Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw

ZAŁ CZNIK Nr 4

SPOSÓB POMIARU EMISJI ZANIECZYSZCZE GAZOWYCH ORAZ ZADYMIENIA
SPALIN PODCZAS PRZEPROWADZANIA BADANIA TECHNICZNEGO

I. Pomiar emisji zanieczyszcze gazowych spalin pojazdów z silnikiem o zapłonie iskrowym,
zarejestrowanych po raz pierwszy przed dniem 1 lipca 1995 r.

Warunki pomiaru

§ 1. Pomiar zawartości tlenku węgla (CO) powinien być dokonany analizatorem działającym na
zasadzie pochłaniania promieniowania podczerwonego, wywzorcowanym w ułamku objętościowym
wyrażonym w % (% objętości spalin).

§ 2. Pomiar powinien się odbywać przy zachowaniu następujących warunków:
1) układ dolotowy silnika (filtr powietrza, kolektor, odpowietrzenie skrzyni korbowej, układ
pochłaniania par paliwa, podciśnieniowy układ sterowania wyprzedzenia zapłonu) oraz układ
wydechowy powinien być kompletny i szczelny;
2) odbiorniki energii elektrycznej (oświetlenie, klimatyzacja) powinny być wyłączone; włączany
okresowo wentylator chłodnicy nie powinien pracować, jeżeli powoduje to przekroczenie wartości
dopuszczalnych;
3) dźwignia zmiany biegów powinna być ustawiona w pozycji neutralnej;
4) urządzenie rozruchowe powinno być wyłączone;
5) hamulec postojowy powinien być włączony;
6) silnik powinien być nagrzany do normalnej temperatury pracy (min. 70° C dla oleju silnikowego,
min. 80° C dla płynu chłodzącego);
7) sonda analizatora spalin powinna być wprowadzona do rury wydechowej silnika bezpośrednio przed
pomiarem na głębokość nie mniejszą niż:
a) 30 cm dla silnika czterosuwowego,
b) 75 cm dla silnika dwusuwowego; dopuszcza się głębokość jak dla silnika czterosuwowego, jeżeli
w układzie poboru spalin zastosowany jest dodatkowy filtr spalin.

Wykonanie pomiaru

§ 3. 1. Pomiar zawartości tlenku węgla (CO) w spalinach powinien być dokonany przy prędkości
obrotowej biegu jałowego, zgodnie z zaleceniami producenta, przy czym bezpośrednio przed
pomiarem należy co najmniej przez 15 sekund utrzymać podwyższoną prędkość silnika (do około
3.000 min-1), a następnie ją obniżyć do wolnych obrotów.
2. Jeżeli nie jest znana prędkość obrotowa biegu jałowego, zalecana przez producenta, należy
przyjmować prędkość zapewniającą równomierną i stabilną pracę silnika o wartości stosowanej
dla silników o zbliżonych danych technicznych.
3. Prędkość obrotowa silnika w czasie pomiaru powinna być mierzona miernikiem prędkości,
podłączonym do silnika w sposób wskazany przez producenta miernika. Dopuszcza się dokonywanie
pomiaru prędkości miernikiem zamontowanym fabrycznie w badanym pojeździe. Dla pojazdów,

43

dla których ze względów konstrukcyjnych nie istnieje możliwość wykonania pomiaru prędkości
obrotowej silnika, dopuszcza się ocenę organoleptyczną.
4. Odczyt wyniku pomiaru powinien być dokonany po ustabilizowaniu się wskazań miernika
tlenku węgla (CO), w czasie nieprzekraczającym jednak 30 sekund od momentu ustabilizowania
prędkości biegu jałowego.
5. W silnikach wyposażonych w dwudrożny układ wydechowy pomiar powinien być dokonany
w obu wylotach, a za wynik przyjmuje się uzyskaną wartość większą.

Ocena wyników pomiaru

§ 4. 1. Niedopuszczalne jest, aby:
1) końcowa wartość pomiaru zawartości tlenku węgla (CO) w spalinach przekraczała maksymalne
wielkości ustalone odpowiednio w § 9 ust. 1 pkt 2, § 45 ust. 2 rozporządzenia o warunkach
technicznych;
2) nie były spełnione wymagania, o których mowa w § 2 pkt 1.
2. Na wniosek właściciela, posiadacza pojazdu stacja kontroli pojazdów wydaje wydruk
z przyrządu potwierdzający wyniki pomiarów lub podaje je w zaświadczeniu określonym
w załączniku nr 8 do rozporządzenia.

II. Pomiar emisji zanieczyszcze gazowych spalin pojazdów z silnikiem o zapłonie iskrowym,
zarejestrowanych po raz pierwszy od dnia 1 lipca 1995 r.

