Rządowy projekt ustawy o podatku akcyzowym

11
podatkowego i niebędących własnością podmiotu prowadzącego skład podatkowy. Zgodnie z
regulacją określoną w niniejszym przepisie podatnikiem będzie wówczas właściciel wyrobów
akcyzowych, który uzyskał zezwolenie na ich wyprowadzanie ze składu podatkowego poza
procedurą zawieszenia poboru akcyzy (zwane zezwoleniem wyprowadzenia).
Procedura zawieszenia poboru akcyzy jest, co do zasady, związana z instytucją składu
podatkowego. Procedurą tą są objęte wyroby akcyzowe przede wszystkim podczas ich
przechowywania w składzie podatkowym, przemieszczania między składami podatkowymi
lub przemieszczania do innego uprawnionego podmiotu (zarejestrowanego handlowca lub
niezarejestrowanego handlowca). Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami, w sytuacji
wyprowadzania „cudzych” wyrobów akcyzowych ze składu podatkowego obowiązek
podatkowy ciąży zarówno na prowadzącym skład podatkowy – z tytułu wyprowadzenia
wyrobów ze składu podatkowego poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy, jak i na
właścicielu tych wyrobów – z tytułu sprzedaży tych wyrobów, w związku z którą następuje
ich wyprowadzenie ze składu podatkowego poza ww. procedurą. W praktyce stosowania
procedury zawieszenia poboru akcyzy pojawiła się nieprawidłowa interpretacja, zgodnie z
którą, w omawianym przypadku na gruncie obecnie obowiązujących przepisów ustawy o
podatku akcyzowym, podatnikiem jest wyłącznie właściciel wyrobów akcyzowych
wyprowadzanych ze składu podatkowego poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy, co w
sytuacji, gdy nie jest to podmiot prowadzący skład podatkowy, zwalniałoby ten podmiot z
odpowiedzialności za wyroby znajdujące się w składzie podatkowym.
Zgodnie z projektem ustawy, w przypadku wyrobów akcyzowych wprowadzanych do składu
podatkowego w procedurze zawieszenia poboru akcyzy podatnikiem będzie zawsze podmiot
prowadzący skład podatkowy, niezależnie od tego czy wyroby są jego własnością czy nie.
Jednak w przypadku wyprowadzenia ze składu podatkowego, poza procedurą zawieszenia
poboru akcyzy, wyrobów akcyzowych niebędących własnością podmiotu prowadzącego skład
podatkowy, zgodnie z omawianym przepisem, podatnikiem stanie się ich właściciel, który
uprzednio będzie musiał uzyskać od właściwego naczelnika urzędu celnego zezwolenie na
wyprowadzanie jako podatnik wyrobów akcyzowych z cudzego składu podatkowego poza
procedurą zawieszenia poboru akcyzy. Wprowadzenie przedmiotowej regulacji ma zapewnić
rozliczanie akcyzy w prawidłowej wysokości i terminie oraz wyeliminować problemy
związane z określeniem podmiotu zobowiązanego do zapłaty akcyzy w sytuacji
wyprowadzania wyrobów akcyzowych z cudzego składu podatkowego, poza procedurą
zawieszenia poboru akcyzy. Zauważyć przy tym należy, że przyjęte rozwiązanie jest
wzorowane na niemieckim systemie prawnym, w którym skład podatkowy może również
służyć do składowania wyrobów akcyzowych przez osoby trzecie. Zgodnie z niemieckimi
regulacjami, faktyczny właściciel wyrobów, magazynujący je w składzie podatkowym osoby
trzeciej, może również stać się podatnikiem. W tym celu musi uzyskać wcześniej stosowne
zezwolenie.
Podkreślenia wymaga fakt, iż omawiana regulacja będzie miała zastosowanie do obowiązków
podatkowych powstałych po wejściu w życie niniejszej ustawy. Do obowiązków
podatkowych powstałych przed jej wejściem w życie, będą miały zastosowanie zasady
dotychczasowe, zgodnie z treścią przepisu przejściowego zawartego w art. 150 projektu
ustawy.
Art. 9 ust. 5 – w przypadkach, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 3, ust. 2, 3 i 5,
obowiązek podatkowy z tytułu dokonania czynności lub zaistnienia stanu faktycznego,
których przedmiotem są te same wyroby akcyzowe, może ciążyć na kilku podatnikach. W
związku z czym, w celu uniknięcia podwójnego opodatkowania wyrobów akcyzowych,
wprowadzono przepis rozstrzygający, że zapłata akcyzy związanej z tymi wyrobami przez

12
jednego z tych podatników, powoduje wygaśnięcie zobowiązania podatkowego pozostałych
podatników.
