Przedstawiony przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o Korpusie Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej

Dyskusyjne są również rozwiązania proponowane w art. 4 ust. 3 projektu
przewidujące, że w przypadkach osób, które nabyły uprawnienia kombatanta na podstawie
ustawy o kombatantach [...], wniosek o nadanie danej osobie statusu weterana będzie składał
Kierownik UdSKiOR i będzie to musiał uczynić w ciągu roku od wejścia w życie projektu
(art. 25).
Po pierwsze, komputerowa baza UdSKiOR w bardzo wielu przypadkach uniemożliwia
stwierdzenie, czy dana osoba nabyła uprawnienia po raz pierwszy po dniu 31 grudnia 1990 r.,
czy miała też je wcześniej, jako członkowie Związku Bojowników o Wolność i Demokrację
(ZBoWiD) (z kolei „ręczne” przeglądanie kilkudziesięciu tysięcy akt wiąże się z ogromnym
nakładem pracy i czasu).
Po drugie, wobec braku kryteriów ustalenia kolejności przekazywania takich
wniosków przez UdSKiOR do Szefa BBN, UdSKiOR na pewno stanie się adresatem wielu
pretensji osób, których wnioski zostaną przekazane np. pod koniec tego rocznego okresu
(oznaczać to będzie dla takich osób kilkutysięczną stratę finansową w stosunku do osób,
których wnioski zostaną przekazane wcześniej).
Po trzecie, takie rozwiązanie przyczyni się również do wykonania zbędnej pracy
przez pracowników UdSKiOR, bo w zasadzie już od momentu wejścia w życie ustawy,
UdSKiOR będzie musiał zwracać się listownie do kilkudziesięciu tysięcy osób o zgodę
o wystąpienie w ich imieniu do BBN o przyznanie im statusu weterana, gdy tymczasem
znaczna część z nich wystąpi równocześnie do UdSKiOR o ów status na podstawie
art. 4 ust. 2 – takie rozwiązanie zatem będzie skutkowało dużym zamieszaniem, generowało
koszty korespondencji, a także niepotrzebnie absorbowało czas UdSKiOR.
Biorąc powyższe pod uwagę, zasadne wydaje się przyznanie statusu weterana tylko
na wniosek zainteresowanego.
Z kolei rozwiązanie art. 4 ust. 5 przewidujące, że opinia Kierownika UdSKiOR
będzie odnosiła się tylko do pozytywnych przesłanek przyznania statusu weterana,

bez wspominania o okolicznościach uniemożliwiających nadanie tego statusu (określonych
w art. 3 ust. 2 projektu), budzić musi poważne wątpliwości. Otóż, dzięki przyznawaniu
uprawnień kombatanckich (oraz ich weryfikacji), w zasadzie o każdym potencjalnym
weteranie UdSKiOR posiada informację, czy nie zachodzą wobec niego przesłanki
uniemożliwiające mu nabycie statusu weterana, określone w art. 3 ust. 2 projektu - dlatego
wiedza o tych okolicznościach powinna być przekazywana do Szefa BBN obligatoryjnie.
W innym przypadku może dojść do sytuacji, że status weterana zostanie przyznany osobie
niegodnej tego.

