Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw

pracy zarobkowej. Jednakże zakładając, że stanowią one większo ć
w ród osób mających zawieszone prawo do renty socjalnej, należy
stwierdzić, że aktywno ć zawodowa tych osób jest minimalna.
Głównym celem nowelizacji jest zatem zwiększenie tej aktywno ci
przez uniezależnienie pobierania renty socjalnej od wysoko ci
osiąganego przychodu m.in. związanego z wykonywaną pracą
zarobkową. Uchylanie art. 10 ustawy o rencie socjalnej umożliwia
uzyskanie przychodów niepowodujących zawieszenia prawa do renty
socjalnej.
Nowelizacja ustawy jest skierowana przede wszystkim do tych,
którzy obawiając się utraty stałego źródła utrzymania, jakim jest renta
socjalna, nie podejmują zatrudnienia lub podejmują je w niepełnym
wymiarze czasu pracy (mimo stanu zdrowia umożliwiającego pracę na
pełnym etacie) czy też godzą się na niższe wynagrodzenie, gwarantujące
im utrzymanie renty.
Wyeliminowanie przepisu zawieszającego prawo do renty socjalnej
(art. 10 ustawy o rencie socjalnej) jest dokonywane przede wszystkim z
my lą o ludziach młodych, którzy z racji swojego wieku, nie posiadając
dostatecznego do wiadczenia zawodowego, mają znacznie utrudnione
wej cie na rynek pracy i trudno ci związane z utrzymaniem stałego i
pewnego źródła dochodów. Renta socjalna gwarantuje ciągły dochód, na
którego utratę decyduje się niewiele osób. Ze statystyk ZUS wynika, że to
wła nie młode osoby niepełnosprawne (w wieku do 29 lat) stanowią
najliczniejszą wiekowo grupę pobierającą rentę socjalną (ok. 124 tys.).
Zmiana ust. 4 w art. 12 okre lającego sytuacje, w których organ rentowy
wydaje decyzje o wstrzymaniu wypłaty renty socjalnej, jest konsekwencją
uchylenia art. 10 ustawy o rencie socjalnej. Z tego samego powodu
wprowadza się zamianę ust. 6 art. 12 ustawy o rencie socjalnej, polegającą
na przytoczeniu pełnego tytułu ustawy o systemie ubezpieczeń
społecznych, ponieważ art. 10 w ust. 3 definiował przychód w przypadku
prowadzenia działalno ci gospodarczej, powołując się na ustawę o
ubezpieczeniach społecznych (podając pełny tytuł ustawy).
Zmiana pkt 1 w art. 15 jest konsekwencją uchylenia art. 10 ustawy o
rencie socjalnej. W wymienionym przepisie zostaje pominięte odwołanie
do art. 104 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, które po
uchyleniu art. 10 ww. ustawy jest bezprzedmiotowe.
Odstąpienie od regulacji dotyczącej zawieszenia prawa do renty
socjalnej będzie oznaczać, że przez cały okres pobierania tego
wiadczenia będzie istniał obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego, a
przez to również prawo do wiadczeń opieki zdrowotnej finansowanych
w ramach powszechnego systemu ubezpieczenia zdrowotnego. Z tego
powodu proponuje się uchylenie ust. 2 w art. 72 ustawy z dnia 27

