Rządowy projekt ustawy o biegłych rewidentach i ich samorządzie, firmach audytorskich oraz o nadzorze publicznym

poz. 686, Nr 123, poz. 802, Nr 182, poz. 1133, Nr 208, poz. 1308, Nr 214, poz. 1344, Nr 225, poz. 1485,
Nr 234, poz. 1571 i Nr 237, poz. 1651.
15) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2007 r. Nr 127, poz. 880
i Nr 180, poz. 1280, z 2008 r. Nr 70, poz. 416, Nr 116, poz. 732, Nr 141, poz. 888, Nr 171, poz. 1056
i Nr 216, poz. 1367 oraz z 2009 r. Nr 3, poz. 11.
16) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 111, poz. 1195, z 2002 r. Nr 141,
poz. 1178 i Nr 216, poz. 1824, z 2003 r. Nr 137, poz. 1303 i Nr 228, poz. 2260, z 2004 r. Nr 91, poz. 870,
z 2006 r. Nr 157, poz. 1119, z 2007 r. Nr 52, poz. 344 oraz z 2008 r. Nr 209, poz. 1315.
17) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1271,
z 2004 r. Nr 25, poz. 219 i Nr 33, poz. 285, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711 oraz z 2007 r. Nr 165, poz. 1170
i Nr 176, poz. 1238.
18) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711,
Nr 149, poz. 1078, Nr 218, poz. 1592 i Nr 220, poz. 1600 oraz z 2008 r. Nr 171, poz. 1056.
19) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 99, poz. 1001,
z 2005 r. Nr 122, poz. 1024, z 2006 r. Nr 94, poz. 651, z 2007 r. Nr 125, poz. 873 oraz z 2008 r. Nr 163,
poz. 1014 i Nr 225, poz. 1503.
20) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 113, poz. 984
i Nr 153, poz. 1271, z 2006 r. Nr 200, poz. 1472, z 2007 r. Nr 112, poz. 766 oraz z 2008 r. Nr 139, poz. 876.
21) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2007 r. Nr 107, poz. 732,
Nr 120, poz. 818 i Nr 173, poz. 1218 oraz z 2008 r. Nr 63, poz. 394, Nr 199, poz. 1227, Nr 201, poz. 1237,
Nr 216, poz. 1370 i Nr 227, poz. 1505.
22) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2000 r. Nr 22, poz. 273, z 2001 r. Nr 22,
poz. 249, z 2006 r. Nr 170, poz. 1217 i Nr 249, poz. 1832 oraz z 2008 r. Nr 227, poz. 1505.
23) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 102, poz. 1117, z 2003 r. Nr 49,
poz. 408 i Nr 229, poz. 2276, z 2005 r. Nr 132, poz. 1108, Nr 183, poz. 1538 i Nr 184, poz. 1539, z 2006 r.
Nr 133, poz. 935 i Nr 208, poz. 1540 oraz z 2008 r. Nr 86, poz. 524, Nr 118, poz. 747, Nr 217, poz. 1381
i Nr 231, poz. 1547.
24) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2005 r. Nr 183, poz. 1537
i 1538, z 2006 r. Nr 157, poz. 1119, z 2007 r. Nr 112, poz. 769 oraz z 2008 r. Nr 171, poz. 1056.
25) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2005 r. Nr 83, poz. 719, Nr 183, poz. 1537 i 1538
i Nr 184, poz. 1539, z 2006 r. Nr 157, poz. 1119, z 2007 r. Nr 112, poz. 769 oraz z 2008 r. Nr 231,
poz. 1546.
26) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2008 r. Nr 216, poz. 1367,
Nr 225, poz. 1486, Nr 227, poz. 1505, Nr 234, poz. 1570 i Nr 237, poz. 1654.
27) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2007 r. Nr 42, poz. 272 i Nr 49, poz. 328,
z 2008 r. Nr 209, poz. 1317, Nr 228, poz. 1507 i Nr 231, poz. 1546.
28) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 240, poz. 2052,
z 2003 r. Nr 124, poz. 1152, z 2004 r. Nr 62, poz. 577, Nr 96, poz. 959, Nr 173, poz. 1808 i Nr 213,
poz. 2155, z 2006 r. Nr 157, poz. 1119 i Nr 218, poz. 1592 oraz z 2007 r. Nr 85, poz. 571.