5
Ponadto należy podkreślić, że projekt w art. 7 ust. 3 nie określa trybu postępowania
w procesie ubiegania się i nadawania odznaki weterana, co jest istotnym mankamentem.
Nie zostało określone jakie zadania będzie realizować wymieniona w art. 8 ust. 1
Rada Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej, poza wymienioną funkcją
opiniodawaczo-doradczą. Nie wiadomo bowiem dla kogo ta funkcja miałaby być
realizowana. Określanie zarządzeniem Szefa BBN organizacji i trybu pracy Rady nie wydaje
się być konieczne, można bowiem zakres ten określić regulaminem pracy Rady.
Przepisy dotyczące wypłacania dodatku weterana (art. 11 projektu) są zbyt
enigmatyczne - nie przewidują szczegółowej procedury jego wypłacania (nie wiadomo kiedy
powstaje do niego prawo, od kiedy winien być wypłacany, nie jest określony rodzaj
właściwości organu rentowego, nie wiadomo w jakich terminach winien być wypłacany, brak
jest zupełnie procedury wypłacania dodatku dla osób bez ustalonego prawa do emerytury
lub renty itp.).
Zastrzeżenia budzi w szczególności art.11 ust. 4, który stanowi, że dodatek weterana
finansowany jest z budżetu państwa i wypłacany przez właściwy organ emerytalno-rentowy
ze środków będących w dyspozycji tego organu, a następnie refundowany na rzecz Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych oraz Funduszu Emerytalno-Rentowego Kasy Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego. Należy zauważyć, że te fundusze służą finansowaniu świadczeń
dla osób pozostających odpowiednio w powszechnym lub rolniczym ubezpieczeniu
społecznym, a zatem nie należy finansować z nich świadczeń nie mających charakteru
ubezpieczeniowego.
Rozwiązanie przewidziane w art. 12 również nie znajduje uzasadnienia. Przyznanie
zasiłku pogrzebowego w wysokości 400% przeciętnego wynagrodzenia obowiązującego
w dniu śmierci weterana, podczas gdy dla kombatanta, inwalidy wojennego jak również dla
każdej innej uprawnionej osoby zasiłek ten wynosi 200% przeciętnego miesięcznego
wynagrodzenia obowiązującego w dniu śmierci osoby, której koszty pogrzebu zostały
poniesione i jest on ustalany na zasadach określonych przepisami ustawy z dnia 17 grudnia
1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r.
Nr 39, poz. 353, z poźn. zm.), jest oczywiście niesprawiedliwe. Niewłaściwe jest także
finansowanie tego zasiłku z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z którego to Funduszu
finansowane są świadczenia wynikające z pozostawania osób w ubezpieczeniu społecznym.
Zasiłek pogrzebowy dla weteranów mógłby być finansowany wyłącznie ze środków budżetu
państwa, określonych w ustawie budżetowej, będących w dyspozycji organu wypłacającego
ten zasiłek.

6
Z kolei trudnym do realizacji wydaje się postulat, by pochówkowi weterana
towarzyszyła wojskowa asysta honorowa (art. 12 ust. 9 projektu). Obecnie żyje ok. 90 tys.
osób, którym prawdopodobnie zostanie przyznany status weterana, a średnia ich wieku
wynosi ok. 85 lat (taka jest średnia wieku osób, które mają uprawnienia z art. 1 ustawy
o kombatantach [...]). W tej sytuacji powstaje wątpliwość, czy możliwe będzie realne
zapewnienie przez Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej wojskowej asysty honorowej
w tak szerokim zakresie, w jakim przewiduje projekt. Niezależnie od powyższego, konieczne
jest dookreślenie zasad udziału asysty w pogrzebie weterana – np. komu rodzina winna
zgłosić fakt śmierci weterana, jak owa asysta miałaby wyglądać itp. Oczywiście konieczne
jest również wyliczenie kosztów realizacji tego zadania i wskazanie źródła finansowania.
Należy także zauważyć, że zagadnienia określone w art. 13 ze względów
systemowych powinny zostać uregulowane w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r.
o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych jak to ma miejsce
w odniesieniu do inwalidów wojennych i wojskowych, osób represjonowanych i in. osób
(art. 45 – 47 oraz art. 47c ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych
ze środków publicznych).
Brak jest uzasadnienia dla ust. 6 w art. 13 projektu ustawy, który wskazuje,
że koszty bezpłatnego zaopatrzenia w leki i wyroby medyczne, będące przedmiotami
ortopedycznymi i środki pomocnicze podlegają refundacji na rzecz Narodowego Funduszu
Zdrowia w formie dotacji z budżetu państwa. Wydatki na te cele powinny być finansowane
na zasadach określonych w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych
ze środków publicznych - dla inwalidów wojennych i wojskowych oraz osób
represjonowanych. Inwalidzi wojenni, inwalidzi wojskowi, osoby represjonowane i inne
osoby w wyżej wymienionych przepisach są uprawnione do świadczeń jako osoby
ubezpieczone, skoro więc weterani mają być również objęci ubezpieczeniem zdrowotnym,
brak jest uzasadnienia dla finansowania udzielonych im świadczeń ze środków budżetu
państwa.
Należy podkreślić, że Ocena Skutków Regulacji zawiera tylko niektóre jej elementy.
Przedstawione skutki finansowe są niedokładne i zaniżone, brak wyników i oceny
przeprowadzonych konsultacji. Najważniejszym jednak mankamentem przedstawionej Oceny
jest brak wskazania, źródeł sfinansowania kosztów proponowanych rozwiązań, które według
projektu miałyby wejść w życie z dniem 1 stycznia 2009 r. W ustawie budżetowej na 2009 r.
wydatki na ten cel nie zostały przewidziane.

