Rządowy projekt ustawy o podatku akcyzowym

UZASADNIENIE

Projekt ustawy o podatku akcyzowym został opracowany w związku z koniecznością
harmonizacji polskich regulacji z zakresu podatku akcyzowego z przepisami wspólnotowymi,
poprzez wdrożenie nowych rozwiązań wynikających z dyrektywy Rady 2003/96/WE w
sprawie restrukturyzacji wspólnotowych przepisów ramowych dotyczących opodatkowania
produktów energetycznych i energii elektrycznej oraz dyrektywy Rady 2004/74/WE
zmieniającej dyrektywę 2003/96/WE w zakresie możliwości stosowania przez określone
Państwa Członkowskie czasowych zwolnień lub obniżek poziomu opodatkowania na
produkty energetyczne i energię elektryczną. Ponadto przedmiotowy projekt ustawy ma na
celu wprowadzenie nowych rozwiązań prawnych w zakresie akcyzy w oparciu o zebrane
doświadczenia na gruncie funkcjonowania ustawy z dnia 23 stycznia 2004 r. o podatku
akcyzowym (Dz. U. Nr 29, poz. 257, z późn. zm.) oraz postulaty środowisk gospodarczych.
W toku prac legislacyjnych rozważano zmianę tytułu ustawy („Prawo akcyzowe”), z uwagi na
zakres regulowanej materii. Jednakże ze względu na zachowanie spójności systemowej z
innymi ustawami podatkowymi, zrezygnowano z takiej zmiany. Do podstawowych,
systemowych zmian zaproponowanych w niniejszym projekcie ustawy należy zaliczyć:
- uregulowanie nowych zasad opodatkowania akcyzą energii elektrycznej,
- odejście od opodatkowania akcyzą wyrobów akcyzowych niezharmonizowanych, z
wyjątkiem samochodów osobowych,
- uporządkowanie zakresu przedmiotowego i podmiotowego opodatkowania podatkiem
akcyzowym,
- odejście od stosowania klasyfikacji PKWiU w obrocie krajowym na rzecz klasyfikacji CN,
- wyraźne rozdzielenie funkcjonowania procedury zawieszenia poboru akcyzy od systemu
zwolnień od akcyzy,
- rozstrzygnięcie, że podatnikiem od wyrobów akcyzowych niebędących własnością
podmiotu prowadzącego skład podatkowy, wyprowadzanych ze składu podatkowego poza
procedurą zawieszenia poboru akcyzy, jest właściciel tych wyrobów oraz wprowadzenie
zezwolenia na wyprowadzanie jako podatnik wyrobów akcyzowych z cudzego składu
podatkowego poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy (zwanego zezwoleniem
wyprowadzenia),
- umieszczenie w ustawie obligatoryjnych zwolnień od akcyzy wynikających z przepisów
wspólnotowych,
- uregulowanie jednolitej procedury dla zastosowania większości zwolnień od akcyzy,
- oparcie stosowania procedury zawieszenia poboru akcyzy na założeniu powstawania
obowiązku podatkowego i zobowiązania podatkowego w różnych momentach,
- uporządkowanie zasad zakończenia procedury zawieszenia poboru akcyzy oraz
niepowstawania zobowiązania podatkowego i wygaśnięcia obowiązku podatkowego w
sytuacjach, w których podatnik, wobec którego powstał obowiązek podatkowy, nie będzie
zobowiązany do zapłaty akcyzy,
- określenie sytuacji, w których będzie uchylony obowiązek produkowania wyrobów
akcyzowych w składzie podatkowym,
- transponowanie przepisów dyrektywy 2003/96/WE w zakresie obowiązku opodatkowania
akcyzą węgla i koksu, z jednoczesnym zwolnieniem tych wyrobów od akcyzy do dnia
1 stycznia 2012 r. oraz gazu ziemnego, z jednoczesnym jego zwolnieniem od akcyzy do dnia
31 października 2013 r.
Z uwagi na fakt, że przedmiotowy projekt został przygotowany na bazie i z zachowaniem
dużej części sprawdzonych rozwiązań zawartych w ustawie z dnia 23 stycznia 2004 r. o

2
podatku akcyzowym, metodologia uzasadnienia opiera się przede wszystkim na wyjaśnieniu
nowych przepisów prawnych, z pominięciem wyjaśnień dotyczących przepisów, które
funkcjonowały w dotychczasowej ustawie.

