Rządowy projekt ustawy o Służbie Celnej

i przetwarzanie tych danych jest niezbędne dla realizacji tych zadań. Uregulowana została
również kwestia dostępu do danych szczególnie wrażliwych, które mogą być zbierane
i przetwarzane jedynie, gdy jest to uzasadnione zakresem i charakterem prowadzonego
postępowania lub dokonywanych czynności. W przepisie art. 7 ust. 4 i 5 wprowadzono dla
określonej grupy organów i podmiotów prowadzących rejestry możliwość wyrażenia zgody
na udostępnianie informacji zgromadzonych w rejestrach organom Służby Celnej, za pomocą
urządzeń telekomunikacyjnych, bez konieczności składania pisemnych wniosków, jeżeli
organy Służby Celnej będą w posiadaniu urządzeń umożliwiających odnotowanie w systemie,
kto, kiedy, w jakim celu oraz jakie dane lub informacje uzyskał i zabezpieczeń technicznych
i organizacyjnych uniemożliwiających wykorzystanie danych lub informacji niezgodnie
z celem ich uzyskania, przy czym udostępnianie informacji będzie uzasadnione rodzajem lub
zakresem wykonywanych zadań. Zmiana przepisu ma na celu doprecyzowanie przepisów
dotyczących możliwości dostępu do dokumentów elektronicznych oraz formy udostępniania
tych danych. Uprawnienie określone w art. 7 ust. 6 stanowi odzwierciedlenie przepisów
dotyczących dostępu do danych będących w posiadaniu organów celnych i podatkowych
przez organy kontroli skarbowej, przy czym ze względu na przedmiot regulacji
umiejscowiono je w akcie rangi ustawowej. W zakresie systemów elektronicznych
znajdujących się w posiadaniu Straży Granicznej należy wskazać, iż do części systemów
Służba Celna posiada już dostęp w związku z wykonywaniem zadań w ramach Konwencji
Schengen. Uzyskiwanie dostępu do informacji zgromadzonych w systemach wyżej
wymienionych organów zostało uzależnione od spełnienia przez organy Służby Celnej,
ubiegające się o udostępnienie tych informacji odpowiednich warunków technicznych
i organizacyjnych. Uzyskiwanie tego dostępu odbywa się na wniosek, który powinien
zawierać następujące dane: system, z którego informacje będą udostępniane; zakres
informacji udostępnianych w związku z realizacją poszczególnych zadań ustawowych; osoby
uprawnione oraz zakres informacji, które te osoby mogą uzyskiwać, a także zakres danych
określających cel dostępu do informacji. Do tych danych organ udostępniający informacje
odnosi się następnie w decyzji (art. 7 ust. 9). Organ wydający decyzję, zgodnie z art. 7 ust. 8,
dokonuje oceny, czy wnioskowane informacje są niezbędne do realizacji zadań Służby
Celnej, określonych w art. 7 ust. 1 oraz czy organy Służby Celnej spełniają wymogi, o
których mowa w art. 7 ust. 4. Udostępnianie odbywa się na podstawie decyzji
administracyjnej podmiotu, który takie dane udostępnia (art. 7 ust. 9). Stworzono również
możliwość odmowy udostępnienia informacji przez podmiot nimi dysponujący w przypadku,
w którym będzie miał on wątpliwości, co do ich niezbędności dla Służby Celnej (art. 7

11
ust. 10). Odmowa taka następuje w drodze decyzji administracyjnej. Wprowadzono też
przepis wskazujący, iż udostępnianie danych osobowych musi odbywać się z uwzględnieniem
zasad wynikających z ustawy o ochronie danych osobowych. Jednocześnie w przepisie art. 7
ust. 12 zostały określone zasady dokonywania weryfikacji i usuwania zgromadzonych
danych. Art. 7 ust. 13 zawiera delegację dla Ministra Finansów do określenia, w drodze
rozporządzenia, wzoru upoważnienia do pobierania danych.
