Rządowy projekt ustawy o Służbie Celnej

wypowiedzenia się, co do całości materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie
i ewentualnego negatywnego rozstrzygnięcia.
Zgodnie z regulacją art. 62 określone przepisy rozdziału stosuje się odpowiednio do
weryfikacji spełniania warunków i kryteriów po wydaniu zezwolenia. Celem prowadzonego
postępowania audytowego po wydaniu zezwolenia jest stwierdzenie spełniania przez podmiot
warunków określonych w zezwoleniu.
W art. 62 ust. 2 przewidziane zostały formy zakończenia takiego postępowania. Zgodnie
z nim, postępowanie audytowe kończy się wydaniem albo rozstrzygnięcia przewidzianego
w przepisach odrębnych – w przypadku niespełnienia warunku lub kryterium (cofnięcie lub
zawieszenie stosowania określonego ułatwienia) albo postanowienia o spełnianiu warunków
i kryteriów.
W art. 63 wprowadzono możliwość uzyskiwania, w związku z prowadzonym postępowaniem,
informacji o wnioskodawcy od izb gospodarczych, organów samorządu zawodowego oraz
innych instytucji zrzeszających przedsiębiorców.

Przepis art. 64 wprowadza instytucję urzędowego sprawdzenia przeprowadzanego
w podmiotach podlegających kontroli organów Służby Celnej. Dotychczas instytucja ta
stosowana była jedynie w ramach szczególnego nadzoru podatkowego. Projekt ustawy
rozszerzając instytucję urzędowego sprawdzenia jednocześnie upoważnia Ministra Finansów
do określenia, w drodze rozporządzenia, rodzajów podmiotów zwolnionych z obowiązku
przeprowadzenia urzędowego sprawdzenia oraz szczegółowego zakresu i sposobu jego
przeprowadzania. Urzędowe sprawdzenie przeprowadza się:
1) przed rozpoczęciem działalności, w zakresie produkcji, przemieszczania i zużycia
wyrobów akcyzowych, w szczególności ich wytwarzania, uszlachetniania,
przerabiania, skażania, rozlewu, przyjmowania, magazynowania, wydawania,
przewozu i niszczenia oraz w zakresie stosowania i oznaczania tych wyrobów
znakami akcyzy oraz w zakresie urządzania i prowadzenia gier i zakładów
wzajemnych, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 1992 r. o grach i zakładach
wzajemnych oraz po przerwie w jej prowadzeniu, trwającej dłużej niż 3 miesiące,
2) w przypadkach gdy przepisy prawa celnego lub podatkowego w zakresie podatku
akcyzowego uzależniają wydanie określonej decyzji od stwierdzenia możliwości
sprawowania dozoru celnego lub zapewnienia właściwej kontroli;
3) w celu ustalenia czy warunki ustalone w podmiotach podlegających urzędowemu
sprawdzeniu są nadal przestrzegane.

36
Wprowadzono również, dotychczas nieokreślony, tryb postępowania w przypadku
stwierdzenia przez organ nie zapewnienia przez podmiot wymaganych warunków. W tym
przypadku organ Służby Celnej wskazuje jakie warunki nie są spełnione oraz wyznacza
termin do usunięcia tych uchybień, a po upływie terminu przeprowadza powtórne urzędowe
sprawdzenie. Po jego przeprowadzeniu organ wydaje postanowienie o zatwierdzeniu akt
weryfikacyjnych lub postanowienie o odmowie zatwierdzenia akt weryfikacyjnych. Taki
sposób postępowania z jednej strony umożliwia elastyczne podejście organu, który musi
wskazać podmiotowi prawidłowy sposób postępowania, a z drugiej zabezpiecza podmiot
przed ewentualną arbitralnością podejmowanych przez organ decyzji. Należy wskazać, iż
urzędowe sprawdzenie będzie się kończyć postanowieniem, na które nie przysługuje
zażalenie w przypadku gdy przeprowadzane będzie w ramach postępowania o wydanie
pozwolenia, którego warunkiem jest sprawowanie dozoru celnego lub zapewnienia właściwej
kontroli np pozwolenia na prowadzenie składu podatkowego, składu celnego, uzyskanie
statusu zarejestrowanego lub niezarejestrowanego handlowca. Odrębny sposób zakończenia
urzędowego sprawdzenia przewidziano dla sytuacji, w której rozpoczęcie prowadzenia danej
działalności jest uzależnione jedynie od jego przeprowadzenia (organ podatkowy lub celny
nie wydaje w tym zakresie żadnych innych decyzji). W tym przypadku, odmowa lub
zatwierdzenie akt weryfikacyjnych następuje w drodze decyzji. Kolejnym sposobem
zakończenia urzędowego sprawdzenia jest wydanie postanowienia, na które przysługuje
zażalenie – dotyczy ono sytuacji, gdy urzędowe sprawdzenie przeprowadza się w celu
weryfikacji czy podmiot dalej spełnia niezbędne warunki i środki. Nowym przepisem,
związanym z postępowaniem audytowym, jest przepis wskazujący, że w przypadku
przeprowadzania postępowania audytowego, urzędowe sprawdzenie przeprowadza się w jego
toku. Rozszerzenie instytucji urzędowego sprawdzenia ma na celu zwiększenie skuteczności
kontroli poprzez sprawdzenie możliwości sprawowania dozoru i kontroli celnej lub
zapewnienia możliwości sprawnego przeprowadzenia czynności kontrolnych przed
rozpoczęciem działalności podmiotu podlegającego tym kontrolom.
Przepis art. 65 stanowi odesłanie do stosowania odpowiednio art. 12 (dotyczący zasad
obliczania terminów), art. 18b (dotyczący niezmienności właściwości organów w sprawie, w
której toczy się postępowanie lub prowadzona jest kontrola) oraz odpowiednio przepisów
Działu IV ustawy – Ordynacja podatkowa w zakresie nieuregulowanym w rozdziale 4.
Rozdział 5
Zasady użycia środków przymusu bezpośredniego i broni palnej