01/33rch

65
U Z A S A D N I E N I E

I. Część ogólna

Projekt ustawy o biegłych rewidentach i ich samorządzie, firmach audytorskich oraz
o nadzorze publicznym wciela do polskiego porządku prawnego postanowienia dyrektywy
2006/43/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 maja 2006 r. w sprawie ustawowych
badań rocznych sprawozdań finansowych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych,
zmieniającej dyrektywy Rady 78/660/EWG w sprawie rocznych sprawozdań finansowych
niektórych rodzajów spółek i 83/349/EWG w sprawie skonsolidowanych sprawozdań
finansowych banków i innych instytucji finansowych oraz uchylającej dyrektywę Rady
84/253/EWG w sprawie zatwierdzania osób odpowiedzialnych za dokonywanie ustawowych
kontroli dokumentów rachunkowych, zwanej dalej dyrektywą.

Regulacje dyrektywy mają na celu poprawę jakości badania i przeglądów sprawozdań
finansowych, a więc wzrost zaufania podmiotów do tych sprawozdań oraz zwiększenie
atrakcyjności i konkurencyjności jednostek na rynkach międzynarodowych. Regulacje
zawarte w dyrektywie zmierzają ponadto do ujednolicenia zasad i norm wykonywania
zawodu przez biegłych rewidentów oraz działalności firm audytorskich na terytorium Unii
Europejskiej (UE).

Jedną z najważniejszych regulacji dyrektywy jest ustanowienie nadzoru publicznego. Polega
on na:
1) zatwierdzaniu i rejestracji biegłych rewidentów i firm audytorskich;
2) ustanawianiu zasad etyki zawodowej, wewnętrznej kontroli jakości firm audytorskich
oraz rewizji finansowej;
3) określaniu zasad obligatoryjnego doskonalenia zawodowego, zapewniania jakości oraz
systemu dyscyplinarnego.

W celu poprawy jakości usług świadczonych przez firmy audytorskie oraz zwiększenia
zaufania do badanych sprawozdań finansowych dyrektywa zobowiązuje państwa
członkowskie do objęcia biegłych rewidentów i firm audytorskich systemem zapewnienia
jakości.

Wymagane dyrektywą nowe rozwiązania prawne dotyczą m.in.:
− stworzenia systemu nadzoru publicznego nad biegłymi rewidentami i firmami
audytorskimi,
− zmian w systemie zapewnienia jakości rewizji finansowej,
− zdefiniowania czynności rewizji finansowej,
− określenia katalogu jednostek zainteresowania publicznego oraz obowiązku
utworzenia komitetów audytu w tych jednostkach,
− zasad współpracy polskiego organu nadzoru publicznego z organami nadzoru
publicznego z krajów UE i krajów trzecich,
− długości okresu wykonywania czynności rewizji finansowej w jednostkach
zainteresowania publicznego przez kluczowych biegłych rewidentów (system rotacji).

Projekt ustawy zawiera także modyfikacje dotychczasowych przepisów zawartych w ustawie
o biegłych rewidentach i ich samorządzie, regulujących wykonywanie zawodu biegłego
rewidenta i działalność firm audytorskich. Regulują one:
− zasady działania Komisji Egzaminacyjnej, w tym wprowadzenia do ustawy dziedzin,
z których przeprowadzane będą egzaminy dla kandydatów na biegłych rewidentów,
− zakres informacji składanych przez biegłych rewidentów i firmy audytorskie
w związku z wpisem do rejestru i na listę,
− zakres informacji składanych przez firmy audytorskie do Krajowej Izby Biegłych
Rewidentów (KIBR),
− zasady funkcjonowania samorządu biegłych rewidentów, w tym w szczególności
w zakresie kompetencji poszczególnych organów KIBR,
− zasady etyki, a także zachowania niezależności i tajemnicy zawodowej przez biegłych
rewidentów.

Dotychczasowy nadzór nad samorządem biegłych rewidentów sprawowany był przez
Ministra Finansów. Realizując wymogi dyrektywy w projekcie ustawy przyjęto, iż nadzór
publiczny nad wykonywaniem zawodu przez biegłych rewidentów i działalnością firm
audytorskich będzie sprawowany przez Komisję Nadzoru Audytowego.
W związku z koniecznością objęcia nadzorem publicznym systemu zapewnienia jakości,
w projekcie ustawy przyjęto rozwiązanie polegające na wykorzystaniu dotychczasowej
praktyki oraz doświadczenia Krajowej Komisji Nadzoru (organu KIBR) w zakresie kontroli

2
jakości rewizji finansowej przeprowadzanej przez firmy audytorskie. Kontrole w firmach
audytorskich wykonujących czynności rewizji finansowej w jednostkach zainteresowania
publicznego będą dokonywane nie rzadziej niż raz na 3 lata.

Projektowana ustawa, z uwagi na kompleksowy charakter zmian, przewiduje uchylenie
aktualnie obowiązującej ustawy o biegłych rewidentach i ich samorządzie.

