Rządowy projekt ustawy o podatku akcyzowym

6
będzie zawsze właściciel tych wyrobów (patrz uzasadnienie do art. 9 ust. 4). Natomiast w
przypadku wyrobów objętych zwolnieniem od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie
wyprowadzanych z cudzego składu podatkowego przez podmiot, o którym mowa w art. 9 ust.
4, obowiązek podatkowy ciąży na podmiocie prowadzącym skład podatkowy z tytułu
wprowadzenia tych wyrobów do składu, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 2 projektu. Podkreślenia
również wymaga zmiana przedmiotu opodatkowania w postaci dotychczasowego
„wyprowadzenia ze składu podatkowego” na „wprowadzenie do składu podatkowego”.
Intencją tej zmiany jest zachowanie płynności przechodzenia odpowiedzialności za wyroby
akcyzowe i obowiązku podatkowego z podatnika, który wysyła wyroby akcyzowe w
procedurze zawieszenia poboru akcyzy, na podatnika, który te wyroby przyjmuje do składu
podatkowego.
Art. 5 ust. 2 pkt 1 – 3 – przepisy te, zawierające uzupełnienie katalogu określającego
przedmiot opodatkowania, odnoszą się do wyrobów akcyzowych, które z uwagi na
przeznaczenie są zwolnione od akcyzy lub objęte określoną stawką akcyzy związaną z ich
przeznaczeniem i stanowią uszczegółowienie dotychczasowego przepisu art. 4 ust. 2 pkt 10
ustawy o podatku akcyzowym. Objęcie opodatkowaniem tych wyrobów następuje nie tylko w
sytuacji, gdy zostaną użyte niezgodnie z ich przeznaczeniem uprawniającym do zwolnienia
albo zastosowania określonej stawki akcyzy, jak to miało miejsce dotychczas, ale również w
przypadku użycia, dostarczenia lub sprzedaży tych wyrobów bez zachowania lub z
naruszeniem warunków uprawniających, odpowiednio, do zwolnienia lub zastosowania
określonej stawki akcyzy. Na uwagę zasługuje również zmiana dotychczasowego określenia
„zużycie” w odniesieniu do powyższych wyrobów na „użycie”, które to określenie jest
pojęciem szerszym i usuwa wątpliwości co do ustalenia momentu, w którym te wyroby
zostały ostatecznie zużyte, a tym samym objęte opodatkowaniem. W pkt 3 omawianego
ustępu, opodatkowana jest sprzedaż wyrobów akcyzowych objętych określoną stawką akcyzy
związaną z przeznaczeniem tych wyrobów. Przepis ten koresponduje z art. 85 ust. 4 – 12,
gdzie określono szereg warunków dla olejów napędowych i opałowych, od których spełnienia
jest uzależnione zastosowanie dla tych wyrobów stawki związanej z ich przeznaczeniem do
celów opałowych.
Art. 5 ust. 2 pkt 4 – wiąże się z doprecyzowaniem dotychczasowego przepisu art. 4 ust.
3 ustawy o podatku akcyzowym w zakresie opodatkowania akcyzą wyrobów, od których
akcyza nie została zapłacona w należnej wysokości. Doprecyzowanie polega na wskazaniu, iż
przepis ten ma zastosowanie w sytuacji, gdy wyroby akcyzowe znajdują się poza procedurą
zawieszenia poboru akcyzy. Zauważyć przy tym należy, że Europejski Trybunał
Sprawiedliwości potwierdził w swych orzeczeniach, iż sam fakt posiadania wyrobów
akcyzowych z niezapłaconą akcyzą, magazynowanych poza składem podatkowym, stanowi
czynność podlegającą opodatkowaniu akcyzą. Jednocześnie, w celu umożliwienia skutecznej
walki z przestępczością i nieprawidłowościami w obrocie wyrobami akcyzowymi,
rozszerzono zakres niniejszego przepisu, obejmując podatkiem akcyzowym także nabycie lub
posiadanie wyrobów akcyzowych, jeżeli w wyniku kontroli podatkowej, postępowania
kontrolnego albo postępowania podatkowego nie można ustalić, czy akcyza na
wcześniejszym etapie obrotu została zapłacona w prawidłowej wysokości. Zaznaczyć przy
tym należy, iż brak możliwości ustalenia w toku prowadzonego postępowania kontrolnego
lub podatkowego faktu zapłaty akcyzy w należnej wysokości, nie będzie oznaczał wyłączenia
w toku prowadzonego postępowania, stosowania zasad postępowania dowodowego. W
szczególności organ prowadzący postępowanie będzie zobligowany do przeprowadzenia
wszelkich możliwych dowodów mających na celu wyjaśnienie sprawy, pod warunkiem ich
zgodności z prawem. Dopiero po przeprowadzeniu odpowiednio udokumentowanych
czynności dowodowych zmierzających do ustalenia, czy zapłacono podatek akcyzowy w

7
należnej wysokości i stwierdzeniu niemożności dokonania ustaleń w tym zakresie, możliwe
będzie zastosowanie normy zawartej w przedmiotowym przepisie.