Dział I
Przepisy ogólne

Art. 1 – w ust. 1 określono ogólnie zakres przedmiotowy projektu ustawy, którym są
wszelkie kwestie związane z opodatkowaniem podatkiem akcyzowym (zwanym akcyzą)
wyrobów akcyzowych i samochodów osobowych. W celu zapewnienia spójności systemowej
niniejszego projektu ustawy z innymi ustawami z zakresu prawa podatkowego w ust. 2
zawarto stwierdzenie, iż podatek ten stanowi dochód budżetu państwa.
Art. 2 pkt 1 – w związku z odejściem od opodatkowania akcyzą wyrobów
akcyzowych niezharmonizowanych, poza samochodami osobowymi, zrezygnowano z
podziału wyrobów akcyzowych na zharmonizowane i niezharmonizowane. W związku z
powyższym zmianie uległa definicja wyrobów akcyzowych. Zgodnie z nową definicją, do
wyrobów akcyzowych zalicza się: wyroby energetyczne, energię elektryczną, napoje
alkoholowe oraz wyroby tytoniowe, określone w załączniku nr 1.
Art. 2 pkt 3 – zawiera definicję terytorium państwa członkowskiego, ze wskazaniem
jakie państwa, na potrzeby stosowania przepisów ustawy, nie są traktowane jako terytoria
państw członkowskich – zgodnie z dyrektywą Rady 92/12/EWG z dnia 25 lutego 1992 r. w
sprawie ogólnych warunków dotyczących wyrobów objętych podatkiem akcyzowym, ich
przechowywania, przepływu oraz kontrolowania.
Art. 2 pkt 5 – nowa pod względem redakcyjnym definicja terytorium państwa
trzeciego nie zmienia merytorycznego znaczenia dotychczasowej definicji.
Art. 2 pkt 6 – w definicji eksportu odstąpiono od dotychczas stosowanego pojęcia
obszaru celnego Wspólnoty Europejskiej, określonego przepisami prawa celnego, ponieważ
nie pokrywa się ono z pojęciem terytorium Wspólnoty Europejskiej, określonego przepisami
niniejszego projektu ustawy. Ponadto zastąpiono stosowane dotychczas w ustawie pojęcie
„wywozu (...) potwierdzonego przez graniczny urząd celny”, pojęciem „wywozu (...)
potwierdzonego przez urząd celny, który nadzoruje faktyczne wyprowadzenie tych wyrobów
lub samochodów osobowych”. Zmiana ta pozwoli uniknąć wątpliwości interpretacyjnych i
jest zgodna z art. 793 rozporządzenia Komisji (EWG) nr 2454/93 z dnia 2 lipca 1993 r.
ustanawiającego przepisy w celu wykonania rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92
ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Celny.

Art. 2 pkt 10 – celem zmiany jest doprecyzowanie dotychczas obowiązującej definicji
składu podatkowego, poprzez uwzględnienie w niej składów podatkowych zlokalizowanych
w państwach członkowskich Wspólnoty Europejskiej. Dotychczasowa definicja obejmowała
składy podatkowe na terytorium kraju, a dopiero poprzez interpretację również składy
podatkowe na terytorium państwa członkowskiego, co budziło szereg wątpliwości. Ponadto
wskazano katalog czynności, którym mogą być poddane wyroby akcyzowe w składzie
podatkowym. Jednocześnie, w związku z faktem, iż zakres przedmiotowy kontroli
podatkowej w zakresie akcyzy regulują przepisy odrębne, poprzez wskazanie katalogu
wyrobów oraz czynności podlegających tej kontroli, zbędnym jest zastrzeżenie w definicji
składu podatkowego, jakiej kontroli podlega skład podatkowy.

