Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne oraz o zmianie niektórych innych ustaw

U Z A S A D N I E N I E


I. Informacje ogólne o projekcie ustawy
Przygotowany projekt ustawy o zmianie ustawy o poręczeniach i gwarancjach udzielanych
przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne oraz o zmianie niektórych innych ustaw
jest konsekwencją realizacji Rządowego Planu Stabilności i Rozwoju. Zakłada on przede
wszystkim jak najszerszą możliwość wykorzystywania poręczeń i gwarancji jako
instrumentów preferowanych przez banki oraz inne instytucje dla zabezpieczania ryzyka
finansowania i realizacji projektów służących rozwojowi sektora M P i/lub ułatwiających
wykorzystywanie środków pomocy unijnej.
Projektowane zmiany mają na celu wzmocnienie systemu poręczeń i gwarancji i ułatwienie
w ten sposób dostępu do zewnętrznego finansowania (głównie w formie kredytów) małym
i średnim przedsiębiorcom. Ich realizacja umożliwi zwiększenie skali działalności
poręczeniowej i rozszerzenie oferty zabezpieczeń, zapewni stabilność bazy kapitałowej
podmiotów działających w systemie oraz doprowadzi do ujednolicenia standardów
działalności poręczeniowej. Jednocześnie zostaną zapewnione odpowiednie mechanizmy
instytucjonalnego monitoringu systemu poręczeniowego i dostosowane do jego specyfiki
zasady sprawozdawczości.
Efektem zmian będzie ułatwienie polskim przedsiębiorcom dostosowania się do zmian
strukturalnych oraz pomoc, szczególnie mikro- i małym firmom, w sprostaniu
zwiększającym się wymaganiom stawianym kredytobiorcom przez sektor bankowy

w związku z dodatkowym ryzykiem wynikającym z kryzysu finansowego.
Nowelizacja ustawy pozwoli poza udzielaniem poręczeń na zasadach określonych
w programie rządowym m.in. na:
– rozszerzenie grupy beneficjentów poręczeń i gwarancji,
– budowę szerokich struktur systemu lokalnych i regionalnych funduszy,
– zniesienie ograniczenia w postaci maksymalnej kwoty poręczenia,
– wdrożenie nowych produktów.
Należy podkreślić, iż zdecydowanie wzrośnie rola Banku Gospodarstwa Krajowego (BGK)
w systemie, któremu umożliwiono udzielanie poręczeń i gwarancji, w imieniu i na rachunek
Skarbu Państwa, powyżej kwoty stanowiącej równowartość 10 mln euro (do 30 mln euro).

II.
Szczegółowe omówienie przepisów projektu ustawy
1)
art. 1 ust. 1 pkt 3 i ust. 2 nowelizowanej ustawy
– jest konsekwencją, założonej w projekcie ustawy o zmianie ustawy o poręczeniach
i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne, likwidacji
Krajowego Funduszu Poręczeń Kredytowych (KFPK) i zastąpienia poręczeń udzielanych
przez Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK) ze środków KFPK na zasadach dotychczas
określonych w rozdziale 9 nowelizowanej ustawy poręczeniami udzielanymi przez BGK ze
środków własnych i na własny rachunek w ramach programów rządowych uchwalanych
przez Radę Ministrów,
2)
art. 2 ust. 1 pkt 1 i 2 nowelizowanej ustawy
– ze względu na stworzenie możliwości udzielania również przez BGK poręczeń i gwarancji
w imieniu i na rachunek Skarbu Państwa wprowadzono nowe definicje poręczeń i gwarancji
udzielanych przez Skarb Państwa,
3)
art. 2 ust. 1 pkt 4 nowelizowanej ustawy
– w definicji poręczeń lub gwarancji BGK zastąpiono poręczenia i gwarancje udzielane
ze środków likwidowanego KFPK poręczeniami i gwarancjami udzielanymi przez BGK
w ramach programów rządowych, rozszerzając jednocześnie kategorie zobowiązań, które
takimi poręczeniami lub gwarancjami mogą zostać objęte, poza dotychczasową spłatę
kredytów i pożyczek oraz wykonanie zobowiązań z tytułu obligacji, również o inne
zobowiązania, w szczególności dobrego wykonania kontraktu oraz wniesienia wadium,
4)
art. 2 ust. 1 pkt 9a nowelizowanej ustawy
– zmiana definicji mikroprzedsiębiorcy, małego i średniego przedsiębiorcy wynika z nowej
definicji tych pojęć określonej w załączniku I do rozporządzenia Komisji (WE) nr 800/2008
z dnia 6 sierpnia 2008 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne ze wspólnym
rynkiem w zastosowaniu art. 87 i 88 Traktatu (ogólne rozporządzenie w sprawie wyłączeń
blokowych) (Dz. Urz. UE L 214 z 09.08.2008, str. 3),

