu głowicą przeciwwyrzutową.
Kierownik ruchu zakładu górniczego określa długości wierconych otworów, opierając się na opinii właściwego
zespołu kopalnianego. Może również podjąć decyzję o sposobie innego zabezpieczenia otworu. Dopuszcza się
wiercenie otworu bez jego zabezpieczenia w przypadku zastosowania zdalnego sterowania wiertnicy po
wycofaniu załogi na odległość nie mniejszą niż 40 m od miejsca wiercenia.

69
§ 399.1. W zakładach górniczych wydobywających sól, w wyrobiskach korytarzowych drążonych w złożu
zagrożonym wyrzutami gazów i skał wykonuje się wyprzedzające otwory badawcze, odwiercone w czole
przodka o długości co najmniej o 1 m większej od zabioru przy urabianiu w złożu zaliczanym do:
1)I lub II kategorii zagrożenia wyrzutami gazów i skał - jeden otwór odwiercany w osi wyrobiska;
2)III kategorii zagrożenia wyrzutami gazów i skał - dwa otwory odwiercone przy lewym i prawym ociosie
wyrobiska, pod kątem 30° do osi wyrobiska.
2. Podczas wiercenia otworów, o których mowa w ust. 1, prowadzi się obserwacje zjawisk gazowych, a po
zakończeniu wiercenia wykonuje się w otworach pomiary zawartości metanu i siarkowodoru.
3. W razie występowania zjawisk gazowych, takich jak wydmuchy gazów lub zwiercin albo zawartości
metanu w otworze powyżej 1% lub siarkowodoru powyżej 0,005%, wykonuje się co najmniej jeden otwór
badawczy w pobliżu poprzedniego otworu oraz przeprowadza w nim pomiary ciśnienia i intensywności
wypływu gazu.
4. W razie stwierdzenia w otworze ciśnienia gazu większego niż 20 kPa lub intensywności wypływu gazu
większej niż 0,5 dm3/min, wstrzymuje się prowadzenie robót w przodku do czasu ustalenia przez kierownika
ruchu zakładu górniczego warunków dalszego ich prowadzenia.
§ 400.1. Kierownik ruchu zakładu górniczego określa warunki i zakres prowadzenia mechanicznego
urabiania w złożu soli zagrożonym wyrzutami gazów i skał.
2. W wyrobiskach prowadzonych w złożu, o którym mowa w ust. 1, roboty strzałowe wykonuje się metodą
centralnego strzelania, po wycofaniu załogi ze strefy zagrożenia skutkami wyrzutu.
§ 401. Kierownik ruchu zakładu górniczego zatwierdza dokumentację techniczną na podstawie której
prowadzi się wiercenie otworów wielkośrednicowych w złożu soli zaliczonym do II lub III kategorii zagrożenia
wyrzutami gazów i skał.
§ 402. W złożu soli zaliczonym do III kategorii zagrożenia wyrzutami gazów i skał stosuje się urządzenia
metanometrii automatycznej wyłączające urządzenia elektryczne w czasie nie dłuższym niż 5 sekund, po
przekroczeniu dopuszczalnej zawartości metanu w powietrzu.
§ 403.
W zakładach górniczych wydobywających sól pracowników przebywających w polach
zagrożonych wyrzutami gazów i skał wyposaża się w sprzęt izolujący układ oddechowy.

Rozdział 9
Zagrożenie klimatyczne
§ 404.1.W wyrobiskach podziemnych prowadzi się rozpoznanie temperatury pierwotnej skał. Sposób
pomiaru temperatury pierwotnej skał określa Polska Norma.
2. Przy temperaturze pierwotnej skał większej od 30°C opracowuje się prognozę warunków klimatycznych
oraz ustala się profilaktykę zapewniającą utrzymanie właściwej temperatury zastępczej klimatu.
3. Profilaktykę zapewniającą utrzymanie właściwej temperatury zastępczej klimatu w wyrobiskach
wykonywanych w górotworze, którego temperatura pierwotna jest większa od 40°C, opiniuje rzeczoznawca.
§ 405.1. W wyrobiskach, w których występują stanowiska pracy zagrożone klimatycznie:
1) stosuje się środki zwalczające to zagrożenie,
2) kontroluje się systematycznie stan i skuteczność stosowanych środków do zwalczania tego zagrożenia.
2. Sposób wykonywania pomiarów parametrów mikroklimatu powietrza kopalnianego, wyznaczania
temperatury zastępczej klimatu oraz dokumentowania wyników pomiarów parametrów mikroklimatu powietrza
kopalnianego, służących do wyznaczenia tej temperatury, a także warunki zatrudniania pracowników
w warunkach zagrożenia klimatycznego, określa załącznik nr 4 do rozporządzenia.
3.
Kryteria oceny zagrożenia klimatycznego, szczegółowe zasady zaliczania tego zagrożenia oraz
szczegółowe zasady zaliczania stanowisk pracy do poszczególnych stopni tego zagrożenia określają odrębne
przepisy.



70