3
Art. 2 pkt 11 – w stosunku do obecnie obowiązującego stanu prawnego wprowadzono
do słowniczka pojęcie podmiotu prowadzącego skład podatkowy. W ten sposób w słowniczku
wymieniono wszystkie podmioty, które posiadają stosowne zezwolenia uprawniające do
korzystania z procedury zawieszenia poboru akcyzy (obok zarejestrowanego handlowca i
niezarejestrowanego handlowca).
Art. 2 pkt 12 – w celu wyeliminowania wątpliwości interpretacyjnych wprowadzono
do słowniczka definicję procedury zawieszenia poboru akcyzy. Ponieważ w art. 43 ust. 2
projektu wprowadzono zasadę, iż do obliczenia wysokości zobowiązania podatkowego,
stosuje się stawkę obowiązującą w dniu zakończenia procedury zawieszenia poboru akcyzy,
do momentu zakończenia procedury zawieszenia poboru akcyzy, powstały już obowiązek
podatkowy nie może przekształcić się w zobowiązanie podatkowe. W związku z powyższym
procedura zawieszenia poboru akcyzy zdefiniowana jest jako procedura stosowana podczas
produkcji, przeładowywania, magazynowania i przemieszczania wyrobów akcyzowych, w
trakcie której, gdy spełnione są warunki określone w przepisach o podatku akcyzowym, z
obowiązku podatkowego nie powstaje zobowiązanie podatkowe.
Art. 2 pkt 13 i 14 – w porównaniu do stanu obecnego, doprecyzowano definicję
zarejestrowanego i niezarejestrowanego handlowca poprzez zastąpienie opisowych pojęć
pojęciami zdefiniowanymi w ustawie – tzn. pojęcie „nabywanie wyrobów akcyzowych
z innego państwa członkowskiego” zastąpiono pojęciem „nabywanie wewnątrzwspólnotowe”.
Dotychczasowe użycie w definicji jedynie pojęcia „nabycie” mogło sugerować, iż chodzi
o kwestię przeniesienia własności wyrobów akcyzowych, a nie ich przemieszczenie
z terytorium państwa członkowskiego na terytorium kraju.
Art. 2 pkt 16 – doprecyzowano definicję uproszczonego dokumentu towarzyszącego,
poprzez wyraźne wskazanie jego zastosowania w ramach dostawy wewnątrzwspólnotowej lub
nabycia wewnątrzwspólnotowego. Ponadto wyraźnie wskazano, iż uproszczony dokument
towarzyszący jest stosowany również przy przemieszczaniu alkoholu etylowego całkowicie
skażonego środkami dopuszczonymi do skażania alkoholu etylowego na podstawie
rozporządzenia Komisji, co jest zgodne z rozporządzeniem Komisji (EWG) nr 3649/92 z dnia
17
grudnia 1992
r. w
sprawie uproszczonego dokumentu towarzyszącego
w wewnątrzwspólnotowym przepływie produktów
objętych podatkiem akcyzowym,
przeznaczonych do konsumpcji w Państwie Członkowskim wysyłki. Dotychczasowa definicja
mogła budzić wątpliwości interpretacyjne.
Art. 2 pkt 17 – definicja znaków akcyzy została poszerzona o definicje podatkowych i
legalizacyjnych znaków akcyzy i zamieszczona w dziale I projektu, a nie jak w
dotychczasowej ustawie w dziale dotyczącym znaków akcyzy. Uzasadnieniem jest fakt, że
pewne regulacje dotyczące znaków akcyzy zawarte były także dotychczas w przepisach
znajdujących się przed tym działem. Różnica w treści art. 2 pkt 17 lit. b projektowanej ustawy
w stosunku do treści art. 85 ust. 2 obowiązującej ustawy o podatku akcyzowym, regulującego
tę samą materię (definicja legalizacyjnych znaków akcyzy), polega na zastąpieniu określenia
„wprowadzenia do obrotu” określeniem „przeznaczenia do sprzedaży”. Zapewni to zgodność
z ratio legis regulacji dotyczącej znaków akcyzy, gdyż legalizacyjne znaki akcyzy są
nanoszone na wyroby akcyzowe już wprowadzone do obrotu, a przeznaczone do dalszej
sprzedaży, w przypadkach określonych w ustawie. Zatem posługiwanie się określeniem
„wprowadzenia do obrotu” może powodować wątpliwości interpretacyjne. Ponadto pojęcie
„sprzedaż” zostało zdefiniowane w przepisach ustawy w odróżnieniu od pojęcia „obrót”.
Art. 2 pkt 19 – wprowadzono do słowniczka, na potrzeby opodatkowania energii
elektrycznej, pojęcie nabywca końcowy, którym jest podmiot nabywający energię
elektryczną, nieposiadający koncesji na wytwarzanie, przesyłanie, dystrybucję lub obrót tą

