Rządowy projekt ustawy o Służbie Celnej

granicznych, komórkach zwalczania przestępczości, komórkach kontroli, egzekucji.
5. Wprowadzenia uregulowań dotyczących restytucji praw osób zwolnionych ze służby na
podstawie art. 25 ust. 1 pkt 8a i 8b ustawy o Służbie Celnej.
Stworzenie przepisów umożliwiających wypłatę uposażenia funkcjonariuszom celnym
przywróconym do służby (w wyniku wydania wyroku uniewinniającego bądź umorzenia
postępowania) jest kontynuacją podjętych prac legislacyjnych eliminujących z ustawy
o Służbie Celnej przepisy art. 25 ust. 1 pkt 8a i 8b.

Mając również na uwadze postanowienia § 84 załącznika do Rozporządzenia Prezesa Rady
Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” odstąpiono
od nowelizacji ustawy i opracowano nowy projekt ustawy.

Z uwagi na fakt, iż przedmiotowy projekt został przygotowany z zachowaniem dużej części
sprawdzonych rozwiązań zawartych w ustawie z dnia 24 lipca 1999 r. o Służbie Celnej,
metodologia uzasadnienia opiera się przede wszystkim na wyjaśnieniu nowych przepisów
prawnych, z pominięciem wyjaśnień dotyczących przepisów, które funkcjonowały
w dotychczasowej ustawie.

Rozdział 1
Przepisy ogólne

W art. 1 wskazano zakres przedmiotowy ustawy. W porównaniu z obecnie obowiązującymi
przepisami dodano zadania z zakresu podatku od gier, co wynika z przejęcia tych spraw przez
Służbę Celną oraz wskazano, że celem Służby Celnej jest zapewnienie ochrony
i bezpieczeństwa obszaru celnego Wspólnoty Europejskiej. Wprowadzono w tym przepisie
również zastrzeżenie dla nazwy „Służba Celna” oraz znaku graficznego Służby Celnej. Wzór
znaku graficznego, uwzględniając w nim wizerunek orła białego ustalony dla godła
państwowego oraz kolorystykę tego znaku wynikającą z tradycji Służby Celnej, określi
w rozporządzeniu Minister Finansów. Powyższe regulacje mają na celu podniesienie rangi
Służby Celnej.
6
Art. 2.
Przepis ten w przeważającej części stanowi powtórzenie istniejącego w obowiązującej
ustawie o Służbie Celnej przepisu art. 1 ust. 2, zawierającego otwarty katalog zadań Służby
Celnej. Część zmian jest wynikiem przejęcia przez Służbę Celną nowych zadań (wymiar
i pobór podatku od gier, opłat i dopłat w grach i zakładach wzajemnych), natomiast pozostała
część polega na wskazaniu zadań już obecnie realizowanych przez Służbę na podstawie
odrębnych przepisów. Zamieszczenie tej drugiej kategorii zadań ma charakter porządkowy
służący wskazaniu w jednym przepisie możliwie wyczerpującego katalogu zadań tej formacji.
Do zadań Służby Celnej dodano zatem zadania określone w art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. d, to jest
wymiar i pobór podatku od gier oraz opłat i dopłat, o których mowa w art. 17 ust. 2 i art. 47a
ustawy o grach i zakładach wzajemnych.
Zmianą związaną z przyznaniem nowych uprawnień Służbie Celnej jest również regulacja
zawarta w art. 2 ust. 1 pkt 6. Zakłada ona przyznanie właściwym organom Służby Celnej
uprawnień do prowadzenia postępowań przygotowawczych w przypadku ujawnienia czynów
określonych we wskazanych przepisach przez funkcjonariuszy celnych podczas wykonywania
zadań. Dotychczas po ich ujawnieniu sprawy te były przekazywane organom ścigania.
Dotyczy to przestępstw przeciwko: ochronie zdrowia, ochronie dóbr kultury, ochronie
własności intelektualnej, ochronie przyrody, środowisku oraz ograniczeniom obrotu towarami
i technologiami o znaczeniu strategicznym. Zmiana ta z jednej strony pozwoli na odciążenie
służb, które w chwili obecnej prowadzą postępowania przygotowawcze, a z drugiej strony
pozwoli na prowadzenie wszystkich czynności postępowania przez jeden organ, co powinno
poprawić efektywność w zakresie prowadzonych postępowań poprzez pełniejsze
zgromadzenie materiału dowodowego już we wstępnej fazie postępowania. Nie bez znaczenia
jest również fakt prowadzenia postępowań przez organ przygotowany do tego merytorycznie
– realizujący zadania w tym zakresie na podstawie przepisów wspólnotowych.
Do zadań Służby Celnej, zgodnie z projektowanym brzmieniem art. 2 ust. 1 pkt 7 (w zw.
z

art. 30 ust. 2 pkt 3), należeć będzie również wykonywanie kontroli urządzania
i prowadzenia gier i zakładów wzajemnych oraz podatku od gier, opłat i dopłat. W chwili
obecnej część kontroli gier należy do zadań Służby Celnej, ale w wąskim zakresie i w ramach
szczególnego nadzoru podatkowego. Generalnie w obszarze gier i zakładów wzajemnych
zadania są realizowane przez kilka organów administracji celnej i skarbowej – Ministra
Finansów, dyrektorów izb skarbowych oraz naczelników urzędów celnych i skarbowych.
Pomimo tego niektóre z gier są urządzane i prowadzone bez wymaganych zezwoleń,
a ujawnianie takiej przestępczej działalności nie należy do właściwości żadnego z organów

