Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych

Druk nr 1129

Warszawa, 26 września 2008 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Marszałek Senatu


Pan

Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej


Szanowny Panie Marszałku!

Zgodnie z art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. mam zaszczyt powiadomić Pana Marszałka, że Senat na 18.
posiedzeniu w dniu 25 września 2008 r. podjął uchwałę w sprawie wniesienia do
Sejmu projektu ustawy

- o zmianie ustawy - Prawo o ustroju
sądów powszechnych.

Projekt ustawy stanowi wykonanie obowiązku dostosowania systemu
prawa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego.
Jednocześnie pragnę poinformować, że Senat upoważnił senatora Leona
Kieresa do reprezentowania stanowiska Senatu w dalszych pracach nad tym
projektem.
W załączeniu przesyłam opinię Komitetu Integracji Europejskiej o
pozostawaniu projektu ustawy poza obszarem prawa Unii Europejskiej.

Z poważaniem

(-) Bogdan Borusewicz
U C H W A Ł A
SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
z dnia 25 września 2008 r.
w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ustroju
sądów powszechnych
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r., Senat wnosi do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o
zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych.
Jednocześnie upoważnia senatora Leona Kieresa do reprezentowania Senatu
w pracach nad projektem.
MARSZAŁEK SENATU
Bogdan BORUSEWICZ
p r o j e k t
USTAWA
z dnia
o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych
Art. 1.
W ustawie z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98,
poz. 1070, z późn. zm.1)) w art. 80 § 2f i 2g otrzymują brzmienie:
"§ 2f. Sędzia, którego dotyczy postępowanie, ma prawo wglądu do dokumentów, które
zostały załączone do wniosku. Jednak prokurator, kierując wniosek do sądu
dyscyplinarnego, może zastrzec, że dokumenty te lub ich część nie mogą być sędziemu
udostępnione z uwagi na dobro postępowania przygotowawczego.
§ 2g. Jeżeli prokurator złożył zastrzeżenie, o którym mowa w § 2f, przewodniczący sądu
dyscyplinarnego niezwłocznie kieruje sprawę na posiedzenie. Sąd dyscyplinarny może
odmówić sędziemu wglądu do dokumentów dołączonych do wniosku.".
Art. 2.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

1) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 154, poz. 1787, z 2002 r. Nr 153,
poz. 1271, Nr 213, poz. 1802 i Nr 240, poz. 2052, z 2003 r. Nr 188, poz. 1838 i Nr 228, poz. 2256, z 2004 r.
Nr 34, poz. 304, Nr 130, poz. 1376, Nr 185, poz. 1907 i Nr 273, poz. 2702 i 2703, z 2005 r. Nr 13, poz. 98,
Nr 131, poz. 1102, Nr 167, poz. 1398, Nr 169, poz. 1410, 1413 i 1417, Nr 178, poz. 1479 i Nr 249,
poz. 2104, z 2006 r. Nr 144, poz. 1044 i Nr 218, poz. 1592, z 2007 r. Nr 25, poz. 162, Nr 64, poz. 433,
Nr 73, poz. 484, Nr 99, poz. 664, Nr 112, poz. 766, Nr 136, poz. 959, Nr 138, poz. 976 i Nr 230, poz. 1698
oraz z 2008 r. Nr 41, poz. 251.
UZASADNIENIE
1. Ustawa wykonująca wyrok Trybunału Konstytucyjnego
Projektowana ustawa stanowi wykonanie obowiązku dostosowania systemu prawa
do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 listopada 2007 r. (sygn. akt K 39/07),
stwierdzającego niezgodność: art. 80 § 2f i 2g, art. 80a § 1 i § 3, art. 80b § 1 i 3-4 ustawy z
dnia 27 lipca 2001 r. — Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 ze
zm.; ost. zm. Dz. U. z 2007 r. Nr 138, poz. 976), a także art. 1 pkt 30 ustawy z dnia 29
czerwca 2007 r. o zmianie ustawy — Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych
innych ustaw (Dz. U. Nr 136, poz. 959).
Zgodnie z art. 190 ust. 1 Konstytucji, orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają
moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne.
Sentencja orzeczenia została opublikowana w Dz. U. z 2007 r., Nr 230, poz. 1698
(dzień publikacji wyroku ― 11 grudnia 2007 r.). Pełny tekst orzeczenia wraz z
uzasadnieniem został zamieszczony w OTK Z.U. z 2007 r., Nr 10A, poz. 129.
2. Przedmiot i istota rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego
2.1. Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności z Konstytucją:
(a) art. 80 § 2f i 2g ustawy ― Prawo o ustroju sądów powszechnych, „w zakresie, w
jakim wyklucza kontrolę sądu nad wyłączeniem przez prokuratora udostępnienia
dokumentów sędziemu poddanemu uchyleniu immunitetu”;
(b) art. 80a § 1 i 3, art. 80b § 1 i 3-4 ustawy ― Prawo o ustroju sądów
powszechnych;
(c) art. 1 pkt 30 ustawy o zmianie ustawy ― Prawo o ustroju sądów powszechnych
oraz niektórych innych ustaw, „przez to, że został uchwalony przez Sejm bez dochowania
trybu wymaganego do jego wydania”.
2.2. Trybunał rozpatrywał przepisy dotyczące immunitetu sędziego. Kontroli zostały
poddane:
-2-
(a) wprowadzenie przyspieszonego i uproszczonego trybu postępowania przy
rozpoznawaniu wniosku o uchylenie immunitetu (przez ograniczenie niektórych gwarancji
proceduralnych), w sprawach o zbrodnie lub umyślne występki zagrożone karą pozbawienia
wolności, której górna granica wynosiła co najmniej 8 lat;
(b) zasady dostępności materiałów sprawy immunitetowej ― w ramach „zwykłego”
trybu postępowania immunitetowego ― dla sędziego, któremu immunitet miał zostać
uchylony (przepisy przewidywały możliwość zastrzeżenia przez prokuratora, iż materiały
załączone do wniosku dotyczącego immunitetu nie będą udostępnione osobie, do której się
odnoszą, przy czym stanowisko prokuratora w tym względzie jest wiążące także dla sądu
dyscyplinarnego);
(c) przepisy ustawy o zmianie ustawy ― Prawo o ustroju sądów powszechnych
oraz niektórych innych ustaw, wprowadzające wymienione powyżej zmiany (były to zarzuty
o charakterze proceduralnym, obejmujące zastrzeżenia co do trybu uchwalenia zmian).
Trybunał Konstytucyjny sformułował w stosunku do zaskarżonych przepisów
zarzuty dwojakiego rodzaju: formalne (wady procedury ustawodawczej) oraz materialne
(niezgodność treści ustawy z konstytucją).
2.3. Zarzuty proceduralne dotyczą ustawy zmieniającej ustawę ― Prawo o ustroju
sądów powszechnych, w zakresie, w jakim obejmuje ona procedurę podejmowania uchwały
o uchylenie immunitetu sędziowskiego. W ramach tej procedury wątpliwości wzbudziły
dodane do art. 80 dwa przepisy, ujęte w § 2f i 2g (dotyczące wyłączenia możliwości wglądu
zainteresowanego do dokumentów uzasadniających wniosek o uchylenie immunitetu). Po
drugie, kontroli konstytucyjności zostały poddane ― wprowadzone do pierwotnego projektu
w czasie prac w komisji sejmowej po pierwszym czytaniu ― art. 80a, 80b, 80c ustawy ―
Prawo o ustroju sądów powszechnych, normujące uproszczony i „przyspieszony” 24-
godzinny tryb uchylania immunitetu, w przypadku najcięższych przestępstw. Przepisy te
zaskarżono ze względu na: przyspieszony termin (24-godzinny) rozpoznania wniosku,
natychmiastową wykonalność uchwały mimo wniesienia zażalenia; dopuszczenie
rozpatrzenia sprawy bez uczestnictwa obwinionego sędziego, tylko przy obecności
prokuratora i rzecznika dyscyplinarnego; nakaz „odpowiedniego” stosowania art. 80a i 80b
do postępowania o zezwolenie na tymczasowe aresztowanie sędziego, wobec którego
wydano uchwałę zezwalającą na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej (art. 80c).
Wady procedury polegały na pominięciu w trakcie prac legislacyjnych
obligatoryjnych konsultacji poprawek wnoszonych do projektu ustawy o zmianie ustawy ―
Prawo o ustroju sądów powszechnych z Krajową Radą Sądownictwa. Jak stwierdził