10
czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz. U. Nr 135, poz. 1268, z późn. zm.) –
art. 7 projektu ustawy.
Nowe rozwiązania dotyczące możliwo ci zarobkowych rencistów
są ukierunkowane na wzmocnienie działań na rzecz osób
niepełnosprawnych i ich integracji ze społeczeństwem, ponieważ
przyczynią się do ułatwienia dostępu do różnych form rehabilitacji
przewidzianych w przepisach okre lających zasady zatrudniania,
rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych. Praca
często stanowi istotny element rehabilitacji i integracji społecznej.
Zniesienie uzależnienia prawa do wypłaty renty z tytułu niezdolno ci do
pracy od wysoko ci przychodu z pracy zarobkowej ma też na celu
zbliżenie rozwiązań systemowych funkcjonujących w polskim prawie do
standardów europejskich, w szczególno ci wyraża dążenie do spełnienia
minimalnych norm zabezpieczenia społecznego okre lonych w
Konwencji Nr 102 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej
minimalnych norm zabezpieczenia społecznego, przyjętej w Genewie
dnia 28 czerwca 1952 r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 93, poz. 775).
Należy dążyć do tego, aby jak najszerzej eliminować negatywny
wpływ występujących ograniczeń na warunki życia osób
niepełnosprawnych, ich niezależno ć ekonomiczną, dostęp do
rehabilitacji, opieki zdrowotnej i zatrudnienia.
Zatrudnienie jest kluczowym elementem integracji społecznej i
niezależno ci ekonomicznej wszystkich obywateli w wieku
produkcyjnym. W porównaniu z osobami sprawnymi, wskaźniki
zatrudnienia i aktywno ci zawodowej osób niepełnosprawnych są
bardzo niskie. Obecna polityka Unii Europejskiej wobec osób
niepełnosprawnych wskazuje na potrzebę wspierania zatrudnienia osób
niepełnosprawnych przynoszącego zarówno indywidualne, jak też
ogólnospołeczne korzy ci.
Do podjęcia działań na rzecz osób niepełnosprawnych zachęca
Rada Europy w przyjętym przez Komitet Ministrów w dniu 5 kwietnia
2006 r. Zaleceniu Rec(2006)5 dla państw członkowskich w sprawie Planu
Działania Rady Europy na rzecz idei promocji praw i pełnego
uczestnictwa osób niepełnosprawnych w społeczeństwie: podnoszenie
jako ci życia osób niepełnosprawnych w Europie w latach 2006-2015.
Konkretne działania zalecane do realizacji w państwach członkowskich
dotyczą m.in. usuwania czynników zniechęcających osoby
niepełnosprawne do pracy, zawartych w systemie wiadczeń, i
zachęcanie beneficjentów do pracy, jeżeli jest to możliwe.
Proponowane w projekcie zniesienie limitów zarobkowych
dotyczy osób, które mają prawo do renty z tytułu niepełnosprawno ci lub
niezdolno ci do pracy. Zmiana przepisów w tym zakresie ma wpłynąć
na aktywizację zawodową tych osób i motywować je do kontynuowania

11
pracy w celu nabycia w przyszło ci prawa do emerytury. Prawo do
pobierania renty bez względu na wysoko ć przychodów z pracy ma im
rekompensować ograniczone – w stosunku do osób pełnosprawnych –
możliwo ci zarobkowe.

OCENA SKUTKÓW REGULACJI

1.
Podmioty, na które oddziałuje projektowana ustawa
Umożliwienie pobierania renty z tytułu niezdolno ci do pracy, jak
również wypłacanie renty rodzinnej osobom niezdolnym do pracy
bez względu na wysoko ć przychodu z pracy zarobkowej
dotyczyłoby wszystkich uprawnionych do takich rent, bez względu
na datę urodzenia.

