Rządowy projekt ustawy o bateriach i akumulatorach

depozytowej (Dz. U. z 2007 r. Nr 90, poz. 607) statuuje w szczególności postanowienia
w zakresie:
1) obowiązków przedsiębiorców, wprowadzających na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej:
a) akumulatory niklowo-kadmowe i niklowo-żelazowe oraz inne akumulatory
elektryczne (wielkogabarytowe),
b) akumulatory niklowo-kadmowe i niklowo-żelazowe oraz inne akumulatory
elektryczne (małogabarytowe),
c) ogniwa i baterie galwaniczne oraz ich części,
2) ustalania i pobierania opłaty depozytowej, tj. opłaty pobieranej przy sprzedaży
detalicznej baterii i akumulatorów samochodowych kwasowo-ołowiowych jako
osobnych produktów, której zwrot następuje po przekazaniu zużytego akumulatora
sprzedawcy detalicznemu tych akumulatorów lub do punktu systemu zbierania
zużytych akumulatorów zorganizowanego przez przedsiębiorcę,
3) ustalania i pobierania opłaty produktowej, tj. opłaty wpłacanej przez przedsiębiorców
wprowadzających na rynek krajowy:
a) akumulatory niklowo-kadmowe i niklowo-żelazowe oraz inne akumulatory
elektryczne (wielkogabarytowe),
b) akumulatory niklowo-kadmowe i niklowo-żelazowe oraz inne akumulatory
elektryczne (małogabarytowe),
c) ogniwa i baterie galwaniczne oraz ich części, z wyłączeniem części ogniw
i baterii galwanicznych.
Po drugie, ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym
i
elektronicznym (Dz. U. Nr 180, poz. 1495) zawiera regulacje dotyczące baterii
i akumulatorów stanowiących przynależność sprzętu elektrycznego i elektronicznego,
w szczególności:
1) zgodnie z art. 24 ust. 1 ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym
wprowadzający sprzęt elektryczny i elektroniczny jest obowiązany do sporządzenia
i przedłożenia Głównemu Inspektorowi Ochrony rodowiska, w terminie do 15 dnia
miesiąca następującego po kwartale, w którym nastąpiło wprowadzenie tego sprzętu,
sprawozdania o ilości i masie wprowadzonego sprzętu, z podziałem na grupy i rodzaje
sprzętu, określone w załączniku nr 1 do tej ustawy, z wyszczególnieniem danych
o rodzaju i masie baterii i akumulatorów stosowanych na potrzeby działania sprzętu,
przy czym ust. 2 tego artykułu precyzuje, że w przypadku zakończenia działalności

2
wprowadzający sprzęt składa to sprawozdanie w terminie 7 dni od dnia trwałego
zaprzestania wykonywania tej działalności,
2) w myśl art. 26 ust. 1 ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym
wprowadzający sprzęt elektryczny i elektroniczny jest obowiązany do opracowania,
przeznaczonej dla prowadzących zakłady przetwarzania, informacji dotyczącej
ponownego użycia i przetwarzania zużytego sprzętu, w terminie 12 miesięcy od dnia
wprowadzenia nowego typu sprzętu, przy czym ust. 2 pkt 2 tego artykułu precyzuje,
że informacja ta powinna zawierać w szczególności wskazanie umiejscowienia
w sprzęcie składników niebezpiecznych, materiałów i części składowych, określonych
w załączniku nr 2 do tej ustawy, w tym baterii i akumulatorów, które powinny zostać
usunięte z tego sprzętu,
3) art. 46 ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym statuuje obowiązki
zakładu przetwarzania, definiowanego przez art. 3 ust. 1 pkt 15 tej ustawy jako
instalacja, obiekt budowlany lub jego część, w których jest prowadzone przetwarzanie
zużytego sprzętu, w tym demontaż obejmujący usunięcie z tego sprzętu składników
niebezpiecznych, materiałów i części składowych, określonych w załączniku nr 2 do
tej ustawy (przy czym zgodnie z ust. 1 pkt 3 tego załącznika z zebranego zużytego
sprzętu elektrycznego i elektronicznego, co najmniej w pierwszej kolejności, należy
usunąć baterie). W myśl art. 46 pkt 3 ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym
i elektronicznym zakład przetwarzania powinien być wyposażony w pojemniki do
magazynowania baterii, kondensatorów zawierających PCB w rozumieniu art. 3
ust. 3 pkt 12 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2007 r. Nr 39,
poz. 251, z późn. zm.) oraz innych odpadów zawierających składniki niebezpieczne,
o ile w procesie przetwarzania powstają takie odpady. Regulacja ta wiąże się
z unormowaniem przyjętym w art. 44 ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym
i elektronicznym, wedle którego prowadzący zakład przetwarzania po przyjęciu
zużytego sprzętu jest obowiązany do usunięcia niezwłocznie składników
niebezpiecznych, materiałów i części składowych, określonych w załączniku nr 2 do
tej ustawy,
4) w myśl art. 5 ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym demontaż
zużytego sprzętu, obejmujący usunięcie z tego sprzętu składników niebezpiecznych,
materiałów i części składowych, określonych w załączniku nr 2 do tej ustawy, może
być prowadzony wyłącznie w zakładzie przetwarzania.