Art. 9 ust. 6–11 – wprowadzenie regulacji określonych w ust. 6–11 związane jest ze
zmianą zasad opodatkowania energii elektrycznej i rozszerzeniem przedmiotu opodatkowania
o nabycie wewnątrzwspólnotowe energii elektrycznej przez nabywcę końcowego
bezpośrednio od podmiotu zagranicznego. Powyższe wymagało odpowiedniego dostosowania
kręgu podatników akcyzy i zgodnie z przepisami wspólnotowymi (art. 21 ust. 5 dyrektywy
2003/96/WE), dodania nowej kategorii podatników w postaci podmiotu reprezentującego
przed organami podatkowymi podmiot zagraniczny. Wynika to, z przewidzianej w odrębnych
przepisach, możliwości nabywania energii elektrycznej bezpośrednio od podmiotów
zagranicznych. Dla skuteczności egzekwowania podatku, podatnikiem w niniejszej sytuacji
ma być podmiot, który odpowiednio, spełnia warunki zawarte w art. 46 ust. 1 pkt 2–4 (dla
prowadzącego skład podatkowy) i złoży zgłoszenie rejestracyjne. Podmiot zagraniczny
sprzedając energię elektryczną bezpośrednio nabywcy końcowemu, będzie obowiązany do
wyznaczenia reprezentującego go przed organami podatkowymi podmiotu mającego siedzibę
na terytorium kraju, a ten z kolei obowiązany będzie do powiadomienia o tym fakcie
właściwego naczelnika urzędu celnego. Dla uniknięcia sytuacji, w której, jeżeli nie zostanie
wyznaczony podmiot reprezentujący, nie będzie podatnika akcyzy w przypadku nabycia
wewnątrzwspólnotowego energii elektrycznej przez nabywcę końcowego, określono, iż
podatnikiem będzie wówczas nabywca końcowy, który dokonał nabycia
wewnątrzwspólnotowego energii elektrycznej. Nabywca końcowy będzie również
podatnikiem w przypadku, gdy właściwy naczelnik urzędu celnego odmówi przyjęcia
zgłoszenia rejestracyjnego podmiotu reprezentującego oraz w sytuacji, gdy nie wywiąże się z
obowiązku przesłania kopii faktury otrzymanej od podmiotu zagranicznego, podmiotowi
reprezentującemu, w terminie 14 dni od dnia jej otrzymania. Przyjęcie ww. terminu zapewni,
w każdej sytuacji, otrzymanie kopii faktury przez podmiot reprezentujący przed upływem
terminu zapłaty należnej akcyzy, określonego w art. 19 projektu ustawy. Należy również
podkreślić, iż w interesie nabywcy końcowego dokonującego nabycia
wewnątrzwspólnotowego energii elektrycznej jest uzyskanie wiadomości o ewentualnym
wyznaczeniu podmiotu reprezentującego przez podmiot zagraniczny, przed podpisaniem
stosownej umowy właściwej dla rozliczeń z tytułu dostaw energii elektrycznej. W efekcie, o
ewentualnym fakcie zostania podatnikiem przez nabywcę końcowego, będzie decydował on
sam w momencie podpisania tej umowy.
Art. 10 ust. 1–3 – w celu zapewnienia przejrzystości przepisów, w ust. 1 i 2 określono
właściwość rzeczową naczelnika urzędu celnego, dyrektora izby celnej i ministra właściwego
do spraw finansów publicznych, w zakresie akcyzy. Do ust. 3, określającego właściwość
miejscową naczelnika urzędu celnego i dyrektora izby celnej, przeniesiono zaś regulacje
zawarte w art. 13 ust. 1 obecnie obowiązującej ustawy o podatku akcyzowym. Jednocześnie
zasada ustalania właściwości miejscowej naczelnika urzędu celnego i dyrektora izby celnej ze
względu na miejsce wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu uległa
doprecyzowaniu – właściwość ta będzie ustalana ze względu na miejsce wykonania
czynności, lub wystąpienia stanu faktycznego, podlegających opodatkowaniu.
Art. 10 ust. 4–12 – określono właściwość organów podatkowych w sytuacjach
szczególnych.
