Rządowy projekt ustawy - Prawo geologiczne i górnicze

4) maszyna
wyciągowa nie jest zablokowana;
5)
strefa jazdy, zabezpieczająca przed wjechaniem na wyłączniki krańcowe regulatora jaz-
dy, jest ograniczona;
6) w przypadku rewizji lin nośnych przeprowadzanych ze zrębu szybu - po ograniczeniu
strefy jazdy naczynia wyciągowego poniżej zrębu; przekroczenie tej strefy powinno wy-
wołać sygnał alarmu;
7)
w przypadku rewizji naczyń wyciągowych - po stwierdzeniu obecności kontrolowanego
naczynia wyciągowego na poziomie zrębu;
8) powinno
być sygnalizowane sygnałem optycznym w miejscu jego uruchamiania.
1.7.5.1.23. Spełnienie wymagania określonego w pkt 1.7.5.1.1 ppkt 5 wymaga stosowania sygnalizacji
jednouderzeniowej.
1.7.5.1.24.
Sygnalizacja jednouderzeniowa służąca do nadawania sygnałów akustycznych powinna być
wykonana jako sygnalizacja:
1) pośrednia dla górniczych wyciągów szybowych dwunaczyniowych;
2) bezpośrednia dla górniczych wyciągów szybowych jednonaczyniowych oraz górniczych
wyciągów szybowych dwunaczyniowych, w których przewidziana jest praca każdym na-
czyniem oddzielnie.
1.7.5.1.25.
Sygnalizacja jednouderzeniowa pośrednia i sygnalizacja jednouderzeniowa bezpośrednia po-
winna być wykonana zgodnie z wymaganiami dla tego rodzaju sygnalizacji określonymi w
wymaganiach dotyczących urządzeń sygnalizacji szybowej.
1.7.5.1.26. Sygnalizacja
rewizyjna
służąca do nadawania sygnałów w czasie rewizji lub napraw szybo-
wych powinna być wykonana zgodnie z wymaganiami określonymi w pkt 1.7.1.44.
1.7.5.1.27. Przełączenie rodzaju pracy górniczego wyciągu szybowego powinno odbywać się ze stanowi-
ska maszynisty maszyn wyciągowych.
1.7.5.1.28. Układ przełączający powinien umożliwić wybór następujących rodzajów pracy:
1) „wydobycie” - zdalne uruchomienie maszyny wyciągowej, sygnalizacja startowa lub sy-
gnalizacja jednouderzeniowa;
2) „jazda niewydobywcza” - sygnalizacja jednouderzeniowa;
3) „rewizja lin”, „rewizja naczyń” i „rewizja kół linowych/odciskowych”;
4) „rewizja
szybu”;
5) „jazda manewrowa” (stanowiska sterowniczo-sygnalizacyjne nieuprawnione).
1.7.5.1.29. Układ przełączający powinien być tak wykonany, aby:
1) zapewniał załączanie tylko jednego rodzaju pracy górniczego wyciągu szybowego;
2) przełączanie rodzaju pracy górniczego wyciągu szybowego nastąpiło tylko przy zahamo-
wanej maszynie wyciągowej;
3) przełączanie rodzaju pracy „wydobycie” na „jazda niewydobywcza” mogło nastąpić tylko
po zakończeniu wydobycia, to jest przy pustych skipach i unieruchomionych urządzeniach
załadowczych;
4) przełączanie rodzaju pracy górniczego wyciągu szybowego z „rewizja lin”, „rewizja na-
czyń” i „rewizja kół linowych/odciskowych” na pozostałe rodzaje pracy było możliwe po
skasowaniu uprawnienia stanowisk rewizji lin wyciągowych, kół linowych/odciskowych i
naczyń wyciągowych dokonanego na tych stanowiskach;
5) przełączanie rodzaju pracy górniczego wyciągu szybowego było niemożliwe po nadaniu
sygnału startowego;
6) załączanie rodzaju pracy górniczego wyciągu szybowego było sygnalizowane optycznie
na odpowiednich stanowiskach;

46
7) powodował przełączanie rodzaju sterowania maszyny wyciągowej odpowiednio do przy-
jętego rodzaju pracy górniczego wyciągu szybowego.
1.7.5.1.30.