W przypadku gdy na podstawie przedmiotowego przepisu powstanie obowiązek podatkowy i
zastanie zapłacona akcyza przez podmiot, który nabył lub posiada wyroby akcyzowe, a
następnie zostanie stwierdzone, że akcyza została zapłacona również przez inny podmiot na
wcześniejszym etapie obrotu (przed nabyciem lub wejściem w posiadanie wyrobów przez
podmiot, który ponownie dokonał jej zapłaty), powstanie nadpłata akcyzy w rozumieniu
ustawy – Ordynacja podatkowa, do rozliczania której będą miały zastosowanie przepisy tej
ustawy.
Art. 5 ust. 3 – proponowany zapis zastępuje regulację znajdującą się w obecnym art. 5
ust. 1 ustawy o podatku akcyzowym. Według nowej regulacji opodatkowywaniu podlegają
ubytki wyrobów akcyzowych zdefiniowane w art. 2 pkt 20 projektu (dotychczasowe
niedobory mieszczą się w nowej definicji ubytków). Odpowiednie zwolnienie w tym zakresie
przewiduje art. 25 ust. 8 projektu.
Art. 5 ust. 4 – jako przedmiot opodatkowania wskazano również zużycie wyrobów
akcyzowych. Opodatkowane akcyzą będzie zużycie wyrobów akcyzowych, o których mowa
w art. 85 ust. 2 oraz zużycie przez podmiot zużywający napojów alkoholowych w celach, o
których mowa w art. 27 ust. 3 pkt 3. Przepis koresponduje z art. 81 ust. 1 pkt 2 lit. b i ust. 2
pkt 2 oraz art. 85 ust. 4 pkt 2. Zatem podmiot zużywający ww. wyroby akcyzowe zapłaci
akcyzę jedynie w przypadku przekroczenia ustalonych przez właściwego naczelnika urzędu
celnego dopuszczalnych norm zużycia.
Art. 5 ust. 5 – odpowiednik niniejszego przepisu znajduje się obecnie w art. 74 ust. 1
ustawy o podatku akcyzowym. Celem tego przepisu jest przeciwdziałanie praktykom
sprzedaży lub oferowania na sprzedaż papierosów lub tytoniu do palenia po wyższej cenie niż
maksymalna cena detaliczna wydrukowana na jednostkowym opakowaniu tych wyrobów i
zniechęcenie do ewentualnej takiej sprzedaży.
Art. 5 ust. 6 – treść tego przepisu, która reguluje zasadę jednokrotnego
opodatkowania akcyzą, została przeniesiona z art. 4 ust. 5 obecnie obowiązującej ustawy o
podatku akcyzowym i doprecyzowana, co nie zmieniło jednak jej merytorycznego znaczenia.
Art. 5 ust. 7 – regulacja przeniesiona z obecnego art. 4 ust. 4 ustawy o podatku
akcyzowym.