2
5)
art. 2c ust. 4 nowelizowanej ustawy
– w związku z rozszerzeniem katalogu celów przeznaczenia kredytu objętego poręczeniem
lub gwarancją, o których mowa w art. 7 ustawy o poręczeniach i gwarancjach udzielanych
przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne, o wspieranie eksportu polskich towarów
i usług w ramach realizacji programów rządowych (projektowany art. 7 ust. 2 pkt 5),
zwolniono takie poręczenia i gwarancje z obowiązku wniesienia opłaty prowizyjnej,
6)
art. 3 nowelizowanej ustawy:
– wprowadza nowy podział kompetencyjny w odniesieniu do podmiotów udzielających
poręczeń i gwarancji spłaty kredytu w imieniu i na rachunek Skarbu Państwa, dzieląc je
między Radę Ministrów, działającą na wniosek ministra właściwego do spraw finansów
publicznych, ministra właściwego do spraw finansów publicznych oraz Bank Gospodarstwa
Krajowego,
– nowością w odniesieniu do obecnie obowiązującej regulacji jest umożliwienie BGK
udzielania poręczeń i gwarancji w imieniu i na rachunek Skarbu Państwa. Zgodnie
z projektowanymi przepisami będzie to miało miejsce, gdy:
a) kwota wnioskowanego poręczenia lub gwarancji znajdzie się w przedziale między 10 mln
a 30 mln euro oraz
b) poręczenie lub gwarancja, oprócz innych wymogów ustawowych, których spełnienie jest
niezbędne dla udzielania poręczeń i gwarancji, mogą być udzielane, jeżeli ich kwota nie
przekracza 60 % pozostającej do spłaty kwoty zobowiązania objętego poręczeniem lub
gwarancją wraz z 60 % należnych odsetek od tej kwoty i innych kosztów bezpośrednio
związanych z tym zobowiązaniem oraz w sytuacji, gdy poręczenia i gwarancje są udzielane
za wynagrodzeniem odpowiadającym wynagrodzeniu rynkowemu,
– warunki i tryb udzielania, wykonywania i monitorowania poręczeń lub gwarancji
udzielanych przez BGK w imieniu i na rachunek Skarbu Państwa, a także wysokość, warunki
i tryb pobierania przez BGK opłat prowizyjnych oraz wynagrodzenie Banku za wykonywane
czynności określi umowa zawarta między ministrem właściwym do spraw finansów
publicznych a Bankiem,
– w pozostałym zakresie poręczenia i gwarancje w imieniu Skarbu Państwa będą udzielane
na dotychczasowych zasadach,


3
7)
art. 5 ust. 1 nowelizowanej ustawy
– zmniejszono z 60 % do 50 % wartość zobowiązania wraz z odsetkami i innymi kosztami
możliwą do objęcia poręczeniem lub gwarancją Rady Ministrów i ministra właściwego do
spraw finansów publicznych,
8)
art. 7 ust. 2 pkt 4 nowelizowanej ustawy
– umożliwia udzielenie poręczenia lub gwarancji spłaty, objętego już poręczeniem
lub gwarancją Skarbu Państwa, nie tylko kredytu, ale również innych zobowiązań (w tym np.
wynikających z obligacji). Jednocześnie, uchylając art. 7 ust. 4, umożliwiono udzielanie
takich poręczeń i gwarancji więcej niż jednokrotnie,
9)
art. 7 ust. 2 pkt 5 nowelizowanej ustawy
– rozszerzono katalog celów przeznaczenia kredytu objętego poręczeniem lub gwarancją
o wspieranie eksportu polskich towarów i usług w ramach realizacji programów rządowych,
10)
art. 12 ust. 1 nowelizowanej ustawy
– analogicznie do ww. art. 3 nowelizowanej ustawy wprowadza podział kompetencji
do udzielania poręczeń i gwarancji Skarbu Państwa wykonania zobowiązań wynikających
z obligacji między Radę Ministrów, ministra właściwego do spraw finansów publicznych
oraz BGK,
11)
art. 16 nowelizowanej ustawy
– zmiana wynika z konieczności rozszerzenia odpowiedniego stosowania przepisów ustawy
do poręczeń i gwarancji wypłaty zobowiązań wynikających z obligacji o dodane w art. 3
ust. 6 i 7,
12)
rozdział 9 nowelizowanej ustawy:
– jest konsekwencją likwidacji Krajowego Funduszu Poręczeń Kredytowych i wprowadza
możliwość udzielania przez BGK poręczeń i gwarancji w ramach rządowych programów
społeczno-gospodarczych oraz programów samorządności lokalnej i rozwoju regionalnego,
w szczególności: projektów realizowanych z wykorzystaniem środków z Unii Europejskiej,
projektów infrastrukturalnych i projektów związanych z rozwojem sektora małych i średnich
przedsiębiorstw, w tym realizowanych z wykorzystaniem środków publicznych, o których
mowa w art. 4 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o Banku Gospodarstwa Krajowego (Dz. U.
Nr 65, poz. 594, z późn. zm.) (art. 35 ust. 1). Takie poręczenia i gwarancje są udzielane przez