USS powinno posiadać układy kontrolujące:
1) rozładowania naczyń wydobywczych;
2) zamknięcia naczyń wydobywczych;
3) zamknięcia i otwarcia urządzeń załadowczych;
4) napełnienia zbiornika na nadszybiu;
5) pracy odstawy urobku na nadszybiu;
6) zamknięcia wrót szybowych.
1.7.5.1.31. Urządzenie załadowcze może być uruchomione w przypadku:
1) zahamowana maszyna wyciągowa;
2) ustawione puste naczynie wydobywcze w strefie pozwalającej na załadunek;
3) załączony właściwy rodzaj pracy górniczego wyciągu szybowego, określony w pkt
1.7.5.1.28 ppkt 1 - 3.
Powyższe wymagania powinny być uwzględnione w USS.
1.7.5.1.32.
USS powinno współpracować tylko z maszynami wyciągowymi, które:
1) uniemożliwiają odhamowanie maszyny wyciągowej w przypadku braku sygnału starto-
wego do jazdy przy:
a)
zdalnym uruchamianiu maszyny wyciągowej,
b) rewizji
szybu,
c) użyciu sygnalizacji startowej;
2) uniemożliwiają samoczynne odhamowanie maszyny wyciągowej przy odblokowaniu ma-
szyny wyciągowej;
3) uniemożliwiają prowadzenie ruchu maszyny wyciągowej niezgodne z rodzajem pracy
górniczego wyciągu szybowego ustalonym w USS.
1.7.5.1.33.
USS powinno być tak skonstruowane, aby:
1) przełączanie rodzaju sterowania maszyny wyciągowej z rodzaju „sterowanie ręczne” na
„sterowania automatyczne” mogło odbywać się tylko w skrajnych położeniach naczyń
wyciągowych przy zahamowanej maszynie wyciągowej, przed nadaniem sygnału starto-
wego lub sygnału do zdalnego uruchomienia maszyny wyciągowej;
2) przełączanie rodzaju sterowania maszyny wyciągowej z rodzaju „sterowanie automatycz-
ne” na „sterowanie ręczne” było możliwe tylko przy zahamowanej maszynie wyciągowej
i nie mogło spowodować samoczynnego odhamowania maszyny wyciągowej.
1.7.5.1.34.
W przypadku pełnego zbiornika na nadszybiu i postoju odstawy urobku ze zbiornika powinno
nastąpić zablokowanie startu maszyny wyciągowej, natomiast w przypadku pełnego zbiornika
podczas ruchu maszyny wyciągowej - zatrzymanie maszyny wyciągowej przed punktem wy-
ładowczym.
1.7.5.1.35.
USS powinno posiadać układ sygnalizacyjny optyczno-akustyczny, informujący obsługę sta-
nowisk górniczego wyciągu szybowego o stanie pracy elementów górniczego wyciągu szybo-
wego oraz o przekazywanych sygnałach.
1.7.5.1.36.
Dla porozumienia się maszynisty maszyn wyciągowych z obsługą stanowisk oraz porozumie-
nia się pomiędzy sobą obsługi tych stanowisk powinien być stosowany niezależny układ łącz-
ności szybowej wykonany jako lokalny system łączności.
1.7.5.1.37. Układ łączności szybowej powinien spełniać wymagania określone w pkt 1.7.1.23.2.
1.7.5.2. Wykonanie
instalacji.

47
1.7.5.2.1.
USS przeznaczone do zabudowy w podziemnych zakładach górniczych powinno być budowy
przeciwwybuchowej. W zakładach górniczych eksploatujących kopaliny niepalne i nieposiada-
jące pól metanowych mogą być stosowane USS budowy normalnej.
1.7.5.2.2. Połączenia poszczególnych elementów USS powinny być wykonane za pomocą oddzielnej
sieci kablowej. Sieć ta może być wykorzystywana wyłącznie dla USS danego górniczego wy-
ciągu szybowego.
1.7.5.2.3.
Dozwolone jest powiązanie USS z innymi układami sterowania i automatyki, jeżeli spełnione
będzie:
1) galwaniczne odizolowanie tych układów od obwodu USS;
2) wyraźne oznaczenie wszystkich punktów powiązań w dokumentacji i na łączówkach.