Art. 10 ust. 4 – doprecyzowano przepis określający właściwość miejscową w sytuacji,
gdy czynności podlegające opodatkowaniu akcyzą są wykonywane lub stany faktyczne
podlegające opodatkowaniu akcyzą występują, na obszarze właściwości miejscowej dwóch
lub więcej organów podatkowych. Zgodnie z jego nowym brzmieniem, jeżeli ww. czynności
lub stany faktyczne mają miejsce na obszarze właściwości miejscowej dwóch lub więcej

13
organów podatkowych, właściwość miejscową ustalało się będzie, tak jak dotychczas, dla
osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej ze względu
na adres ich siedziby, dla osób fizycznych ze względu na ich adres zamieszkania.
Art. 10 ust. 5 – przewiduje odstępstwa od zasady ustalania właściwości miejscowej
określonej w ust. 4 w sytuacjach: ustalania norm dopuszczalnych ubytków wyrobów
akcyzowych lub dopuszczalnych norm zużycia wyrobów akcyzowych, dokumentowania
przemieszczania wyrobów akcyzowych z zastosowaniem administracyjnego dokumentu
towarzyszącego oraz zamieszczenia w tym dokumencie informacji o dokonanej kontroli,
powiadamiania naczelnika urzędu celnego przez podmiot prowadzący skład podatkowy o
zamiarze wyprowadzenia wyrobów akcyzowych ze składu podatkowego, a także ustalania
stanu wykorzystania zabezpieczenia akcyzowego przed jego zastosowaniem. W powyższych
przypadkach właściwość miejscowa będzie ustalana ze względu na miejsce wykonywania
czynności podlegających opodatkowaniu akcyzą lub występowania stanów faktycznych
podlegających opodatkowaniu akcyzą.
Art. 10 ust. 6 – z uwagi na pojawiające się w dotychczasowej praktyce spory
kompetencyjne oraz sygnalizowane przez dyrektorów izb celnych rozbieżności w stosowaniu
obecnie obowiązujących przepisów dotyczących właściwości organów podatkowych, przyjęto
rozwiązanie umożliwiające wystąpienie naczelnika urzędu celnego lub dyrektora izby celnej,
właściwych zgodnie z zasadami określonymi w ust. 4 tego artykułu, do naczelnika urzędu
celnego lub dyrektora izby celnej, na którego obszarze właściwości miejscowej są
wykonywane czynności podlegające opodatkowaniu akcyzą lub występują stany faktyczne
podlegające opodatkowaniu akcyzą, z wnioskiem o wykonanie czynności sprawdzających,
kontrolnych lub związanych z prowadzonym postępowaniem podatkowym.
Art. 10 ust. 7–8 i 10 – przepisy niniejsze określają właściwość w przypadku importu
wyrobów akcyzowych oraz nabycia wewnątrzwspólnotowego tych wyrobów przez osoby
fizyczne, a także organ właściwy, w przypadku gdy nie można ustalić właściwości według
zasad określonych w ust. 3–5 i 7–9. Zgodnie z ust. 7, w przypadku importu organami
podatkowymi w zakresie akcyzy będą naczelnik urzędu celnego i dyrektor izby celnej,
właściwi na podstawie przepisów prawa celnego, do obliczenia i zaksięgowania kwoty
należności celnych przywozowych wynikających z długu celnego. W ust. 8 określono
właściwość miejscową dla nabycia wewnątrzwspólnotowego wyrobów akcyzowych przez
osoby fizyczne. Właściwość ta będzie ustalana ze względu na miejsce zamieszkania osoby
fizycznej.
Art. 10 ust. 9 – pozwala na określenie organów podatkowych właściwych w kwestii
zwrotu akcyzy, o którym mowa w art. 40 ust. 3 (tj. w przypadku otrzymania potwierdzenia
odbioru wyrobów akcyzowych przemieszczanych w procedurze zawieszenia poboru akcyzy
po upływie wymaganego terminu) oraz w art. 78 ust. 1 i 2 (tj. w przypadku dokonania
eksportu lub dostawy wewnątrzwspólnotowej wyrobów akcyzowych z zapłaconą akcyzą).
Art. 10 ust. 11 i 14 – przepisy te zawierają regulacje, które w obecnej ustawie o
podatku akcyzowym znajdują się w Dziale IV zatytułowanym „Znaki akcyzy” (w art. 100 ust.
1 i ust. 2). Ze względu na systematykę ustawy nieznacznie zmodyfikowane zapisy dotyczące
właściwości naczelników urzędów celnych i dyrektorów izb celnych w sprawach znaków
akcyzy zostały zamieszczone w Rozdziale 2 projektu regulującym właściwość organów
podatkowych.