Warunki pomiaru

§ 5. Pomiar emisji zanieczyszczeń gazowych powinien być dokonany przyrządem przeznaczonym
do pomiaru zawartości w spalinach: tlenku węgla (CO) zgodnie z § 1, dwutlenku węgla (CO2),
węglowodorów (CH-heksan), tlenu (O2) oraz do określania współczynnika nadmiaru powietrza
(lambda).

§ 6. Pomiar zawartości tlenku węgla (CO) i węglowodorów (CH) w spalinach oraz określenie
współczynnika nadmiaru powietrza (lambda) powinny się odbywać przy zachowaniu warunków
określonych w § 2, z tym że temperatura otoczenia podczas pomiarów powinna być wyższa niż 5 °C.

Wykonanie pomiaru

§ 7. 1. Pomiar zawartości tlenku węgla (CO) i węglowodorów (CH) w spalinach powinien być
dokonany najpierw przy podwyższonej prędkości obrotowej silnika (2.000-3.000 min-1), a następnie
przy prędkości obrotowej biegu jałowego, zgodnej z zaleceniami producenta. Pomiary powinny być
dokonane bezpośrednio po sobie, przy czym odczyt wyników pomiaru przy prędkości obrotowej
biegu jałowego powinien być dokonany po ustabilizowaniu się wskazań miernika tlenku węgla (CO)
i węglowodorów (CH), w czasie pomiędzy około 30. a 60. sekundą od momentu ustabilizowania
się prędkości biegu jałowego.
2. Jeżeli nie jest znana prędkość obrotowa biegu jałowego, zalecana przez producenta, należy
przyjmować prędkość zapewniającą równomierną i stabilną pracę silnika o wartości stosowanej
dla silników o zbliżonych danych technicznych.
3. Pomiar współczynnika nadmiaru powietrza (lambda) powinien być dokonany przy
podwyższonej prędkości obrotowej silnika (2.000¸3.000 min-1); dotyczy to pojazdu wyposażonego
w sondę lambda. Z wyjątkiem pojazdów, dla których pomiar współczynnika nadmiaru powietrza
(lambda) powinien być dokonany zgodnie z zaleceniami producenta, zatwierdzonymi podczas badań
homologacyjnych.
4. Przepisy § 3 ust. 3-5 stosuje się odpowiednio.
5. Dla pojazdów silnikowych wyposażonych w pokładowe systemy diagnostyczne do kontroli
emisji zanieczyszczeń gazowych OBDII/EOBD konieczne jest sprawdzenie, czy w badanym
pojeździe prawidłowo działa kontrolka MIL, wszystkie procedury (monitory) diagnostyczne
są wykonane oraz czy nie występują zarejestrowane kody usterek. Jeżeli wynik jest pozytywny,

44

możliwe jest odstąpienie od wykonania pomiarów wieloskładnikowym analizatorem spalin. Przy
negatywnym wyniku dopuszczalne jest wykonanie testu czujników tlenu za pomocą czytnika
OBDII/EOBD lub wykonanie tradycyjnego pomiaru zanieczyszczeń gazowych wieloskładnikowym
analizatorem spalin i ich wynik uznać za wiążący.

Ocena wyników pomiaru

§ 8. 1. Niedopuszczalne jest, aby:
1) końcowe wartości pomiarów zawartości tlenku węgla (CO) i węglowodorów (CH) w spalinach oraz
współczynnika nadmiaru powietrza (lambda) przekraczały wielkości ustalone odpowiednio w § 9
ust. 1 pkt 2 i w § 45 ust. 2 rozporządzenia o warunkach technicznych;
2) nie były spełnione wymagania, o których mowa w § 2 pkt 1;
3) wskazania czytnika informacji diagnostycznej dla systemów EOBD wykazywały jakiekolwiek kody
uszkodzeń, występowały nieprawidłowości w sygnalizacji kontrolki MIL oraz działanie było
niezgodne z wymaganiami Regulaminu EKG ONZ Nr 83.05 ("Jednolite przepisy dotyczące
homologacji pojazdów w zakresie emisji zanieczyszczeń gazowych przez pojazdy w zależności od
wymagań paliwowych silnika") dla pojazdów dopuszczonych do ruchu.
2. Na wniosek właściciela, posiadacza pojazdu stacja kontroli pojazdów wydaje wydruk
z przyrządu potwierdzający wyniki pomiarów lub podaje je w zaświadczeniu określonym
w załączniku nr 8 do rozporządzenia.

III. Pomiar zadymienia spalin pojazdów z silnikiem o zapłonie samoczynnym

Warunki pomiaru

§ 9. 1. Pomiar
zadymienia
spalin
powinien
być dokonany dymomierzem optycznym
wykorzystującym w działaniu zjawisko pochłaniania promieniowania widzialnego (światła)
w gazach.
2. Pomiaru zadymienia spalin nie powinno się dokonywać w warunkach atmosferycznych
niekorzystnych w stopniu mogącym wpływać na wynik pomiaru. Temperatura otoczenia powinna
być wyższa niż 5 °C.
3. Przy przeprowadzaniu pomiaru w pomieszczeniu zamkniętym należy zapewnić skuteczną
wentylację stanowiska pomiarowego albo stosować indywidualne wyciągi spalin o odpowiedniej
wydajności.