4
energią w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne. Jest
to zatem podmiot, który nie będzie zajmował się obrotem energią elektryczną, lecz ją zużyje.
Konieczność wprowadzenia do słowniczka nowej definicji wynika z implementacji
dyrektywy 2003/96/WE.
Art. 2 pkt 20 – wprowadzono do słowniczka definicję ubytków wyrobów
akcyzowych. Funkcjonujące aktualnie pojęcia „ubytków i niedoborów” nie były
zdefiniowane, a stosowana terminologia sięgała do wcześniejszych regulacji ustawy o
podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym. W celu uniknięcia problemów
interpretacyjnych, dotyczących różnic między niezdefiniowanymi pojęciami „ubytek” i
„niedobór” projekt posługuje się ogólnym terminem „ubytek”, oznaczającym wszelkie straty
wyrobów akcyzowych, określonych w załączniku nr 2 do ustawy, objętych stawką akcyzy
inną niż stawka zerowa, powstałe podczas stosowania procedury zawieszenia poboru akcyzy,
z wyłączeniem strat powstałych podczas produkcji wyrobów energetycznych i wyrobów
tytoniowych oraz wszelkie straty napojów alkoholowych objętych zwolnieniem od akcyzy ze
względu na ich przeznaczenie. Wyłączenie z definicji ubytków wyrobów akcyzowych strat
powstających podczas produkcji wyrobów energetycznych związane jest z wynikającymi z
przyczyn obiektywnych problemami przedsiębiorców z uzyskaniem legalizacji części z
eksploatowanych obecnie w składach podatkowych zbiorników na paliwa silnikowe i
opałowe. Ponadto specyfika produkcji rafineryjnej i petrochemicznej (instalacje działające w
warunkach wysokich ciśnień i temperatur) już teraz skutecznie uniemożliwia ustalenie stanów
faktycznych wyrobów w kolejnych fazach procesów wytwórczych. Natomiast w przypadku
wyrobów tytoniowych przyjęto zasadę normowania ubytków w odniesieniu do wyrobów
gotowych. Wynika to przede wszystkim z faktu, iż znaczna część surowców i materiałów
pomocniczych (np. bibułki, filtry) nie należy do wyrobów akcyzowych. Ponadto duża
higroskopijność tytoniu powodowałaby realne trudności w rozliczeniu masy krajanki użytej
do wytwarzania wyrobów gotowych.
Art. 2 pkt 21 – w związku z uregulowaniem nowych zasad opodatkowania akcyzą
sprzedaży wyrobów akcyzowych, zrezygnowano z dotychczasowej definicji sprzedaży
znajdującej się w art. 4 ust. 2 ustawy o podatku akcyzowym i zgodnie z zasadami legislacji
umieszczono ją w słowniczku. Jednocześnie odstąpiono od enumeratywnego wyliczenia
czynności uznawanych na potrzeby ustawy za sprzedaż, formułując jej ogólną szeroką
definicję.
Art. 2 pkt 22 i 23 – w przepisach tych zamieszczono definicje „podmiotu
zużywającego” i „podmiotu pośredniczącego”, niezbędnych do uregulowania jednolitej
procedury dla zwolnień od akcyzy wyrobów akcyzowych ze względu na ich przeznaczenie.
Procedura ta, uregulowana w art. 27, przewiduje możliwość skorzystania ze zwolnienia od
akcyzy ze względu na przeznaczenie wyrobów akcyzowych, dla ograniczonej liczby
podmiotów biorących udział w obrocie wyrobami objętymi zwolnieniem od akcyzy. Zgodnie
z projektem pomiędzy składem podatkowym, z którego zostaną wyprowadzone poza
procedurą zawieszenia poboru akcyzy, wyroby akcyzowe objęte zwolnieniem od akcyzy, a
„podmiotem zużywającym” te wyroby do celów uprawniających do zwolnienia, może
występować tylko jeden pośrednik – „podmiot pośredniczący”.
Art. 3 ust. 1 – zmiana tego przepisu ma na celu odejście od podwójnej klasyfikacji
wyrobów akcyzowych, tj. w układzie PKWiU i CN. W praktyce stosowanie podwójnej
klasyfikacji prowadzi do niespójności z przepisami UE. Należy podkreślić, że większość
dyrektyw UE w zakresie podatku akcyzowego posługuje się tylko i wyłącznie kodami CN.
Obecnie dla celów obrotu krajowego stosowane są kody PKWiU, natomiast w obrocie
wewnątrzwspólnotowym i imporcie kody CN. Przejście na jedną klasyfikację dla obrotu
krajowego, wewnątrzwspólnotowego i importu usprawni cały system obrotu wyrobami