II. Część szczegółowa

Rozdział 1 – Przepisy ogólne

Przepisy określają zakres regulacji objętych projektowaną ustawą. Zawierają zestawienie
pojęć zawartych w projekcie, tj.: czynności rewizji finansowej, kluczowy biegły rewident,
biegły rewident grupy, państwo Unii Europejskiej, państwo trzecie, sieć, standardy rewizji
finansowej, jednostka powiązana, jednostki zainteresowania publicznego i opłata z tytułu
kontroli. Wprowadzono nowe określenia: definicja czynności rewizji finansowej, definicja
jednostek zainteresowania publicznego (JZP). Do JZP proponuje się zaliczyć:
1) mających siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej emitentów papierów
wartościowych dopuszczonych do obrotu na rynku regulowanym państwa Unii
Europejskiej (np. emitenci akcji i dłużnych papierów wartościowych, fundusze
inwestycyjne niebędące funduszami aktywów niepublicznych);
2) banki krajowe (w tym m.in. Bank Gospodarstwa Krajowego i banki spółdzielcze),
oddziały instytucji kredytowych i oddziały banków zagranicznych;
3) spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe;
4) zakłady ubezpieczeń i główne oddziały zakładów ubezpieczeń oraz zakłady reasekuracji;
5) instytucje pieniądza elektronicznego;
6) otwarte fundusze emerytalne oraz powszechne towarzystwa emerytalne;
7) fundusze inwestycyjne otwarte, specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte oraz
fundusze inwestycyjne zamknięte, których publiczne certyfikaty inwestycyjne nie zostały
dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym;
8) podmioty prowadzące działalność maklerską z wyłączeniem podmiotów prowadzących
działalność wyłącznie w zakresie przyjmowania i przekazywania zleceń nabycia lub
zbycia instrumentów finansowych lub w zakresie doradztwa inwestycyjnego.


3
Z definicji JZP wyłączone są gminy i związki gmin, które emitują obligacje komunalne na
rynku regulowanym.
Definiując zakres podmiotowy katalogu JZP, wzięto pod uwagę szczególne znaczenie
gospodarcze i społeczne niektórych jednostek. Otwarte fundusze emerytalne (OFE) gromadzą
składki ok. 13,5 mln osób, a wartość aktywów netto wszystkich otwartych funduszy wynosi
ok. 136 000 000 000 zł. Uczestnictwo w OFE jest obowiązkowe, zaś środki w nich
gromadzone są przeznaczone na emerytury. Jeśli chodzi o fundusze inwestycyjne, to ocenia
się, że na koniec 2007 r. łącznie aktywa netto funduszy inwestycyjnych wyniosły
ok. 136 000 000 000 zł. Aktualnie szacuje się, że łączna wartość aktywów netto funduszy
inwestycyjnych wynosi ok. 100 000 000 000 zł. Część z tych środków została powierzona
funduszom przez osoby fizyczne. Podmioty prowadzące działalność maklerską są bardzo
istotnym elementem rynku kapitałowego, a przez to istotnym elementem gospodarki.
Podmioty te m.in. prowadzą rachunki papierów wartościowych oraz rachunki pieniężne
swoich klientów oraz zarządzają aktywami klientów. W wielu przypadkach przyjmują
i przechowują środki swoich klientów. Dlatego też każde zagrożenie czy sytuacja kryzysowa
w wymienionych podmiotach powoduje doniosłe skutki gospodarcze i społeczne. Z tego
powodu uzasadnione jest objęcie wymienionych jednostek reżimem prawnym,
przewidzianym dla jednostek zainteresowania publicznego, zaś przesłanki wskazane w art. 2
pkt. 13 dyrektywy 2006/43/WE dla poszerzenia katalogu tych jednostek należy uznać
za spełnione.
Słownik pojęć zapewnia jednolitą ich interpretację w ustawie.

Rozdział 2 – Biegli rewidenci

W projektowanych przepisach zostały określone warunki niezbędne do otrzymania tytułu
biegłego rewidenta w Polsce, w tym regulacje dotyczące składu osobowego, kadencji,
sposobu i trybu powoływania oraz odwoływania członków Komisji Egzaminacyjnej
(Komisji) przeprowadzającej egzaminy dla kandydatów na biegłych rewidentów. W projekcie
ustawy rozszerzony został – w porównaniu do aktualnie obowiązującej – skład osobowy
Komisji z 15 do 20 członków. Wynika to zarówno z zakresu zadań nałożonych w ustawie na
członków Komisji (m.in. obowiązek opracowywania pytań testowych i zadań sytuacyjnych,
przygotowywanie zestawów egzaminacyjnych na poszczególne egzaminy, w tym egzamin
dyplomowy), jak i z zakresu dziedzin objętych egzaminami (nie tylko rachunkowości i rewizji
finansowej, lecz także m.in. z prawa podatkowego, prawa cywilnego i handlowego,

4