§ 10. Pomiar zadymienia spalin polega na ustaleniu współczynnika absorpcji k (m-1). Jeżeli
dymomierz jest wyposażony w więcej niż jedną sondę, przy pomiarze należy zastosować sondę
o średnicy odpowiedniej dla średnicy rury wydechowej badanego pojazdu, zgodnie z zaleceniami
instrukcji obsługi dymomierza.

§ 11. Pomiar powinien odbywać się przy zachowaniu następujących warunków:
1) układ wydechowy powinien być całkowicie szczelny aż do miejsca poboru spalin (sprawdzanie
wizualne i słuchowe); w wypadku utrudnionego dostępu do końcówki rury wydechowej lub gdy
końcowy odcinek rury wydechowej nie jest prosty na długości niezbędnej do przeprowadzania
prawidłowego pomiaru, dopuszcza się szczelne przedłużenie układu wydechowego;
2) dźwignia zmiany biegów powinna być ustawiona w pozycji neutralnej;
3) hamulec postojowy powinien być włączony;
4) silnik powinien być nagrzany do normalnej temperatury pracy (min. 70 °C dla oleju silnikowego,
min. 80 °C dla płynu chłodzącego);
5) przed pomiarem układ wydechowy powinien być przedmuchany przez kilkakrotne naciśnięcie
pedału przyspieszenia, a następnie pracę silnika przy podwyższonej prędkości obrotowej w czasie
około 1 minuty;
6) sonda dymomierza powinna być wprowadzona do rury wydechowej możliwie centrycznie,
na głębokość co najmniej równą trzem średnicom wewnętrznym rury;

45

7) przewody łączące sondę z dymomierzem powinny być oryginalne o tej samej długości, bez ostrych
zagięć mogących powodować zaleganie sadzy lub ograniczenie przepływu spalin.

Wykonanie pomiaru

§ 12. 1. Pomiaru zadymienia spalin dokonuje się w sposób następujący:
1) podczas pracy silnika na biegu jałowym należy szybko, lecz niegwałtownie, nacisnąć pedał
przyspieszenia, tak aby uzyskać pełny wydatek pompy wtryskowej;
2) pozycję pełnego wydatku należy utrzymać do momentu uzyskania przez silnik maksymalnej
prędkości obrotowej i zadziałania regulatora obrotów, jednak nie krócej niż przez 1,5 sekundy;
3) zwolnić pedał przyspieszenia do uzyskania przez silnik prędkości biegu jałowego i powrotu wskazań
dymomierza do odpowiadających jej wartości.
2.
W wypadku silnika z pompą wtryskową bez automatycznej blokady urządzenia
rozruchowego przyspieszanie (ust. 1 pkt 1) rozpoczyna się od podwyższonej prędkości obrotowej
(800-900 min-1) w celu uniknięcia wtryskiwania dawki rozruchowej.
3. Należy wykonać co najmniej trzy pomiary następujące po sobie, z tym że po każdym
pojedynczym pomiarze przerwa powinna wynosić około 15 sekund. Pod uwagę bierze się tylko
te zmierzone wartości, które zostały uzyskane z trzech następujących po sobie pomiarów, nieróżniące
się od siebie o więcej niż 0,50 m-1 i nietworzące sekwencji malejącej.
4.
Jako wynik końcowy pomiaru należy przyjąć średnią arytmetyczną z pomiarów

z dokładnością do 0,01 m-1.

§ 13. Dopuszcza się pomiar zadymienia spalin według skali procentowej Hartridge'a (HRT)
i przeliczanie uzyskanych wartości na współczynnik, zgodnie z zamieszczoną tabelą.

Ocena wyników pomiarów

§ 14. 1. Niedopuszczalne jest, aby:
1) końcowa wartość pomiaru zadymienia spalin przekraczała maksymalne wielkości ustalone
odpowiednio w § 9 ust. 1 pkt 3 i w § 45 ust. 2 rozporządzenia o warunkach technicznych;
2) układ wydechowy nie spełniał wymagania, o którym mowa w § 11 pkt 1.
2. Na wniosek właściciela, posiadacza pojazdu stacja kontroli pojazdów wydaje wydruk
z przyrządu potwierdzający wyniki pomiarów lub podaje je w zaświadczeniu określonym
w załączniku nr 8 do rozporządzenia.