Wymagania określone w ppkt 1 i 2 nie mają zastosowania do urządzeń sygnalizacji szybowej,
której funkcje realizowane są w systemie sterowników programowalnych, wspólnym dla in-
nych elementów górniczego wyciągu szybowego.
1.7.5.2.4. Elementy
urządzenia sterowniczo-sygnałowego powinny być tak rozmieszczane na stanowi-
skach, aby nie zagrażały bezpieczeństwu pracy oraz nie powodowały ograniczenia widoczno-
ści.
1.7.5.2.5. Na
każdym stanowisku sterowniczo-sygnałowym z jazdą ludzi w miejscu widocznym dla
wsiadających powinna być umieszczona tablica informacyjna „Jazda ludzi dozwolona”, a na
stanowiskach bez jazdy ludzi tablice informacyjne „Jazda ludzi zabroniona”. Tablica „Jazda
ludzi dozwolona” powinna być koloru zielonego, tablica „Jazda ludzi zabroniona” - koloru
czerwonego, a napis w obu przypadkach - koloru białego.
1.7.5.2.6. Kodowanie
wskaźników i elementów manipulacyjnych powinno być zgodne z wymaganiami
dotyczącymi zasad współdziałania człowieka z maszyną. Wykonanie wskaźników i elementów
manipulacyjnych zgodnie z wymaganiami określonymi w odpowiednich Polskich Normach
stwarza domniemanie, że wyrób spełnia powyższe zasady.
1.7.5.2.7.
Łączniki kontrolujące położenie elementów mechanicznych, w szczególności położenie, od
którego zależy bezpieczna praca górniczego wyciągu szybowego, powinny być zabudowane
tak, aby działanie ich następowało już przy minimalnej zmianie kontrolowanego położenia.
1.7.5.2.8.
Elementy USS przeznaczone do zabudowania w pomieszczeniu maszyny wyciągowej powin-
ny być tak wykonane, aby spełniać następujące wymagania:
1) sygnalizatory optyczne powinny być zainstalowane na pulpicie sterowniczym maszyny
wyciągowej; rozmieszczenie ich powinno zapewnić właściwy odbiór sygnałów i w szcze-
gólności wyróżnić spośród innych sygnałów sygnał startowy;
2) elementy manipulacyjne wchodzące w skład USS powinny być tak zainstalowane na pul-
picie sterowniczym lub w jego pobliżu, aby maszynista maszyn wyciągowych mógł je ob-
sługiwać bez opuszczania miejsca obsługi;
3) sygnalizatory akustyczne powinny wyraźnie różnić się między sobą tonem;
4) w
przypadku
występowania dwóch maszyn wyciągowych we wspólnej maszynowni sy-
gnały akustyczne USS powinny być tak wykonane, aby nie przeszkadzały w pracy każde-
go z maszynistów maszyn wyciągowych.
1.7.5.2.9. Instalacja
urządzeń na stanowiskach sygnałowych powinna być wykonana zgodnie

z wymaganiami określonymi w pkt 1.7.4.9.
1.8.
Wyodrębnione zespoły elementów wymienionych w pkt 1.1 - 1.7 załącznika nr 1.
1.8.1.
Wyodrębnione zespoły powinny spełniać wymagania techniczne jak dla elementów
górniczych wyciągów szybowych wymienionych w pkt 1.1 - 1.7 załącznika nr 1, w zakresie
ich dotyczącym.

48
2 . G ł o w i c e e k s p l o a t a c y j n e ( w y d o b y w c z e ) w r a z z s y s t e m a m i
s t e r o w a n i a , z w y ł ą c z e n i e m g ł o w i c p o d m o r s k i c h , s t o s o w a n e
w z a k ł a d a c h g ó r n i c z y c h w y d o b y w a j ą c y c h k o p a l i n y
o t w o r a m i w i e r t n i c z y m i .
2.1. Głowica eksploatacyjna (wydobywcza) powinna umożliwiać prowadzenie operacji związa-
nych z eksploatacją odwiertów przy zapewnieniu szczelności wszystkich jej elementów.
2.2. Konstrukcja
głowicy eksploatacyjnej (wydobywczej) powinna zagwarantować możliwość
instalacji urządzeń do regulacji wypływu płynu złożowego.