Art. 10 ust. 12 – pozwala na określenie organów właściwych w sprawach znaków
akcyzy, w przypadku gdy nie można ustalić właściwości miejscowej zgodnie z ust. 11
analogicznie jak to uregulowano w ust. 10 tego artykułu w odniesieniu do organów
właściwych w sprawach akcyzy.

14

Art. 10 ust. 13 – zawiera upoważnienie dla ministra właściwego do spraw finansów
publicznych, do określenia, w drodze rozporządzenia, organów właściwych do wykonywania
zadań w zakresie akcyzy na terytorium kraju, oraz terytorialnego zasięgu ich działania, z
uwzględnieniem liczby podatników prowadzących działalność na danym obszarze.

Rozdział 3
Jednostka współpracy administracyjnej w dziedzinie akcyzy.
Rejestracja podmiotów

Art. 11 – określa, iż jednostką współpracy administracyjnej z innymi państwami Unii
Europejskiej w dziedzinie akcyzy jest centralne biuro łącznikowe – ELO, usytuowane w
urzędzie obsługującym ministra właściwego do spraw finansów publicznych, które wykonuje
zadania wynikające z rozporządzenia Rady Nr 2073/2004 z dnia 16 listopada 2004 r. w
sprawie współpracy administracyjnej w dziedzinie podatków akcyzowych. Przepis ten
przewiduje ponadto możliwość wyznaczenia przez ministra, w drodze zarządzenia, innej
jednostki do współpracy administracyjnej w dziedzinie akcyzy, określonej w ww.
rozporządzeniu Rady, z równoczesnym ustaleniem zakresu jej obowiązków i zasady
współpracy z organami podatkowymi w zakresie akcyzy. Zmiana powyższa wynika z
przyjętych przez Polskę zobowiązań w zakresie wymiany informacji odnośnie do obrotu
i przemieszczania wyrobów akcyzowych.
Art. 12 – zmiana w tym przepisie w stosunku do obecnie obowiązujących regulacji
ma między innymi charakter porządkujący, polegający na zastąpieniu wyrazu „podatnik”
wyrazem „podmiot”. Ponieważ z obowiązku rejestracji należy wywiązać się przed
dokonaniem pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu lub pierwszej czynności z
użyciem wyrobów akcyzowych objętych zwolnieniem od akcyzy, podmiot objęty tym
obowiązkiem nie jest jeszcze podatnikiem. Merytoryczną zmianą w stosunku do obecnie
obowiązujących przepisów, jest objęcie obowiązkiem rejestracji podmiotów dokonujących
pierwszej czynności z wykorzystaniem wyrobów akcyzowych objętych zwolnieniem od
akcyzy. Intencją tego rozwiązania jest zapewnienie organom podatkowym informacji o
istnieniu wszystkich podmiotów dokonujących obrotu gospodarczego takimi wyrobami
akcyzowymi. Z uwagi na fakt, iż podmioty pośredniczące i zużywające prowadzą działalność
w zakresie wyrobów akcyzowych objętych zwolnieniem od akcyzy ze względu na
przeznaczenie poza składem podatkowym, zostały dodatkowo obowiązane do wskazania w
zgłoszeniu rejestracyjnym adresu wykonywanej działalności oraz rodzaju i przewidywanej
średniej miesięcznej ilości zużywanych wyrobów akcyzowych. W ust. 4 wyłączono z
obowiązku złożenia zgłoszenia rejestracyjnego podmioty prowadzące działalność
gospodarczą w zakresie wyrobów akcyzowych objętych wyłącznie zerową stawką akcyzy, z
zastrzeżeniem zawartym w ust. 7 odnoszącym się do podmiotów rozpoczynających
działalność w zakresie wyrobów energetycznych, o których mowa w art. 85 ust. 2, które będą
musiały powiadomić naczelnika urzędu celnego o zamiarze podjęcia tej działalności.
Natomiast ust. 5 nakłada obowiązek złożenia zgłoszenia rejestracyjnego w przypadku zmiany
zerowej stawki akcyzy na inną stawkę akcyzy. Rozwiązanie to będzie stanowiło ułatwienie
prowadzenia działalności gospodarczej dla podmiotów, które nie uiszczają akcyzy, ze
względu na objęcie niektórych wyrobów akcyzowych zerową stawką akcyzy. Ust. 6 wyłącza
z obowiązku rejestracji podmioty prowadzące działalność z użyciem wyrobów akcyzowych
objętych zwolnieniem od akcyzy ze względu na przeznaczenie, nieposiadające na terytorium
kraju siedziby, miejsca zamieszkania albo miejsca prowadzenia działalności gospodarczej.