4
BGK we właściwym imieniu Ina własny rachunek. Szczegółowe warunki i tryb udzielania
takich poręczeń lub gwarancji oraz warunki i tryb pobierania opłat prowizyjnych z tytułu ich
udzielenia będzie określała umowa zawarta między ministrem właściwym do spraw finansów
publicznych a BGK (art. 36 ust. 2). Ponadto BGK w porozumieniu z ministrem właściwym
do spraw finansów publicznych opracuje plan rzeczowo-finansowy związany z realizacją
programów rządowych obejmujący m.in. łączną kwotę, do wysokości której BGK może
udzielać poręczeń i gwarancji w ramach programów rządowych, i przewidywane wydatki
i wypłaty wynikające z udzielanych poręczeń i gwarancji (art. 37; analogicznie do przepisów
obowiązujących obecnie w odniesieniu do planu finansowego KFPK). W celu realizacji
programów rządowych minister właściwy do spraw finansów publicznych będzie
przekazywał środki na zwiększenie funduszu statutowego. Ponadto, analogicznie do
przepisów obowiązujących obecnie w odniesieniu do KFPK, minister właściwy do spraw
Skarbu Państwa może, w drodze rozporządzenia, przekazać nieodpłatnie BGK akcje lub
udziały stanowiące własność Skarbu Państwa (art. 38),
– natomiast zmiana zaproponowana w art. 35 ust. 2 ma na celu wprowadzenie możliwości
obejmowania lub nabywania przez BGK akcji (udziałów) podmiotów udzielających poręczeń
i gwarancji. Dotychczas takie akcje (udziały) były nabywane ze środków KFPK (po jego
likwidacji przez BGK). Jednakże przepisy dawały możliwość nabywania akcji (udziałów)
podmiotów udzielających poręczeń i gwarancji wyłącznie spłaty kredytów zaciąganych przez
mikroprzedsiębiorców, małych i średnich przedsiębiorców. Tak precyzyjne określenie
przeznaczenia środków powoduje, iż fundusze poręczeniowe, w których BGK jest
akcjonariuszem lub udziałowcem, nie mogą rozszerzyć zakresu poręczeń i gwarancji poza
poręczenia i gwarancje spłaty kredytów lub pożyczek. Tymczasem dynamiczny rozwój
funduszy poręczeniowych skutkuje poszerzaniem przez te instytucje oferty, w sposób
dostosowujący ją do potrzeb zarówno przedsiębiorców, jak też instytucji finansowych.
Proponowana zmiana ustawy umożliwi rozszerzenie oferty funduszy poręczeniowych,
w których BGK nabył (objął) lub nabędzie (obejmie) akcje lub udziały, o nowe produkty,
jakimi są np. poręczenia leasingu lub factoringu, a także zwiększenie liczby podmiotów,
które będą mogły skorzystać z poręczeń udzielanych przez lokalne i regionalne instytucje
poręczeniowe. Planowaną kwotę zaangażowania BGK w akcje (udziały) takich podmiotów
będzie określał ww. plan rzeczowo-finansowy,
13)
art. 41 nowelizowanej ustawy
– przepis uchylony w związku z likwidacją Krajowego Funduszu Poręczeń Kredytowych,

5