2.
Wpływ na sektor finansów publicznych, w tym budżet
państwa i budżety jednostek samorządu terytorialnego

Należy oczekiwać, że wypłacanie rent dla osób z czę ciową lub
całkowitą niezdolno cią do pracy bez względu na wysoko ć
zarobków rencisty może spowodować zwiększenie wydatków
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Dokładne ich oszacowanie nie
jest możliwe z uwagi na trudne do przewidzenia zachowania
wiadczeniobiorców oraz wysoko ci zarobków oferowanych im
przez pracodawców.
Odstąpienie od regulacji zakładających zawieszenie lub
zmniejszenie renty z tytułu niezdolno ci do pracy i renty rodzinnej
przysługującej osobie niezdolnej do pracy może oznaczać większe
dochody do Narodowego Funduszu Zdrowia. Składka na
ubezpieczenie zdrowotne jest bowiem – co do zasady – pobierana
zarówno od renty, jak i od wynagrodzenia.
Nowelizacja ustawy o rencie socjalnej w niewielkim stopniu
wpłynie na wzrost wydatków budżetu państwa. Przeciętna liczba
osób w stosunku do których zawieszono prawo do renty socjalnej
(czyli w stosunku do których zaoszczędzono pieniądze w budżecie
państwa) wynosi mniej niż 1 %. Należy podkre lić, że w związku ze
zmianą ustawy o rencie socjalnej, przewiduje się zwiększenie
wpływu do budżetu państwa wpłat z tytułu opodatkowania
dochodów osób niepełnosprawnych z pracy, czy też działalno ci
gospodarczej, co powinno zrównoważyć ewentualne wydatki z
tytułu wypłaty renty socjalnej osobom, które obecnie mają dane
wiadczenie zawieszone. Dokładne ich oszacowanie nie jest możliwe
z uwagi na trudne do przewidzenia zachowania

12
wiadczeniobiorców oraz wysoko ci zarobków oferowanych im
przez pracodawców.
3.
Projektowane rozwiązania nie będą miały wpływu na:
– budżety jednostek samorządu terytorialnego,
– konkurencyjno ć wewnętrzną i zewnętrzną gospodarki,
– sytuację i rozwój regionalny.
Zniesienie ograniczeń zarobkowych dla osób uprawnionych do
takich rent może spowodować pewne, trudne do oszacowania skutki
dla rynku pracy. Należy założyć wzrost zarówno liczby pracujących
rencistów, jak i wymiaru czasu pracy, co będzie oddziaływać na
sytuację na rynku pracy. W obecnej sytuacji, gdy na tym rynku
występuje niedobór okre lonych kategorii pracowników, może to
mieć pozytywne skutki, ale jeżeli będzie dotyczyć innych zawodów,
może wystąpić zjawisko nadwyżki podaży pracowników nad
popytem na nich. Analogiczny wpływ na rynek pracy może mieć
zniesienie ograniczeń zarobkowych dla osób niezdolnych do pracy
pobierających renty rodzinne oraz dla osób niepełnosprawnych
pobierających renty socjalne.
Projektowana ustawa nie jest objęta zakresem prawa Unii
Europejskiej.
Przedłożony projekt ustawy nie był poddany konsultacjom
społecznym w rozumieniu art. 34 ust 3 Regulaminu Sejmu RP, ale te
rozwiązania były konstruowane przez rząd, kiedy składał projekt
ustawy zawarty w druku sejmowym 627.


13
Warszawa, 6 stycznia 2009 r.
BAS-WAL-3608/08


Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej


Opinia prawna
w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej poselskiego projektu
ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych oraz niektórych innych ustaw (przedstawiciel wnioskodawców:
poseł Tadeusz Tomaszewski)

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jednolity: Monitor Polski z
2002 r., Nr 23, poz. 398, ze zmianami) sporządza się następującą opinię:

1. Przedmiot projektu ustawy
Projekt zakłada zmianę ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i
rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353,
ze zmianami). Zmiana dotyczy rezygnacji z zasady zmniejszania lub
zawieszania renty z tytułu niezdolności do pracy w przypadku osiągania
przychodów z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia
społecznego oraz z tytułu służby wojskowej i innych służb mundurowych.
Projekt przewiduje też, że renta rodzinna przysługująca osobie niezdolnej do
pracy będzie wypłacana bez względu na wysokość zarobków.
Analogiczne zmiany przewidziano w ustawach: z dnia 29 maja 1974 r. o
zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (Dz. U. z
2002 r. Nr 9, poz. 87, ze zmianami), z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu
społecznym rolników (Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291, ze zmianami), z dnia 10
grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich
rodzin (Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 66, ze zmianami), z dnia 18 lutego 1994 r. o
zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa
Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby
Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży
Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby
Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 67, ze zmianami) oraz z
dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz. U. Nr 135, poz. 1268, ze
zmianami).