Wraz z rozszerzeniem możliwości uzyskiwania informacji przez Służbę Celną wprowadzono
w art. 8 zaostrzone przepisy dotyczące zachowania w tajemnicy uzyskanych w ten sposób
danych. Zgodnie z tym przepisem każda informacja uzyskana w sposób określony w trzech
powyższych artykułach „jest chroniona tajemnicą celną i nie może być rozpowszechniana
przez organ Służby Celnej bez zgody osoby lub organu, który ją udostępnił. Przekazywanie
informacji, stanowiących tajemnicę celną, jest dozwolone, w przypadku, gdy organ Służby
Celnej jest do tego obowiązany lub upoważniony zgodnie z obowiązującymi ustawami”. Do
przestrzegania tak określonej tajemnicy celnej zostali zobowiązani funkcjonariusze celni oraz
pracownicy zatrudnieni w jednostkach organizacyjnych Służby Celnej, którzy w związku z
wykonywaniem obowiązków uzyskali dostęp do informacji stanowiących tajemnicę celną
(art. 8 ust. 2), jak również inne osoby, którym udostępniono informacje objęte tajemnicą celną
(art. 8 ust. 4). Dodatkowo osoby obowiązane do przestrzegania tajemnicy celnej są
zobowiązane do złożenia na piśmie ustawowo określonego przyrzeczenia (art. 8 ust. 3).
W zakresie nieuregulowanym w tym artykule będą miały zastosowanie przepisy Ordynacji
podatkowej dotyczące tajemnicy skarbowej (art. 8 ust. 6). Naruszenie tajemnicy celnej
podlega odpowiedzialności karnej, jak za naruszenie tajemnicy skarbowej (art. 8 ust. 7).
Podsumowując można stwierdzić, iż możliwość gromadzenia informacji oraz dostęp do
informacji zawartych w rejestrach publicznych, pozwolą zapewnić skuteczność kontroli
Służby Celnej i zapewnią niezakłócony przepływ danych w celu usprawnienia odpraw
celnych, zmniejszą obciążenia administracyjne, a także pomogą w walce z nadużyciami
finansowymi, przestępczością zorganizowaną i terroryzmem, w zabezpieczaniu interesów
fiskalnych Państwa, będą chronić własność intelektualną i dziedzictwo kulturowe, zwiększą
bezpieczeństwo towarów i handlu międzynarodowego, a także poprawią ochronę zdrowia
i środowiska.
12
Rozdział 2
Organizacja Służby Celnej
W rozdziale 2 określono organizację Służby Celnej, w szczególności kwestie zadań
i kompetencji organów Służby Celnej, sposobu ich powoływania i odwoływania oraz
struktury organizacyjnej.
Regulacja art. 9 określa organy formacji, jaką jest Służba Celna, podczas gdy obecnie
obowiązująca ustawa w powyższym zakresie statuuje organy, poprzez określenie ich zadań.
Wyodrębnienie organów Służby Celnej znajduje uzasadnienie w zadaniach przypisanych
Służbie Celnej. Patrząc przez pryzmat wyznaczonych jej zadań, wynikających z przepisów
odrębnych, wskazać należy na różne funkcje tych organów. Dotyczy to w szczególności
pełnienia funkcji organów celnych wynikających z przepisów wspólnotowego i krajowego
prawa celnego oraz organów podatkowych określonych w ustawach podatkowych i Ordynacji
podatkowej. Przepis ten ma na celu wyraźne wskazanie, że Służba Celna wykonuje zadania
określone w różnych przepisach materialnych, a jej organy pełnią w związku z tym różne
funkcje. O ile zgodnie z obowiązującymi regulacjami organami są: Minister Finansów,
dyrektor izby celnej oraz naczelnik urzędu celnego, projektowane rozwiązanie przewiduje, że
organami Służby Celnej będą: Minister Finansów, Szef Służby Celnej, dyrektorzy izb celnych
oraz naczelnicy urzędów celnych. Novum wprowadzonym w projekcie jest zatem
ustanowienie Szefa Służby Celnej organem Służby Celnej. Szczegółowe regulacje dotyczące
uprawnień poszczególnych organów zostały zawarte w kolejnych przepisach rozdziału
dotyczącego organizacji Służby Celnej. Ponadto w art. 9 ust. 3 zawarta została delegacja dla
Ministra Finansów do określenia, w drodze rozporządzenia, właściwości miejscowej
dyrektorów izb celnych oraz naczelników urzędów celnych w zakresie, w jakim właściwość
ta nie wynika z przepisów regulujących zadania organów celnych i organów podatkowych.