2.3. Konstrukcja
głowicy eksploatacyjnej (wydobywczej) powinna umożliwiać pomiar ci-
śnienia w ostatniej kolumnie rur okładzinowych i w kolumnie rur wydobywczych.
2.4. Konstrukcja
głowicy eksploatacyjnej (wydobywczej) powinna zapewnić możliwość za-
puszczania wgłębnych przyrządów pomiarowych oraz pobór próbek płynu złożowego.
2.5.
Systemy sterowania głowic eksploatacyjnych (wydobywczych) powinny zapewnić odcięcie
wypływu płynu z odwiertu w przypadku ich awarii.
2.6.
Poszczególne elementy składowe głowicy eksploatacyjnej (wydobywczej) powinny być
odporne na działanie czynników złożowych, z którymi stykają się podczas jej użytkowa-
nia.
2.7. Zasuwa
suwakowa
kołnierzowa powinna umożliwiać równomierne, bez zahamowań, za-
mykanie i otwieranie przy zastosowaniu siły na kole sterowym (promieniu koła), nie
większej niż 200 N.
2.8.
Zasuwa suwakowa kołnierzowa powinna być przystosowana do wymiany uszczelnień
dławika trzpienia pod ciśnieniem.
2.9.
Zamykanie zasuwy suwakowej kołnierzowej powinno odbywać się przy obracaniu ko-
łem sterowym w prawo, a koło sterowe powinno mieć wyraźne oznakowanie kierunku
„zamknięcie” i „otwarcie”.
2.10. Trzpień zasuwy suwakowej kołnierzowej powinien być wyposażony w element zabezpie-
czający przed przeciążeniem przy nadmiernej sile obracającej koło sterowe.
3 . W y r o b y s t o s o w a n e w w y r o b i s k a c h p o d z i e m n y c h z a k ł a d ó w g ó r n i c z y c h .
3.1. Urządzenia transportu linowego, kolejki podwieszone i spągowe, urządzenia transportowe o
konstrukcji specjalnej, oraz ich podzespoły.
3.1.1. Urządzenia transportu linowego.
3.1.1.1. Napędy linowe w wyrobiskach pochyłych powinny być wyposażone w urządzenia hamulco-
we, zaciskające się samoczynnie w przypadku zaniku energii napędowej.
3.1.1.2. Zwolnienie
urządzenia hamulcowego powinno być możliwe tylko przy załączonym zasilaniu,
a w przypadku zastosowania przekładni wielobiegowej - także przy prawidłowym stanie za-
sprzęglenia.
3.1.1.3. Zaciskanie
urządzenia hamulcowego powinno następować pod wpływem działania
obciążników lub sprężyn.
3.1.1.4. Pewność hamowania urządzenia hamulcowego nie powinna ulegać zmianie pomimo zużycia
się okładzin i dokonywanej regulacji luzów.
3.1.1.5. Konstrukcja
urządzenia hamulcowego powinna umożliwiać bieżącą kontrolę zużycia okładzin
szczęk hamulcowych przez użytkownika, a kryteria oceny i sposób kontroli muszą zostać
szczegółowo określone w dokumentacji techniczno-ruchowej napędu linowego.
3.1.1.6. Napędy linowe przeznaczone do stosowania w wyrobiskach pochyłych o nachyleniu
do 45º powinny wykazywać:
1) współczynnik pewności hamowania, wyznaczony jako stosunek maksymalnej siły hamo-
wania do maksymalnej wartości siły pociągowej maszyny napędowej, co najmniej równy
1,3;

49
2) opóźnienie hamowania powinno wynosić co najmniej 1 m/s2 i nie powinno przekraczać 10
m/s2.
3.1.1.7. Współczynnik bezpieczeństwa, wyznaczony jako stosunek minimalnej siły zrywającej linę do
maksymalnej wartości siły pociągowej urządzenia napędowego, nie może być mniejszy niż 6
dla transportu ładunków w transporcie po torach ułożonych na spągu.
3.1.1.8. Sprzęgi, haki i liny zabezpieczające powinny wykazywać współczynnik bezpieczeństwa co
najmniej równy współczynnikowi bezpieczeństwa dla liny ciągnącej, o którym mowa w pkt
3.1.1.7.