7
Ponadto w art. 14 ust. 2 szeroki zakres zadań we wspieraniu i pomocy weteranom
przypisano samorządom powiatowym, minimalizując koszt ich realizacji w uzasadnieniu
projektu. Wprawdzie zakłada się, że będzie to zadanie z zakresu administracji rządowej, czyli
środki na jego realizację zapewni budżet państwa, to jednak należy stwierdzić, iż zostały one
kilkakrotnie zaniżone. Analiza - jak należy rozumieć - trudnej sytuacji życiowej weteranów
i pomoc w tym zakresie poprzez ,,podejmowanie stosownych inicjatyw”, niczego nie
rozwiązuje. Na podstawie art. 14 ust. 2 pkt 1 nie jest jasne, na czym ma polegać określone
w tym przepisie zadanie z zakresu administracji rządowej przypisane powiatowi, polegające
na „udzielaniu pomocy weteranom w realizacji przysługujących im uprawnień z zakresu
opieki zdrowotnej”, skoro świadczenia opieki zdrowotnej będą udzielane weteranom
na zasadach określonych w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki
zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. W ust. 4 pkt 3 tegoż artykułu
zobowiązuje się wojewodę do udzielania pomocy weteranom w realizacji przysługujących im
uprawnień, niewątpliwie nie jest to poziom administracji publicznej, która powinna
realizować zadania w zakresie zindywidualizowanych form pomocy. W ust. 6 omawianego
artykułu tworzy się stanowisko Pełnomocnika Wojewody do Spraw Walk o Niepodległość
Rzeczypospolitej Polskiej, bez określenia zakresu zadań do realizacji.
Art. 22 projektu ustawy wprowadza zmiany do ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r.
o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - w związku
z rozszerzeniem w art. 66 ust. 1 pkt 31 grupy osób podlegających ubezpieczeniu
zdrowotnemu o Weteranów Walk o Niepodległość RP niepodlegających ubezpieczeniom
społecznym w
Rzeczypospolitej Polskiej lub
niepobierających emerytury lub renty,

za których zgodnie z art. 86 ust. 1 pkt 12 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach
opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych składki opłacać ma Urząd
do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych – w uzasadnieniu do projektu ustawy nie
określono skutków finansowych dla budżetu państwa z tytułu objęcia ww. osób
ubezpieczeniem zdrowotnym.
Budzi wątpliwości propozycja zawarta w art. 23, dotycząca dokonania zmiany
w art. 9 ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o dokumentach paszportowych (Dz. U. Nr 143,
poz. 1027 oraz z 2008 r. Nr 32, poz. 192) poprzez dodanie pkt 3a przewidującego zwolnienie
z opłat za wydanie dokumentów paszportowych Weteranów Walk o Niepodległość
Rzeczypospolitej Polskiej. Wejście w życie tego rozwiązania spowoduje zmniejszenie
dochodów budżetu państwa, co nie zostało oszacowane.

8
Trudno się także zgodzić z zawartym w uzasadnieniu stwierdzeniem, że skutki
finansowe przyznania weteranom prawa do bezpłatnych leków, wyrobów medycznych
będących przedmiotami ortopedycznymi, środków pomocniczych, „należy ocenić jako
nieznaczne”, nieprzekraczające 1 mln zł. Wg szacunków, liczba przyszłych weteranów,
którzy już dziś posiadają uprawnienie do bezpłatnych leków, to ok. 20 tys. osób (inwalidzi
wojenni, niewielka część osób represjonowanych i osoby pobierające renty rodzinne
po śmierci osób tych dwóch grup). Tym samym można przyjąć, że liczba uprawnionych do
bezpłatnych leków w wyniku wejścia w życie ustawy, wyniesie ok. 70 tys. osób. Obecnie
roczny koszt refundacji przez NFZ uprawnienia do bezpłatnych leków dla 1 osoby (inwalidy
wojennego lub wdowy po nim) wynosi ok. 3600 zł, co oznacza, że koszt przyznania
weteranom prawa do bezpłatnych leków wyniesie ok. 252 mln zł.
Również wskazana w uzasadnieniu liczba etatów, o jaką należałoby zwiększyć
zatrudnienie w BBN (10) wydaje się za niska – jeśli zatrudnienie w UdSKiOR miałoby
wzrosnąć o ok. 20 etatów (w sytuacji, gdy UdSKiOR tylko opiniowałby wnioski o nadanie
statusu weterana), to jasnym jest, że zatrudnienie w BBN, czyli instytucji mającej wydać
znacznie ponad 100 tys. merytorycznych decyzji (ok. 90 tys. osób uprawnionych oraz decyzje
odmawiające prawa) i broniącej części z nich później w sądach administracyjnych, musi być
większe.

4. Wniosek
Mając na uwadze powyższe, Rada Ministrów negatywnie ocenia prezydencki projekt
ustawy o Korpusie Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej

(druk nr 1367).









9