7
administracji celnej. Zgodnie z projektowanymi rozwiązaniami kontrolą wykonywaną przez
Służbę Celną zostanie objęty cały obszar gier i zakładów wzajemnych, zarówno tych
urządzanych zgodnie z prawem jak i tych urządzanych wbrew warunkom i formom
określonym przepisami prawa. Kontrole gier wykonywane będą na zasadach określonych
w ustawie w rozdziale 3 „Kontrola wykonywana przez Służbę Celną”.
W art. 2 ust. 1 pkt 9 projektu przewidziano dodatkowe zadanie dla Służby Celnej, w zakresie
wykonywania obowiązków wynikających z rozporządzenia Rady (WE) nr 2173/2005 z dnia
20 grudnia 2005 r. w sprawie ustanowienia systemu zezwoleń na przywóz drewna do
Wspólnoty Europejskiej FLEGT (Dz. Urz. UE L 347 z 30.12.2005). Powyższe rozporządze-
nie ustanawia system licencjonowania eksportu produktów z drewna jako mechanizmu
weryfikacji legalności eksportu drewna z krajów, które przystąpią do porozumienia
o dobrowolnej współpracy w ramach FLEGT. Mechanizm kontroli polega na konieczności
uzyskania przez eksportera w kraju partnerskim stosownego pozwolenia na eksport
produktów z drewna objętych ww. rozporządzeniem. Pozwolenie to jest dołączane do każdej
legalnej wysyłki drewna i sprawdzane przez organy celne państwa członkowskiego UE. Ww.
rozporządzenie pozwala krajom członkowskim UE wyznaczyć na poziomie krajowym organ
właściwy w sprawie weryfikacji pozwoleń FLEGT. Mając na uwadze, że rozporządzenie
określa, iż organ zajmujący się weryfikacją pozwoleń FLEGT powinien być wyznaczony na
szczeblu krajowym (centralnym) oraz konieczność składania rocznych sprawozdań do
Komisji Europejskiej uzasadnionym jest, aby takim organem był Szef Służby Celnej.
Dokonywanie weryfikacji pozwoleń FLEGT przez ten organ, a następnie przekazywanie jej
wyników do właściwych organów celnych, z jednej strony zapewni prawidłowe
egzekwowanie obowiązków związanych z systemem FLEGT poprzez uczestnictwo Szefa
Służby Celnej w systemie, z drugiej strony pozwoli na wykonywanie obowiązków
związanych ze sprawozdawczością bez konieczności dodatkowego angażowania izb celnych.
Wobec faktu, iż weryfikacja będzie się odbywać przez ustalenia w kraju partnerskim wydaje
się, że Szef Służby Celnej dysponować będzie większymi możliwościami skorzystania z
dodatkowych kanałów informacji w przypadku niedostatecznej współpracy z danym krajem
wydającym zezwolenie.
Przepis art. 2 ust. 2 i ust. 3 jest zbliżony do regulacji zawartej w obecnej obowiązującej
ustawie w art. 1 ust. 2a. W stosunku do obowiązującego przepisu, mającego charakter
wyliczenia rodzajów podejmowanych przez Służbę Celną działań, w projektowanym
brzmieniu wskazano, iż katalog tych czynności ma charakter otwarty. Ponadto wyraźnie