37
Obowiązująca ustawa w rozdziale „Zasady użycia środków przymusu bezpośredniego” nie
zawiera uregulowań z zakresu użycia broni palnej przez funkcjonariuszy. Jest to uprawnienie
przyznawane funkcjonariuszom na mocy przepisów niniejszej ustawy. Potrzeba wyposażenia
funkcjonariuszy celnych w broń jest związana ze szczególnym charakterem wykonywanych
przez nich niektórych działań z zakresu kontroli Służby Celnej, jak i warunkami, w jakich
kontrola ta jest wykonywana. Możliwość zastosowania broni palnej, ograniczona jest do
sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia funkcjonariusza celnego. W praktyce takie sytuacje
mogą mieć miejsce zwłaszcza przy wykonywaniu kontroli w obszarze przygranicznym w
porze nocnej. Ponadto przestępstwa związane z obrotem towarowym, szczególnie paliwami
czy przemytem wyrobów akcyzowych lub naruszeniem praw własności intelektualnej często
są popełniane przez zorganizowane grupy przestępcze, w związku z czym przy ściganiu tych
czynów występuje zwiększone ryzyko narażenia zdrowia lub życia funkcjonariuszy celnych.

W przepisach art. 66 oraz 67 określono podstawowe zasady stosowania środków przymusu
bezpośredniego, przy czym art. 66 stanowi w części powtórzenie aktualnie obowiązującego
przepisu (art. 6zn). W art. 67 doprecyzowano jakie środki przymusu mogą być stosowane,
przy czym upoważnienie ustawowe dla Rady Ministrów do określenia warunków i sposobów
ich użycia została zawarta w art. 68 ust. 8, natomiast w art. 67 ust. 2 wprowadzono
upoważnienie dla Ministra Finansów do określenia w drodze rozporządzenia warunków
przyznawania wyposażenia, o którym mowa w ust. 1 pkt 2-6 w tym m.in. kajdanek,
prowadnic, pałek wielofunkcyjnych i psów służbowych.
Art. 68 jest całkowicie nową regulacją ustawową, mającą na celu przeniesienie niektórych
regulacji zawartych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie
środków przymusu bezpośredniego stosowanych przez funkcjonariuszy celnych, ze względu
na konieczność nadania tym regulacjom rangi ustawowej. Dotyczy to w szczególności
przepisów § 3 ust. 1 i 3, § 6 ust. 2, § 9 ust. 3 oraz § 11 ust. 2 wyżej wskazanego
rozporządzenia.
W przepisie art. 69 wprowadzono zasady dotyczące możliwości użycia broni palnej.
Podstawową w tym zakresie zasadą jest użycie broni palnej tylko w przypadku, gdy środki
przymusu bezpośredniego okazały się niewystarczające lub ich użycie nie jest możliwe. W
przepisie art. 69 ust. 1 enumeratywnie zostały wskazane sytuacje, w których możliwe jest
użycie broni palnej. Dodatkowo wskazano, iż użycie broni palnej powinno nastąpić ze
szczególną rozwagą, w sposób wyrządzający możliwie najmniejszą szkodę osobie, przeciwko
której użyto broni, i nie może zmierzać do pozbawienia tej osoby życia, ani narażać osób

38
postronnych na niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia. Szczegółowe warunki i sposób
postępowania przy użyciu broni palnej, jak również sposób udokumentowania faktu użycia
broni palnej zostaną określone przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia.
W art. 70 przekazano Ministrowi Finansów określenie w drodze rozporządzenia wykazu
wyodrębnionych komórek organizacyjnych, w których pełniącym służbę funkcjonariuszom
przysługiwać będzie broń, a także kryteriów i trybu przydziału broni palnej oraz sposobu jej
magazynowania, przechowywania i zapewniania właściwego stanu technicznego.
W przepisach art. 71 określono zasady działania Służby Celnej w przypadku bezpośredniego
zagrożenia przejęciem jednostki pływającej przez załogę innego statku. Określono również
sytuacje uprawniające funkcjonariuszy celnych do użycia broni palnej bez ostrzeżenia.

