Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela

Dyrektor, odpowiadając za całokształt funkcjonowania szkoły i realizowanych zadań
edukacyjnych – musi mieć narzędzia umożliwiające wpływanie na postawy nauczycieli,
w granicach ustalonego planu finansowego. Istotą projektowanego rozwiązania nie jest
powołanie nowej kompetencji (od 2000 r. obowiązywały stawki minimalne wynagrodzenia
zasadniczego), ale doprecyzowanie możliwości podejmowania decyzji o zwiększeniu
wysokości wynagrodzenia zasadniczego w przypadkach indywidualnych i szczególnych, tj. w
sytuacjach, w których w ocenie dyrektora szkoły przepisy minimalne (powszechne) nie
określają tu normy proporcjonalnej do potrzeb szkoły i kompetencji nauczyciela. Podobna
zmiana była wielokrotnie postulowana przez związki zawodowe w kontekście wygaśnięcia
(po 6 latach obowiązywania przepisów przejściowych) w 2006 r. gwarancji wysokości płacy
dla nauczycieli, którzy nie zdążyli uzupełnić kwalifikacji formalnych w szkole.
Sposób finansowania zadań własnych (zadań oświatowych), w tym poszczególnych
składników płac nauczycieli zatrudnianych w samorządowych jednostkach organizacyjnych
(szkołach) nie jest uzależniony od źródeł zasilania budżetu danej JST (dotacje, dochody
własne i subwencje). Zgodnie z obowiązującymi przepisami samorząd ma co do zasady
możliwość swobodnego ustalania wysokości dodatków płacowych (motywacyjny, funkcyjny
czy za warunki pracy) podwyższania minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego czy
dodatku wiejskiego. Kwestia nie dotyczy zatem tytułu do wypłaty, ale woli i możliwości
ustalania płacy nauczyciela na określonym poziomie. Sytuacji tej nie zmieni powoływanie
kolejnych dodatków.
Uwagi nie uwzględniono;

3) uchylenia corocznego uchwalania przez jednostki samorządu terytorialnego regulaminu
wynagradzania oraz terminu obowiązywania regulaminu wynagradzania. Uwagi w tym
zakresie wniósł ZNP. Zdaniem Związku, coroczne uchwalanie przez samorząd terytorialny
regulaminu wynagradzania generuje obowiązek przesłania uchwały do wojewody, który bada
jej zgodność z prawem. Procedura ta jest najważniejszym elementem nadzoru
legalnościowego nad działalnością samorządu i w wielu przypadkach prowadziła do
uchylania aktów prawa miejscowego niezgodnych z prawem. Zdaniem ZNP, istnieje
uzasadniona obawa, że wobec usunięcia obowiązku corocznego kształtowania wysokości
składników wynagrodzenia nauczycieli skala nieprawidłowości będzie się systematycznie
zwiększać i nie będzie ich można usunąć ani w toku postępowania nadzorczego wojewody,
ani przez sam organ stanowiący.

25


Obowiązek corocznego uchwalania regulaminów wynagradzania zastąpiony został
obowiązkiem prowadzenia przez JST corocznej analizy wydatków pod kątem osiągania
średnich wynagrodzeń nauczycieli i naliczania jednorazowego dodatku uzupełniającego do
osobistej stawki wynagrodzenia zasadniczego w sytuacji nieosiągania średnich. Ponadto na
jednostki samorządu terytorialnego nałożono obowiązek informowania rad gmin, powiatów,
sejmików województw, dyrektorów prowadzonych szkół i placówek oraz związków
zawodowych zrzeszających nauczycieli o faktycznie ponoszonych wydatkach na
wynagrodzenia nauczycieli. Dodatkowo proponuje się wprowadzenie kontroli osiągania przez
JST średnich wynagrodzeń nauczycieli przez regionalną izbę obrachunkową.
Uwagi nie uwzględniono;

4) odstąpienia od corocznych negocjacji regulaminu dodatków do wynagrodzenia dla
nauczycieli. Uwagę w tym zakresie zgłosiła SKOiW NSZZ „Solidarność”.
Uwagę uwzględniono. Niniejszy projekt nie przewiduje uchylenia art. 30 ust. 6a ustawy
– Karta Nauczyciela;