Wypełnienie tej delegacji pozwoli na określenie w jednym rozporządzeniu terytorialnego
zasięgu działania w/w organów Służby Celnej, w przypadku realizacji zadań, co do których
terytorialny zasięg działania organów nie został określony w przepisach regulujących zadania
organów celnych i organów podatkowych.
Art. 10 określa pozycję Ministra Finansów oraz Szefa Służby Celnej, w związku z faktem
ustanowienia Szefa Służby Celnej organem Służby Celnej. Minister Finansów sprawuje,
zgodnie z projektem, nadzór nad wykonywaniem zadań realizowanych przez Służbę Celną
oraz koordynuje i współdziała w kształtowaniu polityki państwa w zakresie zadań Służby
Celnej. Zgodnie z projektowanym rozwiązaniem Szef Służby Celnej kieruje Służbą Celną
i zapewnia sprawne i efektywne wykonywanie jej zadań. Są to między innymi zadania, które

13
obecnie wykonuje Minister Finansów, tj. kształtowanie polityki kadrowej i szkoleniowej w
Służbie Celnej, realizacja budżetu państwa w zakresie ustalonym dla Służby Celnej.
Analogicznie jak obecnie Szef Służby Celnej będzie wykonywał zadania kierownika urzędu
wobec funkcjonariuszy pełniących służbę w komórkach organizacyjnych właściwych w
sprawach celnych, podatku akcyzowego, gier i zakładów wzajemnych, urzędu obsługującego
Ministra Finansów.
W art. 10 ust. 2 pkt 5 uregulowano wykonywanie powierzonych w 2006 r. Szefowi Służby
Celnej przez Wiceprezesa Rady Ministrów, Ministra Finansów, zadań Służby Specjalnej.
Obowiązek powołania w każdym państwie członkowskim Unii Europejskiej jednostki
specjalnej (Służby Specjalnej) wynika z art. 11 rozporządzenia Rady (WE) Nr 485/2008
z dnia 26 maja 2008 r. w sprawie kontroli przez państwa członkowskie transakcji
stanowiących część systemu finansowania przez Europejski Fundusz Rolniczy Gwarancji. Ze
zmianą tą wiąże się wprowadzenie regulacji art. 17.
Rozszerzenie zakresu zadań o zadania wynikające z rozporządzenia Rady (WE) nr 2173/2005
z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie ustanowienia systemu zezwoleń na przywóz drewna do
Wspólnoty Europejskiej FLEGT (Dz. Urz. UE L 347 z 30.12.2005) jest wynikiem
powierzenia realizacji przedmiotowych zadań Służbie Celnej.
W związku z przyznaniem Szefowi Służby Celnej statusu organu Służby Celnej oraz
ustaleniem zakresu zadań Szefa Służby Celnej, w art. 10 ust. 3 określono, iż Szef Służby
Celnej wykonuje zadania przy pomocy: naczelników urzędów celnych, dyrektorów izb
celnych oraz komórek organizacyjnych w urzędzie obsługującym ministra.
Kolejny przepis - art. 11 - wprowadza „Strategię działania Służby Celnej” jako zarządzenie
Ministra Finansów. Mając na uwadze zagadnienia przyszłej roli cła, będące przedmiotem
opracowań przez Unię Europejską oraz uchwalenie przez Radę Ministrów Uchwały
w sprawie ustanowienia programu wieloletniego „Modernizacja Służby Celnej w latach
2009-2011”, zasadne jest określenie strategicznych zadań Służby Celnej, z jednoczesnym
wskazaniem sposobów realizacji tej strategii. W/w uchwała dotyczy programu modernizacji
w okresie 2009 – 2011, jest zasadne zatem sporządzanie „Strategii działania Służby Celnej”
obejmującej cykliczne, trzyletnie okresy, licząc od 2009 r., tj. od wejścia w projektowanej
ustawy, jak i uchwały „modernizacyjnej”.