15
Przepis ten będzie miał przede wszystkim znaczenie w przypadku zagranicznych jednostek
pływających tankujących paliwo żeglugowe na terytorium kraju. Armatorzy tych jednostek
pływających nie będą zatem obowiązani do złożenia zgłoszenia rejestracyjnego. Ust. 7
przewiduje obowiązek powiadomienia naczelnika urzędu celnego o zamiarze podjęcia
działalności gospodarczej w zakresie wyrobów energetycznych, o których mowa w art. 85 ust.
2 (przepis ten odnosi się do wyrobów energetycznych, które nie są wymienione w art. 85 ust.
1-13, a są przeznaczone do celów innych niż opałowe, jako dodatki lub domieszki do paliw
opałowych, do napędu silników spalinowych albo jako dodatki lub domieszki do paliw
silnikowych). Złożenie powiadomienia umożliwi właściwemu naczelnikowi urzędu celnego
ustalenie dopuszczalnych norm zużycia, o których mowa w art. 81 ust. 2 pkt 2. Obowiązek
składania powiadomienia nie dotyczy tych podmiotów, które są zobowiązane do złożenia
zgłoszenia rejestracyjnego na podstawie art. 12 ust. 1.
Art. 13 ust. 1 – dookreśla rejestr podmiotów, który zobligowany jest prowadzić
naczelnik urzędu celnego. Powyższy rejestr dotyczy podmiotów, o których mowa w art. 12
ust. 1, prowadzących działalność gospodarczą w zakresie wyrobów akcyzowych.
Art. 13 ust. 2 – reguluje, podobnie jak dotychczas art. 15 ust. 2 ustawy o podatku
akcyzowym, zasady wydawania przez właściwego naczelnika urzędu celnego zaświadczeń
stwierdzających, że dany podmiot jest zarejestrowanym podmiotem.
Art. 13 ust. 3 – przepis zobowiązuje ministra właściwego do spraw finansów
publicznych do prowadzenia ewidencji w formie elektronicznej, która zawiera dane dotyczące
nie tylko podmiotów prowadzących składy podatkowe i zarejestrowanych handlowców, ale
również dane dotyczące nowej kategorii podmiotów tzw. podmiotów pośredniczących (czyli
podmiotów, którym wydano zezwolenie na prowadzenie działalności polegającej na
fizycznym dostarczeniu podmiotom zużywającym wyrobów akcyzowych zwolnionych od
akcyzy ze względu na przeznaczenie).
Art. 13 ust. 4 – przepis ten reguluje obowiązek potwierdzania, na wniosek
zainteresowanych podmiotów, danych dotyczących numerów akcyzowych składów
podatkowych, podmiotów prowadzących składy podatkowe, zarejestrowanych handlowców i
podmiotów pośredniczących oraz udostępniania tych danych właściwym organom państw
członkowskich Wspólnoty Europejskiej.
Art. 14 ust. 1 i 2 – przedmiotowe przepisy dostosowują dotychczasowe regulacje
dotyczące obowiązku powiadamiania organu podatkowego o zaprzestaniu prowadzenia
działalności przez zarejestrowany podmiot do systematyki i terminologii projektu ustawy.
Zmiany te mają generalnie charakter redakcyjny i doprecyzowujący.
Art. 14 ust. 3 – przepis ten określa zasady postępowania organu podatkowego w
sytuacji, gdy nie zostanie on powiadomiony o zaprzestaniu prowadzenia działalności przez
zarejestrowany podmiot.
Art. 14 ust. 4 – przepis ten wskazuje podmioty, które powinny być powiadamiane
przez organ podatkowy o wykreśleniu danego podmiotu z rejestru. Powiadomiony powinien
zostać podmiot, który był uprzednio zarejestrowany, chyba że kontakt z nim jest niemożliwy
oraz Agencja Rezerw Materiałowych, jeżeli wykreślony z rejestru podmiot obowiązany był
do tworzenia i utrzymywania zapasów obowiązkowych ropy naftowej lub paliw.
Art. 14 ust. 5 – przepis ten przewiduje odpowiednie stosowanie ust. 1 i 3,
dotyczących zaprzestania wykonywania działalności w przypadkach zmiany stawki akcyzy
na zerową stawkę akcyzy. W przypadku takiej zmiany podmiot zarejestrowany będzie
obowiązany do złożenia właściwemu naczelnikowi urzędu celnego zgłoszenia o zaprzestaniu
wykonywania czynności, co będzie stanowiło podstawę do wykreślenia go z rejestru