5
akcyzowymi, zarówno dla organów administracji, jak również dla samych podatników.
Dodatkowo poprawi przejrzystość przepisów ustawy, gdyż pozwoli na zrezygnowanie z
rozbudowanych załączników do ustawy. Odejście od klasyfikacji wyrobów akcyzowych w
układzie PKWiU nie wpłynie na zmianę zakresu wyrobów objętych akcyzą. Obecnie sami
podatnicy określają kod PKWiU oraz kod CN danego wyrobu akcyzowego. Jedynym
skutkiem odejścia od klasyfikacji wyrobów akcyzowych w układzie PKWiU będzie dla
podatników, którzy posługiwali się wyłącznie tym kodem, przypisanie wyrobom akcyzowym
właściwego kodu CN.
Art. 3 ust. 2 – treść przepisu dotyczącego zmian w Nomenklaturze Scalonej (CN) w
odniesieniu do wyrobów akcyzowych stanowi implementację art. 2 ust. 5 dyrektywy
2003/96/WE. Jednocześnie w przepisie tym wskazano, że zmiany w Nomenklaturze Scalonej
(CN) nie powodują również zmian w opodatkowaniu samochodów osobowych.
Art. 4 – dodanie przepisu stwierdzającego, że w postępowaniu wynikającym z
przepisów ustawy o podatku akcyzowym stosuje się przepisy ustawy – Ordynacja podatkowa,
jednoznacznie wskazuje, jaka procedura ma zastosowanie na gruncie akcyzy, nie tylko w
wymiarowych postępowaniach podatkowych, ale także wszelkich innych, np. w
postępowaniu w sprawie zezwoleń na prowadzenie określonej w ustawie działalności.
Przedmiotowy przepis zapobiega konieczności wprowadzenia do ustawy o podatku
akcyzowym szeregu przepisów proceduralnych.

Dział II
Opodatkowanie akcyzą wyrobów akcyzowych
Rozdział 1
Przedmiot opodatkowania i powstanie obowiązku podatkowego

Art. 5 ust. 1 – zmiana w tym przepisie ma na celu uporządkowanie przedmiotu
opodatkowania akcyzą. Z dotychczasowego katalogu czynności podlegających
opodatkowaniu wykreślono eksport wyrobów akcyzowych oraz dostawę
wewnątrzwspólnotową, co jest związane z faktem, iż obowiązek podatkowy w tych
przypadkach powstawał znacznie wcześniej, np. już z tytułu produkcji lub wyprowadzenia ze
składu podatkowego wyrobów akcyzowych. Ponadto, zrezygnowano z opodatkowania
sprzedaży wyrobów akcyzowych z pewnymi wyjątkami wskazanymi w dalszych przepisach
projektu ustawy. W sytuacjach, w których zastosowanie miała procedura zawieszenia poboru
akcyzy, opodatkowanie sprzedaży prowadziło niekiedy do powstania obowiązku
podatkowego związanego z danym wyrobem akcyzowym zharmonizowanym, wobec dwóch
podmiotów równocześnie. W sytuacji, gdy właścicielem wyrobów znajdujących się w
składzie podatkowym nie był podmiot prowadzący ten skład, obowiązek podatkowy
powstawał wobec właściciela z tytułu sprzedaży tych wyrobów, a także wobec podmiotu
prowadzącego skład podatkowy z tytułu wyprowadzenia tych wyrobów ze składu. Prowadziło
to do problemów, który z podatników powinien złożyć deklarację podatkową i dokonać
zapłaty podatku. Przyjęte w projekcie rozwiązanie, polegające na nieopodatkowywaniu
sprzedaży i jednoczesnym opodatkowaniu wyprowadzenia ze składu podatkowego poza
procedurą zawieszenia poboru akcyzy wyrobów akcyzowych niebędących własnością
podmiotu prowadzącego ten skład podatkowy, innych niż wyroby objęte zwolnieniem ze
względu na ich przeznaczenie, eliminuje problem podwójnego opodatkowania. Zgodnie z art.
9 ust. 4 projektu, podatnikiem z tytułu wyprowadzenia ww. wyrobów ze składu podatkowego