Art. 6 ust. 1 – przepis ten określa przedmiot opodatkowania akcyzą w przypadku
energii elektrycznej. Specyfika obrotu gospodarczego energią elektryczną wymaga odrębnej,
szczególnej regulacji przedmiotu opodatkowania. Jest nim mianowicie nabycie
wewnątrzwspólnotowe energii elektrycznej przez nabywcę końcowego, sprzedaż energii
nabywcy końcowemu na terytorium kraju, zużycie energii przez podmiot posiadający
odpowiednią koncesję na przesyłanie, dystrybucję lub obrót energią elektryczną, a także przez
podmiot nieposiadający tej koncesji, który wyprodukował zużytą energię, import energii
elektrycznej przez nabywcę końcowego oraz zużycie energii elektrycznej przez nabywcę
końcowego, jeżeli nie została od niej zapłacona akcyza w należnej wysokości i nie można
ustalić sprzedawcy tej energii. Powyższy katalog wyczerpuje wszystkie sytuacje obrotu
energią elektryczną na terytorium kraju. Kluczowe znaczenie w tym katalogu, ma objęcie
akcyzą sprzedaży energii elektrycznej nabywcy końcowemu, co będzie podstawową
czynnością podlegającą opodatkowaniu w przypadku energii elektrycznej. Jednocześnie,
ponieważ odrębne przepisy, regulujące zasady obrotu energią elektryczną umożliwiają jej
zakup przez nabywcę końcowego bezpośrednio z zagranicy, akcyzą objęto również nabycie

8
wewnątrzwspólnotowe oraz import energii elektrycznej przez nabywcę końcowego. Przepisy
omawianego artykułu stanowią implementację postanowień dyrektywy 2003/96/WE.
Zasadą nowych rozwiązań w zakresie opodatkowania akcyzą energii elektrycznej jest fakt, iż
obowiązek podatkowy będzie powstawał na etapie „przekazania” energii elektrycznej
„ostatecznemu konsumentowi”, a nie jak dotychczas na etapie wydania energii elektrycznej
przez jej producenta dystrybutorowi. Odstępstwem od tej zasady jest sytuacja, gdy energia
elektryczna zostanie zużyta zanim dotrze do nabywcy końcowego. Wówczas opodatkowany
zostanie podmiot, który dokonał tego zużycia. Podkreślenia wymaga, iż odrębne przepisy
prawa energetycznego przewidują możliwość produkcji i sprzedaży określonej ilości energii
elektrycznej przez podmiot nieposiadający odpowiednich koncesji, co również zostało objęte
podatkiem akcyzowym.
Ponadto, opodatkowanie zużycia energii elektrycznej przez nabywcę końcowego, jeżeli nie
została od niej zapłacona akcyza w należnej wysokości i nie można ustalić podmiotu, który
dokonał sprzedaży tej energii nabywcy końcowemu, daje organom podatkowym instrument
do odpowiedniego działania w przypadku nieprawidłowości w opodatkowaniu energii
elektrycznej.
Art. 6 ust. 2 – przepis wyłącza z opodatkowania akcyzą straty energii elektrycznej
powstałe podczas jej przesyłu i dystrybucji. Opodatkowaniu akcyzą podlegała będzie
natomiast energia elektryczna zużyta w specjalistycznych instalacjach służących do przesyłu i
dystrybucji energii elektrycznej.
Art. 6 ust. 3 – stanowi odpowiednik zasady określonej w art. 5 ust. 7 odnośnie do
energii elektrycznej.
Art. 7 – przepis ten kompleksowo reguluje kwestię powstawania obowiązku
podatkowego w przypadku wykonania czynności i zaistnienia stanów faktycznych
podlegających opodatkowaniu, których przedmiotem są wyroby akcyzowe.
W ust. 1 utrzymano ogólną regułę stanowiącą, iż obowiązek podatkowy powstaje z dniem
wykonania czynności lub zaistnienia stanu faktycznego podlegających opodatkowaniu, z
zachowaniem jednocześnie możliwości szczególnego uregulowania momentu powstania
obowiązku podatkowego.
Do ust. 2 przeniesiono z dotychczasowego art. 7 ust. 2 pkt 1 ustawy o podatku akcyzowym
regulację dotyczącą momentu powstania obowiązku podatkowego z tytułu importu wyrobów
akcyzowych.
W ust. 3, 4, 6 i 7 zamieszczono regulację dotyczącą powstania obowiązku podatkowego z
tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego wyrobów akcyzowych przez inne podmioty niż
prowadzący skład podatkowy. Powyższa regulacja, która dotychczas znajdowała się w art. 39
ust. 3 i 4, art. 42 ust. 2 i 3, art. 55 ust. 2, art. 56 ust. 2 i art. 57 ust. 3 ustawy o podatku
akcyzowym, dotyczy: nabycia wewnątrzwspólnotowego wyrobów akcyzowych
dokonywanego przez zarejestrowanego i niezarejestrowanego handlowca, nabycia
wewnątrzwspólnotowego wyrobów akcyzowych z zapłaconą akcyzą przez podmiot
prowadzący działalność gospodarczą w celach handlowych oraz przez osobę fizyczną
nieprowadzącą takiej działalności, nabywającą wyroby akcyzowe z zapłaconą akcyzą w
celach handlowych, jak również nabycia wewnątrzwspólnotowego wyrobów akcyzowych z
zapłaconą akcyzą za pośrednictwem przedstawiciela podatkowego.