5) wprowadzenie dodatku uzupełniającego, zawartego w projektowanym art. 30a:
a) ZNP bardzo pozytywnie ocenił podjęcie w projekcie nowelizacji próby podkreślenia
znaczenia osiągania przez JST średnich wynagrodzeń nauczycieli wynikających z ustawy
– Karta Nauczyciela zapisanych w propozycji art. 30a,
b) ZNP popiera także wpisanie regionalnych izb obrachunkowych jako podmiotu, do którego
jednostki samorządu terytorialnego mają obowiązek przekazywania informacji o wysokości
osiąganych na swoim terenie średnich wynagrodzeń, z zastrzeżeniem, iż podmiotem takim
powinien być także urząd wojewody. Związek popiera także zastąpienie wypłacania kwot
wyrównawczych w przypadku nieosiągania średnich wypłatą jednorazowego dodatku
uzupełniającego do osobistej stawki wynagrodzenia zasadniczego nauczyciela.

ZNP zaproponował dodatkowo rozszerzenie treści art. 30a o zapis umożliwiający wstępne
badanie osiągania stawek średniego wynagrodzenia na następny rok kalendarzowy. W opinii
Związku, kompensowanie nieosiągania stawek średniego wynagrodzenia w następnym roku
kalendarzowym poprzez ustaloną przez organ prowadzący kwotę pieniężną nie likwiduje
stanu generującego coroczne nieosiąganie stawek średniego wynagrodzenia. Organ

26

prowadzący nie został zobowiązany do wydania nowego aktu prawnego zapewniającego
osiąganie średnich wynagrodzeń. Skutek niezachowania stawek średniego wynagrodzenia
będzie więc przechodzący z roku na rok, a wadliwy akt prawny będzie konwalidowany
poprzez wypłatę jednorazowego dodatku uzupełniającego do osobistej stawki wynagrodzenia
zasadniczego.

Prowadzenie szkół i placówek jest zadaniem własnym jednostek samorządu terytorialnego
wykonywanym w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. JST są jednakże
obowiązane realizować powierzone im zadania w granicach prawa. Stosownie do powyższego
jednostki samorządu terytorialnego samodzielnie określają wysokości średnich wynagrodzeń
nauczycieli poszczególnych stopni awansu zawodowego. Są jednak przy tym zobowiązane do
zapewnienia wynagrodzeń nauczycieli w wysokości określonej w art. 30 ust. 3 i 4 ustawy
– Karta Nauczyciela (projektowany art. 30 ust. 3 KN).
Uwagi nie uwzględniono;

6) uwagi w zakresie projektowanych zmian dotyczących czasu pracy nauczycieli. Kwestia ta
była przedmiotem długotrwałych uzgodnień prowadzonych w trakcie prac w MEN.
Zgłoszone uwagi ZNP w tym względzie uwzględniają zatem nie tylko przekazany do
zaopiniowania projekt, ale również przebieg prac roboczych:
a) ZNP pozytywnie odniósł się do nieprzekazywania samorządom kompetencji do określenia
wymiaru tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych,
wychowawczych i opiekuńczych,
b) SKOiW NSZZ „Solidarność”, ZNP oraz Związek Zawodowy „Rada Poradnictwa”
negatywnie odniosła się do zwiększenia pensum dydaktycznego nauczycieli.

W obecnym projekcie nowelizacji nie przewiduje się zwiększania tygodniowego
obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych
prowadzonych bezpośrednio z uczniami lub wychowankami lub na ich rzecz. Obecnie
proponuje się doprecyzowanie w art. 42 ust. 2 ustawy – Karta Nauczyciela zakresu oraz
wymiaru zadań i obowiązków nauczycieli realizowanych ponad tygodniowy obowiązkowy
wymiar godzin zajęć.
Uwagi uwzględniono,


27

c) ZNP podniosło, iż wszelkie działania dotyczące propozycji wprowadzenia obowiązkowych
godzin pracy nauczyciela w ramach zajęć, o których mowa w obecnym art. 42 ust. 2 pkt 2
Karty Nauczyciela, muszą być powiązane z adekwatnym wzrostem wynagrodzenia.