8
wskazano, iż uprawnienia do prowadzenia postępowań przygotowawczych dotyczą wyłącznie
czynów określonych w art. 2 ust. 1 pkt 5 - 6.
Przepis art. 2 ust. 4 ma na celu wyraźne wyróżnienie trybów kontroli wykonywanych przez
Służbę Celną. Dokonano podziału na kontrole wykonywane w trybie określonym w Rozdziale
3 ustawy o Służbie Celnej oraz kontrole wykonywane na zasadach określonych w Dziale VI
– Ordynacji Podatkowej. Wyraźne wskazanie na tryb określony w Ordynacji podatkowej ma
na celu uniknięcie ewentualnych wątpliwości, co do trybu przeprowadzania kontroli
podatków, opłaty paliwowej, opłat i dopłat. Jest to szczególnie istotne w sytuacji szerokiego
zakresu działań Służby Celnej oraz stosowania, co do zasady, trybu określonego w rozdziale
3 ustawy.
Art. 3 wprowadza ogólną zasadę, zgodnie z którą kontrole realizowane są na podstawie
analizy ryzyka. Niezależnie od generalnej zasady wykonywania kontroli poprzedzonych
analizą ryzyka, przeprowadzane będą również kontrole mające charakter losowy, to znaczy
wykonywane niezależnie od wyników przeprowadzonej analizy ryzyka oraz kontrole, których
obowiązek przeprowadzania wynika z przepisów prawa.
Art. 4 normuje obowiązek współdziałania przez organy administracji publicznej oraz inne
państwowe i gminne, powiatowe, wojewódzkie samorządowe jednostki organizacyjne
z organami Służby Celnej oraz udzielania przez w/w podmioty organom Służby Celnej
pomocy technicznej przy wykonywaniu zadań określonych w ustawie. Przewidziana
w projekcie możliwość złożenia przez jednostkę samorządu terytorialnego wniosku
o pokrycie przez organy Służby Celnej kosztów w/w pomocy, wynika z faktu, iż jednostki
samorządu terytorialnego mają odrębny budżet (budżet samorządowy). W przypadku pomocy
technicznej udzielanej przez organ administracji publicznej, nie jest uzasadniony zwrot przez
organy Służby Celnej kosztów takiej pomocy, bowiem organy Służby Celnej, które są
organami administracji publicznej są finansowane z budżetu Państwa.
Przepis ten stanowi powtórzenie dotychczasowego art. 1f ustawy o Służbie Celnej, jednakże
proponowana regulacja precyzyjniej określa, iż od zasady nieodpłatności, w zakresie
udzielanej organom Służby Celnej pomocy technicznej, przewidziany jest wyjątek.
Pozostawiono jednocześnie przepis ustanawiający delegację dla Rady Ministrów do
określenia, w drodze rozporządzenia, sposobów i warunków współdziałania organów Służby
Celnej z organami i jednostkami, o których mowa wyżej, oraz zakresu ich świadczeń na rzecz
organów Służby Celnej, dodając stosowne wytyczne, że przy wydaniu rozporządzenia należy
uwzględnić konieczność zapewnienia sprawnego i skutecznego wykonywania zadań organów
Służby Celnej i organów współdziałających.

9
Art. 5 w znacznej części jest odpowiednikiem obowiązującego przepisu art. 6i ust. 1, zgodnie
z którym „Każda osoba pośrednio lub bezpośrednio uczestnicząca w czynnościach
związanych z wymianą towarową jest obowiązana do dostarczenia organowi celnemu, na jego
żądanie, w ustalonych terminach, dokumentów i informacji mających znaczenie dla kontroli
celnej, w jakiejkolwiek formie, jak również do udzielenia niezbędnej pomocy”, przy czym
uprawnienie to zostało rozszerzone na pozostałe obszary, w których działa Służba Celna.
Obowiązek dostarczenia dokumentów i informacji lub udzielenia pomocy wynika ze
składanego w każdym czasie właściwie uzasadnionego żądania organu Służby Celnej.
Rozwiązania przyjęte na poziomie prawa wspólnotowego w znaczący sposób zbliżyły sposób
wykonywania nadzoru nad przemieszczaniem wyrobów akcyzowych do sposobu określonego
przepisami prawa celnego. Oba rodzaje kontroli starają się łączyć pozornie przeciwstawne
cele, jakimi są zapewnienie sprawnego przepływu towarów oraz realne zapewnienie kontroli
nad tym przepływem. W tym celu kontrole te zostały oparte w dużej mierze na analizie
ryzyka, która pozwala na podstawie szerokiego dostępu do informacji typować do kontroli
tylko niektóre obszary. W rezultacie szeroki dostęp do informacji przekłada się na mniejszą
liczbę kontroli i de facto mniejszą dolegliwość dla podmiotów. Uprawnienie to przyczyni się
również do weryfikacji wiarygodności podmiotów podlegających kontroli, co dodatkowo
spowoduje skoncentrowanie posiadanych przez organy Służby Celnej zasobów kadrowych
i technicznych na podmiotach działających z naruszeniem prawa.
Art. 6 jest ściśle związany z art. 5, dotyczy bowiem obowiązku przekazywania organom
Służby Celnej również dokumentów elektronicznych.
Z kolei przepis art. 7 jest rozszerzoną wersją przepisu art. 6j obowiązującej ustawy, zgodnie
z którym „Organy celne mogą zbierać i wykorzystywać w celu realizacji ustawowych zadań
informacje, w tym dane osobowe, oraz przetwarzać je w rozumieniu przepisów o ochronie
danych osobowych, także bez wiedzy i zgody osoby, której dane dotyczą. Administrator
danych jest obowiązany udostępnić dane na podstawie imiennego upoważnienia organu
celnego, okazanego przez funkcjonariusza celnego wraz z legitymacją służbową. Informacja
o udostępnieniu tych danych podlega ochronie zgodnie z przepisami o ochronie informacji
niejawnych”. Jednocześnie dostosowano brzmienie tego przepisu do treści wyroku Trybunału
Konstytucyjnego w sprawie K 8/04. Doprecyzowano brzmienie art. 7 ust. 1 wskazując, iż
pozyskiwanie i przetwarzanie danych następuje w celu wykonywania kontroli realizowanych
przez te organy, a także w związku z prowadzonymi przez nie postępowaniami,
postępowaniami w sprawach o wykroczenia lub przestępstwa, postępowaniami w sprawach
o wykroczenia skarbowe lub przestępstwa skarbowe i to tylko w zakresie, w jakim uzyskanie

10