Rozdział 6
Szczególne uprawnienia Służby Celnej

Prowadzenie przez Służbę Celną postępowań w sprawach karnych i karnych skarbowych,
wymaga zabezpieczenia prawidłowego ich toku, w tym za pomocą środka jakim jest
zatrzymanie osoby, o którym mowa w art. 244 Kodeksu postępowania karnego. Zastosowanie
tej instytucji uprości sposób postępowania organów Służby Celnej oraz zapewni prawne
gwarancje ochrony osobom zatrzymanym.
Zgodnie z art. 72 zatrzymywanie osób i ich przeszukiwanie, a także zatrzymywanie rzeczy i
przeszukiwanie pomieszczeń, bagażu, ładunku, środków transportu i statków odbywać się
będzie w trybie i przypadkach określonych w przepisach Kpk, z tym, że w związku z brakiem
pomieszczeń spełniających określone wymogi dla zatrzymanych, osoby takie będą
doprowadzane do jednostek Policji lub Straży Granicznej. Art. 72 wprowadza również
możliwość stosowania tego szczególnego środka przymusu wobec sprawców czynów
zabronionych nie należących do właściwości rzeczowej Służby Celnej lub których ściganie
odbywa się w oparciu o przepisy międzynarodowe (Konwencja Schengen, Neapolitańska II).
Uprawnienie do nakładania kar grzywny w drodze mandatu stanowi odzwierciedlenie
uprawnień przyznanych Służbie Celnej w Kodeksie karnym skarbowym, który zawiera
kompletną regulację postępowania w sprawach o wykroczenia skarbowe, w tym właśnie
postępowania mandatowego. Natomiast katalog wykroczeń, za które funkcjonariusze celni
będą uprawnieni do nakładania grzywien, oraz zasady i sposób wydawania upoważnień do
nakładania grzywien, zostanie określony w akcie wykonawczym, o którym mowa w art. 95 §
4 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. Nową regulacją jest również przepis

39
ust. 5 tego artykułu, zgodnie z którym osobę zatrzymaną należy (w przypadku uzasadnionej
potrzeby lub na jej prośbę) poddać badaniu lekarskiemu lub udzielić jej pierwszej pomocy
medycznej. Tryb przeprowadzenia badań lekarskich i przypadki uzasadniające potrzebę
niezwłocznego udzielenia osobie zatrzymanej pierwszej pomocy medycznej lub potrzebę
poddania jej niezbędnym badaniom lekarskim, czas i organizację tych badań i sposób ich
dokumentowania określone zostaną w rozporządzeniu przez ministra właściwego do spraw
finansów publicznych i ministra zdrowia.
Przepis art. 73 wprowadza możliwość wniesienia zażalenia na czynności określone w art. 72
ust. 1 pkt 1 – 3.
W art. 74 wprowadzono możliwość pozyskiwania od operatorów pocztowych informacji
wyłącznie w celu wykrywania i zwalczania przestępstw oraz wykonywania kontroli.
Z kolei art. 75 ma na celu przyznanie organom Służby Celnej identycznych uprawnień, jakie
im przysługują zgodnie z obowiązującymi przepisami w ramach prowadzonych postępowań
celnych i podatkowych, w zakresie możliwości występowania do banków o udzielenie
informacji w zakresie prowadzonych postępowań w sprawach o przestępstwa skarbowe.
Wprowadzenie do systemu prawa tych uprawnień Służby Celnej wymaga również zmian w
ustawach: Prawo bankowe, o obrocie instrumentami finansowymi, o funduszach
inwestycyjnych, o giełdach towarowych.

Rozdział 7
Przebieg służby

Przepisy tego rozdziału regulują zagadnienia przyjęcia do służby, przebiegu służby
przygotowawczej, zasad mianowania oraz przebiegu służby funkcjonariusza w Służbie
Celnej. Część przepisów aktualnie obowiązujących pozostała bez zmian.
W art. 76 projektu określono, kto może pełnić służbę w Służbie Celnej. Nowa regulacja
precyzyjniej określa wymaganie, aby osoba ubiegająca się o pełnienie służby nie mogła być
skazana prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo popełnione umyślnie (obecnie
obowiązująca ustawa posługuje się sformułowaniem „nie była karana za przestępstwo
popełnione umyślnie”) oraz dodatkowo, by w/w osoba nie była skazana prawomocnym
wyrokiem sądu za umyślne przestępstwo skarbowe. Natomiast zmiany zaproponowane w pkt
5 i 6 są zmianami o charakterze redakcyjnym. Obecnie użyte sformułowania „cieszy się
nieposzlakowaną opinią” oraz „posiada stan zdrowia pozwalający na pełnienie służby na
określonym stanowisku” zostały zastąpione bardziej precyzyjnymi określeniami, jakimi są

40