TABELA ZAMIANY JEDNOSTEK SKALI PROCENTOWEJ HARTRIGE'A [HRT] NA
JEDNOSTKI WSPÓŁCZYNNIKA k [m-1]


k
% (HRT)
k
% (HRT)
k
% (HRT)
k
% (HRT)
k
% (HRT)
1 2
1 2
1 2
1 2
1 2
0,02 1
0,55 21
1,23 41
2,19 61
3,86 81
0,05 2
0,58 22
1,27 42
2,25 62
3,99 82
0,07 3
0,61 23
1,31 43
2,31 63
4,12 83
0,09 4
0,64 24
1,35 44
2,38 64
4,26 84
0,12 5
0,67 25
1,39 45
2,44 65
4,41 85
0,14 6
0,70 26
1,43 46
2,51 66
4,57 86
0,17 7
0,73 27
1,48 47
2,58 67
4,74 87
0,19 8
0,76 28
1,52 48
2,65 68
4,93 88
0,22 9
0,80 29
1,57 49
2,72 69
5,13 89
0,25 10
0,83 30
1,61 50
2,80 70
5,35 90
0,27 11
0,88 31
1,66 51
2,88 71
5,60 91
0,30 12
0,90 32
1,71 52
2,96 72
5,87 92

46

0,32 13
0,95 33
1,76 53
3,04 73
6,18 93
0,35 14
0,97 34
1,81 54
3,13 74
6,54 94
0,38 15
1,00 35
1,86 55
3,22 75
6,97 95
0,41 16
1,04 36
1,91 56
3,32 76
7,49 96
0,43 17
1,07 37
1,96 57
3,42 77
8,15 97
0,46 18
1,11 38
2,02 58
3,52 78
9,10 98
0,49 19
1,15 39
2,07 59
3,63 79
10,71 99
0,52 20
1,19 40
2,13 60
3,74 80
ZAŁ CZNIK Nr 5

SPOSÓB SPRAWDZANIA PRAWIDŁOWO CI PRZYSTOSOWANIA POJAZDU DO
ZASILANIA GAZEM PODCZAS PRZEPROWADZANIA BADANIA TECHNICZNEGO

Przepisy ogólne

§ 1. Załącznik określa sposób sprawdzenia prawidłowości przystosowania pojazdu do zasilania
gazem płynnym lub ziemnym.

§ 2. Przed przystąpieniem do właściwego sprawdzenia należy skontrolować:
1) ważność protokołu i decyzji wydanej przez Transportowy Dozór Techniczny (TDT) dotyczącej
sprawności zbiornika (butli) do gazu;
2) czy elementy instalacji zasilania gazem płynnym są zaopatrzone w oznakowanie homologacyjne
(cecha "E" w kółku); dotyczy to instalacji dopuszczanej po raz pierwszy do ruchu po dniu 30 maja
1999 r., a dla gazu ziemnego po dniu 31 grudnia 2003 r.; przed tymi dniami dopuszcza się inne
oznakowanie bezpieczeństwa.

Sposób sprawdzenia

§ 3. Kontrola rozmieszczenia i mocowania na pojeździe elementów instalacji gazowej polega na
sprawdzeniu:
1) czy odpowiadają one wymaganiom w tym zakresie, ustalonym w załączniku nr 9 do rozporządzenia
o warunkach technicznych;
2) organoleptycznym prawidłowości ich zamocowania.

§ 4. Kontrola stanu ogólnego instalacji polega na sprawdzeniu:
1) czy zbiornik nie nosi śladów przeróbek;
2) czy przewody metalowe wysokiego ciśnienia są prawidłowo ukształtowane, bez załamań i otarć;
3) czy przewody elastyczne nie wykazują pęknięć, uszkodzeń lub śladów zestarzenia się materiału;
4) czy na końcach przewodów niskiego ciśnienia i wentylacyjnych znajdują się metalowe opaski
odpowiednio zaciśnięte;
5) czy w instalacji zasilania gazem ziemnym przed reduktorem znajduje się funkcjonujący wskaźnik
ciśnienia gazu o pośrednim przenoszeniu wskazań;
6) stanu technicznego przewodów elektrycznych, doprowadzających prąd do elektrozaworów.

§ 5. 1. Kontrola szczelności instalacji polega na pokryciu preparatem pieniącym (np. roztworem
mydlanym) lub wykrywaczem gazu miejsc połączeń przewodów i elementów instalacji, gniazda
zaworu bezpieczeństwa i zaworu napełniania oraz elektrozaworu gazowego.
2. Niedopuszczalne jest pojawienie się pęcherzyków gazu, bez względu na to, czy silnik pracuje,
czy też nie.

§ 6. 1. Kontrola działania reduktora polega na sprawdzeniu, czy reduktor nie przepuszcza gazu
przy niepracującym silniku; w tym celu należy zdjąć z króćca elastyczny przewód zasilający

47