3
Po trzecie, w odniesieniu do zasad stosowania substancji niebezpiecznych w bateriach
i akumulatorach oraz zasad projektowania urządzeń zasilanych bateriami i akumulatorami
należy zwrócić uwagę przede wszystkim na postanowienia rozporządzenia Ministra
Gospodarki z dnia 17 października 2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim
powinny odpowiadać wytwarzane i wprowadzane do obrotu baterie i akumulatory
(Dz. U. Nr 182, poz. 1519), wydanego na podstawie art. 169 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia
2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150). Określa ono z jednej
strony dopuszczalną zawartość rtęci, kadmu i ołowiu dla baterii i akumulatorów
wytwarzanych i wprowadzanych do obrotu samodzielnie lub zamontowanych
w urządzeniach, z drugiej zaś – wymogi w zakresie projektowania urządzeń zasilanych
bateriami i akumulatorami.

Po czwarte, w zakresie nieuregulowanym w przepisach szczególnych, do zużytych
baterii i akumulatorów mają zastosowanie przepisy ustawy o odpadach. W szczególności
należy podkreślić unormowania zawarte w art. 41 tej ustawy, w myśl których:
1) odpady w postaci baterii i akumulatorów zbiera się oddzielnie od innych rodzajów
odpadów,
2) posiadacz odpadów w postaci baterii i akumulatorów, powstałych w wyniku
prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, jest obowiązany do ich
selektywnego zbierania, umożliwiającego późniejszy odzysk lub unieszkodliwienie
tych odpadów,
3) posiadacz odpadów w postaci baterii i akumulatorów, który jest osobą fizyczną
niebędącą przedsiębiorcą, powinien zwracać te odpady do punktów ich zbierania lub
wrzucać do pojemników przeznaczonych na te odpady.

2. Charakterystyka systemu gospodarowania zużytymi bateriami i zużytymi akumulatorami

Budowę krajowego systemu selektywnego zbierania i odzysku, w tym recyklingu
zużytych baterii i akumulatorów przenośnych, rozpoczęto de facto dopiero po wejściu w życie
ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania
niektórymi odpadami oraz opłacie produktowej i opłacie depozytowej, czyli w 2002 r.
Stworzony system ma charakter rynkowy i konkurencyjny. Obowiązek zapewnienia odzysku
i recyklingu zużytych baterii i zużytych akumulatorów nałożono na przedsiębiorców
wprowadzających baterie na terytorium kraju. Można ocenić, iż ww. podmioty, sumarycznie
biorąc, czyli uwzględniając także jednostki kooperujące, doprowadziły do rozmieszczenia