W porównaniu do dotychczasowego stanu, w ust. 6, przy określaniu obowiązku podatkowego
z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego wyrobów akcyzowych z zapłaconą akcyzą,
dokonanego przez osobę fizyczną, zastąpiono wyrażenie „w celach handlowych” wyrażeniem

9
„przeznaczonych na cele handlowe, o których mowa w art. 33”. Wskazać przy tym należy, iż
w art. 33 ust. 3 projektu określono ilości wyrobów akcyzowych wskazujące na przeznaczenie
handlowe.
Nową regulację zamieszczono w ust. 5, gdzie określono moment powstania obowiązku
podatkowego z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego wyrobów akcyzowych, innych niż
określone w załączniku 2 do projektu ustawy, objętych stawką akcyzy inną niż stawka
zerowa. W odniesieniu do powyższych wyrobów obowiązek podatkowy będzie powstawał z
dniem ich otrzymania przez podatnika.
W ust. 8 i 9 określono również moment powstania obowiązku podatkowego w przypadku
sprzedaży, o której mowa w art. 5 ust. 2 pkt 3 i ust. 5 projektowanej regulacji. Obowiązek
podatkowy w tej sytuacji będzie powstawał z chwilą wydania tych wyrobów przez
sprzedawcę nabywcy. Jeżeli sprzedaż, o której mowa w art. 5 ust. 2 pkt 3, powinna być
potwierdzona fakturą, to obowiązek powstanie z chwilą wystawienia faktury, nie później niż
w 7 dniu od dnia wydania wyrobu (ust. 9).
W ust. 10 doprecyzowano, w porównaniu do stanu dotychczasowego, iż w przypadku
wyrobów akcyzowych znajdujących się poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy, od
których akcyza nie została zapłacona, obowiązek podatkowy powstaje z dniem ich nabycia
lub wejścia w ich posiadanie.
W proponowanej regulacji zrezygnowano z zapisu art. 6 ust. 3 obecnie obowiązującej ustawy
o podatku akcyzowym. Zawartą w nim regułę zamieszczono w treści ust. 11 oraz art. 5 ust. 7 i
art. 6 ust. 3 projektu.
Ponadto, ze względu na fakt, iż wszystkie momenty powstania obowiązku podatkowego
zostały określone w ustawie, zrezygnowano z delegacji dla ministra właściwego do spraw
finansów publicznych, zawartej obecnie w art. 6 ust. 7 ustawy o podatku akcyzowym, do
określenia późniejszych terminów (momentów) powstania obowiązku podatkowego.
W ust. 12 wprowadzono nową regulację, na mocy której obowiązek podatkowy w odniesieniu
do wyrobów akcyzowych określonych w art. 5 ust. 2 pkt 4, które znalazły się w posiadaniu
organów egzekucyjnych, powstaje z dniem zużycia lub sprzedaży tych wyrobów przez ww.
organy.
Art. 8 – przepis ten określa moment powstania obowiązku podatkowego w przypadku
energii elektrycznej. Podatek akcyzowy od energii elektrycznej staje się wymagalny, zgodnie
z art. 21 ust. 5 dyrektywy 2003/96/WE w momencie dostawy przez dystrybutora lub
redystrybutora, zatem z chwilą wydania energii elektrycznej „ostatecznemu konsumentowi”.
Tym samym, obowiązek podatkowy w przypadku energii elektrycznej powstawał będzie z
chwilą:
1) nabycia wewnątrzwspólnotowego energii elektrycznej przez nabywcę końcowego;
2) wydania energii nabywcy końcowemu w przypadku sprzedaży energii elektrycznej na
terytorium kraju;
3) zużycia energii elektrycznej przez podmiot posiadający koncesję na przesyłanie,
dystrybucję lub obrót tą energią w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 10 kwietnia
1997 r. - Prawo energetyczne, zużycia przez podmiot nieposiadający takiej koncesji
albo przez nabywcę końcowego, jeżeli od energii nie została zapłacona akcyza w
należnej wysokości i nie można ustalić podmiotu, który dokonał sprzedaży tej energii
nabywcy końcowemu;
4) powstania długu celnego w przypadku importu energii elektrycznej przez nabywcę
końcowego.