Zgodnie z art. 42 ust. 1 ustawy – Karta Nauczyciela czas pracy nauczyciela zatrudnionego
w pełnym wymiarze zajęć nie może przekraczać 40 godzin na tydzień. Zajęcia, jakie
w ramach 40 godzin pracy oraz w ramach ustalonego wynagrodzenia nauczyciel jest
obowiązany realizować określa ust. 2 tego artykułu. Niniejszy projekt nie przewiduje zmian
w zakresie łącznego wymiaru czasu pracy, za który nauczyciel otrzymuje wynagrodzenie.
Doprecyzowuje się jedynie zajęcia i czynności jakie nauczyciel realizuje w ramach
40-godzinnego tygodnia pracy.
Uwagi nie uwzględniono,
d) ZNP pozytywnie zaopiniował zmianę zapisu art. 35 ust. 4 ustawy – Karta Nauczyciela;

7) projektowanego art. 42 ust. 7 Karty Nauczyciela.
Związek Zawodowy „Rada Poradnictwa” postuluje pozostawić dotychczasowy zapis art. 42
ust. 7. Jednocześnie sugeruje wyszczególnić w ustawie – Karta Nauczyciela tygodniowy
obowiązkowy wymiar godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych
prowadzonych z uczniami lub wychowankami lub na ich rzecz przez psychologów szkolnych,
pedagogów szkolnych, logopedów, doradców zawodowych.

Zmiana proponowana w treści art. 42 ust. 7 dotyczy uchylenia obowiązku uzyskiwania przez
organ prowadzący opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny przy realizacji
kompetencji wskazanych w tym przepisie. Zmiana ta ma na celu usunięcie nadregulacji. Na
mocy obecnie obowiązujących przepisów kurator oświaty (będący częścią administracji
wojewody) posiada kompetencje do opiniowania uchwał jednostek samorządu terytorialnego.
Zbędne jest zatem wpisywanie tego uprawnienia w przedmiotowym przepisie. Odnosząc się
do pensum nauczycieli psychologów szkolnych, pedagogów szkolnych, logopedów,
doradców zawodowych należy podkreślić, iż zapotrzebowanie na zajęcia prowadzone przez tę
grupę nauczycieli jest głęboko zróżnicowane w zależności od uwarunkowań lokalnych i
środowiskowych. Powierzanie prowadzenia tych zajęć pedagogom, psychologom, doradcom
zawodowym lub logopedom odbywa się w związku z tym w dużym stopniu z
uwzględnieniem obszaru kompetencji i kwalifikacji zawodowych, jakie posiadają nauczyciele

28

zajęć edukacyjnych zatrudnieni w tych szkołach i placówkach, a także rodzaju
indywidualnych potrzeb dzieci i młodzieży ściśle związanych z konkretnym środowiskiem i
konkretną placówką. Dlatego też ustawodawca celowo przekazał kompetencje do określenia
tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć (pensum) pedagogów, psychologów
czy logopedów organowi prowadzącemu szkołę.
Uwag nie uwzględniono;

8) zmian w zakresie rejestrowania czasu pracy nauczyciela (projektowany art. 42 ust. 7a
ustawy – Karta Nauczyciela).

Związek Zawodowy „Rada Poradnictwa” negatywnie zaopiniował zmianę art. 42 ust. 7a
uzasadniając to tym, iż zmiana prowadzić będzie do rozrostu czynności dokumentacyjnych i
kontrolnych, co obniży motywację wewnętrzną najbardziej zaangażowanych nauczycieli,
wpłynie negatywnie na jakość pracy poprzez położenie nacisku na dokumentację
realizowanych czynności.
W konsekwencji proponowanej w niniejszym projekcie zmiany art. 42 ust. 2, w którym w pkt
2 i 3 wskazuje się wymiar godzin zajęć w ramach godzin przeznaczonych w ramowych
planach nauczania do dyspozycji dyrektora szkoły, z wyjątkiem godzin przeznaczonych na
zwiększenie liczby godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych, zajęć, o których mowa w art.
64 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy o systemie oświaty, lub zajęć opieki świetlicowej, niezbędne jest
wprowadzenie obowiązku rejestrowania i rozliczania tych zajęć.
Uwagi nie uwzględniono;

9) likwidacji art. 88 ustawy – Karta Nauczyciela dotyczącego uprawnienia przejścia na
wcześniejszą emeryturę po roku 2008. Negatywne stanowisko w tym zakresie zgłosiła Sekcja
Krajowa Oświaty i Wychowania NSZZ „Solidarność”.
Projekt nie przewiduje likwidacji ani zmiany art. 88 ustawy – Karta Nauczyciela.
Rozwiązania w przedmiocie uprawnień emerytalnych zostały przyjęte w roku 1998 w art. 150
pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118). Okres, w którym nauczyciel mógł skorzystać
z uprawnień do emerytury bez względu na wiek był dwukrotnie wydłużany – w ustawie
z dnia 27 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych oraz ustawy – Karta Nauczyciela (Dz. U. Nr 167, poz. 1397) oraz w ustawie

29