4
ok. 18 000 pojemników do zbierania baterii i akumulatorów, na obszarze zamieszkałym przez
ok. 2/3 ludności kraju. Oznacza to, że średnio jeden pojemnik przypada na ok. 2.150
mieszkańców Polski, jednakże ich rozmieszczenie jest wciąż jeszcze bardzo nierównomierne,
albowiem ok. 60 % pojemników znajduje się w placówkach oświatowych, a tylko od 15 do
20 % w obiektach handlu detalicznego. Po 4 latach funkcjonowania systemu udało się
osiągnąć ok. 13 % poziom zbierania, w
stosunku do ilości baterii i
akumulatorów
podlegających ustawie o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania
niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej.
Szacuje
się, że średnio w ciągu roku do obrotu trafia ok. 300 mln sztuk baterii
przenośnych i akumulatorów przenośnych. Wartość tego rynku nie przekracza 400 mln zł,
a więc jest to rynek o charakterze „niszowym”. Ocenia się, że w chwili obecnej na rynku
polskim funkcjonuje około 1.000 przedsiębiorców wprowadzających do obrotu baterie lub
akumulatory oraz około 250 podmiotów zbierających zużyte baterie lub zużyte akumulatory,
jak również 6 zakładów przetwarzania zużytych baterii lub zużytych akumulatorów,
w których są prowadzone procesy recyklingu i odzysku tych odpadów.
Przedmiotowy projekt ustawy określa wymagania dla baterii i akumulatorów, odpadów
w postaci zużytych baterii i zużytych akumulatorów, jak również sprzętu, który jest w całości
lub w części zasilany bateriami lub akumulatorami albo jest przystosowany do takiego
zasilania. Zgodnie z dyrektywą 2006/66/WE wprowadzający baterie lub akumulatory lub
działające w ich imieniu inne podmioty ponoszą wszystkie koszty wynikające ze zbierania,
przetwarzania i recyklingu wszystkich zużytych baterii i zużytych akumulatorów. Ponadto
w projekcie zostały zawarte obowiązki dla wprowadzających baterie lub akumulatory,
użytkowników końcowych oraz obowiązki w zakresie zbierania i przetwarzania zużytych
baterii i zużytych akumulatorów. Dla realizacji celów dyrektywy 2006/66/WE gospodarkę
odpadami baterii i akumulatorów wspierają trzy mechanizmy finansowania: opłata
produktowa, opłata depozytowa oraz opłata za wprowadzanie do obrotu baterii przenośnych
lub akumulatorów przenośnych na terytorium kraju. Zgodnie z art. 2 dyrektywy 2006/66/WE
z przepisów ustawy zostały wyłączone baterie i akumulatory, które są używane
w urządzeniach służących ochronie bezpieczeństwa lub porządku publicznego państw
członkowskich Wspólnoty Europejskiej, jeżeli urządzenia te są przeznaczone wyłącznie do
celów wojskowych, oraz baterie i akumulatory, które są używane w urządzeniach służących
do wysyłania w przestrzeń kosmiczną.
W celu zapewnienia wymaganych poziomów zbierania zużytych baterii przenośnych i
zużytych akumulatorów przenośnych, w ustawie zobligowano sprzedawców detalicznych

5
baterii przenośnych lub akumulatorów przenośnych, których powierzchnia sprzedaży
przekracza 25 m2, sprzedawców hurtowych baterii przenośnych lub akumulatorów
przenośnych oraz prowadzących usługi w zakresie wymiany zużytych baterii lub zużytych
akumulatorów do przyjmowania tego rodzaju odpadów. Ponadto wskazano, że mogą zostać
utworzone inne miejsca odbioru zużytych baterii przenośnych i zużytych akumulatorów
przenośnych. Zgodnie z projektem ustawy użytkownik końcowy będzie mógł oddać zużyte
baterie przenośne i zużyte akumulatory przenośne do:
1) sprzedawcy detalicznego,
2) sprzedawcy hurtowego,
3) podmiotu świadczącego usługi w zakresie wymiany baterii lub akumulatorów
(zwanego dalej punktami serwisowymi),
4) innych miejsc odbioru, np. szkoły, urzędu itp.,
5) punktów zbierania odpadów prowadzonych przez zbierającego zużyte baterie
lub zużyte akumulatory,
6) podmiotu odbierającego odpady komunalne, prowadzącego działalność w zakresie
odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości.
Zebrane u sprzedawcy detalicznego, sprzedawcy hurtowego oraz w innych miejscach
odbioru zużyte baterie i zużyte akumulatory będą trafiać do zbierającego zużyte baterie
lub zużyte akumulatory. Natomiast w przypadku punktów serwisowych oraz zakładów
przetwarzania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego podmioty te będą mogły
oddać zużyte baterie i zużyte akumulatory albo bezpośrednio do zbierającego zużyte baterie
lub zużyte akumulatory albo do zakładu przetwarzania, w którym będą prowadzone procesy
polegające co najmniej na sortowaniu zużytych baterii i zużytych akumulatorów. Następnie
tak przygotowane baterie i akumulatory będą poddawane kolejnym działaniom. Schemat
przepływu zużytych baterii przenośnych i zużytych akumulatorów przenośnych
przedstawiono na rys. 1.
W przypadku baterii samochodowych i akumulatorów samochodowych ich użytkownik
końcowy będzie obowiązany do oddania powstałych z nich odpadów do sprzedawcy
detalicznego baterii samochodowych kwasowo-ołowiowych i przemysłowych kwasowo-
-ołowiowych oraz akumulatorów samochodowych kwasowo-ołowiowych i przemysłowych
kwasowo-ołowiowych, do punktów serwisowych lub do punktów zbierania odpadów
prowadzonych przez zbierającego zużyte baterie lub zużyte akumulatory. Sprzedawca
detaliczny będzie następnie przekazywał zebrane zużyte baterie i zużyte akumulatory do
zbierającego zużyte baterie lub zużyte akumulatory, natomiast punkty serwisowe będą mogły

6