W art. 12 uregulowano kwestie nadania sztandaru Służbie Celnej oraz sztandarów jednostkom
organizacyjnym Służby Celnej. Obecnie obowiązująca regulacja ogranicza się do
zobowiązania Ministra Finansów do wydania rozporządzenia określającego wzór sztandaru
Służby Celnej oraz trybu jego nadania. W praktyce, na podstawie obowiązującej ustawy o

14
Służbie Celnej, nadano sztandar Służbie Celnej oraz niektórym izbom celnym, zatem
wprowadzenie regulacji umożliwiającej nadanie sztandarów jednostkom organizacyjnym
Służby Celnej stanowi usankcjonowanie obecnej praktyki.
Minister Finansów został jednocześnie upoważniony do określenia, w drodze rozporządzenia,
wzoru sztandaru Służby Celnej, podstawowych elementów wzoru sztandaru nadawanego
jednostkom organizacyjnym Służby Celnej, trybu nadawania tych sztandarów oraz określenia
jednostek organizacyjnych Służby Celnej, którym sztandar jest nadawany. Upoważnienie to
pozwoli na określenie podstawowych elementów wzorów sztandarów, w tym np. wskazanie
znaku Merkuriusza. Ustalenie podstawowych elementów spowoduje, że przy nadawaniu
sztandarów jednostkom organizacyjnym Służby Celnej, sztandary te będą, zbliżone, zarówno
kolorystycznie jak i pod względem elementów wizualnych.
Art. 13 stwarza możliwość Ministrowi Finansów do zawarcia porozumień umożliwiających
prowadzenie działalności duszpasterskiej w Służbie Celnej. Obecnie zagadnienie
duszpasterstwa nie jest uregulowane w ustawie. Należy wskazać, że działalność duszpasterska
w Służbie Celnej nie została ograniczona do jednego kościoła czy związku wyznaniowego.
Art. 14 statuujący Dzień Służby Celnej, pozostaje bez zmian.
Art. 15 reguluje zagadnienia przyznawania odznaki honorowej „Zasłużony dla Służby
Celnej”. Obecnie istnieje jeden stopień odznaki honorowej, a zawarte w ustawie przepisy są
bardzo ogólne. W nowym przepisie w art. 15 ust. 1 wskazano katalog osób, którym Minister
Finansów może nadać odznakę. Są to osoby szczególnie zasłużone dla Służby Celnej.
W projekcie zaproponowano trzy stopnie odznaki (złota, srebrna i brązowa). W związku
z powyższym postanowiono, iż odznaka tego samego stopnia może być nadana tej samej
osobie tylko raz, oraz że osobie wyróżnionej odznaką nie nadaje się odznaki w stopniu
niższym od posiadanego. W projekcie ustawy wskazano, że osoba, której nadano odznakę,
otrzymuje legitymację potwierdzającą jej nadanie (obecnie obowiązująca ustawa ogranicza
się do postanowienia, iż Rada Ministrów określi wzór legitymacji).
Projekt, w odróżnieniu od obowiązującej ustawy, przyznaje Ministrowi Finansów, nie zaś
Radzie Ministrów, upoważnienie do wydania rozporządzenia regulującego kwestie dotyczące
odznaki, ustalając jednocześnie szerszy zakres tego rozporządzenia.
W rozporządzeniu zostaną określone, podobnie jak obecnie, osoby uprawnione do
występowania ze stosownym wnioskiem, dodatkowo określony zostanie termin rozpatrzenia
takiego wniosku. Określenie natomiast szczegółowego trybu postępowania w tym zakresie
wpłynie na przejrzystość działania Ministra Finansów.


15