3.1.1.9. Połączenie końca liny ciągnącej z hakiem lub sprzęgiem powinno wykazywać współczynnik
bezpieczeństwa co najmniej równy współczynnikowi bezpieczeństwa dla liny ciągnącej, o któ-
rym mowa w pkt 3.1.1.7.
3.1.1.10. Do
pętli liny ciągnącej, na połączeniu z hakiem lub sprzęgiem, powinna być wprowadzona
sercówka zabezpieczająca tę linę przed uszkodzeniami. Sercówka powinna być ocynkowana, a
żłobek sercówki powinien obejmować nie mniej niż 1/3 obwodu liny.
3.1.1.11. Urządzenie transportu linowego powinno być wyposażone w sygnalizację:
1) umożliwiającą obustronne porozumiewanie się operatora maszyny napędowej z obsługą
stacji nadawczo-odbiorczych;
2) zakazującą wchodzenia do wyrobisk z urządzeniami transportu linowego na czas ruchu
tych urządzeń, przy użyciu sygnałów optycznych umieszczonych na wszystkich drogach
dojścia do wyrobiska transportowego;
3) umożliwiającą awaryjne zatrzymanie z miejsca operatora, stacji nadawczo-odbiorczych i
wszystkich dróg dojścia do wyrobisk z urządzeniem transportu linowego.
3.1.1.12.
rodki transportowe powinny mieć możliwość zabezpieczenia transportowanych na nich ła-
dunków przed przemieszczeniem się.
3.1.1.13.
rodki transportowe przeznaczone do stosowania w wyrobiskach pochyłych o nachyleniu po-
nad 4º powinny być tak zabezpieczone, aby w przypadku zerwania liny ciągnącej nie nastąpiło
ich samostoczenie lub zsunięcie.
3.1.1.14.
Wózki hamulcowe powinny działać samoczynnie po przekroczeniu o 50%, jednak nie więcej
niż o 1 m/s maksymalnej prędkości dopuszczalnej napędu podanej przez jego producenta w
dokumentacji techniczno-ruchowej i posiadać współczynnik statycznej pewności hamowania
co najmniej 1,5 w stosunku do maksymalnej siły staczającej transportowany zestaw.
3.1.1.15.
Wózki hamulcowe powinny posiadać uchwyty do mocowania liny bezpieczeństwa.
3.1.1.16.
rodki transportowe lub ich zestawy powinny mieć możliwość takiego doczepienia do liny
ciągnącej, aby wykluczone było ich samoistne rozprzęgnięcie.
3.1.1.17.
rodki transportowe przeznaczone do stosowania w wyrobiskach pochyłych o nachyleniu po-
nad 4º powinny mieć możliwość zabezpieczenia uniemożliwiającego ich rozłączenie się przy
pomocy liny bezpieczeństwa.
3.1.1.18.
Tor jezdny ułożony na spągu w wyrobiskach o nachyleniu do 15°, przeznaczony do transportu
kołowrotowego, może posiadać zabezpieczenie łapaczami torowymi zapobiegającymi samo-
stoczeniu się środków transportu.
3.1.1.19.
Łapacze torowe, o których mowa w pkt 3.1.1.17, zapobiegające samostoczeniu się środków
transportu kołowrotowego po torach jezdnych ułożonych na spągu mogą być zastosowane, gdy
ciężar użyteczny transportowanego ładunku nie przekracza 30 kN.
3.1.1.20.
Łapacze torowe powinny mieć możliwość przemieszczenia się wzdłuż toru jezdnego w celu
wytracenia energii uderzenia środka transportu, a ich rozmieszczenie powinno umożliwić prze-
jęcie energii staczającego się środka transportu przy zachowaniu współczynnika bezpieczeń-
stwa nie mniejszego niż 3.
3.1.1.21.
Wóz hamowania awaryjnego zabudowany w transporcie po torach jezdnych ułożonych na
spągu o nachyleniu większym od 4° powinien działać samoczynnie po przekroczeniu o 50%,
jednak nie więcej niż o 1 m/s, maksymalnej prędkości dopuszczalnej napędu podanej przez je-
go producenta w dokumentacji techniczno-ruchowej i posiadać współczynnik statycznej pew-

50