10
W sytuacji, gdy nie można określić dnia powstania obowiązku podatkowego przyjęto w ust. 2
tego przepisu, iż obowiązek podatkowy powstaje z dniem stwierdzenia przez organ
podatkowy lub organ kontroli skarbowej dokonania czynności podlegającej opodatkowaniu.

Rozdział 2
Podatnik akcyzy. Właściwość organów podatkowych

Art. 9 ust. 1 – powtórzono ogólną zasadę określającą, kto jest podatnikiem podatku
akcyzowego, precyzując ją jednocześnie w zakresie dotyczącym opodatkowanych stanów
faktycznych (nabycie lub posiadanie wyrobów akcyzowych; ubytki wyrobów akcyzowych).
Art. 9 ust. 2 – wymieniono wprost niektóre podmioty będące podatnikami zgodnie z
ust.1 – w przypadkach, w których mogą powstać ewentualne wątpliwości interpretacyjne.
Pkt 1 – wskazuje jako podatnika akcyzy podmiot nabywający lub posiadający wyroby
akcyzowe znajdujące się poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy, od których nie została
zapłacona akcyza w należnej wysokości, co wiąże się z regulacją zawartą w art. 5 ust. 2 pkt 4
projektu, na podstawie którego opodatkowano nabycie lub posiadanie wyrobów akcyzowych
poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy, jeżeli od tych wyrobów nie została zapłacona
akcyza w należnej wysokości – jako przedmiot opodatkowania i z art. 7 ust. 10 projektu
ustanawiającym obowiązek podatkowy z tego tytułu.
Pkt 2 – wskazuje jako podatnika podmiot, który jako nabywca końcowy zużył energię
elektryczną, od której nie zapłacono akcyzy w należnej wysokości i nie można ustalić
podmiotu, który dokonał sprzedaży tej energii nabywcy końcowemu, co koresponduje z art. 6
ust. 1 pkt 6 projektu.
Pkt 3 – treść przepisu wiąże się z definicją ubytków wyrobów akcyzowych określoną w art. 2
pkt 20 i stanowi, co do zasady, powtórzenie dotychczasowego art. 11 ust. 2 pkt 2 ustawy o
podatku akcyzowym, z tą zmianą, że doprecyzowano, iż podatnikiem akcyzy będzie również
podmiot, u którego powstają ubytki wyrobów akcyzowych niebędący ich właścicielem.
Pkt 4 – treść przepisu wiąże się z art. 75 ust. 1 zdanie drugie i dotyczy przedstawiciela
podatkowego, za pośrednictwem którego osoba fizyczna może nabyć wewnątrzwspólnotowo
wyroby akcyzowe z zapłaconą akcyzą, w państwie członkowskim. Obecnie odpowiedni
przepis regulujący tę kwestię znajduje się w art. 57 ust. 3 ustawy o podatku akcyzowym.
Pkt 5 – potwierdza zasadę ogólną z ust. 1, w przypadku gdy zarejestrowany handlowiec
nabywa wewnątrzwspólnotowo wyroby akcyzowe na rzecz osoby trzeciej, będąc w zasadzie
pośrednikiem w transakcji nabycia tych wyrobów – podatnikiem jest zarejestrowany
handlowiec, gdyż to on dokonuje czynności opodatkowanej czyli nabycia
wewnątrzwspólnotowego (przemieszczenia).
Art. 9 ust. 3 – wskazuje dodatkowo, iż podatnikiem jest również podmiot niebędący
importerem, na którym ciąży obowiązek uiszczenia cła. Wprowadzenie przedmiotowego
przepisu ma na celu dostosowanie zasad opodatkowania akcyzą importu wyrobów
akcyzowych do zasad dotyczących poboru należności celnych, wynikających z przepisów
prawa celnego. Na podstawie przepisów prawa celnego niejednokrotnie obowiązek uiszczenia
należności celnych od importowanych wyrobów ciąży nie tylko na importerze, ale również na
innych podmiotach odpowiedzialnych za dług celny.
Art. 9 ust. 4 – przepis rozstrzyga kwestię, kto jest podatnikiem od wyrobów
akcyzowych wyprowadzanych poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy ze składu